Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 479 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5117 przypisów.

łyk (daw.) — pogard. o mieszczaninie; mieszczuch. [przypis edytorski]

łyko, częściej w lm łyka — sznury, więzy. [przypis edytorski]

łyko — tkanka drzew i krzewów tworząca pod korą włóknistą, lekko wilgotną warstwę. [przypis redakcyjny]

łyko — tu: sznur konopny, skręcony z łykowatych części łodyg konopi. [przypis edytorski]

łyko — włóknista tkanka roślinna przewodząca wodę. [przypis edytorski]

łyk — pogardliwa nazwa mieszczanina. [przypis edytorski]

łyk — pogardliwie: mieszczanin. [przypis redakcyjny]

łypiąc powiekami — czasownik „łypać” oznacza zerkać, spoglądać nagle przez chwilę na kogoś lub na coś i odnosi się do oczu: łypać oczyma. [przypis edytorski]

łypy (gw.) — wargi. [przypis edytorski]

Łyra, hde ty (z ukr.) — liro, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

łyra moja, hde ty (z ukr.) — liro moja, gdzie jesteś. [przypis edytorski]

łyścowie (starop.) — starcy łysi. [przypis redakcyjny]

Łysą Górę — dziś: Góra Trzech Krzyży a. Góra Trzykrzyska; wcześniej także Krzywa Góra. [przypis edytorski]

Łysakowski, [w:] Materiały komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej…, s. 157. [przypis autorski]

Łysa Polana — duża polana w Dolinie Białki, a zarazem niewielka osada, położona na terenie obecnego Tatrzańskiego Parku Narodowego. [przypis edytorski]

łyskać — błyskać, połyskiwać. [przypis edytorski]

łyskać się — błyskać się (o błyskawicach widocznych na niebie). [przypis edytorski]

łyskać się (daw.) — błyskać się (o błyskawicach widocznych na niebie). [przypis edytorski]

łyskających krwawą łuną wulkanów Kruppa — wielkich niemieckich zakładów zbrojeniowych koncernu Krupp AG w Essen. [przypis edytorski]

łyskańce — błyskawice. [przypis edytorski]

łyskanie (daw.) — błysk. [przypis edytorski]

łyskliwy — dziś raczej: połyskliwy. [przypis edytorski]

łysnąć — błysnąć. [przypis edytorski]

łysną (daw., gw.) — błysną. [przypis autorski]

łysnął (gw.) — błysnął. [przypis edytorski]

Łysobyki — miasteczko nad Wieprzem niedaleko Lublina. [przypis redakcyjny]

łyst (daw.) — łydka. [przypis edytorski]

łysy nie kapuje (gw.) — bezksiężycowa noc. [przypis edytorski]

Łyszczyński, Kazimierz (1634–1689) — polski filozof skazany na śmierć za ateizm, autor traktatu De non existentia Dei („O nieistnieniu Boga”); wcześniej, w latach 1655–1657 służył w wojsku koronnym w chorągwi Jana Sapiehy, a następnie w wojskach litewskich pod dowództwem księcia podkanclerzego W.K.L. Lwa Kazimierza Sapiehy, walcząc z najazdem moskiewskim, szwedzkim i węgierskim; w latach 1658–1666 w zakonie jezuitów studiował filozofię (w Krakowie i Kaliszu) i teologię (we Lwowie); wystąpił z zakonu i zajął się polityką; był wybierany wielokrotnie posłem na sejm z województwa brzeskiego; zadenuncjowany prawdopodobnie przez sąsiada, został oskarżony i osądzony na podstawie wykradzionego rękopisu wspomnianego dzieła, nad którym pracował od 1674 r., stanowiącego dialog ateisty z wierzącym; skazany na karę śmierci i konfiskatę dóbr za ateizm, co formalnie zostało zakwalifikowane jako zbrodnia obrazy majestatu królewskiego (król Jan III Sobieski nie zaprotestował w obronie skazanego), egzekucję wykonano 30 marca 1689 na Rynku Starego Miasta w Warszawie, gdzie kat ściął Łyszczyńskiego, po czym jego ciało spalono (istnieją też inne relacje, przedstawiające bardziej okrutne praktyki nad skazanym); papież Innocenty XI wyraził swoje oburzenie wyrokiem w liście przesłanym na ręce króla polskiego. [przypis edytorski]

Łyszczyński, Kazimierz — podsędek brzeziniański, oskarżony złośliwie przez swego dłużnika, Jana Brzoskę, cześnika bracławskiego, o ateizm, został skazany wyrokiem sądu sejmowego 5 marca 1689 r. na spalenie. Król złagodził wyrok i Łyszczyński został tylko ścięty na rynku Starego Miasta Warszawy 30 marca tego roku. „Sekty” Łyszczyńskiego oczywiście nie było; Pasek powtarza tylko, co słyszał w Warszawie, plotkę fanatyków. [przypis redakcyjny]

łyty — dziś popr.: łydki. [przypis edytorski]

łyżka z resztkami chumecu (…) zebranymi (…) ze wszystkich zakątków mieszkania — na pamiątkę pośpiechu, z jakim Izraelici opuszczali Egipt, podczas święta Pesach spożywa się macę, chleb przaśny. Podczas Pesach nie wolno jeść pieczywa na zakwasie, ani nawet posiadać go w domu; w przeddzień święta należy starannie oczyścić dom z chumecu, przy czym okruchy chlebowe tradycyjnie zbiera się na drewnianą łyżkę, a następnie spala. [przypis edytorski]

łyżki — myśliwska nazwa uszu łosi, jeleni i sarn. [przypis redakcyjny]

łyżnik — drewniana półeczka z otworami na łyżki. [przypis edytorski]

łyżnik — drewniana półka na łyżki. [przypis edytorski]

łża zadać (starop.) — kłamstwo zadać. [przypis redakcyjny]

łżeć (daw.) — kłamać; łżeszże: konstrukcja z partykułą -że, znaczenie: czy nie kłamiesz. [przypis edytorski]

łżyć — popr. forma: łgać. [przypis edytorski]

łżywy — kłamliwy; łżeć: kłamać. [przypis edytorski]

łżywy — oszukańczy, kłamliwy; por. łżeć: kłamać. [przypis edytorski]

łzam (starop. forma C. lp. rodz. ż.) — łzom. [przypis redakcyjny]

łzawica — tu: naczynie do przechowywania łez żałobników. [przypis edytorski]

łzawie — dziś popr. z inną końcówką: łzawo. [przypis edytorski]

łzawnica a. łzawica — naczynie, w którym poganie mieli rzekomo przechowywać łzy wylewane na pogrzebach. [przypis redakcyjny]

łzy gorzkiemi — dziś popr. forma N. lm: gorzkimi łzami. [przypis edytorski]

łzy Heraklitowe — Heraklit z Efezu (ok. 540–480 r. p.n.e.), filozof gr., w swoich dziełach często rozpaczał nad ludzkim losem. [przypis redakcyjny]

łzy Hiobacoix lacrima. [przypis autorski]

łzy rzewnemi — dziś popr. forma N. lm: rzewnymi łzami. [przypis edytorski]

L 18 — czyli Louis XVIII — zabić Ludwika XVIII; myśl obca liberałom, do których należał Stendhal. [przypis edytorski]

Là-bas (Tam w dole) — tytuł powieści Huysmansa. [przypis edytorski]

lądotrzęs — wywołujący trzęsienia ziemi. [przypis edytorski]

lądowali na zamkniętych motorach — przy wyłączonych silnikach, którym zamknięto dopływ paliwa. [przypis edytorski]

l'âpre sa­veur des crêpes de blé noir, cu­ites sur un feu d'ajoncs (fr.) — ostry smak naleśników gryczanych smażonych na ogniu z janowca. [przypis edytorski]

Là, voilà (fr.) — oto jest. [przypis edytorski]

ląże — dziś popr.: lęgnie. [przypis edytorski]

Labadie, Jean (1610–1674) — fr. teolog kalwiński i mistyk. [przypis edytorski]

Laban Arami, Laban Ramai — gra słów po hebrajsku: Arami to Aramejczyk, Ramai znaczy oszust. [przypis edytorski]

la bande infernale (fr.) — gromada piekielna. [przypis redakcyjny]

la bande infernale (fr.) — zgraja piekielna. [przypis redakcyjny]

Laban — syn Batuela, brat Rebeki (Rdz 24,29), ojciec Lei i Racheli (Rdz 29,16). Przyjął do siebie Jakuba, po tym jak ten wyłudził od starszego brata Ezawa ojcowskie błogosławieństwo pierworodnego (Rdz29, 13–14). [przypis edytorski]

La barca! La barca! (wł.) — Łodzi! Łodzi! [przypis edytorski]

labarum — sztandar legionów rzymskich (vexillum) używany wtedy, gdy wojsku towarzyszył cesarz: czworokątna, purpurowa chorągiew imperium na poprzecznej belce, ozdobiona u dołu ze złotymi frędzlami, a na górze pierwotnie podobizną orła (jako symbolu Jowisza), a później, od czasów Konstantyna Wielkiego chrystogramem złożonym z liter chi i rho. [przypis edytorski]

la bassesse du style (fr.) — niski styl; wulgarność stylu. [przypis edytorski]

Labé, Louise (ok. 1520–1566) — francuska poetka renesansowa. [przypis edytorski]

labefactari (łac.) — osłabnąć. [przypis redakcyjny]

labefactata (łac.) — nadwerężona. [przypis redakcyjny]

la belle au bois dormant (fr.) — śpiąca królewna. [przypis redakcyjny]

la belle chocolatiére (fr.) — piękna panienka z czekolady. [przypis tłumacza]

la belle cousine (fr.) — siostra cioteczna. [przypis edytorski]

Laberiusza — Λαβερίῳ (N), Λιβερίῳ (D). [przypis tłumacza]

Laberthonnière, Lucien (1860–1932) — francuski ksiądz, teolog i filozof; opowiadał się za personalizmem chrześcijańskim; ostro krytykował system Tomasza z Akwinu, propagowany przez Kościół, uznając tomizm za „niechrześcijański”; potępiał utożsamianie Kościoła z hierarchią kościelną oraz jej bałwochwalczy stosunek do prawd dogmatycznych przy jednoczesnym odrzucaniu chrześcijańskiej cnoty miłości; w 1906 jego książki Essais de philosophie religieuse oraz Le réalisme chrétien et l'idéalisme grec zostały potępione przez cenzurę kościelną, w 1913 prowadzony przez niego miesięcznik „Annales de philosophie chrétienne” wpisano do Indeksu ksiąg zakazanych, a jemu samemu zakazano publikowania czegokolwiek. [przypis edytorski]

Laberthonnière, Lucien (1860–1932) — francuski ksiądz, teolog i filozof. [przypis edytorski]

labet (z fr.) — hazardowa gra w karty. [przypis redakcyjny]

Labiche, Eugène (1815–1888) — fr. komediopisarz. [przypis edytorski]

Labiche, Eugène (1815–1888) — komediopisarz francuski. [przypis edytorski]

Labiche, Eugène Marin (1815–1888) — fr. komediopisarz, znany szczególnie z farsy Słomkowy kapelusz (1851). [przypis edytorski]

Labienus (…) ze swoim wojskiem… — wedle Mommsena (Römische Geschichte, t. V, Berlin 1894) wypadki te przedstawiają się jak następuje: Na dworze partyjskim bawił Kwintus Labienus, były oficer Brutusa, syn Tytusa Labiena, który niegdyś był jednym z wodzów Juliusza Cezara, a później jego zawziętym wrogiem. Podczas wojny peruzjańskiej (r. 713 od założenia Rzymu) król Orodes usłuchał jego namowy i wysłał go wraz ze swym synem Pakorusem na czele wojska do Syrii. Namiestnik jej, Decydiusz Saxa, uległ niespodzianemu napadowi, załogi rzymskie, utworzone głównie ze starych żołnierzy republikańskich, poddały się, wszystkie miasta z wyjątkiem Tyru, którego nie można było zdobyć bez floty, otworzyły bramy zwycięzcom, a Saxa podczas ucieczki odebrał sobie życie. Pakorus uderzył tedy na Palestynę, Labienus na prowincję Azję. I tu podbili wszystkie miasta z wyjątkiem Stratonicei. „Zajęty zawikłaniami w Italii, Antoniusz nie przysyłał swoim namiestnikom posiłków i przez blisko 2 lata (od końca 713 do wiosny 715 r.) władali Syrią i większą częścią Małej Azji partyjscy wodzowie i republikański wódz Labienus Parthicus, jak sam nazywał się z bezwstydną ironią — nie Rzymianin, który zwyciężył Partów, lecz Rzymianin, który z Partami zwyciężył swoich…”. [przypis tłumacza]