Przypisy

idze (gw.) — idźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że w wymowie gwarowej). [przypis edytorski]

idze (gw.) — idźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, wymowa gw.: -ze). [przypis edytorski]

i (gw.) — tj. je (3 os. lp cz. ter. czasownika jeść). [przypis edytorski]

imać czego (daw., gw.) — chwytać za co, brać się za co. [przypis edytorski]

imać się czego (daw., gw.) — chwytać się czego, brać się za co. [przypis edytorski]

imać się czegoś (daw., gw.) — zabierać się do czegoś, brać się za coś. [przypis edytorski]

imać się (daw., gw.) — brać się za coś. [przypis edytorski]

imieniowi (gw.) — popr. forma C. lp: imieniu. [przypis edytorski]

inksi (gw.) — inni. [przypis edytorski]

inksze (gw.) — inne. [przypis edytorski]

inkszy (gw.) — inny. [przypis edytorski]

inne chłopcy (gw.) — inni chłopcy. [przypis edytorski]

ino (gw.) — jedynie; tylko. [przypis edytorski]

ino (gw.) — tylko, jedynie. [przypis edytorski]

ino (gw.) — tylko (partykuła przeciwstawna lub ograniczająca). [przypis edytorski]

ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

inom (…) wszed (gw.) — (jak) tylko wszedłem (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]

inso (gw.) — inna. [przypis edytorski]

insy (gw.) — właśc. inszy, tj. inny. [przypis edytorski]

insze (gw.) — inne. [przypis edytorski]

inszom (gw.) — inną. [przypis edytorski]

inszy (daw., gw.) — inny. [przypis edytorski]

inszy (gw.) — inny. [przypis edytorski]

iść na kumorne (gw.) — iść na komorne, żyć jako komornik, chłop nieposiadający gospodarstwa ani domu, opłacający własną pracą swój pobyt w domu innego, bogatszego chłopa a. właściciela ziemskiego (komora (daw.): pomieszczenie w budynku, pokój, izba). [przypis edytorski]

iskać (gw.) — usuwać wszy. [przypis edytorski]

iźli (gw.) — jeśli. [przypis edytorski]

izwidki ty (z gw. ukr.) — skąd jesteś. [przypis edytorski]

jąć (daw., gw.) — zacząć. [przypis edytorski]

jąć (daw., gw.) — zacząć; zabrać się do czegoś. [przypis edytorski]

jąć się czegoś (daw., gw.) — zabrać się za coś; zacząć coś robić. [przypis edytorski]

jąć się (daw., gw.) — złapać się, chwycić się. [przypis edytorski]

jąć się (daw., gw.) — złapać się (za coś), chwycić za coś. [przypis edytorski]

jąć się (gw.) — zacząć się. [przypis edytorski]

jach (gw.) — jak. [przypis edytorski]

jadłowiec (gw.) — jałowiec. [przypis edytorski]

jagem jest, prawie (gw.) — jaki jestem naprawdę (rzeczywiście, prawdziwie a. w prawie, mający prawo do czegoś). [przypis edytorski]

jagem wom zesypoł (gw.) — jak wam zasypałem (nasypałem). [przypis edytorski]

jageś jesce była (gw.) — jak jeszcze byłaś (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]

Jag (gw.) — jak; udźwięcznienie k w sąsiedztwie samogłoski lub spółgłoski dźwięcznej. [przypis edytorski]

jajków (gw.) — jajek. [przypis edytorski]

jak ament w pacierzu (gw.) — właśc. jak amen w pacierzu: na pewno. [przypis edytorski]

jak bonie dydy (gw.) — fraza wykrzyknikowa, mająca zapewnić słuchacza, że interlokutor mówi prawdę. [przypis edytorski]

jakeśwa (…) przyjechali (gw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jak przyjechaliśmy, gdy przyjechaliśmy, odkąd przyjechaliśmy. [przypis edytorski]

jakichściś (gw.) — jakichś. [przypis edytorski]

jakiesi (gw.) — jakieś. [przypis edytorski]

jakisik (gw.) — jakiś. [przypis edytorski]

jak mos wole (gw.) — jeśli masz wolę; jeśli chcesz. [przypis edytorski]

jako (daw., gw.) — jak. [przypis edytorski]

jako (daw., gw.) — tu: że. [przypis edytorski]

jako (daw., gw.) — że. [przypis edytorski]

jako (gw.) — że. [przypis edytorski]

jakoześ ty blado (gw.) — jaka żeś ty blada; jak jesteś blada. [przypis edytorski]

jak raz (gw.) — akurat, dokładnie. [przypis edytorski]

jak raz (gw.) — akurat, właśnie. [przypis edytorski]

jamory (gw.) — amory; miłość, czułości. [przypis edytorski]

jamory (gw.) — amory; miłość. [przypis edytorski]

jamory (gw.) — amory, miłostki. [przypis edytorski]

jamory (gw.) — amory; miłostki. [przypis edytorski]

jam tu przyszła (gw., daw.) — konstrukcja z przechodnią końcówką czasownika; inaczej: ja tu przyszłam. [przypis edytorski]

jancykryst (gw.) — antychryst. [przypis edytorski]

Janiela (gw.) — Aniela. Zachodzi tu tzw. prejotacja, czyli pojawia się głoska j przed samogłoską. Inne realizacje: jidźta — idźcie. [przypis edytorski]

janielski (gw.) — anielski. [przypis edytorski]

ja (niem.; gw.) — tak. [przypis edytorski]

janioł (gw.) — anioł. [przypis edytorski]

Jantek (gw.) — Antek. Zachodzi tu prejotacja, czyli przed samogłoską w nagłosie pojawia się głoska j. [przypis edytorski]

Jantoś (gw.) — Antoś. [przypis edytorski]

jaśnia (gw.) — jasność. [przypis edytorski]

jaże (gw.) — aż, dopiero. [przypis edytorski]

jaże (gw.) — aż. [przypis edytorski]

jaż (gw.) — aż. [przypis edytorski]

jazek (gw.) — ja żem. [przypis edytorski]

jędor (daw., gw.) — indor. [przypis edytorski]

jędyk (gw.) — indyk. [przypis edytorski]

jękły (daw., gw.) — dziś: jęknęły. [przypis edytorski]

jedno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

jedźta (gw.) — forma 2.os. lm trybu rozkazującego: jedźcie. [przypis edytorski]

je (gw.) — jest. [przypis edytorski]

je (gw.) — tu: ich (kupców). [przypis edytorski]

jeich (gw.) — ich. [przypis edytorski]

jem (gw.) — im. [przypis edytorski]

jeno co (gw.) — tylko że. [przypis edytorski]

jeno (daw., gw.) — tylko, jedynie. [przypis edytorski]

jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]

jeno (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

jensza (gw.) — inna. [przypis edytorski]

jensza (gw.) — insza, co innego. [przypis edytorski]

jensze (gw.) — inne. [przypis edytorski]

jenszy (gw.) — inny. [przypis edytorski]

jenteresa (gw.) — interesy. [przypis edytorski]

jenteres (gw.) — interes. [przypis edytorski]

Jernesta (gw.) — Ernesta, Ernestyna. [przypis edytorski]

jeroplan (gw.) — aeroplan, samolot. [przypis edytorski]

jesce (gw.) — jeszcze. [przypis edytorski]

jes (gw.) — jest. [przypis edytorski]

jesteśma (gw.) — jesteśmy. [przypis edytorski]

jeszce… juz (gw.) — jeszcze, już; w wielu gwarach polskich występuje zjawisko mazurzenia, tj. wymowy głosek „cz”, „ż”, „sz”, „dż” jako „c”, „z”, „s”, „dz” (mazurzeniu nie podlega „rz”). [przypis edytorski]

Jeszczech (gw.) — jeszcze. [przypis edytorski]