Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 11053 przypisów.

świece rzymskie — rodzaj sztucznych ogni: ustawiane pionowo tuleje zawierające wiele ładunków dających efekty świetlne, wyrzucanych kolejno w powietrze. [przypis edytorski]

świecić bakę (daw.) — schlebiać, nadskakiwać komuś. [przypis edytorski]

świecić bakę (strop., z ukr.) — schlebiać komuś, nadskakiwać, podlizywać się. [przypis edytorski]

świecić baki komu (daw., przestarz.) — pochlebiać komu, nadskakiwać z uniżonością, zasługiwać się dla pozyskania względów. [przypis edytorski]

świecie, który (…) po wsze czasy chce być oszukiwany — według pierwszej części łacińskiej maksymy: mundus vult decipi, ergo decipiatur: świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

świeci srogą przez ranę jelity (starop.) — świeci przez srogą [tj. wielką, straszną] ranę jelitami. [przypis edytorski]

świecisty (daw.) — pełen światła, świecący, błyszczący, połyskujący; tu: błyskotliwy. [przypis edytorski]

świecskie (starop. forma) — świeckich. [przypis edytorski]

świecski (starop. forma) — świecki. [przypis edytorski]

świeczkowe — dawny podatek austriacki w 1797 nałożony na Żydów zamiast pogłównego, płacony za palenie świec w dni sobotnie. [przypis edytorski]

świeczszczy (starop.) — (ludzie) świeccy. [przypis edytorski]

świegota — daw. świergotanie, ćwierkanie, śpiew. [przypis edytorski]

świegotanie — świergotanie, ćwierkanie. [przypis edytorski]

świegot — to samo, co świergot. [przypis edytorski]

świekra (daw.) — matka męża. [przypis edytorski]

świekra — teściowa, matka męża. [przypis edytorski]

świekra — teściowa. [przypis edytorski]

świekr, świekra (daw.) — rodzice męża. [przypis edytorski]

świekr — tu: teść; wyraz już w czasach Kasprowicza najwyraźniej wychodził z użycia i został tu użyty nieprawidłowo, ponieważ w staropolszczyźnie teść i teściowa oznaczali rodziców żony, zaś świekr i świekra rodziców męża. [przypis edytorski]

świergocą — dziś częściej: świergoczą. [przypis edytorski]

świerkać — dziś: ćwierkać. [przypis edytorski]

świerzba, dziś popr.: świerzb — choroba skóry spowodowana przez pajęczaka, świerzbowca ludzkiego. Objawia się swędzeniem i zmianami na skórze, same pasożyty trudno zobaczyć, bo mierzą ok. 0,3 mm. [przypis edytorski]

świerzba — dziś popr.: świerzb, zakaźna choroba skóry. [przypis edytorski]

świerzba — dziś: świerzb. [przypis edytorski]

świerzb — choroba skóry spowodowana przez pajęczaka, świerzbowca, objawiająca się swędzeniem i zmianami na skórze, same pasożyty trudno zobaczyć (mierzą ok. 0,3 mm). [przypis edytorski]

świerzby — dziś popr. forma D. lp: świerzbu. [przypis edytorski]

świerzop (daw.) — pospolity chwast polny o złocistożółtych kwiatach. [przypis edytorski]

świetcy — dziś popr.: świeccy. [przypis edytorski]

świetlak — dziś popr.: świetlik. [przypis edytorski]

Świetlana (Swietłana) — tytułowa bohaterka ballady ros. poety i tłumacza Wasilija Żukowskiego (1783–1852). [przypis edytorski]

świetlica (daw.) — izba, pomieszczenie. [przypis edytorski]

świetlica (daw.) — pomieszczenie w chatach służące do zebrań, życia towarzyskiego; jasno oświetlone, stąd nazwa. [przypis edytorski]

świetlica — mowa o kobiecej komnacie na piętrze domu, gr. thalamos. [przypis edytorski]

świetlica — tu: pomieszczenie, pokój jasno oświetlony i służący do spotkań towarzyskich. [przypis edytorski]

świetlica — tu: w dawnych dworach sala, w której toczyło się życie społeczne mieszkańców. [przypis edytorski]

Świetlicki, Marcin (1961) — polski poeta, powieściopisarz, dziennikarz, wokalista zespołu Świetliki. [przypis edytorski]

świetliki — inaczej: robaczki świętojańskie, rodzaj chrząszczy zdolnych do bioluminescencji, czyli świecenia własnym ciałem. [przypis edytorski]

świetlna kolumna wiodąca Hebrajczyków — Hebrajczykom wędrującym po pustyni do ziemi Kanaan drogę wskazywał Bóg idący przed nimi pod postacią kolumny z obłoków za dnia i kolumny ognia w nocy (Wj 13, 21). [przypis edytorski]

świetluśki — bardzo jasny; tu: z białej mąki. [przypis edytorski]

świetnem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: światnym. [przypis edytorski]

Świetnie, chłopcze, poczynasz! Tak gwiazd się dosięga! — przysłowiowe. [przypis edytorski]

świetno (starop. forma) — świetnie. [przypis edytorski]

świeżem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: świeżym. [przypis edytorski]

świeżo ukute — być może nawiązanie do praktyki przetapiania starych monet na nowe. [przypis edytorski]

świeżo zamężnej damy nazwiskiem du Colombier — była to Justine de Chabrière de la Roche, która w lutym 1736 wyszła za mąż za André du Colombier, radcę królewskiego w parlamencie Grenoble; spotkanie z Rousseau miało miejsce we wrześniu 1737. [przypis edytorski]

świńmi — dziś popr. forma N.lm: świniami. [przypis edytorski]

świńmi — dziś popr. N.lm: świniami. [przypis edytorski]

świnia rzeczna — (niem. Chiguire), tu: kapibara (Hydrochoerus hydrochaeris), duży gryzoń południowoamerykański. W dzisiejszej polszczyźnie termin świnia rzeczna odnosi się do afrykańskiego gatunku świniowatych Potamochoerus porcus. [przypis edytorski]

świniarz — tu: ktoś, kto się nieprzyzwoicie zachowuje lub wyraża. [przypis edytorski]

świnia wodna — tu: kapibara. [przypis edytorski]

Świnica — nazwa szczytu, znajdującego się w Tatrach; cechą charakterystyczną Świnicy są dwa wierzchołki. [przypis edytorski]

świnka (pot.) — potoczna nazwa wirusowej choroby zakaźnej występującej endemicznie na całym świecie, wywoływanej przez paramyksowirusa i przenoszonej drogą kropelkową, np. podczas kaszlu i kichania; inaczej: nagminne zapalenie ślinianek przyusznych. [przypis edytorski]

świnki (gw. środ.) — złote monety (np. dolary itp.). [przypis edytorski]

świnki (gw. środ.) — złote monety. [przypis edytorski]

świron a. świrna (daw.) — spichlerz, magazyn. [przypis edytorski]

świronek — budynek służący jako składzik; spichlerz, spiżarnia a. lamus. [przypis edytorski]

świśnienie — dziś: świśnięcie. [przypis edytorski]

Świstowa Góra — chodzi raczej o Świstową Czubę, zamykającą z jednej strony Świstówkę Roztocką (niewielką dolinę, będącą boczną odnogą Doliny Roztoki). [przypis edytorski]

świszcze — dziś popr. forma 3.os.lp: świszczy. [przypis edytorski]

świszczypała — człowiek lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]

świta a. świtka — siermięga; wierzchnia odzież chłopów i biedniejszej szlachty. [przypis edytorski]

świta a. świtka — ubranie wierzchnie chłopów; siermięga. [przypis edytorski]

świta a. świtka — wierzchnia odzież odzież chłopów i biedniejszej szlachty; siermięga. [przypis edytorski]

świta a. świtka — wierzchnia odzież z grubego materiału, rodzaj kurtki a. sukmany. [przypis edytorski]

świta — grupa osób towarzyszących panującemu. [przypis edytorski]

świta, świtka a. siermięga — daw. wierzchnia odzież z siermiężnego, grubego i niebielonego płótna, noszona przez chłopów. [przypis edytorski]

świta — sukmana, wierzchnie odzienie chłopskie. [przypis edytorski]

świta — tu: kurtka, noszona przez chłopów lub zagrodowych szlachciców. [przypis edytorski]

Świtezianka — nimfa wodna żyjąca w jeziorze Świteź. [przypis edytorski]

świtezianka — rodzina ważek o metaliczno-niebieskim ubarwieniu ciała i ciemnym lub niebieskim żyłkowaniu skrzydeł. [przypis edytorski]

świtka — męska odzież wierzchnia używana przez chłopów oraz ubogą szlachtę; rodzaj koszuli z długimi rękawami, wykonanej z grubego materiału, sięgającej do połowy ud lub do kolan; stała się symbolem biedy, ale też szlachetnej prostoty; siermięga. [przypis edytorski]

świtka — siermięga; wierzchnia odzież noszona przez chłopów i ubogą szlachtę, szyta z grubego płótna, z długimi rękawami, sięgająca do kolan. [przypis edytorski]

świtka — sukmana; wierzchnia odzież wieśniaków lub drobnej szlachty. [przypis edytorski]

św. Jadwiga (zm. 1243) — córka Bertolda IV, księcia Meranii, żona Henryka Brodatego. [przypis edytorski]

św. Jakub Większy a. Jakub z Compostelli (zm. 43 lub 44 n.e.) — jeden z apostołów, brat Jana Ewangelisty, męczennik. [przypis edytorski]

św. Jan — jeden z dwunastu apostołów Jezusa, autor Ewangelii i Apokalipsy św. Jana. [przypis edytorski]

św. Jan Nepomucen (ok. 1350–1393) — kapłan i męczennik, spowiednik Zofii Bawarskiej, zrzucony z mostu do Wełtawy z rozkazu króla czeskiego Wacława. [przypis edytorski]