Przypisy

stereotropizm (biol.) — w terminologii J. Loeba: dążenie organizmu do przylegania do powierzchni, na której się znajduje. [przypis edytorski]

stereotyp — w poligrafii druk czcionek stałych; tu: gra cieni, odbicie, fotografia. [przypis edytorski]

sterilitas (łac.) — nieurodzaj. [przypis edytorski]

sterlet — słodkowodna, wędrowna ryba z rodziny jesiotrowatych. [przypis edytorski]

sterling (ang.) — funt szterling, jednostka monetarna Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

Stern, Anatol (1899–1968) — poeta i prozaik, związany z futuryzmem. [przypis edytorski]

Stern, Anatol (1899–1968) — poeta i prozaik, związany z futuryzmem. [przypis edytorski]

sterna nilotica — obecnie: Gelochelidon nilotica (łac.), rybitwa krótkodzioba; średni ptak wodny. [przypis edytorski]

Sternbald, Franz — bohater powieści niemieckiego pisarza okresu romantyzmu Johanna Ludwiga Tiecka. [przypis edytorski]

Sternberg, Adalbert (1868–1930) — austriacko-czechosłowacki polityk i dziennikarz. [przypis edytorski]

Sternberg — Hof — Lubnik — Neisse — w tym miejscu w źródle znajduje się rysunek, na którym od nazwy Sternberg wiedzie ku dołowi kreska do podstawy trójkąta o wierzchołku również skierowanym w dół; u podstawy po lewej stronie jest umieszczone nazwa Hof, po prawej Lubnik, zaś u wierzchołka Neisse. [przypis edytorski]

Stern, Daniel (pseud.), właśc. Marie de Flayigny, hrabina d'Agoult (1805–1876) — francuska pisarka, publicystka. [przypis edytorski]

Sterne, Laurence (1713–1768) — pisarz ang. ur. w Irlandii, twórca sentymentalizmu; duchowny anglikański i działacz polityczny w stronnictwie wigów (autor kazań oraz pamfletów przeciw torysom); do najważniejszych jego dzieł należą powieści: Życie i myśli JW Pana Tristrama Shandy (także pod tytułem Tristram Shandy, t. I wyd. 1759, t. II wyd. 1760, t. III, IV wyd. 1761, t. V, VI wyd. 1762, t. VII, VIII wyd. 1765, t. IX wyd. 1767) oraz Podróż sentymentalna przez Francję i Włochy (wyd. 1768). [przypis edytorski]

Sterne, Laurence (1713–1768) — powieściopisarz angielski, twórca prądu literackiego zwanego sentymentalizmem. [przypis edytorski]

Stern, William (1871–1938) — niemiecki psycholog i filozof, jeden z twórców personalizmu psychologicznego i psychologii różnic indywidualnych. [przypis edytorski]

sterownica (żegl.) — element składowy urządzenia sterowego, mający postać dźwigni zamocowanej prostopadle do osi steru. [przypis edytorski]

sterownik (daw.) — sternik. [przypis edytorski]

„Ster” — polski dwutygodnik poświęcony prawom kobiet, ukazujący się w latach 1895–1897 we Lwowie, następnie reaktywowany w roku 1907 w Warszawie, gdzie wychodził jako publikacja Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich do roku 1914. Jego redaktorką naczelną była Paulina Kuczalska-Reinschmit. [przypis edytorski]

Stertinius, właśc. Gaius Stertinius Xenophon a. Ksenofont z Kos (ok. 10 p.n.e.–54 n.e.) — gr. lekarz cesarza Klaudiusza, bardzo bogaty, prowadził także praktykę w kurorcie i uzdrowisku Baje (łac. Baiae) nad Zat. Neapolitańską. [przypis edytorski]

Stesichor (ok. 630–554 p.n.e.) — gr. poeta liryczny; wg staroż. tradycji dotknięty ślepotą po ułożeniu strof obrażających Helenę trojańską, odzyskał wzrok, gdy napisał strofy pochlebne. [przypis edytorski]

Stesimbrotos z Tazos (V w. p.n.e) — rapsod i pisarz grecki, autor komentarzy do dzieł Homera. [przypis edytorski]

steskszy sobie (starop.) — forma imiesłowowa: stęskniwszy się. [przypis edytorski]

stet pro ratione voluntas (łac.) — niech (moja) wola będzie dowodem; końcówka zdania z jednej z satyr (Satyry, VI, 223) rzym. poety Juwenalisa, w którym żona zwraca się do męża wzbraniającego się ukarać niewinnego niewolnika: hoc volo, sic iubeo, sit pro ratione voluntas: tego chcę, tak rozkazuję, niech (moja) wola będzie (wystarczającym) dowodem (winy). [przypis edytorski]

stetryczały — gderliwy, zgorzkniały. [przypis edytorski]

Steuart, James (1712–1780) — szkocki ekonomista, autor pierwszego systematycznego traktatu o ekonomii politycznej napisanego w języku angielskim (Inquiry into the principles of political economy, 1767). [przypis edytorski]

St. Eustache — Kirche in der Nähe des Palais Royal, nördlich des Louvre. [przypis edytorski]

Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki powieściopisarz, poeta i reportażysta podróżnik. [przypis edytorski]

Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki prozaik i poeta, autor reportaży, przedstawiciel neoromantyzmu w literaturze, do jego najważniejszych utworów literackich należą: Wyspa skarbów, Porwany za młodu oraz Dziwna historia dra Jekylla i Mra Hyde'a. [przypis edytorski]

Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki prozaik i poeta, autor reportaży, przedstawiciel neoromantyzmu w literaturze. Dzieła: Wyspa skarbów, Porwany za młodu, Dziwna historia dra Jekylla i Mra Hyde'a. [przypis edytorski]

stewa — część szkieletu okrętu. Stewa dziobowa — zakończenie dziobu. [przypis edytorski]

stewa dziobowa a. dziobnica — wygięta w górę belka stanowiąca przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku dziobu. [przypis edytorski]

stewa przednia — zakończenie dziobu łodzi. [przypis edytorski]

steward — pracownik obsługujący pasażerów na pokładzie statku a. samolotu. [przypis edytorski]

steward — pracownik obsługujący pasażerów na pokładzie statku. [przypis edytorski]

stewa rufowa — przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku rufy (tylnej części), łączące poszycie burt. [przypis edytorski]

stewa — wygięta w górę belka stanowiąca przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku dziobu (s. dziobowa) albo rufy (s. rufowa), łącząca poszycie burt. [przypis edytorski]

steyer a. sztajer — powolny ludowy taniec styryjski, z przyśpiewkami. [przypis edytorski]

Stezychor (ok. 630–554 p.n.e.) — gr. poeta liryczny; wg staroż. tradycji dotknięty ślepotą po ułożeniu strof obrażających Helenę trojańską, odzyskał wzrok, gdy napisał strofy pochlebne. [przypis edytorski]

St. Gurval — święty bretoński. [przypis edytorski]

Sthenelos — syn Kapaneusa, uczestnika wyprawy siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]

stichi (ros.) — wiersze. [przypis edytorski]

stichy (ros.) — wiersze. [przypis edytorski]

stickst — steckst. [przypis edytorski]

stickt — steckt. [przypis edytorski]

stiebines — esančias ant stiebo. [przypis edytorski]

Stiegenhaus — Treppenhaus. [przypis edytorski]

Stiekłow, Jurij Michajłowicz, pierwotnie Owszyj Moisiejewicz Nachamkis (1873–1941) — rosyjski historyk, dziennikarz, publicysta, działacz socjaldemokratyczny i komunistyczny. [przypis edytorski]

stiena (ros.) — ściana. [przypis edytorski]

Stifter, Adalbert (1805–1868) — malarz i pisarz austriacki, przedstawiciel literatury biedermeierowskiej; pracował jako nauczyciel (po odbyciu studiów w zakresie prawa, matematyki i nauk przyrodniczych); urodzony na terenie dzisiejszych Czech, od 1848 r. osiadły w Linzu; autor opowiadań, wyd. w tomach: Studien („Studia”, 1844–1850), Die Mappe meines Grossvaters („Teczka mojego pradziadka”, 1841–1848), Bunte Steine („Kolorowe kamienie”, 1853) oraz powieści: Nachsommer („Późne lato” a. „Spóźnione lato”, 1853) i Witiko (1867). [przypis edytorski]

stiletto (wł.) — sztylet; tu: sztyletem. [przypis edytorski]

Stiller, Maurycy (1883–1928) — fiński reżyser, scenarzysta, aktor filmowy i teatralny, jeden z czołowych twórców kina niemego. [przypis edytorski]

still (niem.) — cicho. [przypis edytorski]

stilus (łac.) — styl; dosł.: rylec, czyli metalowa, lekko zaostrzona pałeczka używana przez starożytnych Rzymian do pisania na tablicach woskowych. [przypis edytorski]

stimmt (niem.) — dobrze, zgadza się. [przypis edytorski]

stimmt (niem.) — zgadza się. [przypis edytorski]

Stimmung (niem.) — nastrój. [przypis edytorski]

stimmungsmacher (z niem.) — stwarzający nastrój. [przypis edytorski]

stimulans (łac.) — pobudzanie, stymulowanie. [przypis edytorski]

Stinkadore — żart słowny od ang. stink: odór, smród. [przypis edytorski]

Stinkereien — Stänkereien. [przypis edytorski]

Stirner, Max (1806–1856) — właśc. Johann Kaspar Schmidt, filozof niemiecki, główny teoretyk indywidualizmu. [przypis edytorski]

Stirner, Max, właśc. Johann Kaspar Schmidt (1806–1856) — filozof niemiecki, gł. teoretyk indywidualizmu; wpłynął na rozwój anarchoindywidualizmu oraz anarchoegoizmu; autor książki Jedyny i jego własność, zawierającej wykład zasad egoizmu stirnerowskiego. [przypis edytorski]

Stirner, Max, właśc. Johann Kaspar Schmidt (1806–1856) — filozof niemiecki, jeden z prekursorów egzystencjalizmu i anarchizmu indywidualistycznego; krytykował lewicę heglowską, szczególnie Feuerbacha, za zbyt mały radykalizm. [przypis edytorski]

Stirner, Max — właśc. Johann Kaspar Schmidt (1806–1856) filozof niemiecki, reprezentant anarchoindywidualizmu. [przypis edytorski]

Stirner, Max, właśc. Johann Kaspar Schmidt (1806–1856) — filozof niemiecki, reprezentant anarchoindywidualizmu. [przypis edytorski]

stiuk — materiał zdobniczy z masy gipsowo-wapiennej zmieszanej z drobnym piaskiem lub ze sproszkowanym marmurem, używany do tworzenia dekoracji architektonicznych (sztukaterii). [przypis edytorski]

stiuk — materiał zdobniczy z masy gipsowo-wapiennej zmieszanej z drobnym piaskiem lub ze sproszkowanym marmurem, używany do tworzenia dekoracji architektonicznych (sztukaterii); także: ozdoby ścian wykonane z tego materiału. [przypis edytorski]

stiuk — materiał zdobniczy z masy gipsowo-wapiennej zmieszanej z drobnym piaskiem lub ze sproszkowanym marmurem, używany do tworzenia dekoracji architektonicznych (sztukaterii). [przypis edytorski]

stiuk — rodzaj szlachetnego tynku używanego do wyrobu rzeźb i dekoracyjnych płaskorzeźb ściennych; często imitował marmur. [przypis edytorski]

stiuk — rodzaj szlachetnego tynku, używanego do wyrobu rzeźb i sztukaterii. [przypis edytorski]

St. Kilda była, jest i będzie zawsze nie zamieszkana — w rzeczywistości największa wyspa archipelagu, Hirta, była zamieszkana od czasów prehistorycznych. Ostatnich rdzennych mieszkańców (kilkadziesiąt osób mówiących po gaelicku) ewakuowano z wyspy w 1930 r. [przypis edytorski]

St. Kilda — należący do Szkocji archipelag wysp na Atlantyku, oddalony od wybrzeży Szkocji o kilkadziesiąt kilometrów. [przypis edytorski]

stknięcie się — dziś: zetknięcie się. [przypis edytorski]

stłoczone żyto — zdeptane żyto. [przypis edytorski]

stłumiaj — dziś popr. forma W.lp tylko od czas. niedokonanego (tłumić): tłum. [przypis edytorski]

stłumion — stłumiony. [przypis edytorski]

stlały — dziś popr.: zetlały; rozpadający się ze starości lub pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]

St. Lazare, właśc. Gare Saint-Lazare (Dworzec Świętego Łazarza) — ruchliwy paryski dworzec kolejowy zbudowany w 2 poł. XIX w., często pojawiający się na obrazach impresjonistów. [przypis edytorski]

St. Louis — miasto w środkowej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Missouri, leżące na zachodnim brzegu rzeki Missouri. [przypis edytorski]

St. Louis — miasto w środkowej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Missouri. [przypis edytorski]

stójka (daw.) — policjant. [przypis edytorski]

stójka (daw.) — strażnik, wartownik. [przypis edytorski]

stójka (daw.) — stróż kancelarii gminnej, wykonujący różne polecenia wójta. [przypis edytorski]

stójkowy (daw.) — policjant. [przypis edytorski]

stójkowy — policjant w zaborze rosyjskim. [przypis edytorski]

stójkowy — szeregowy policjant w zaborze rosyjskim. [przypis edytorski]

stójkowy — w zaborze rosyjskim: niższy stopniem policjant. [przypis edytorski]

stój — napad. [przypis edytorski]

Stół Pański (rel.) — w protestantyzmie: komunia. [przypis edytorski]

Stoa Poikile — kolumnada w Atenach, gdzie gromadzili się ludzie szukając schronienia w cieniu, by oddawać się ćwiczeniom, rozmowom i innym zajęciom; od nazwy tej stoi pochodzi określenie szkoły stoików, ponieważ tam właśnie nauczał Zenon z Kition, jej założyciel. [przypis edytorski]

stoa — w architekturze gr. zadaszona kolumnada, zamknięta ścianą, często ozdobioną malowidłami; budowle te służyły zebraniom publicznym, osłaniając zgromadzonych przed skwarem i deszczem; w Atenach niedaleko agory znajdowała się tzw. barwna stoa (gr. stoa poikile), ozdobiona kolorowymi obrazami scen bitewnych, powst. ok. 450 r. p.n.e., w której zbierano się m.in., by słuchać nauk Zenona z Kition, twórcy stoicyzmu (nazwa nurtu filoz. pochodzi właśnie od nazwy budowli). [przypis edytorski]

stock (ang.) — zapas towaru; asortyment. [przypis edytorski]

Stockerau — austriackie miasto w płn. części kraju związkowego Dolna Austria. [przypis edytorski]

Stockfisch! — Langweiliger Mensch. [przypis edytorski]

Stockhause — Gefängnis für Schwerverbrecher. [przypis edytorski]

Stoczek — właściwie Stoczek Łukowski, obecnie miasto w województwie lubelskim, w powiecie łukowskim; w lutym 1831 roku miała tu miejsce bitwa polsko-rosyjska. [przypis edytorski]

stoczony (daw.) — zepsuty, zgniły; por. daw. toczyć: rozkładać od wewnątrz, pożerać itp. [przypis edytorski]

stoczony — przeżarty przez korniki bądź inne robactwo. [przypis edytorski]

stoczony — tu: zgniły. [przypis edytorski]

stoczyć — tu: przeżreć. [przypis edytorski]