Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 3972 przypisów.

rara avis (łac.) — dosł.: rzadki ptak, biały kruk; tu: rzadki okaz. [przypis edytorski]

raritates et mirabilia (łac.) — rzadkości i cudowności. [przypis edytorski]

raróg — drapieżny ptak z rodziny sokołów, ceniony w sokolnictwie, w Polsce rzadki. [przypis edytorski]

raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołów; tu: dziwadło, błazen. [przypis edytorski]

raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych o charakterystycznym upierzeniu, białym z czarnymi plamkami. [przypis edytorski]

raróg — ptak z rodziny sokołowatych. [przypis edytorski]

raro, divinissimo, adorando (wł.) — rzadki, najbardziej boski, uwielbiony. [przypis edytorski]

rarotai — ankstyvosios mišios per Adventą. [przypis edytorski]

rarotos — ankstyvosios mišios per Adventą. [przypis edytorski]

rarytet — rzadkość, osobliwość; dziś popr. rarytas. [przypis edytorski]

rarytet — rzadkość, tu: niezwykła piękność. [przypis edytorski]

rarytny a. rarytni (daw., z łac.) — rzadki, szczególny, wyjątkowy. [przypis edytorski]

rašėjas — rašytojas. [przypis edytorski]

raškašis (sl.) — lengvas gyvenimas, gerovė, prabanga. [przypis edytorski]

raškažis — prabangus, lengvas gyvenimas. [przypis edytorski]

raškyti — skinti. [przypis edytorski]

rasa (daw.) a. haras — daw. lekka tkanina wełniana; od fr. miasta Arras. [przypis edytorski]

rasa (daw.) a. haras — daw. lekka tkanina wełniana. [przypis edytorski]

rasceta — linia na przegubie na zgięciu dłoni. [przypis edytorski]

raskolnicy (z ros.) — dosł: rozłamowcy; dawne, pejoratywne określenie staroobrzędowców, starowierców. [przypis edytorski]

raskolnicy (z ros.) — dosł: rozłamowcy; dawne, pejoratywne określenie staroobrzędowców, starowierców, wyznania powstałego wskutek rozłamu (cs. raskoł) w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, spowodowanego reformą liturgiczną patriarchy Nikona z lat 1652–1656. Starowiercy nie uznali reformy, zostali potępieni jako heretycy i pozbawieni praw obywatelskich, władze Rosji prowadziły ich masowe prześladowania; pełnię praw obywatelskich uzyskali dopiero w 1905. [przypis edytorski]

Rasmussen, Knud (1879–1933) — podróżnik i pisarz duński; autor Nye Maunesker, Eskimo Folk Tales i in. [przypis edytorski]

rasowszy — dziś tylko: bardziej rasowy. [przypis edytorski]

raspiekancja (ros. pot.) — surowa nagana. [przypis edytorski]

Raspiutę — fonetyczny zapis wymowy fr. nazwiska Rasputin; Grigorij Jefimowicz Rasputin (1869–1916) od 1905 r. był faworytem rodziny cara Rosji Mikołaja II; chłop z pochodzenia, uznany za mnicha, choć nigdy nie złożył ślubów, cieszył się sławą świątobliwego mędrca, jasnowidza, proroka i uzdrowiciela (umiał podobno zatamować krwotok u chorego na hemofilię carewicza Aleksego); poprzez carycę Aleksandrę zyskał duży wpływ na politykę państwową, co doprowadziło do zawiązania spisku na jego życie. Otruty i raniony z broni palnej w pierś najpierw próbował udusić swego mordercę, księcia Jusupowa, a następnie zaczął uciekać; znów został kilkakrotnie postrzelony i powalony, roztrzaskano mu głowę pałką, związano i utopiono w Newie. Sekcja zwłok wykazała, że w momencie wrzucenia do rzeki Rasputin żył jeszcze. [przypis edytorski]

Rasselas — ang. The History of Rasselas, Prince of Abissinia, dzieło Samuela Johnsona (1709–1784), opublikowane w 1759 r. [przypis edytorski]

Rasselas — właśc. The History of Rasselas, Prince of Abissinia (Historia Rasselasa, księcia Abisynii; 1759), dydaktyczno-moralizatorski utwór Samuela Johnsona. [przypis edytorski]

rassurez-vous (fr.) — uspokójcie się; bądźcie spokojni. [przypis edytorski]

Ras Tafari Makonnen — imię chrzestne cesarza Etiopii Haile Selassie I, od którego pochodzi nazwa synkretycznego ruchu millenarystyczno-mesjanistycznego religijnego powstałego na Jamajce w latach 30. XX w. [przypis edytorski]

rastakuer, właśc. Rastaquouére — cudzoziemiec wiodący wystawny tryb życia, a którego źródła dochodów są nieznane. [przypis edytorski]

Rastenburg — obecnie: Kętrzyn. [przypis edytorski]

Rastignac i Laurence de Cinq-Cygne — postacie z cyklu powieściowego Balzaca Komedia Ludzka. [przypis edytorski]

Rastignac — patrz: Ojciec Goriot, Stracone złudzenia. [przypis edytorski]

rastron — neologizm Jarry'ego o niejasnym znaczeniu. [przypis edytorski]

Rasyn — Racine, Jean-Baptiste (1639–1699) fr. dramaturg, autor m. in. Fedry. [przypis edytorski]

Rasyn — spolszczone: Racine; Jean Racine (1639–1699): francuski poeta i dramaturg; autor m.in. Andromachy i Fedry. [przypis edytorski]

Rasyn — spolszczone: Racine; Jean Racine (1639–1699): fr. poeta i dramaturg; autor m.in. Andromachy i Fedry. [przypis edytorski]

Rasyn — właśc. Racine. [przypis edytorski]

raszka a. rudzik — niewielki ptak. [przypis edytorski]

raszka — rudzik, mały, szarobrunatny ptak o rudawym podgardlu. [przypis edytorski]

Raszków — miasteczko nad Dniestrem, dziś na terenie płn. Mołdawii. [przypis edytorski]

raszpla — pilnik charakteryzujący się grubymi nacięciami. [przypis edytorski]

ratafia — nalewka owocowa na spirytusie. [przypis edytorski]

ratafia — rodzaj słodkiego likieru. [przypis edytorski]

Ratainicza equorum habetur deus (łac.) — Ratainicza uznawali za boga koni. [przypis edytorski]

rataj — najemny robotnik folwarczny. [przypis edytorski]

ratatouille — duszone danie warzywne pochodzące z płd. Francji. [przypis edytorski]

raté, raté, ça encore raté (fr.) — nie udało się, nie udało się, znów się nie udało. [przypis edytorski]

rathauzowy — ratuszowy; z niem. Rathaus: budynek rady, ratusz. [przypis edytorski]

Rathenau, Walther (1867–1922) — niemiecki przemysłowiec, pisarz, polityk; minister spraw zagranicznych (1922) Republiki Weimarskiej; zginął w zamachu dokonanym przez skrajnie prawicową grupę terrorystyczną. [przypis edytorski]

Rathenau, Walther (1867–1922) — polityk niemiecki, w 1922 r. jako minister spraw zagranicznych podpisał z Rosją Sowiecką traktat w Rapallo. Zamordowany na berlińskiej Königsallee przez członków skrajnie prawicowego paramilitarnego związku Organisation Consul. [przypis edytorski]

Ratio est quod poetae per enthusiasmum (…) magisque elucent (łac.) — cały powyższy akapit zawiera wyjaśnienie tego fragmentu pism Kartezjusza, podanego na koniec in extenso („rozumnym sądem jest, co poeci przez entuzjazm i siłę wyobraźni napisali: są w nas nasiona wiedzy, jak w krzemieniu, których przez rozum dochodzą filozofowie, które zaś lepiej poeci budzą przez dalekowzroczną wyobraźnię”). [przypis edytorski]

ratio gubernationis (łac.) — porządek, plan rzeczy. [przypis edytorski]

ratio (łac., r.ż.) — metoda, sposób. [przypis edytorski]

ratolorum — zniekształcone Custos rotulorum (łac.: strażnik zwojów), który tytuł oznaczał urzędnika dozorującego dokumenty hrabstwa. [przypis edytorski]

Rattenrein (niem.) — odszczurzanie. [przypis edytorski]

Ratujcie nasze dusze! — międzynarodowy sygnał SOS, w radiotelegraficznym alfabecie Morse'a oznaczający wezwanie o pomoc, często traktuje się jako skrót angielskiej frazy „Save our souls”, tj. „Ratujcie nasze dusze”; faktycznie przyjęto go w tej postaci, gdyż jest łatwa do zapamiętania, nadawania i rozpoznania: składa się z trzech krótkich sygnałów, trzech długich i ponownie trzech krótkich. [przypis edytorski]

ratunkowy — tu: ratownik. [przypis edytorski]

ratyfikacja (z łac.) — zatwierdzenie. [przypis edytorski]

ratyszcze (daw.) — włócznia. [przypis edytorski]

ratyszcze — drzewce od broni kłującej, takiej jak spisa. [przypis edytorski]

ratyszcze — spisa, włócznia. [przypis edytorski]

Raubritterin — określenie raubritter, które pojawiło się dopiero w XVIII-wiecznych niemieckich romansach rycerskich, oznacza rycerzy lub osoby z rycerskiego rodu, trudniące się napadami, szczególnie na przejeżdżających w pobliżu ich zamku kupców i podróżnych. [przypis edytorski]

Raubritter (niem.) — rycerz-rozbójnik. [przypis edytorski]

raubritter (niem.) — rycerz rozbójnik, utrzymujący się z rabunku kupców i podróżnych; plagą raubritterów były dotknięte średniowieczne, rozdrobnione na niewielkie państewka Niemcy. [przypis edytorski]

raubszycować (daw., z niem.) — kłusować, uprawiać kłusownictwo. [przypis edytorski]

raubszyc (z niem.) — kłusownik. [przypis edytorski]

Raubvogel (niem.) — ptak drapieżny. [przypis edytorski]

Raudal de Cariven, dziś Raudal de Caribén — progi na rzece Orinoko w Wenezueli, w pobliżu miasta Puerto Páez, poniżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]

Raudal de Tabaje, Raudal Tabaje — progi na rzece Orinoko, dziś na granicy kolumbijsko-wenezuelskiej, w pobliżu miasta Puerto Carreño, powyżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]

Raul Natan — patrz: Stracone złudzenia, Muza z zaścianka. [przypis edytorski]

raupuże (z litew.) — ropucha; pogańska wiara Litwinów uznawała gady i płazy za święte. [przypis edytorski]

Rauschning, Hermann (1887–1982) — muzykolog i prezydent Senatu Wolnego Miasta Gdańska 1933–1934, usunięty ze stanowiska przez hitlerowców za sprzyjanie porozumieniu z Polską.  Autor głośnej książki Rewolucja nihilizmu. Kulisy i rzeczywistość w Trzeciej Rzeszy (1939). [przypis edytorski]

Raus (niem.) — precz. [przypis edytorski]

raut — eleganckie przyjęcie dla wielu osób, zwykle wieczorne. [przypis edytorski]

Rautenstrauch, Józef (1773–1842) — polski oficer; od 1806 adiutant przyboczny ks. Józefa Poniatowskiego; od 1808 pułkownik i szef sztabu I dywizji; od 1813 generał; służył w wojsku Królestwa Kongresowego, od 1831 w armii rosyjskiej; od 1832 Prezes Teatrów Rządowych w Królestwie Kongresowym. [przypis edytorski]

raut — oficjalne przyjęcie bez tańców. [przypis edytorski]

raut — oficjalne przyjęcie wieczorne bez tańców. [przypis edytorski]

raut — wydawane wieczorem przyjęcie bez tańców. [przypis edytorski]

Ravello — miejscowość w pobliżu Salerno. [przypis edytorski]

Ravensbrück — (niem.) Konzentrationslager Ravensbrück, nazistowski obóz koncentracyjny, działający w latach 1938–45 w brandenburskim mieście Ravensbrück w Niemczech. [przypis edytorski]

Rawana (mit. hind.) — złośliwy demon (tj. rakszasa) przedstawiany jako niebieskosina postać o dziesięciu głowach i dwudziestu rękach, stąd zwany jest też: Daśamukha (Dziesięciolicy), Daśakantha (Dziesięciogłowy); w indyjskim eposie Ramajana opisane zostały jego niecne uczynki: objęcie tronu Lanki za pomocą podstępu, porwanie Sity, żony Rama, a wreszcie dokuczanie bogu Śiwie; demon usiłował przesunąć górę Kajlas, na której Śiwa tulił swoją żonę Parwati, oburzony Śiwa przycisnął górę do ziemi, przygniatając ręce demona, ten zaś straszliwie zawył z bólu: w ten sposób zyskał przydomek Rawana, tzn. „Krzykacz”. [przypis edytorski]

Rawa Ruska — miasto leżące obecnie na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, niedaleko granicy z Polską. [przypis edytorski]

raważ (z fr.) — spustoszenie, zniszczenie. [przypis edytorski]

rawelin — element fortyfikacji w kształcie półksiężyca lub trójkąta wznoszony przed linią obronną twierdzy. [przypis edytorski]