Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8529 przypisów.
Montwy — dziś: Mątwy, wieś k. Inowrocławia. [przypis redakcyjny]
Montyn — Florian Montyn, jeden z mniej znanych poetów włoskich. [przypis redakcyjny]
monument (łac. monumentum) — pomnik; trwała pamiątka czegoś. [przypis edytorski]
Mooney, Thomas (1882–1942) — amerykański działacz polityczny i przywódca związkowy; na podstawie sfałszowanych dowodów i fałszywych zeznań wraz z Warrenem Billingsem uznany za winnego zamachu bombowego w San Francisco w 1916 i skazany na śmierć przez powieszenie; w 1918 jego wyrok zamieniono na dożywotnie więzienie; po międzynarodowych kampaniach i publikacjach wykazujących fałszywość zarzutów został w 1939 ułaskawiony. [przypis edytorski]
Moore, George Augustus (1852–1933) — pisarz, poeta, krytyk i dramaturg irlandzki, pod wpływem Émile'a Zoli jako pierwszy przeniósł do literatury anglojęzycznej naturalizm. [przypis edytorski]
Moore, Thomas (1779–1852) — poeta irlandzki. [przypis edytorski]
moors (ang.) — otwarte, nieuprawiane wyżyny, zwykle porośnięte wrzosowiskami. [przypis edytorski]
mopanek (daw.) — zdr. od mopan, mości pan; iron.: szlachetka. [przypis edytorski]
mopanku (daw., pot.) — forma grzecznościowa używana poufale, na ogół przy bezpośrednim zwracaniu się do rozmówcy; zdr. od mopanie (skrót od: mości panie). [przypis edytorski]
Mopr — Międzynarodowa Organizacja Pomocy Rewolucjonistom (MOPR), organizacja społeczna założona w 1922 roku w Moskwie w celu niesienia pomocy rewolucjonistom, więźniom politycznym i ich rodzinom. [przypis edytorski]
mopsu (daw. forma C. lp) — dziś: mopsowi. [przypis edytorski]
Mopsus (mit. gr.) — bohater wojny trojańskiej, założyciel wyroczni przepowiadającej przyszłość ze snów. [przypis edytorski]
Moraczewski, Jędrzej (1870–1944) — działacz socjalistyczny, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej i Polskiej Partii Socjalistycznej, premier Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, w latach 1919–1930 poseł na sejm; po wejściu w 1926, wbrew stanowisku PPS, do rządu Józefa Piłsudskiego jako minister robót publicznych, został w 1927 usunięty z tego ugrupowania; w 1930 wstąpił do Centralnego Zrzeszenia Klasowych Związków Zawodowych, w grudniu został jego przewodniczącym, zaś w marcu 1931 z kilkoma innymi działaczami doprowadził do rozłamu i połączenia części zrzeszenia z sanacyjnymi związkami zawodowymi w Związek Związków Zawodowych (ZZZ), wspierany przez rząd sanacyjny. [przypis edytorski]
Moraczewski, Jędrzej (1870–1944) — działacz socjalistyczny, premier Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (który m.in. przyznał prawo wyborcze kobietom oraz zatwierdził ośmiogodzinny dzień pracy), w latach 1919–1930 poseł na sejm. [przypis edytorski]
Moraczewski, Jędrzej (1870–1944) — działacz socjalistyczny, premier Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (który m.in. przyznał prawo wyborcze kobietom), w latach 1919–1930 poseł na sejm. [przypis edytorski]
mora — gra hazardowa; grający jednocześnie podnosili prawe dłonie, wygrywał ten, kto pierwszy odgadł liczbę wyprostowanych palców. [przypis edytorski]
morał — morale, gotowość do spełnienia obowiązku, poczucie odpowiedzialności, postawa moralna. [przypis edytorski]
morał — tu w znaczeniu: moralizowanie, moralność. [przypis edytorski]
morale de la fable (fr.) — nauka moralna bajki. [przypis redakcyjny]
moral insanity (ang.) — brak poczucia moralności, niezdolność do zrozumienia zasad i wartości moralnych oraz kierowania się nimi. [przypis edytorski]
moral insanity (ang.) — obłęd moralny. Historyczny termin określający szczególną postać rozstroju psychicznego; szaleństwo charakteryzujące się wypaczeniem uczuć, skłonności, temperamentu bez zauważalnych zaburzeń wiedzy czy zdolności rozumowania. [przypis edytorski]
moral insanity (ang.) — obłęd moralny, hist. termin medyczny oznaczający patologiczny brak naturalnych odczuć, uczuć, skłonności i instynktów moralnych. [przypis edytorski]
moral insanity (ang.) — obłęd moralny; tu: odchylenie od norm zdrowia moralnego; zboczenie. [przypis edytorski]
moral insanity (ang.: szaleństwo, wypaczenie moralności) — w XIX w. pojęcie medyczne, opisujące rozstrój psychiczny polegający na wypaczeniu odczuć moralnych, poczucia sprawiedliwości itp.; tu przen. lub pogard.: upadek obyczajów. [przypis edytorski]
moral insanity (ang.) — wypaczenie moralne. [przypis edytorski]
moral insanity — dosł.: obłęd moralny; patologiczny brak kryteriów moralnych; zazwyczaj towarzyszy niedorozwojowi umysłowemu. [przypis edytorski]
moralna dążność — w oryginale: Tendenz. [przypis tłumacza]
moralna dyscyplina — sanskr. vinaya, chiń. pini, jap. bini. [przypis tłumacza]
moralno–krytycznym reformowaniem chrześcijaństwa — chodzi o racjonalistyczną teologię, która z całym krytycyzmem bada księgi biblijne i podkreśla pierwiastki ludzkie w chrześcijaństwie. [przypis redakcyjny]
moralność ich [jezuitów] jest zgoła pogańska — w r. 1726 ukazała się w Paryżu książka pt. Paralelle de la Doctrine des payens avec celle des Jesuites et de la Constitution du pape Clement XI, qui commence par ces mots: Unigentius Dei filius etc. [przypis tłumacza]
Moralność wrażeniowa, czyli Materializm mędrca — dzieła tego nigdy R. nie doprowadził do końca. [przypis tłumacza]
Morand, Paul (1888–1976) — fr. pisarz i dyplomata, autor wielu powieści i opowiadań z życia elity towarzyskiej i reportaży z różnych stron świata, chwalonych w okresie międzywojennym za elegancję stylu, erudycję i dowcipny język; tu zapewne mowa o książce Fermé la nuit (1923). [przypis edytorski]
Morand, Sauveur François (1697–1773) — wybitny chirurg francuski, członek Królewskiej Akademii Nauk (1725). [przypis edytorski]
Mora Nebuchim — Przewodnik błądzących, dzieło Mojżesza Majmonidesa. [przypis autorski]
mora nociva (łac.) — zwłoka szkodliwa. [przypis redakcyjny]
mora — rodzaj tkaniny jedwabnej, ozdobionej falistym deseniem. [przypis edytorski]
mora — tkanina jedwabna ze smugowatym deseniem przypominającym słoje drzewa. [przypis edytorski]
mora — tkanina jedwabna ze smugowatym deseniem przypominającym słoje drzewa; używana jako wykończenie kołnierzy, klap lub mankietów uroczystych kreacji, a także do wyrobu wstąg do orderów oraz szat liturgicznych i elementów stroju dygnitarzy kościelnych. [przypis edytorski]
mora — tkanina, najczęściej jedwabna, mająca deseń przypominający słoje drzewa; używana jako wykończenie kołnierzy, klap czy mankietów uroczystych kreacji, a także do wyrobu wstąg do orderów oraz szat liturgicznych i elementów stroju dygnitarzy kościelnych. [przypis edytorski]
mora — tkanina, najczęściej jedwabna, mająca deseń przypominający słoje drzewa; używana jako wykończenie kołnierzy, klap czy mankietów uroczystych kreacji, a także do wyrobu wstąg do orderów oraz szat liturgicznych i elementów stroju dygnitarzy kościelnych (piuski, mankiety i pas sutanny papieża, kardynałów i legatów papieskich). [przypis edytorski]
moratorium (z łac.) — odroczenie terminu płatności lub wstrzymanie, zawieszenie jakichś działań ze względu na szczególne okoliczności. [przypis edytorski]
moratorium (z łac.) — wstrzymanie, zawieszenie. Felek stara się używać jak najwięcej trudnych słów prawniczych, nie zawsze trafnie. [przypis edytorski]
Morawa — dziś: Morawy, kraina historyczna we wschodnich Czechach, w różnych okresach kontrolowana przez Czechy, Polskę, Węgry i dynastię Habsburgów. [przypis edytorski]
Morawianie — plemię słowiańskie zamieszkujące Morawy na terenie dzisiejszych Czech. [przypis redakcyjny]
mora — większy oddział piechoty lub konnicy. Siła zbrojna Spartan dzieli się na sześć mor; mora ma dwa pułki (takseis) po dwie kompanie (lochoi). Kompania piechoty liczy przeciętnie 100 ludzi, przy konnicy nie mamy liczby bliżej określonej. [Z informacji rozsianych u Ksenofonta wynika, że 4 lochy tworzyło morę, zaś termin taksis miał różne znaczenie i oznaczał albo stałą jednostką organizacyjną wojsk innych niż ciężkozbrojna piechota (hoplici), albo doraźnie utworzoną grupę oddziałów; red. WL]. Jedną morę Spartan posłano Agesilaosowi spod Koryntu, i ta zajęła stanowisko pod Koroneją, przy drodze prowadzącej koło południowej strony jeziora Kopais. Jedna mora stanowiła załogę miasta Orchomenos; z niej połowę wcielił Agesilaos do swej armii. [przypis tłumacza]
Morawski, Kazimierz (1852–1925) — filolog klasyczny, profesor, rektor UJ, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, odznaczony Orderem Orła Białego. [przypis edytorski]
morawski kaznodzieja — wyznawca husytyzmu. [przypis redakcyjny]
Morawski, Teodor (1797–1879) — polityk, historyk, uczestnik powstania listopadowego. Na emigracji związany z obozem księcia Adama Czartoryskiego. Opublikował 6-tomowe Dzieje narodu polskiego w krótkości zebrane. [przypis edytorski]
Morawski, Zdzisław (1859–1928) — polski prawnik, minister ds. Galicji w rządzie austriackim (1914–1915). [przypis edytorski]
Morawy a. Morava — czeska kraina historyczna. [przypis edytorski]
Morawy — czeska kraina historyczna. [przypis edytorski]
morbidezza (z wł.) — nadmierna delikatność, miękkość; zniewieściałość. [przypis edytorski]
morbidezza (z wł.) — nadmierna delikatność. [przypis edytorski]
Morbis (…) cadenti — Lucretius, De rerum natura, III, 464. [przypis tłumacza]
morbleu (fr.) — do licha. [przypis edytorski]
mordacz — wielki gębacz. [przypis autorski]
mordarz (starop.) — morderca. [przypis edytorski]
Mordechaj a. Marchodeusz — syn Jaira z pokolenia Beniamina, służący na dworze w Suzie; ojczym Estery, który podesłał ją Kserksesowi (Achaszweroszowi), gdy ten szukał żony (Est 2,4–8). Znany również z tego, że, wierny swojej religii, nie oddawał pokłonów najwyższemu urzędnikowi królewskiemu, Hamanowi (Est 3,2–5), za co ten miał skazać jego i cały naród żydowski na śmierć (Est 3,5–6). Dzięki wstawiennictwu Estery, Żydzi zostali ocaleni, natomiast Haman poniósł śmierć (Est 8,5–8). [przypis edytorski]
Mordechaj i Estera — postacie z biblijnej Księgi Estery: Estera była młodą Żydówką wychowywaną w czasie niewoli babilońskiej przez swojego kuzyna Mordechaja; została żoną króla perskiego Achaszwerosza, wybraną spośród wielu piękności kraju. [przypis edytorski]
morderce — dziś popr.: mordercy. [przypis edytorski]
Morderer — wym. jak ang. murderer: morderca. [przypis edytorski]
morderowy — brunatnoczerwony. [przypis redakcyjny]
morderowy (daw., z fr.) — brunatnoczerwony. [przypis edytorski]
morderstwo króla Dunkana, ukazanie się ducha Banka — sceny z Makbeta. [przypis redakcyjny]
morderz (daw.) — morderca, zabójca. [przypis edytorski]
mord innym mordem okupić — mowa tu o tzw. zemście krwi, która żądała śmierci za śmierć, oka za oko, zęba za ząb. [przypis redakcyjny]
mordious — przekleństwo gaskońskie, od: mort de Dious: śmierć Boża. [przypis edytorski]
mord kapturowy — mord na zlecenie, przeważnie polityczne, dokonany przez nasłanych, tajemniczych sprawców; Niemcy w czasie wojny popełniali takie zbrodnie w okupowanych państwach. [przypis edytorski]
mordować — tu: męczyć. [przypis edytorski]
mord straszny popełnion na Lemnie — kobiety z wyspy Lemnos zaniedbały ofiary dla Afrodyty, za co bogini ukarała je przykrym zapachem, który sprawił, że mężczyźni porzucili je i wzięli sobie branki porwane z Tracji. W zemście kobiety w ciągu jednej nocy wymordowały swoich mężów, ojców, braci i synów, zabijając wszystkich mężczyzn na wyspie. [przypis edytorski]
Mordujcie ich tak, by czuli, że umierają. — Rudawski twierdzi, iż słowa owe były wyrzeczone w Niemirowie. [Rudawski, Wawrzyniec Jan (1617–1690), autor pisanej po łacinie historii Polski 1648–1660, której polski przekład wyszedł w Petersburgu w 1855 r. Red. W.L.] [przypis redakcyjny]
Mordwa — jak Ingra, Permia, ludy fińskie. [przypis redakcyjny]
Mordwini a. Mordwa — ludność mówiąca językami ugrofińskimi z grupy języków wołżańskich; zamieszkująca rozproszonymi grupami Rosję, m.in.: Republikę Mordwińską, Republikę Tatarstanu, obwody: samarski, penzeński, orenburski, niżnonowogrodzki oraz Syberię; obecna także w Azji Środkowej w Armenii. [przypis edytorski]
Mordy — miasteczko w powiecie siedleckim. [przypis redakcyjny]
mordy z 30 czerwca — tzw. Noc długich noży, czyli akcja schwytania i wymordowania przeciwników Adolfa Hitlera wewnątrz ruchu narodowosocjalistycznego. Tej nocy SS i wojsko zajęły główną siedzibę dowództwa SA i aresztowały jego dowódcę Ernsta Röhma. [przypis edytorski]
Moréas, Jean, właśc. Papadiamontopoulos, Ioannis (1856–1910) — poeta grecki piszący po francusku; przedstawiciel symbolizmu, twórca nazwy nurtu i autor pierwszego manifestu; autor m.in.: Les Syrtes (1884), Cantilènes (Kantyleny, 1886), Le Pèlerin passionné (Pielgrzym, 1891), Stances (Stance, 1893), Contes de la vieille France (Głos starej Francji, 1904), Iphigénie, tragédie en 5 actes (Ifigenia: tragedia w pięciu aktach, 1904), En rêvant sur un album de dessins (Śpiąc nad albumem obrazów, 1911); część jego twórczości, oddającej nastrojem melancholię i pesymizm fin de siècle'u, była tłumaczona na polski przez poetów Młodej Polski: Zenon Przesmycki (Kantyleny), Wincenty Korab-Brzozowski (Stance), Bronisława Ostrowska (wybrane wiersze). [przypis edytorski]
Morea — jedno z określeń Peloponezu we wczesnym średniowieczu; nazwa ta nawiązuje do obfitości występowania drzew morwowych. [przypis edytorski]
Morea — późniejsza nazwa Peloponezu. [przypis redakcyjny]
Moreau de Tours, właśc. Jacques-Joseph Moreau (1804–1884) — francuski psychiatra. [przypis edytorski]
Moreau, Gustave (1826–1898) — francuski malarz i grafik, jeden z czołowych twórców symbolizmu; autor m.in. obrazu Młody człowiek i śmierć (Le Jeune Homme et la mort, 1865), powstałego w hołdzie dla jego zmarłego przyjaciela. [przypis edytorski]
Moreau, Gustave (1826–1898) — francuski malarz symbolista. [przypis edytorski]
Moreau, Gustave (1826–1898) — fr. malarz symbolista. [przypis edytorski]
more geometrico (łac.) — na sposób geometryczny. [przypis edytorski]
Morellet, André (1727–1819) — francuski pisarz, encyklopedysta, ekonomista i tłumacz. [przypis edytorski]
Morellet, [André] (1727–1819) — literat i ekonomista, jeden z wybitniejszych encyklopedystów. [przypis tłumacza]
Morelly, Étienne-Gabriel (ok.1717–1778/1782) — francuski filozof. [przypis edytorski]
morelów — dziś popr. forma D. lm: morel. [przypis edytorski]
More (…) lumbris — Lucretius, De rerum natura, IV, 1261. [przypis tłumacza]
morena (port.) — brunetka. [przypis edytorski]
More Newuchim (Mojre Newuchim) — tytuł religijno-filozoficznego dzieła Majmonidesa, napisanego w języku arabskim. [przypis tłumacza]
morenita (hiszp.) — brunetka. [przypis edytorski]
Moreri, Ludwik (1643–1680) — autor Wielkiego słownika historycznego, który ukazał się po raz pierwszy w r. 1673 i doczekał się licznych wydań. [przypis tłumacza]
mores (daw.) — posłuszeństwo. [przypis edytorski]
mores (daw.) — posłuszeństwo, rygor. [przypis edytorski]
Mores (…) fortunam (łac.) — „Każdemu, wedle jego natury, kształtuje się dola” (Cornelius Nepos, Vita Attici, 11; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
mores — karność. [przypis edytorski]
mores — karność, subordynacja. [przypis edytorski]
mores (łac. mos, moris: obyczaj) — przywołanie słynnego zdania z pierwszej mowy Cycerona (106–43 p.n.e.) przeciwko Katylinie, O, tempora, o, mores!: co za czasy, co za obyczaje. [przypis edytorski]
mores (przestarz.) — posłuszeństwo, karność. [przypis edytorski]
mores (przestarz.) — posłuszeństwo, rygor. [przypis edytorski]
