Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8529 przypisów.
Mosiek — zdr. żydowskiego imienia Mojżesz, funkcjonowało jako pogardliwe określenie Żyda. [przypis edytorski]
Mosiny — miasto o 2 mile od Poznania. [przypis redakcyjny]
moskal a. Moskal (daw., pogard.) — Rosjanin. [przypis edytorski]
Moskal (daw., pogard.) — Rosjanin; obywatel państwa moskiewskiego, szczególnie urzędnik a. żołnierz. [przypis edytorski]
Moskal (daw.) — Rosjanin. [przypis edytorski]
Moskale (pot., pogard.) — Rosjanie. [przypis edytorski]
Moskale Pragi dobyli i że się Warszawa Moskalom poddała — 4 listopada Rosjanie pod dowództwem gen. Aleksandra Suworowa zdobyli szturmem Pragę, po czym dokonali rzezi ludności cywilnej; następnego dnia skapitulowały wojska powstańcze broniące Warszawy. [przypis edytorski]
moskal (gw.) — tu: placek owsiany, wyrabiany na Podhalu. [przypis edytorski]
Moskal (pogard., daw.) — Rosjanin. [przypis edytorski]
Moskal poszedł w Turecczyznę — tj. na wojnę z Turcją; ostatnią z wojen rosyjsko-tureckich w momencie pisania tego wiersza była wojna toczona w latach 1828–1829. [przypis edytorski]
Moskal — Rosjanin; określenie o zabarwieniu pogardliwym, utworzone od nazwy stolicy Rosji, Moskwy. [przypis edytorski]
moskiewski — Dymitr Doński. [przypis edytorski]
moskiewskiem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: moskiewskim. [przypis edytorski]
moskiewskiem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: moskiewskim. [przypis edytorski]
moskiewskiemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: moskiewskimi. [przypis edytorski]
Moskito — inna wersja zapisu imienia: Moschito. [przypis edytorski]
moskito — meczet. [przypis edytorski]
Moskwa — tu przen.: Rosja. [przypis edytorski]
Moskwa — tu: Rosjanie. [przypis edytorski]
Moskwę — tu: jeńców moskiewskich. [przypis edytorski]
Moskwicz (daw., ros.) — dziś popr.: moskwianin, mieszkaniec Moskwy; tu przen. na określenie narodowości rosyjskiej. [przypis edytorski]
Moskwy — w wydaniu z 1816 r.: potężniejszego od siebie mocarstwa. [przypis edytorski]
moslemiński (daw.) — muzułmański. [przypis edytorski]
moslemina — muzułmanina. [przypis edytorski]
Mosoch vel Mesoch partem Asiae ad pontum accepit, ubi Moschitae, vel Moschovitae, et Moschici montes et finitima loca Capadociae etc — Mosoch lub Mesoch otrzymał część Azji aż do Pontu, gdzie [znajdują się] Moskowici oraz góry Moschijskie [w Kolchidzie] i najdalsze miejsca w Kapadocji. [przypis edytorski]
mospan (daw.) — forma grzecznościowa, skrót od: mości pan (miłościwy pan). [przypis edytorski]
mospan (daw.) — forma grzecznościowa, skrót od: mości pan (miłościwy pan), równoważna dzisiejszemu zwrotowi pan. [przypis edytorski]
mospanie — skrót od daw. grzecznościowego zwrotu: mości panie. [przypis edytorski]
mospanie — skrót od ”mosci panie”. [przypis edytorski]
mossje — zniekształcone fr. monsieur, tj. pan. [przypis edytorski]
most Czinawar — wedle nauki Zoroastra, dusze przechodziły przez ten most, nad którym odbywał się sąd. [przypis tłumacza]
mostem — pokotem. [przypis edytorski]
most gardyjski — Pont du Gard, zachowany w dolinie rzeki Gard odcinek zbudowanego przez Rzymian akweduktu. [przypis edytorski]
most gwardzki i nimski amfiteatr — Słynne pomniki z czasów rzymskich. [przypis tłumacza]
most Kierbedzia — pierwszy warszawski stalowy most na Wiśle, wysadzony w sierpniu 1915 przez wojska rosyjskie oraz we wrześniu 1944 przez wojska niemieckie. Współcześnie w jego miejscu znajduje się most Śląsko-Dąbrowski. [przypis edytorski]
most — kolejowy most na Bugu przed Małkinią, zwany warszawskim. [przypis edytorski]
most łyżwowy — most tymczasowy, ustawiony na łyżwach (płaskie, podłużne czółna, pontony); istniał przy ul. Bednarskiej w latach 1829–1864, do czasu wybudowania mostu Kierbedzia. (Prus jest tu o tyle niedokładny, że Rzecki wraca do Warszawy w lutym, a most łyżwowy na zimę zwijano.) [przypis redakcyjny]
Most na rzece Kwai — amerykańsko-brytyjski film wojenny z 1957 roku w reżyserii Davida Leana, oparty na powieści francuskiego pisarza Pierre'a Boulle'a pod tym samym tytułem. [przypis edytorski]
most [naturalny] w Wirginii — naturalny łuk, o wys. 66 m i szer. 27 m, wyrzeźbiony w skale wapiennej przez niewielką rzekę Cedar Creek, w hrabstwie Rockbridge, w stanie Wirginia; znany Europejczykom od 2 poł. XVIII w., szybko stał się atrakcją turystyczną. [przypis edytorski]
mostowaja (ros.) — bruk, jezdnia (po rosyjsku briuki znacz: spodnie; stąd nieporozumienie, o którym mowa w tekście). [przypis redakcyjny]
mostowniczy — urzędnik, mający dozór nad drogami i mostami publicznemi. [przypis redakcyjny]
Mostowski, Tadeusz (1766–1842) — kasztelan raciąski, publicysta, działacz polityczny, wydawca, krytyk literacki i teatralny; działacz patriotyczny podczas Sejmu czteroletniego; podczas powstania kościuszkowskiego radca Wydziału Dyplomatycznego Rady Zastępczej Tymczasowej, potem zastępca radcy w Radzie Najwyższej Narodowej. [przypis edytorski]
most pod Tamizą — tunel pod Tamizą w pobliżu London Bridge wybudowany w 1825 r. Czy projektodawcą tego tunelu był Natan Rotschild, założyciel londyńskiej gałęzi tego rodu, czy też stowarzyszenie kupców (brzęczących kompania rapsodów), poeta nie umiał rozstrzygnąć. [przypis redakcyjny]
Most — prawdopodobnie Ponte Sant'Angelo, most nad Tybrem w Rzymie. [przypis edytorski]
most świętego Michała — Pont Saint-Michel w Paryżu. [przypis redakcyjny]
most Sublicki — pont Sublicius, najstarszy, drewniany most Rzymu. [przypis edytorski]
most sublime — bardzo wzniosły. [przypis tłumacza]
most Tryumfalny — Pons Triumphalis. [przypis redakcyjny]
Most Westchnień (wł. Ponte dei Sospiri) — najbardziej znany most w Wenecji, zbudowany w 1600 nad kanałem Rio di Palazzo; przeprowadzano przez niego skazańców z sali sądowej w Pałacu Dożów do znajdującego się po drugiej stronie więzienia. [przypis edytorski]
most — w mitologii skandynawskiej z krainy śmiertelników do zamieszkałego przez bogów grodu Asgard droga prowadzi przez Tęczowy Most Bifrost. [przypis edytorski]
most w Pecq — drewniany most we wsi Pecq, po którym 1 lipca 1815 armie Wellingtona i Blüchera przeszły przez Sekwanę. [przypis edytorski]
Mosty — miasto nad Niemnem, na płd.-wsch. od Grodna. [przypis redakcyjny]
most (z niem.: Most) — sok ze świeżo wyciśniętych winogron. [przypis redakcyjny]
Mosul i Nimrud — w płn. Mezopotamii, nad Tygrysem; w pobliżu miasta Mosul znajdują się ruiny stolicy imperium asyryjskiego, Niniwy; Nimrud to stanowisko archeologiczne w miejscu, gdzie znajdowało się staroż. Kalchu, inna ze stolic asyryjskich, identyfikowane z biblijnym Kalach założonym przez Nimroda. [przypis edytorski]
Moszczeńska-Rzepecka, Iza (1864–1941) — pani Moszczeńska, znana literatka z Warszawy. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Moszczeńska-Rzepecka, Izabela (1864–1941) — polska publicystka, działaczka społeczna i feministka. [przypis edytorski]
moszcz — niesfermentowany sok z winogron. [przypis edytorski]
moszcz — świeżo wyciśnięty sok. [przypis edytorski]
moszcz — sok wytłoczony z winogron. [przypis edytorski]
moszcz — sok z winogron przed fermentacją. [przypis edytorski]
moszcz (starop.) — wino niewytrawne. [przypis redakcyjny]
moszea (daw.) — meczet. [przypis edytorski]
moszej — zniekształcone mosques, tj. meczetów. [przypis edytorski]
moszey (daw.) — meczet. [przypis edytorski]
mosz (gw.) — masz. [przypis edytorski]
moszna — worek jądrowy. [przypis redakcyjny]
Moszny — wieś w środkowej części dzisiejszej Ukrainy, na prawym brzegu Dniepru, ok. 50 km na płd. wschód od Kaniowa. [przypis edytorski]
motać (daw.) — tu: kręcić, miotać, rzucać. [przypis edytorski]
motać przędzę — zwijać, nawijać na coś przędzę, tj. nić służącą do wyrobu tkanin. [przypis edytorski]
mota (gw.) — macie. [przypis edytorski]
mot d'ordre (fr.) — dewiza, hasło. [przypis edytorski]
motek — kłębek włóczki. [przypis edytorski]
motek — nici, przędza zwinięte luźno w podłużny pęczek lub nawinięte na szpulkę. [przypis edytorski]
motek splątanego jedwabiu — rozplątanie go miało stanowić symbol wymaganej w małżeństwie cierpliwości. [przypis edytorski]
motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej. [przypis edytorski]
motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej, zwykle śpiewanej bez akompaniamentu. [przypis edytorski]
motet (muz.) — rodzaj kompozycji wokalnej na wiele głosów, przeważnie z tekstem o tematyce religijnej, zwykle śpiewanej bez akompaniamentu. [przypis edytorski]
motety, charysterie — dziękczynne modły. [przypis tłumacza]
Mothe-Guyon, Jeanne de la (1648–1717) — francuska mistyczka, oskarżona o szerzenie kwietyzmu, nauki o potrzebie zatopienia się w modlitwie i i mistycznym spokoju (łac. quietus) Bożym, zdania się na łaskę Bożą. [przypis edytorski]
mother (ang.) — matka. [przypis edytorski]
motia (daw. z fr.) — spółka, współuczestnictwo. [przypis edytorski]
motia (daw., z fr.) — spółka, współuczestnictwo. [przypis edytorski]
motia (gw.) — spółka. [przypis edytorski]
Motina łankta tawe — Matka czeka cię. [przypis autorski]
motina (litewskie) — matka. [przypis autorski]
Motława — dopływ Wisły; wpada do niej w Gdańsku. [przypis redakcyjny]
motława — tu: zatoka. [przypis edytorski]
Motłoch i cezar: oto jest Rzym cały — Pod cezarami ułożyła się równość wszystkich poddanych — przed cezarem; przyjęte zostały do prawa obywatelstwa tak skąpo rozdawanego przez patrycjuszów, wszystkie prowincje państwa. Większa część cezarów pochodziła z prowincji. Trajan był Hiszpanem, Heliogabal Syryjczykiem, Maksymian Gotem itd. Rzym, którego myślą było ujarzmić świat, a samemu zostać na boku, tak jak Bóg po stworzeniu świata; musiał koniecznością okoliczności otworzyć bramy swoje ludom północy i południa. Egoizm jego nie mógł się utrzymać zawsze w tej samej, odległej, samotnej postawie, nie rozlał on swojej indywidualności, ale ci, których podbił, rozdarli ją stopniami: każdy przyszedł upomnieć się o jej cząstkę. Sztuki Greków, filozofia grecka pierwsze wcisnęły się do miasta, nauczyły miasto, wyosobniły w nim cząstkę duchowną sobie. Tym samym zgubiły je: bo wielki egoizm materialny dopóty silny, dopóki zupełnie jest materialnym. Ducha w nim obudzić a zgubić go, to jedno, bo naturą ducha jest dążenie zewnątrz, jest siła rozlewania się, wcześniej czy później od jego usiłowań pęknąć musi skupienie materialne. Dalej wschodnie podania, mity, obrzędy i czary przybyły do Rzymu. One w gminie to samo sprawiły, co filozofia grecka w senacie i patrycjuszach. One symbol egoistyczny wiecznego Kapitolu rozerwały; później okazały się dotykalnie skutki widome tych przyczyn niewidomych, moralnych. Rzym stał się Grecją, Egiptem, Azją mniejszą, a nie Grecja, Egipt, Azja mniejsza stały się Rzymem. Barbarzyńcy zasiedli w senacie rzymskim, pomieszały się wszystkie wiary i prawa w tej colluvio nationum [(łac.): mieszaninie nacji; red. WL], w tym składzie dezorganizującym się, upadły wszystkie dawne porządki i podania rzymskie. Arystokracja zupełnie wyginęła, to przez zawiść cezarów, to przez wyczerpnienie sił żywotnych. Cezar, konfiskując jej dobra lub biorąc zapisy, stał się jej dziedzicem; również zgromadził w sobie wszystkie prawa kapłanów i ludu; co mógł zniszczyć na swoją korzyść, zniszczył. Siły zniszczonych zebrał w sobie. Jednej tylko rzeczy, jednej jednostki nie mógł zniszczyć. To jest ludu, któremu panował. Został się więc sam na sam z nim; a że w tej drugiej połowie państwa była siła materialna, siła prosto bytu, musiał jej nie raz ulegać, podchlebiać jej darami, igrzyskami itd. Lecz prócz niego i ludu nic już nie było w Rzymie. [przypis autorski]
motłoch — zbieranina; tu: śmieci, odpady, ruina. [przypis edytorski]
Motley, John Lothrop (1814–1877) — amerykański pisarz, autor dwóch dzieł poświęconych historii Holandii: The Rise of the Dutch Republic i The United Netherlands. [przypis edytorski]
motocykletka (daw.) — motocykl. [przypis edytorski]
motoł — matoł, tępak. [przypis edytorski]
motowidło — narzędzie do odmierzania i zwijania w motki nici. [przypis edytorski]
motowidło — przyrząd do odmierzania i zwijania motki nici, przędzy. [przypis edytorski]
motowidło — przyrząd służący do odmierzania i zwijania w motki nici lub przędzy. [przypis edytorski]
motowidło — urządzenie służące do zwijania nici w motki. [przypis edytorski]
Motteville, Françoise de (ok. 1620–1689) — francuska pamiętnikarka, pokojówka Anny Austriaczki. [przypis edytorski]
Motteville, Langlois de (1621–1689) — autor wydanych w r. 1723 Pamiętników do dziejów Anny Austriaczki (matki Ludwika XIV). [przypis edytorski]
motto, wzięte przez poetę od przodka, Andrzeja Maksymiliana Fredry — „Cudzego nabywając, swoje często tracim; kto po cudzą stawkę idzie, trzeba, żeby swoją stawił, czasem i zapłacił”. [przypis autorski]
Motto wzięte z Szekspirowskiego Hamleta (akt I, scena 2). [przypis redakcyjny]
