Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5879 przypisów.

Żydzi: nie wyznanie, nie rasa, a płeć — pogląd wyrażony przez Ottona Weiningera (1880–1903), austriackiego filozofa, który w książce Płeć i charakter (1903) twierdził, że w każdym człowieku istnieje zarówno pierwiastek męski (logiczny i moralny, związany też z chrześcijaństwem), jak i żeński (niższy, chaotyczny, kojarzony też z kulturą żydowską). Weininger, wychowany w tradycyjnej rodzinie żydowskiej, przeszedł na protestantyzm. Wkrótce po wydaniu książki popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

Żydzi zabili wszystkich swych wrogów mieczem… — Est 9:5. [przypis edytorski]

żygające — popr.: rzygające; mamy tu do czynienia ze świadomym zabiegiem autora, jest to nie tyle błąd ortograficzny, co błąd futurystyczny. [przypis edytorski]

żyję u achajskich łodzi — jestem w greckiej niewoli. [przypis edytorski]

żyję u achajskich łodzi — sens: jestem w greckiej niewoli. [przypis edytorski]

Żyję w Piekle — to stwierdzenie również można odnieść do twórczości i ideologii Zygmunta Krasińskiego jako autora Nie-Boskiej komedii. Rzeczywistość ziemską, szczególnie zaś polityczną uważał on za piekielną. [przypis edytorski]

Żyje Andrzej, brat jego — Umarł podczaszym chełmskim r. 1689. [przypis edytorski]

żyjeli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy żyje. [przypis edytorski]

żyjem — dziś popr. forma 2 os. lm cz.ter.: żyjemy. [przypis edytorski]

żyjem — skrócona forma od: żyjemy. [przypis edytorski]

żyjewa (gw.) — żyjemy. [przypis edytorski]

żyjeż — forma z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy żyje. [przypis edytorski]

żyła — cięciwa. [przypis edytorski]

żyła — tu: cięciwa łuku. [przypis edytorski]

żył zbiorem swej osady — utrzymywał się ze zbiorów ze swojej ziemi. [przypis edytorski]

żyrant — poręczyciel; osoba poręczająca za kogoś spłatę pożyczki. [przypis edytorski]

żyrant — poręczyciel; tu: osoba poręczająca za kogoś spłatę sumy weksla. [przypis edytorski]

Żyrardów — miasto w woj. mazowieckim, ośrodek przemysłu włókienniczego; w okresie międzywojennym głośne z tzw. afery żyrardowskiej: procederu polegającego na sprzedaży w 1923 majątku Skarbu Państwa w postaci akcji zakładów wyrobów lnianych w Żyrardowie, największej tego typu fabryki w Europie, za ułamek ich rzeczywistej wartości, a następnie wyprowadzaniu majątku przez francuski zarząd przedsiębiorstwa; upadek zakładów pociągnął za sobą bezrobocie, biedę i podupadnięcie miasta. [przypis edytorski]

żyro — indos, przeniesienie praw własności potwierdzone podpisem. [przypis edytorski]

żyrondyści — stronnictwo polityczne z czasów rewolucji francuskiej, opowiadające się za rządami parlamentarnymi, początkowo stanowiące prawe skrzydło jakobinów z programem monarchii konstytucyjnej i rządów parlamentarnych z zachowaniem swobód życia gospodarczego i religijnego. [przypis edytorski]

żyro — poręczenie zobowiązania finansowego przez stronę trzecią. [przypis edytorski]

żyroskop — urządzenie służące do pomiaru lub utrzymywania orientacji przestrzennej. [przypis edytorski]

żyrować — poręczać pisemnie zapłatę weksla wystawionego przez inną osobę. [przypis edytorski]

żytni — zrobiony z kłosów żyta. [przypis edytorski]

żywczyk — mała rybka przeznaczona na przynętę a. zwierzę przeznaczone na ubój; daw.: żywa istota. [przypis edytorski]

żyw — dziś popr. forma 1.os.lp trybu rozk.: żyj. [przypis edytorski]

żywegobym go raczej rada miała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: rada [tj. chętnie] miałabym go [dostałabym go] raczej żywego. [przypis edytorski]

żywem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś popr.: żywym. [przypis edytorski]

żywemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: żywymi. [przypis edytorski]

żywe obrazy — rozrywka modna w XVIII–XIX w. Aktorzy-amatorzy, często osoby z wyższych sfer, przebierali się stosownie i odtwarzali sceny z literatury lub z malarstwa. [przypis edytorski]

żywe srebro — daw. nazwa rtęci. [przypis edytorski]

żywiący — dziś popr.: żyjący. [przypis edytorski]

żywią i bronią (oryg.: żywią y bronią) — dewiza kosynierów z czasów insurekcji kościuszkowskiej, umieszczona na ich sztandarze. [przypis edytorski]

żywić — pozostawić przy życiu, darować życie. [przypis edytorski]

żywić — tu: zostawić przy życiu, darować życie. [przypis edytorski]

żywica „pontianac” — najpewniej żywica pochodząca z regionu Pontianac na Borneo. [przypis edytorski]

żywięcy — dziś popr.: żyjący, żywy. [przypis edytorski]

żywięż ja — czy żyję. [przypis edytorski]

Żywiec — tu: Beskid Żywiecki w płd. Polsce, z najwyższym szczytem Pilsko. [przypis edytorski]

żywie (daw.) — 3. os. lp: żyje. [przypis edytorski]

żywie (daw.) — dziś 3. os. lp: żyje. [przypis edytorski]

żywie (daw. forma) — dziś: żyje. [przypis edytorski]

żywie (daw. forma) — żyje. [przypis edytorski]

żywie (daw., starop.) — dziś popr. forma 3 os. lp: żyje. [przypis edytorski]

żywie — dziś popr. forma 3.os.lm. cz. ter.: żyje. [przypis edytorski]

żywie — dziś popr. forma 3 os. lp. cz. ter.: żyje. [przypis edytorski]

żywie (starop. forma) — żyje. [przypis edytorski]

żywiesz (daw.) — żyjesz. [przypis edytorski]

żywiesz (starop. forma) — dziś 2.os. lp: żyjesz. [przypis edytorski]

Żywie — w mit. słowiańskiej bóstwo dające i podtrzymujące życie; także: Sziwa. [przypis edytorski]

żywina (gw.) — zwierzęta gospodarskie. [przypis edytorski]

żywi niechaj nie tracą nadziei — nawiązanie do wiersza Testament mój Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]

żywioła (gw.) — stworzenie. [przypis edytorski]

żywli — czasownik „żyw” z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

żywli (daw.) — czy jest żywy. [przypis edytorski]

żywnie (daw.) — żywo, tj. szybko. [przypis edytorski]

żywokost — roślina o kwiatach w kształcie zwisających dzwonków, koloru białego, jasnożółtego, różowego, czerwonego, fioletowego lub niebieskiego. [przypis edytorski]

żywość — żywotność, życie. [przypis edytorski]

żywot (daw.) — brzuch a. życie (droga życiowa, los). [przypis edytorski]

żywot (daw., gw.) — brzuch. [przypis edytorski]

żywot (daw.) — łono. [przypis edytorski]

żywot — dawniej także: brzuch, łono. [przypis edytorski]

żywot (daw.) — tu: brzuch. [przypis edytorski]

żywotem (…) miała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: żywot miałam; życie miałam. [przypis edytorski]

Żywot Ezopa Fryga — tytuł polskiego renesansowego poematu Biernata z Lublina, opowiadającego o sławnym bajkopisarzu greckim (wyd. 1578r.); fryga: zabawka dziecięca; w znaczeniu przenośnym: ktoś ruchliwy. [przypis edytorski]

żywot (gw.) — brzuch. [przypis edytorski]

Żywot Katona — to tytuł dzieła Plutarcha, biografia Katona Młodszego (95–46 p.n.e.), rzym. polityka, filozofa stoika, nieprzejednanego zwolennika republiki, który uchodził za wzór cnót obywatelskich i uczciwości. W walce o władzę między Cezarem a Pompejuszem Katon stanął po stronie tego ostatniego, a jego klęskę uznał za równoznaczną upadkowi republiki i z tego powodu popełnił samobójstwo w Utyce (stąd zwany jest też Katonem Utyceńskim). [przypis edytorski]

żywotów godnych pióra Plutarcha albo Carlyle'a — Plutarch (45–125 n.e.), gr. filozof i historyk, autor głośnych Żywotów sławnych mężów; Tomasz Carlyle (1795–1881), historyk i eseista ang., autor dzieła Bohaterowie i kult bohaterów. [przypis edytorski]

żywot (tu daw.) — brzuch, żołądek. [przypis edytorski]

żywot — tu: żołądek, brzuch. [przypis edytorski]

Żywot Władysława czwartegoWładislaw IV Kroi Polski y Szwedzki. Samuela z Skrzypny Twardowskiego. W Lesznie, u Daniela Vetterusa roku MDCL (1650) fol. str. 275; całe dzieło kursywą drukowane. [przypis edytorski]

Żywoty ApostołówDzieje Apostolskie, jedna z ksiąg Nowego Testamentu. [przypis edytorski]

Żywoty świętych polskich — dzieło Floriana Jaroszewicza (1694–1771) pt. Matka świętych Polska albo żywoty świętych, opublikowane w 1767 r. [przypis edytorski]

żywo — żwawo, energicznie, emocjonalnie. [przypis edytorski]

Żywy Dziennik — cykliczny program satyryczny prezentowany w getcie w kawiarni „Sztuka”, początkowo przygotowywany przez zespół, w skład którego wchodził m. in. poeta Wacław Teitelbaum, a po wywózkach 1942 roku kontynuowany jednoosobowo przez Schlengla. [przypis edytorski]