Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8699 przypisów.
morituris (łac.) — skazanym na śmierć, na zagładę. [przypis redakcyjny]
morituri te salutant, ave doctor (łac.) — idący na śmierć pozdrawiają cię, witaj doktorze (parafraza słów skierowanych przez wchodzących na arenę gladiatorów do cesarza: Ave, Cæsar, morituri te salutant: witaj Cezarze, idący na śmierć pozdrawiają cię). [przypis edytorski]
Morituri te salutant, Caesar — Formuła, którą przechodzący zapaśnicy przed rozpoczęciem igrzysk witali Cezara: „Mający zginąć witają Cezara”. [przypis autorski]
Morituri te salutant (łac.) — Idący na śmierć pozdrawiają cię. [przypis edytorski]
morituri te salutant (łac.) — właśc. Ave, Caesar, morituri te salutant: „Witaj, Cezarze, pozdrawiają cię idący na śmierć”; salut rzymskich gladiatorów przed walką, skierowany do cezara. [przypis edytorski]
morituri te salutant, Veritas (łac.) — idący na śmierć pozdrawiają cię, Prawdo; strawestowaną tu formułę Ave, Cesar, morituri te salutant (dosł. Cezarze, mający umrzeć pozdrawiają cię) wypowiadali gladiatorzy prezentując się cezarowi przed wejściem na arenę podczas igrzysk w staroż. Rzymie. [przypis edytorski]
moriturus (łac.) — mający umrzeć. [przypis edytorski]
moriturus (łac.) — umierający. [przypis edytorski]
mori (wł.) — umarli. [przypis edytorski]
Morlokowie — czytaj: Wells, Podróż w czasie [Podróż w czasie. Opowieść fantastyczna. Z angielskiego przełożył Feliks Wermiński, Warszawa 1899. Ob. tłum. jako: Wehikuł czasu; red. WL]. [przypis autorski]
Morlok — z powieści George'a Wellsa (1866–1946) Wehikuł czasu. Morlokami nazywano tę część ludzkości, która zamieszkała pod ziemią i ciężko pracowała, żywiąc się ciałami. Przeciwstawiona była Elojom, beztroskim mieszkańcom powierzchni. [przypis edytorski]
mormoni — członkowie wspólnoty religijnej powstałej w poł. XIX w. w Stanach Zjednoczonych w wyniku działalności Josepha Smitha, uznawanego przez wiernych za proroka. [przypis edytorski]
mormoni — potoczne określenie członka wspólnoty religijnej założonej w 1830 przez Josepha Smitha pod oficjalną nazwą Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Nazwa „mormonizm” pochodzi od postaci Mormona, starożytnego proroka-kronikarza, który wg nich był autorem opublikowanej przez Smitha Księgi Mormona, stanowiącej (obok Biblii) jedną ze świętych ksiąg tego wyznania. Po śmierci Smitha mormoni, pod przywództwem jego następcy, Brighama Younga, przebyli Wielkie Równiny i osiedlili się w Dolinie Wielkiego Jeziora Słonego, gdzie w 1847 założyli miasto Salt Lake City. Pod wpływem przykładów biblijnych mormoni praktykowali wielożeństwo, zniesione dopiero w 1890. [przypis edytorski]
mormon — potoczne określenie członka wspólnoty religijnej założonej w 1830 przez Josepha Smitha pod oficjalną nazwą Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich; nazwa „mormonizm” pochodzi od postaci Mormona, starożytnego proroka-kronikarza, który wg nich był autorem opublikowanej przez J. Smitha Księgi Mormona, stanowiącej (obok Biblii) jedną ze świętych ksiąg tego wyznania; po śmierci Josepha Smitha mormoni, pod przywództwem jego następcy, Brighama Younga, przebyli Wielkie Równiny i osiedlili się w Dolinie Wielkiego Jeziora Słonego, gdzie w 1847 założyli miasto Salt Lake City. [przypis edytorski]
Morning Chronicle — gazeta londyńska zał. 1769, wydawana do 1862, na krótko wznowiona w 1864–1865. [przypis edytorski]
„Morning Paper” — „New York Courier and Inquirer”. [przypis autorski]
Morning, sir (ang.) — Poranek, proszę pana (wyraz morning jest również używany jako potoczne skrócenie porannego pozdrowienia good morning: dzień dobry). [przypis edytorski]
morówka — mór, śmiertelna choroba. [przypis edytorski]
Moro, Proweniec, Roben, Trygam — właściciele gospód, którym prawdopodobnie Villon został dłużny. [przypis tłumacza]
Morosini, Francesco (1618–1694) — doża wenecki, uczestnik wojny z Turcją, [przypis edytorski]
moroszka, łac. Rubus chamaemorsus — dziko rosnący gatunek maliny o żółtawoczerwonych owocach, powszechny w Skandynawii, w północnej Rosji oraz na Alasce. [przypis edytorski]
morowcy (daw. pot.) — tu: ludzie honorowi, których nie można bezkarnie obrażać. [przypis edytorski]
morowy (daw.) — niosący czy powodujący mór, czyli zarazę. [przypis edytorski]
morowy (daw.) — powodujący mór albo dotknięty morem, czyli zarazą; daw. pot. o człowieku: wstrętny, nieznośny; dziś pot. o człowieku: godny uznania, porządny. [przypis edytorski]
morowy (pot.) — dzielny, porządny. [przypis edytorski]
morowy — przym. od rzecz. mór: zaraza, epidemia. [przypis edytorski]
morowy — tu: wybitny, świetny; super. [przypis edytorski]
morowy — tu: zrobiony z mory, tkaniny o falisto mieniącym się wzorze. [przypis edytorski]
morowy — ty: wykonany z mory, tj. tkaniny jedwabnej, tkanej w taki sposób, że lśniący deseń tworzy prążki podobne do słojów drzewa. [przypis edytorski]
morowy — wykonany z mory, jedwabnej tkaniny o mieniącym się deseniu. [przypis edytorski]
Morozowicz — aktorska rodzina z Warszawy, w opisywanym czasie popularni byli bracia Rufin Morozowicz (1851–1931) i Henryk Morozowicz, a także syn Rufina, Leopold Morozowicz (ok. 1876–1945). [przypis edytorski]
Morrirmi sento (wł.) — czuję, że umieramy. [przypis edytorski]
Morris, Clara (1849–1925) — aktorka amerykańska; po 1885 poświeciła się głównie pisaniu. [przypis edytorski]
morświn (biol.) — rodzaj morskiego ssaka spokrewnionego z delfinowatymi. [przypis edytorski]
morświn — rodzaj morskiego ssaka spokrewnionego z delfinowatymi. [przypis edytorski]
Mors (…) daret (łac.) — „Czemuż śmierć tchórzów tak łatwo zabiera?/ Czemuż nie bierze tylko bohatera?” (Lucanus, Pharsalia, IV, 580; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
mors dicit (łac.) — śmierć mówi. [przypis edytorski]
mors immortalis (łac.) — nieśmiertelna śmierć. [przypis edytorski]
morskiem — daw. forma przymiotnika określającego rzeczownik w rodzaju żeńskim a. nijakim (tu: dno); dziś ujednolicona do formy daw. męskiej: morskim. [przypis edytorski]
Morskiem Okiem — dziś popr.: Morskim Okiem. Zachowano pisownię tytułu z oryginalnego wydania. [przypis edytorski]
Morskie Oko — jezioro w Tatrach, położone w Dolinie Rybiego Potoku u podnóża Mięguszowieckich Szczytów. [przypis edytorski]
morski jeż — inaczej jeżowiec. [przypis edytorski]
morski polip (biol.) — tu: forma morfologiczna parzydełkowca lub meduzy. [przypis edytorski]
Morstina wymawia Morstin zamiast Morsztyn — osiadła w Krakowie w czasach Kazimierza Wielkiego rodzina Morrinsteinów od XVI w. posługiwała się w dokumentach spolszczoną wersją nazwiska: Morsztyn, którą w XIX w. zmieniono na Morstin. Jednym z jej znanych członków był Ludwik Hieronim Morstin (1886–1966), polski dramaturg, prozaik, poeta, przedstawiciel nurtu klasycystycznego, powstałego u schyłku Młodej Polski. [przypis edytorski]
Morstin — Morsztyn Andrzej, Referendarz W. kor. [przypis autorski]
morsum conscientiae (łac.) — zgryzoty sumienia. [przypis redakcyjny]
Morsym — syn Filoklesa, powinowaty Ajschylosa, sam marny poeta. [przypis tłumacza]
morszczyna — woda morska. [przypis edytorski]
Morsztyn — nazwisko kilku poetów polskiego baroku: Jana Andrzeja (1621–1693), Zbigniewa (ok. 1625–1689), Hieronima (ok. 1581–ok. 1623) i Stanisława (ok. 1650–1725). [przypis edytorski]
Morsztyn (…) wnuk tego potentata morskiego, co niegdyś własnymi okrętami na własną rękę prowadził handel z Anglią i Hiszpanią — zapewne chodzi o potomka żyjącego w XV w. Jerzego Morsztyna, z bogatej mieszczańskiej rodziny krakowskiej, założyciela spółek handlujących suknem flandryjskim oraz członka rady starszych gildii kupieckiej. Także jego synowie, Stanisław i Jerzy do wyprawiali się do Flandrii i Anglii. [przypis edytorski]
Morsztyny — ród szlachecki herbu Leliwa związany z literaturą i polityką: Hieronim Morsztyn (1581–1623), Jan Andrzej Morsztyn (1621–1693), Krzysztof Morsztyn (zm. 1642), Stanisław Morsztyn (1650–1725), Zbigniew Morsztyn (1625–1689). [przypis edytorski]
Mort à calotins (fr.) — śmierć klechom. [przypis edytorski]
Mort de ma vie — (franz.) Bei meinem Leben. [przypis edytorski]
Mort de ma vie (fr.) — dosł. śmierć mego życia; na moje życie. [przypis edytorski]
Mort de ma vie! (fr.) — śmierć mojego życia. [przypis edytorski]
Morte al nemico (wł.) — śmierć nieprzyjacielowi. [przypis edytorski]
Mortemart — francuska rodzina znana z esprit des Mortemart, szczególnego rodzaju błyskotliwego humoru, uważanego za dziedziczny. [przypis edytorski]
Mortemart, Louis de Rochechouart de (1663–1688) — francuski książę, mąż Marie-Anne Colbert (1665–1750), córki Jean-Baptiste Colberta, ministra Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Mortemartowie — fr. rodzina arystokratyczna, blisko związana z dworem królewskim. [przypis edytorski]
Morte (…) receptae — Ovidius, Metamorphoses, XV, 158. [przypis tłumacza]
morte renasci (łac.) — odrodzić się przez śmierć [przypis redakcyjny]
Morte (…) sensus — Vergilius, Aeneida, X, 641. [przypis tłumacza]
Mortier, Édouard (1768–1835) — francuski dowódca okresu wojen rewolucyjnej Francji i wojen napoleońskich, marszałek Francji za Napoleona I. [przypis edytorski]
Mortimer (…) najszczęśliwszej chwili w życiu — Życie Haydna, s. 288. [przypis autorski]
mortis (łac.) — forma D.lp.: śmierci. [przypis edytorski]
Mortkowicz, Jakub (1876–1931) — księgarz, popularyzator czytelnictwa, wydawca m.in. polskich tłumaczeń Nietschego. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Księgarń Kolejowych RUCH. [przypis edytorski]
Morton — angielska miejscowość i parafia w hrabstwie Derbyshire. [przypis edytorski]
Morton, Józef (1911–1994) — pisarz i działacz ruchu ludowego, jednym z najczęściej poruszanych tematów w jego twórczości jest wieś. [przypis edytorski]
mortuos voco — umarłych wołam. [przypis autorski]
mortus — brak pieniędzy. [przypis edytorski]
mortusowy — bez pieniędzy. [przypis edytorski]
mortus (z łac. mortuus: martwy) — umarły, daw. gw.: nędza a. nędzarz. [przypis edytorski]
Mortuus est (…) quia impossibile est (łac.) — Umarł syn Boży, jest to prawdopodobne dlatego właśnie, że niedopuszczalne; i pogrzebiony zmartwychwstał, jest to pewne dlatego właśnie, że niemożliwe. [przypis redakcyjny]
mortuus (łac.) — zabity; trup. [przypis edytorski]
mortyfikować — przyprawiać o śmierć. [przypis redakcyjny]
Morusek Mochnacki — Maurycy Mochnacki (1804–1834), wybitny krytyk literacki i publicysta, uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]
Morus, Tomasz, właśc. Thomas More (1478–1535) — angielski myśliciel i polityk. [przypis edytorski]
Morus, Tomasz, właśc. Thomas More (1478–1535) — angielski myśliciel, pisarz i polityk, autor dzieła Utopia (1516), przedstawiającego fikcyjną wyspę z idealnym państwem i systemem społecznym. [przypis edytorski]
morweńscy bohaterowie — bohaterowie Morwenu, fikcyjnego szkockiego królestwa z III w. występującego w epickich, rzekomo starożytnych poematach celtyckich, opublikowanych po angielsku w latach 1760–73 przez poetę Jamesa Macphersona. Znane jako Pieśni Osjana, poematy te zrobiły wielkie wrażenie i stały się bardzo popularne w całej Europie; uważane za zabytki dawnej poezji, porównywane z utworami Homera, wywarły wielki wpływ na rozwój romantyzmu. [przypis edytorski]
morybund (z łac.) — ktoś mający wkrótce umrzeć. [przypis edytorski]
mory (daw.) — dreszcze. [przypis edytorski]
mory (daw.) — lm od: mór (zaraza, dżuma). [przypis edytorski]
Morynowie — szczep galski, mieszkający w starożytności w okolicy dzisiejszej Boulogne. [przypis redakcyjny]
moryskowie — muzułmańska ludność Płw. Iberyjskiego, która pozostała pod panowaniem królów katolickich i na pocz. XVI w. pod groźbą śmierci lub wygnania została zmuszona do przejścia na chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
morza kamieńmi zabudował — jest to nawiązanie do metody budowania rzymskich willi; wprawdzie nie na morzu, ale na tamach czy kamiennych groblach wchodzących w morze. [przypis redakcyjny]
Morza Spokojne — dziś popr.: Morze Spokoju (łac. Mare Tranquillitatis), duża, ciemna, pokryta zastygłym bazaltem równina na Księżycu; dawni astronomowie ciemne obszary na tarczy Księżyca uważali za tereny pokryte wodą, dlatego nazywano je morzami, zatokami, bagnami i jeziorami; współcześnie nadal stosuje się dawne łacińskie nazwy tych formacji. [przypis edytorski]
morza szturmowaną wały — szturmowaną falami morza. [przypis edytorski]
morza tyrrheńskiego (starop. forma ort.) — dziś popr. Morza Tyrreńskiego. [przypis edytorski]
Morze — aforyzm ten był drukowany 22 stycznia 1925 r. w tygodniku warszawskim „Informacja Powszechna” na czele numeru(Nr. 3–4) poświęconego morzu i zarazem donoszącego o przyznaniu Żeromskiemu nagrody literackiej Ministerstwa W. R. i O. P. za Wiatr od morza. — D. 26 stycznia 1925 r. odbyła się uroczystość wręczenia laureatowi pisma przyznającego nagrodę. Przemówił ówczesny Kierownik Ministerstwa prof. Jan Zawidzki. Żeromski odpowiedział na to przemówienie «mniej więcej jak następuje» (według Warszawianki, Nr. 27): „Czuję się bardzo w tej chwili szczęśliwym, że to dzieło, które mnie kosztowało tyle pracy i w którem chciałem znaleźć nową formę literacką, spotkało się z uznaniem Pana Ministra. Niestety, dzieło to nie objęło całości Pomorza. Stan zdrowia nie pozwolił mi spojrzeć w życie ludu całego Pomorza i wciągnąć go do mojej powieści. Liczę na to, że utwór ten zachęci młodą generację piszących do studjów nad tą częścią Polski i nad temi częściami, które mi były niedostępne, mam nawet dane, że to nastąpi szybko i ogarnie ten cały kraj, tak sercu naszemu bliski. Dziękuję jeszcze raz Panu Ministrowi za zaszczytne wyróżnienie, które Wiatr od morza spotkało”. [przypis redakcyjny]
Morze Arabskie — morze w północno-zachodniej części Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]
Morze Bałtyckie a. Bałtyk — morze śródlądowe w płn. Europie, połączone z Morzem Północnym. [przypis edytorski]
morze białe (trad. litew.) — tu: Bałtyk. [przypis autorski]
Morze Białe — tu: Bałtyk. [przypis edytorski]
Morze (…) choć do niego wpada rzek mnóstwo, nigdy nie staje się większe — również jedno z powszechnie omawianych zagadnień: p. Lucretius [red. WL: Lukrecjusz, O naturze wszechrzeczy (De rerum natura)], VI, 607. [przypis tłumacza]
Morze Czerwone — morze śródlądowe między Afryką a Półwyspem Arabskim. [przypis edytorski]
morze Erytrejskie — Morze Czerwone. [przypis redakcyjny]
Morze Erytrejskie — Morze Czerwone. [przypis tłumacza]
morze Galilejskie — jezioro Genezaret, obecnie położone na północy Izraela. [przypis edytorski]
Morze Genezaretańskie — jez. Genezaret a. Jezioro Tyberiadzkie, największe jezioro słodkowodne w Izraelu. Wg Biblii spomiędzy rybaków nad tym jeziorem Jezus powołał pierwszych apostołów. [przypis edytorski]
Morz' Egeyskiego — Morza Egejskiego (podobnie w przekładzie Orlanda Szalonego Ariosta). Apostrofowanie i ściągnięcie dwóch samogłosek w jedną, na wzór języków romańskich, próbował do polszczyzny wprowadzić Piotr Kochanowski. Próba śmiała i piękna, pozostała bez skutku. [przypis redakcyjny]
