Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7393 przypisów.
dzień…, który go pogrążył w nicości — dzień abdykacji Napoleona. [przypis redakcyjny]
dzień mych urodzin — rzeczywiście na 28 sierpnia przypadał dzień urodzin Goethego i jego przyjaciela Kestnera, męża Karoliny, ukochanej Goethego z Garbenheim (por. przypis do listu z 26 maja). Wkrótce po swych urodzinach Goethe wyjechał z Garbenheim, by zapanować nad swą namiętną miłością do Karoliny. [przypis redakcyjny]
dzień Najświętszej Panny Zielnej — obchodzone 15 sierpnia święto maryjne patronki płodności ziemi; oficjalnie: święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. [przypis edytorski]
Dzień — odpowiednik aktu. [przypis edytorski]
Dzień oświecił Norhamu wzgórek z zamkiem na szczycie, rzekę Tweed, co głęboki nurt swój toczy obficie I gór Cheviot wyżynę skalistą. Grube mury zamkowe i wieżyca obronna, I dokoła zamczyska wstęga wałów ochronna zajaśniały poświatą złocistą. — fragment poematu Marmion Waltera Scotta (1771–1832). [przypis edytorski]
dzień Pańskich Narodzin — chrześcijańskie święto Bożego Narodzenia, przypadające 25 grudnia. [przypis edytorski]
dzień Panny Marii Gromnicznej — obchodzone 2 lutego katolickie święto, podczas którego wierni przynoszą do kościoła świece do pobłogosławienia, zwane gromnicami. [przypis edytorski]
Dzień p. Esika w Ostendzie — w wydaniu źródłowym podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Boy-Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]
dzień po Janie — tj. 25 czerwca, nazajutrz po dniu św. Jana Chrzciciela, charakterystycznym ze względy na ludowe obchody nocy świętojańskiej (z 23 na 24 czerwca). [przypis edytorski]
Dzień Postu Estery — po wydaniu przez Hamana dekretu o wymordowaniu Żydów, Estera postanowiła udać się z interwencją do króla Achaszwerosza. Wcześniej jednak czyn ten poprzedziła postem, który jest obchodzony nadal przez pobożnych Żydów. [przypis tłumacza]
dzień przed Oczyszczeniem N. Marii Panny — 1 lutego. [przypis edytorski]
dzień świętego Jana — 24 czerwca. [przypis edytorski]
dzień świętego Ludwika — 25 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień świętego Michała Archanioła — święto chrześcijańskie w zachodniochrześcijańskich kalendarzach liturgicznych przypadające 29 września; obchodzone od V w., w średniowieczu stanowiło jedno ze świąt nakazanych. [przypis edytorski]
dzień świętego Piotra i Pawła — jedno ze świąt w kościele katolickim, obchodzone 29 czerwca. [przypis edytorski]
Dzień świtał Wacławowi królowi święcony — 28 września. [przypis redakcyjny]
dzień św. Szczepana — święto katolickie obchodzone 26 grudnia. [przypis edytorski]
dzień św. Wawrzyńca męczennika — 10 sierpnia; tu: bitwa z Pomorzanami w 1109 r. pod Nakłem. [przypis edytorski]
dzień sybirski — tu: dzień polarny. [przypis edytorski]
dzieńszczyk (z ros.) — ordynans. [przypis edytorski]
dzień umarłych boży — w Attyce i Jonii odwiedzano groby zmarłych i składano im ofiary podczas wiosennego święta Antesteriów. [przypis edytorski]
dzień uroczystości Westalek — Dnia 9 czerwca. [przypis tłumacza]
dzień uroczysty Wniebowzięcia Bożej Rodzicy — 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wniebowstąpienia Najświętszej Panny Marii — święto obchodzone w kościele katolickim 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wniebowzięcia Najświętszej Panny — święto katolickie obchodzone 15 sierpnia. [przypis edytorski]
dzień Wojciechowy, przy końcu kwietnia — 23 kwietnia kościół katolicki obchodzi wspomnienie Jerzego i Wojciecha. [przypis edytorski]
dzień wyścigów — w roku 1878 wyścigi rozpoczęły się w pierwszych dniach czerwca. [przypis redakcyjny]
Dzień Zaduszny — święto zmarłych, obchodzone w kościele chrześcijańskim począwszy od X w. dnia 2 listopada, dzień po święcie Wszystkich Świętych. [przypis edytorski]
dzienga (z ros.) — pieniądze. [przypis edytorski]
dzienieśmy (…) mieli (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: mieliśmy dzień. [przypis edytorski]
Dzienniczek — Dzienniczek Justysi, komedia Józefa Kościelskiego (1845–1911). [przypis edytorski]
dziennikarski sklepik — dziś: kiosk. [przypis edytorski]
Dziennik, bezcenny zbiór dokumentów, portretów, anegdot — półwiecze literatury, sztuki i obyczajów — bliżej o owym Dzienniku (którego ukazało się w druku 9 tomów) i jego losach, patrz: „Drogi i ścieżki literatury” w moim zbiorku Śmiech, uśmiech i zgroza. [przypis autorski]
dziennik mój — o tym, że Werter pisał pamiętnik, nie było dotąd wzmianki. Notatkę tę Goethe dodał dopiero w drugiej redakcji. [przypis redakcyjny]
Dziennik narodowy — czasopismo wychodzące na emigracji w latach 1840–1847. [przypis edytorski]
„Dziennik Trévoux”, fr. Journal de Trévoux — wpływowy francuski miesięcznik wydawany w Trévoux w latach 1701–1782. Został założony przez jezuickiego teologa, większość autorów stanowili jezuici. Po wygnaniu zakonu z Francji w 1772 jego redaktor, jezuita Guillaume François Berthier, zrezygnował z prowadzenia pisma, wówczas miesięcznik próbowali prowadzić inni redaktorzy. [przypis edytorski]
„Dziennik uczonych”, fr. „Journal des Savants” — pierwsze w Europie czasopismo naukowe zajmujące się literaturą, powstałe w 1665, objęte patronatem króla Francji. [przypis edytorski]
Dziennik uwodziciela — ostatni utwór pierwszej części zbioru Albo–albo (duń. Enten-Eller), opublikowanego przez Kierkegaarda pod pseudonimem Victor Eremita (łac. zwycięski pustelnik) w Kopenhadze, w 1843 roku. [przypis edytorski]
dzi entwiklunk (zniekszt. niem. die Entwicklung) — rozwój. [przypis edytorski]
dziergana czarno — tu: z wzorem wyhaftowanym czarną nitką. [przypis edytorski]
dzierlatka — gatunek skowronka. [przypis edytorski]
dzierlatka — tu: gatunek skowronka. [przypis edytorski]
dzierżać (daw.) — dzierżyć, trzymać. [przypis edytorski]
dzierżak — dłuższa część cepa trzymana w ręku przy młóceniu. [przypis edytorski]
dzierżawcy teatru — Teatr był instytucją państwową, ale przedsiębiorstwem prywatnym. W Grecji, a zwłaszcza w Rzymie, administracja państwowa zachowała wiele form właściwych stowarzyszeniom handlowym i szereg czynności niezbędnych dla państwa załatwiały prywatne kolegia. Przeciwny kierunek, zwany etatyzmem, jest do dziś dnia jeszcze plagą państw źle rządzących się. [przypis tłumacza]
dzierżawiec — dziś popr. forma D.lm: dzierżawców. [przypis edytorski]
Dzierżawin — Gawriła Romanowicz Dierżawin (1743–1816), poeta rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu, autor poematu Boh (Bóg). [przypis edytorski]
dzierżawne — opłata za dzierżawę; czynsz, podatek płacony z tytułu dzierżawy ziemi. [przypis edytorski]
dzierżeć (daw.) — trzymać. [przypis edytorski]
dzierżeć (starop.) — wytrzymać. [przypis redakcyjny]
dzierży arendą (daw.) — dzierżawi majątek ziemski, młyn lub karczmę. [przypis edytorski]
dzierżyć (daw.) — trzymać. [przypis edytorski]
François-René de Chateaubriand, Przygody ostatniego z Abenserażów
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dzierżyć (daw.) — trzymać; tu: dotrzymywać słowa. [przypis edytorski]
dzierżyć (daw.) — trzymać, tu: posiadać. [przypis edytorski]
dzierżyć (daw.) — trzymać, tu: posiadać. [przypis edytorski]
dzierżyć (daw.) — trzymać, tu: sprawować. [przypis edytorski]
dzierżyć się (starop.) — trzymać się. [przypis edytorski]
dzierżyć się — trzymać się. [przypis edytorski]
dzierżyć — trzymać, mieć; dzierżały miejsce: zajmowały miejsce. [przypis edytorski]
dzierżyć — trzymać. [przypis edytorski]
dzierżym — dzierżymy. [przypis edytorski]
Dzierżyński, Feliks (1877–1926) — polski i radziecki rewolucjonista i polityk; współzałożyciel SDKPiL, brał udział w rewolucji 1905 roku w Królestwie Polskim, kilkakrotnie aresztowany przez służby carskie, dwukrotnie zesłany na Syberię; po rewolucji październikowej organizator i kierownik radzieckich służb bezpieczeństwa (Czeka i GPU). [przypis edytorski]
dzierży (ros.) — trzymaj. [przypis edytorski]
Dzierzanowski — własc. Michał Dzierżanowski herbu Grzymała (1725–1808), awanturnik, przez jakiś czas miał przebywać na służbie fr. gubernatora Indii, podobno został też samozwańczym królem Madagaskaru (jak nieco później Maurycy Beniowski), po powrocie członek konfederacji barskiej, dowodził nieudaną próbą opanowania Krakowa, skazany przez konfederatów na banicję. [przypis edytorski]
dzierzgany (daw.) — haftowany. [przypis edytorski]
Dzieś (gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]
dziesiąci (starop. forma) — dziesięciu. [przypis edytorski]
dziesiąci (starop.) — forma gwarowa, zamiast: dziesięciu, tj. drugi przypadek [tj. D.] lp od rzeczownika dziesięć, dzisiaj odmieniamy podług liczebnika dwa, dwu itd. [przypis redakcyjny]
dziesiąta woda na kisielu — Kisiel, potrawa litewska, rodzaj galarety która się robi z rozczynu owsianego; płucze się wodą, aż póki nie oddzielą się wszystkie cząstki mączne: stąd przysłowie. [przypis autorski]
dziesiątego sierpnia — 10 sierpnia 1792 r. lud paryski zdobył pałac królewski Tuileries i osadził króla Ludwika XVI wraz z rodziną w więzieniu. [przypis edytorski]
Dziesiątej — niegdyś wieś, dzisiaj przedmieście Lublina. Montanus dostał ją jako kanonik lubelski po śmierci Chmielowskiego w grudniu 1562 (por. Nagrobek Pawłowi Chmielowskiemu, II 58). [przypis redakcyjny]
dziesiątemu zakazać, powiedzieć itp. (daw., pot.) — niejednemu, każdemu. [przypis edytorski]
Dziesiątka umundurowana staje nagle zdziwiona — ta sprawa była bardzo głośna w krakowskim getcie. [przypis edytorski]
Dziesięć a dwa — dziś raczej „dziesięć i dwa”. [przypis edytorski]
dziesięć — dziś popr. o dzieciach: dziesięcioro. [przypis edytorski]
dziesięć i pół tysiąca — μυρίους καὶ πεντακοσίους (N), μυρίους (D). [przypis tłumacza]
dziesięćkroć — dziś popr.: dziesięciokrotnie. [przypis edytorski]
dziesięć mil [angielskich] — ok. 16 km. [przypis edytorski]
dziesięć Murzynów — dziś popr. forma: dziesięciu Murzynów a. dziesięcioro Murzynów. Pierwsza z tych form jest właściwa, jeśli grupa składała się z samych chłopców, druga, mająca zastosowanie do grupy dziewczynek i chłopców, wydaje się bardziej prawdopodobna, ponieważ autor chciał przekonać czytelników, że „dzikie” dziewczynki są równie sprawne i waleczne jak chłopcy. [przypis edytorski]
dziesięć od sta (daw.) — dziesięć procent. [przypis edytorski]
dziesięć od sta — dziesięć procent. [przypis edytorski]
dziesięć talentów — dwadzieścia tysięcy francuskich talarów wedle dzisiejszego kursu. [Talent to staroż. jednostka wagi i wartości (wg wagi kruszcu), miał wagę ok. 30 kg i jako jednostka wartości odpowiadał tej ilości czystego srebra; red. WL]. [przypis autorski]
dziesięć temu wydołają (starop.) — dziś: dziesięciu temu podoła. [przypis edytorski]
dziesięć tysięcy mil — według Korzona tylko 9438 mil² geogr. [przypis redakcyjny]
dziesięć złotych — do poł. XIX w. mennica w Warszawie wybijała polskie monety; posługiwano się nimi długo, mimo wprowadzenia w Królestwie waluty rosyjskiej, rublowej. 1 zł polski równał się wartości 15 kopiejek, a 10 groszy wartości 5 kopiejek. [przypis redakcyjny]
dziesięć złotych, kopa — dziesięć złotych wtenczas znaczyło 96 zł. a kopa polska 18 zł. 13 gr. [przypis redakcyjny]
dziesięcią okręgi — dziś popr.: dziesięcioma okręgami. [przypis edytorski]
dziesięcina — dawna danina kościelna (pierwotnie dziesiąta część płodów naturalnych). [przypis redakcyjny]
dziesięcina — daw. podatek płacony na rzecz kościoła; jedna dziesiąta zbiorów lub dochodów. [przypis edytorski]
dziesięcina — daw. podatek, wynoszący 10% wartości zbiorów a. dochodów. [przypis edytorski]
dziesięcina — dziesiąta część urodzajów, należna duchowieństwu. [przypis redakcyjny]
dziesięcina — podatek na rzecz duchowieństwa stanowiący jedną dziesiątą dochodów a. zbiorów. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek religijny wynoszący jedną dziesiątą dochodów (zbiorów), pobierany przez duchowieństwo od chłopów (najczęściej w naturze). [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w naturze, 1/10 plonów oddawana na rzecz kościoła. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w naturze, dziesiąta część plonów, oddawana Kościołowi. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w naturze na rzecz Kościoła, w ramach którego oddawano 1/10 plonów. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w naturze płacony na rzecz kościoła w postaci 1/10 zebranych plonów. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w wysokości 1/10 zbiorów pobierany przez kościół od chłopów. [przypis edytorski]
dziesięcina — podatek w wysokości dziesiątej części zbiorów lub dochodów, płacony dawniej na rzecz Kościoła. [przypis edytorski]
dziesięcina — tu: dawna rosyjska miara powierzchni gruntu, równa ok. 1,1 ha. [przypis edytorski]
