Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | pogardliwe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 845 przypisów.

Rozpalam je (ognisko) — W nawiasach zamieszczamy objaśnienia lub wyrażenia równoważne, szanując dosłowność samego listu. [przypis redakcyjny]

rozpasać — tu: złamać szyk. [przypis redakcyjny]

rozpędny — rozpędzony. [przypis redakcyjny]

Rozpędowska — panna respektowa matki poety. [przypis redakcyjny]

rozpędzywać (daw.) — rozpędzać, rozganiać. [przypis redakcyjny]

rozpierać się — ustawać. [przypis redakcyjny]

rozpocząłem poemat z dziejów Polski — ukazał się w r. 1834 pt. Agaj-Han. [przypis redakcyjny]

rozpomni (starop.) — [forma trybu rozk.:] wspomnij. [przypis redakcyjny]

rozposażyć — porozdzielać, porozdawać. [przypis redakcyjny]

rozprawami kongresowymi — tak jest w wydaniu z r. 1870. W pierwodruku wydrukowano tylko: Cały świat był zajęty rozprawami. Stało się to zapewne wskutek wymagań cenzury poznańskiej. [przypis redakcyjny]

rozprawa (starop.) — rozmowa. [przypis redakcyjny]

rozprawuje (starop.) — rozrządza. [przypis redakcyjny]

rozpuknąć się (starop.; tu 3 os., lp, r.ż.: rozpukła) — rozpękła się. [przypis redakcyjny]

rozradzać (daw.) — [tu:] odradzać. [przypis redakcyjny]

rozradzić co (starop.) — odradzić [co], od czego odwieść. [przypis redakcyjny]

rozroślejsze — opaślejsze. [przypis redakcyjny]

rozrywać (daw.) — [tu:] rozbierać, rozważać. [przypis redakcyjny]

rozsądek (starop.) — [tu:] rozstrzygnięcie; [por. rozsądzić]. [przypis redakcyjny]

Rozserdywsia duże (ukr.) — rozgniewał się bardzo. [przypis redakcyjny]

rozsiadem — rozjazdem, samołówką. [przypis redakcyjny]

rozstania i spotkania się kiedyś — Werter odnosi to powiedzenie do chwili rozstania się tu na ziemi i spotkania się w zaświatach. Wskazują na to słowa początkowe listu: „Nie ujrzę jej nigdy” i końcowe rozmowy z Lotą: „Zobaczymy się kiedyś”. [przypis redakcyjny]

rozstrzelali — 29 listopada 1662 r. w Wołpie. [przypis redakcyjny]

roztaszować się — rozłożyć się obozem. [przypis redakcyjny]

rozterki (starop.) — kłótnie. [przypis redakcyjny]

rozterków — dziś popr. forma D. lm: rozterek. [przypis redakcyjny]

roztruchan — wielki i bogato zdobiony kielich, puchar. [przypis redakcyjny]

roztruchan (z tur.) — ozdobny puchar biesiadny. [przypis redakcyjny]

roztwór Schleicha — płyn wynaleziony przez chirurga niemieckiego Karola Schleicha (1859–1922), stosowany przy zabiegach operacyjnych do znieczulenia miejscowego. [przypis redakcyjny]

Rozum bowiem i wola, które stanowią treść Boga, musiałyby o całe niebo różnić się od naszego rozumu i naszej woli (…) — Por. List 55 (dawniej 59) § 4–6 oraz List 56 (dawniej 60) § 7 i 11. [przypis redakcyjny]

rozumiemy się — por. list z 11 czerwca 1772. [przypis redakcyjny]

rozum i wola tak się mają do tej czy owej idei lub do tego czy owego chcenia, jak kamienność do tego lub owego kamienia lub jak człowiek do Piotra i Pawła — Por. List. 2 § 9 i 10. [przypis redakcyjny]

rozumowy wasz pogląd zawisły od sądu, jaki naprzód tworzą zmysłyNihil est in intellectu quid prius fuerit in sensu.. Zdanie Arystotelesa [(łac.) Nie ma nic w umyśle, czego by przedtem nie było w zmysłach; red. WL]. [przypis redakcyjny]

rozwalnia — tu: rozszerza. [przypis redakcyjny]

Rozważania zawarte w tym wstępie do Części I oddziałały wyraźnie na Słowackiego, który w Beniowskim przeciwstawienie poezji-sztuki i poezji-życia ujął w znane, wersety: „(…) Roję / Śnię, tworzę; harfy używam lub bicza / I to jest moja poetyczna droga.— / Lecz z mego życia poemat — dla Boga” (III, 341–344). W Odpowiedzi na „Psalmy przyszłości” pisał: „Jam spróbował na mej głowie / Na kształt perły kałakuckiej / Nosić gwiazdę myśli ludzkiej / I z tą gwiazdą żyć surowie” — jest to według Kleinera aluzja do obrazu owego „błogosławionego”, który poezję nosi na czole „niby gwiazdę”. Problem jedności poezji i życia nurtował świadomość romantycznego pokolenia. Kleiner stwierdza w przypisie: „Mickiewicz przecież zerwie z poezją, by życie w poemat zmienić”. Przytacza też w tym miejscu, rozważania romantyków niemieckich, Z. Wernera i Justinusa Kernera. Ten ostatni twierdził, że „prawdziwa poezja milczy tak jak ból prawdziwy”. [przypis redakcyjny]

rozwiódł (starop.) — wytłumaczył. [przypis redakcyjny]

rozwiślenie — neol. od nazwy rzeki Wisły. [przypis redakcyjny]

rozwlokła woda (daw.) — rozwleczona, rozpostarta. [przypis redakcyjny]

rozwód — tu: przestrzeń. [przypis redakcyjny]

rozwodzić co (starop.) — [tu:] odradzać (śmierć). [przypis redakcyjny]

rozwodzić (starop.) — pogodzić, jednać. [przypis redakcyjny]

rozwodzić (starop.) — przekładać. [przypis redakcyjny]

rozwodzić (starop.) — wyjaśniać, tłumaczyć. [przypis redakcyjny]

rozwodzić — tu: rozprzestrzeniać się, panoszyć. [przypis redakcyjny]

rozwołać (daw.) — rozgłosić. [przypis redakcyjny]

rozżenąć (daw.) — rozegnać. [przypis redakcyjny]

rozzuchwaleni wielbiciele Penelopy… — porównaj Odyseję, księga XX. w tłum. Siemieńskiego: „Zgromadzeni uznali trafność dobrej rady,/ I hurmem weszli w wnętrze gmachów Odyssowych:/ Chleny zdjęte na krzesłach kładąc purpurowych,/ Obiatując barany i tuczne koziołki,/ Wieprze karmne i ze stad najpiękniejsze ciołki,/ Skwarząc trzewia i nimi racząc się nawzajem…”. [przypis redakcyjny]

rs — skrót: rubli srebrnych. [przypis redakcyjny]

rtuczeka… — po rewolucji w związku z powstaniem nowych urzędów i instytucji weszło w życie wiele skrótów. Pierwszy z wymienionych w tekście oznacza jedną z instancji Czeka; znaczenie dalszych skrótów: gubczeka— gubernialna Czeka, gubispolkom — gubernialny komitet wykonawczy, narobraz — wydział oświaty ludowej, narkompros — ludowy komisariat oświaty, sownarkom — rada komisarzy ludowych (nazwę „ministerstwo” zmieniono po rewolucji na „komisariat ludowy”). [przypis redakcyjny]

rubaszka, rubacha (ros.) — koszula (noszona przez chłopów rosyjskich jako odzież wierzchnia). [przypis redakcyjny]

Rubens, Peter Paul (1577–1640) — znakomity malarz flamandzki epoki baroku; sztuka jego odznacza się bujnością kształtu, przepychem i soczystością barw. [przypis redakcyjny]

rubież — mord (dosł.: rąbanina). [przypis redakcyjny]

rubież (reg.) — tu: zarąbanie (na śmierć). [przypis redakcyjny]

Rubinstein Antoni (1829–1894) — rosyjski pianista i kompozytor. Odbywał słynne podróże koncertowe po Europie. [przypis redakcyjny]

rublów, ryńskich, talarów — rubel srebrny był wart 6 zł. polskich 10 gr. ówczesnych; złoty reński 5 zł.; pruski talar 6 zł. [przypis redakcyjny]

rubrycela — kalendarz zawierający spis nabożeństw, parafii, kościołów itd. [przypis redakcyjny]

ruchać się (starop.) — ruszać się. [przypis redakcyjny]

rucho (starop.) — ruch. [przypis redakcyjny]

Ruch wywołany przez Ściegiennego — Agaton Giller, Historia powstania narodu polskiego w roku 1864, Paryż 1867–1871, t. III, s. 512–518. [przypis redakcyjny]

Ruda Guzowska — wieś i stacja kolejowa znajdująca się 42 km od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]

rudel — ster, koło sterowe. [przypis redakcyjny]

Rue du Sentier — dosłownie „ulica ścieżki”. [przypis redakcyjny]

Rue Poissonniere — poissonniere: po fr. naczynia na ryby. [przypis redakcyjny]

Rue St. Fiacre — ulica Św. Fiakra. [przypis redakcyjny]

Rufach — miasteczko wyższej Alzacji do biskupstwa strasburskiego należące. [przypis redakcyjny]

Rufia — miasto w Syrii. [przypis redakcyjny]

rug (daw.) — rumor, hałas. [przypis redakcyjny]

rugi (daw., z łac. ruga) — fałdy, zmarszczki. [przypis redakcyjny]

Rugier — syn Rugiera i Galacyelli (Galacyej), brat Marfizy, narzeczony Bradamanty, jeden z główniejszych bohaterów poematu. [przypis redakcyjny]

Rugier (…) wypuścił szablę i leży na drodze — leży szabla, nie Rugier. [przypis redakcyjny]

rugi — sprawdzanie prawności wyborów poselskich. [przypis redakcyjny]

Ruisdal — Jacob Izaakszoon van Ruisdael (1628–1682), sławny malarz holenderski, pejzażysta. [przypis redakcyjny]

rumatyzmy — zniekształcona forma od: reumatyzm (z gr.), choroba mięśni i stawów. [przypis redakcyjny]