Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | łacina, łacińskie | mitologia germańska | niemiecki | poetyckie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 1616 przypisów.

wished the death of the Duke of Blacas — pragnąłem śmierci księcia Blacas. [przypis redakcyjny]

Wisła — w oryginale: il Po. [przypis redakcyjny]

Wismar — pierwotnie gród słowiański Wyszomierz a. Wyszomir; miasto w Meklemburgii, port hanzeatycki nad Morzem Bałtyckim, po wojnie trzydziestoletniej znalazł się w posiadaniu Szwecji (do 1903 r.), dziś w Niemczech. [przypis redakcyjny]

wist — czteroosobowa gra w karty. [przypis redakcyjny]

wist — gra w karty. [przypis redakcyjny]

wistoczone — istotne [właściwe, przypisane. Red. WL]. [przypis redakcyjny]

wisus (daw.) — urwis, psotnik. [przypis redakcyjny]

wiszar — tu: urwisko (w innym znaczeniu: torfowisko lub zarośla na stromym zboczu). [przypis redakcyjny]

wiszary — rodzaj rośliny; splątane zarośla. [przypis redakcyjny]

wiszar — ziele czepiające się kamieni, skał. Wyraz ten zrobił raczej niespodzianą „karierę” w literaturze modernizmu, w poezji. Wyspiański kpił z tej maniery: „»Wiszary«? znany wyraz, powszechnie zużyty, / Artur Górski, Miciński karmią się nim co dzień (…)”. [przypis redakcyjny]

Wiszkontowie — ród możny [Visconti], panujący do 1447 r. w Mediolanie. [przypis redakcyjny]

witać kosmatą ręką (daw.) — winszować, gratulować z okazji ślubu. [przypis redakcyjny]

Witaj, rzecze, nie brodząc do wieczerzy kaczka — przysłowia o niespodzianej zdobyczy. [przypis redakcyjny]

witali wiek nowy, a na dźwięk zegara bijącego północ tysiące przeczuć w przyszłość słali, czuli niezawodnie, że nadchodzące stulecie… — książka ta ukazała się w Szwecji w grudniu 1900 r., a w kraju tym uroczyście witano wiek nowy w dzień św. Sylwestra 1899 r. W przekładzie niemieckim ukazała się dopiero w lutym 1902 r. [przypis redakcyjny]

W italskiej ziemi twoje imię słynie — W Italii, szczególnie południowej, w której winnic było wiele, kult Bakchusa był szczególnie popularny. [przypis redakcyjny]

Witebszczanin — mieszkaniec Witebska, miasta położonego nad rzeką Dźwiną, w płn.-wsch. części dzisiejszej Białorusi. [przypis redakcyjny]

Witemberk — właśc. Arwid Wittenberg, Arvid (1606–1657), feldmarszałek szwedzki, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego, wzięty do niewoli zmarł w następnym roku w twierdzy w Zamościu. [przypis redakcyjny]

Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — malarz, krytyk artystyczny (zwolennik realizmu), publicysta; Żeromski poznał go w Zakopanem w r. 1892. [przypis redakcyjny]

witpacher — gatunek zagranicznego, kosztownego wina. [przypis redakcyjny]

witriol — potoczna nazwa stężonego kwasu siarkowego; Wokulski otrzymuje z niego wodór do napełnienia balonu. [przypis redakcyjny]

Wittstock — miasto w Meklemburgii. [przypis redakcyjny]

wiuki — juki, bagaż przewożony na koniu. [przypis redakcyjny]

wiwenda (daw., z łac.) — żywność, prowiant. [przypis redakcyjny]

wiwenda — pożywienie. [przypis redakcyjny]

wiwenda — życie, żywność. [przypis redakcyjny]

wiwenda (z łac., daw.) — pokarm, prowiant. [przypis redakcyjny]

wizerunk (starop.) — wzór. [przypis redakcyjny]

Wizję szalonego Boga, pomysł niezwykle śmiały, zestawia Kleiner ze słowami wstępu do Irydiona: „Bogi i ludzie szaleją”. Tam jednak mowa o bogach starożytnego świata. Tu wizja oszalałego Chrystusa utrzymana jest w stylu apokaliptycznym. [przypis redakcyjny]

wizytki — nawiedzanki, zakonnice reguły Nawiedzenia N. Panny. [przypis redakcyjny]

w jakieś tworzydło ocali — scali się w jakiś twór, utworzy jakąś postać. [przypis redakcyjny]

w jakim prawie siedzisz — co masz do zachowania [tj. przestrzegania]. [przypis redakcyjny]

w jamie — tu: w lochu więziennym. [przypis redakcyjny]

w Japonii; jak była wojna — w latach 1894–1895 toczyła się wojna japońsko-chińska; państwa europejskie wysłały tam również swoje oddziały wojskowe dla zabezpieczenia własnych interesów. [przypis redakcyjny]

W jednej skrzynce — „skrzynka” oznacza tu jednocześnie trumnę, a także przedmiot, w którym chowano rzeczy cenne, pieniądze, klejnoty, kosztowną odzież. [przypis redakcyjny]

W jednostajnym (…) schemacie trzynastozgłoskowego wiersza, rymowanego parami — Trzy razy tylko pojawiają się trójki rymów: II, 5, w. 851–853, II, 6, w. 894–896 i II, 17, w. 1305–1307. Pomija się tu oczywiście obie pieśni masek, których kunsztowna budowa rytmiczna musiałaby być omówiona obszerniej. [przypis redakcyjny]

w jednych ręku (starop.) — dziś: w jednych rękach. [przypis redakcyjny]

w jednym dniu — 26 kwietnia 1891. [przypis redakcyjny]

W jesieni zaś będę musiał wrócić — do kraju. [przypis redakcyjny]

w kantaty — zaczął śpiewać; od kantata (z wł.): utwór muzyczno-wokalny o charakterze uroczystym. [przypis redakcyjny]

w kierunku wyszukiwania ujemnych stron rzeczy i dokumentów marności świata — zob. ustęp 4, Życiorys Schopenhauera. [przypis redakcyjny]

w klobie (starop.) — w mierze, po dawnemu. [przypis redakcyjny]

w Kołomyje — do kołomyjki (tańca). [przypis redakcyjny]

w kolorach się mieni — ubrany jest bardzo barwnie. [przypis redakcyjny]

w komput komitetom — tu: na zebranie komitetu dobroczynnego. [przypis redakcyjny]

w komput — w poczet. [przypis redakcyjny]

w końcu gór wysokich — [tj.] Gór [właśc. Wzgórz] Euganejskich w płn. Włoszech. [przypis redakcyjny]

w kontentacyjej — dla odwdzięczenia się. [przypis redakcyjny]

W kopii objaśnienie: „zakładając ręce do modlitwy”. [przypis redakcyjny]

w kopule podziemnej — skarbiec Atreusza, uważany przez poetę za grób Agamemnona, nie posiada kopuły w właściwym tego słowa znaczeniu, lecz jedynie kamienie jego są tak zwężająco się ku górze ułożone, że robią wrażenie kopuły. [przypis redakcyjny]

w Koryncie stała świątynia Westy bez wszelkich posągów — [por.] Pausnnius, Corintti. cap. XXXV p. 198 ediu Kub. [przypis redakcyjny]

Wkorzeniać się liliom we Włoszech nie dają — tj. Francji, gdyż królowie francuscy używali herbu lilii. [przypis redakcyjny]

W kożdej — w każdej; taka forma stale występuje u Sępa Szarzyńskiego. [przypis redakcyjny]

W krąg pierwszy, który tę otchłań otoczył — Poeta wyobraża piekło jako przepaść niezmiernie obszerną i głęboką, mającą kształt lejka lub wydrążonego ostrosłupa, obróconego wierzchołkiem do środka ziemi, a podstawą do jej powierzchni. Otchłań ta dzieli się na dziewięć kręgów czyli pasów, z nich niektóre zawierają w sobie po kilka obrębów czyli kół. Pierwszy krąg jest najrozleglejszy; następujące, w miarę jak się zagłębiają, coraz mniejszą mają objętość, ale większych zbrodniarzy są siedliskiem i sroższe przedstawiają męczarnie. [przypis redakcyjny]

w kredzie — [tu: w credo, tj.] w Wierzę w Boga. [przypis redakcyjny]

Wkrótce się dowiesz, co ci życzy Prato – Dante prorokuje nieszczęścia dla Florencji, które właśnie nawiedziły ją w czasie, kiedy pisał swój poemat, jako to: pożar, który w 1301 r. zniszczył 1700 domów tego pięknego miasta; w roku 1304 załamał się most na rzece Arnie; uwagi godne na koniec klęski, jakie wojujące między sobą stronnictwa sprowadziły na miasto. Mieszkańcy pobliskiej miejscowości Prato życzą Florencji takich nieszczęść. [przypis redakcyjny]

w Kronice (…)Kronika emigracji polskiej, 1835. T. III, s. 74 i nast. [przypis redakcyjny]

w krygi… ująć — okiełznać, opanować. [przypis redakcyjny]

…w książce, którą dziś otrzymałem — były to Rozważania o języku francuskim, stanowiące przedmowę do ostatniego wydania Słownika Akademii pióra François Villemain. [przypis redakcyjny]

w którą nadzieję żywiesz? (starop.) — jaką nadzieją żyjesz? [przypis redakcyjny]

W którym wiecznego… — szyk przestawny: w którym widzimy promienie wiecznego miłosierdzia… [przypis redakcyjny]

w kuczy (daw.) — w namiocie. [przypis redakcyjny]

…w kwestii bulwarów nad Wisłą — sprawa budowy bulwarów nad Wisłą była wtedy rzeczywiście aktualna. „Kurier Warszawski” z 2 kwietnia 1879 roku donosi o powstaniu towarzystwa polsko–francuskiego, które zamierza wybudować te bulwary kosztem 25 milionów rubli. Projekt jednak nie został urzeczywistniony. [przypis redakcyjny]

w łąkach — na łąkach. [przypis redakcyjny]

władną (…) nami gwiazd siły — chodzi o położenie gwiazd i planet, z którego w astrologii przepowiadano przyszłość złą lub dobrą. [przypis redakcyjny]

władnie jako słońce wonnym / Nawrotem — chodzi o kwiat, który zwraca się ku słońcu (bliżej nie wiadomo, o jaki). [przypis redakcyjny]

W ładunkach bibułowych kmin kandyzowany — kmin obsmażany w cukrze podawany był w tutkach z kolorowego papieru. [przypis redakcyjny]

Wład. — Władysław Zamoyski. [przypis redakcyjny]

Władysław, 22-go dopiero z Paryża wyruszywszy, przybył już po klęsce — mowa o stosunkach sardyńskich i o klęsce, jaką wojska sardyńskie, dowodzone przez jen. Chrzanowskiego, poniosły 23 marca 1849 r. pod Nowarą w walce z armią austriacką. [przypis redakcyjny]

Władysława — Zamoyskiego. [przypis redakcyjny]

Władysław IV Waza (1595–1648) — król Polski w latach 1632–1648, zmarł niespodziewanie w maju 1648 r., w czasie opisywanych wydarzeń. [przypis redakcyjny]

Władysław Maleszewski (1832–1913) — redaktor „Biesiady Literackiej” (pseud. Sęp). [przypis redakcyjny]

Władysław — Władysław Zamojski. [przypis redakcyjny]

władza wykonawcza, podzielona między kilka jednostek, nie ma harmonii między swymi częściami, co powoduje ustawicznie szarpanie, niedające się pogodzić z dobrym porządkiem. Każdy z depozytariuszów pewnej części tej władzy, na mocy takiej władzy cząstkowej wynosi się pod każdym względem nad urzędników i prawa… — por. w Umowie społecznej III, 10, gdzie podaje dwie możliwe przyczyny rozkładu państwa. Pierwsza, to uzurpacja władzy zwierzchniej ze strony rządu. Druga, „…gdy członkowie rządu oddzielnie uzurpują władzę, którą powinni wykonywać tylko wspólnie; stanowi to nie mniejsze przełamanie praw, a wywołuje nieład jeszcze większy. Wówczas ma się, by użyć tego wyrażenia, tylu książąt, ilu jest urzędników; a państwo, nie mniej jak rząd podzielone, ginie albo zmienia formę”. Por. także przytoczoną we wstępie do Umowy ocenę rządu polskiego. Również Mably twierdzi: „O ile mogłem zapoznać się z waszą administracją, wydaje mi się, że całe zło pochodzi od czterech ministrów. Despotyczna władza, jaką sobie przywłaszczyli w różnych działach swych departamentów, zniszczyła władzę sejmu i władzę senatu i ważę się przepowiadać, że o ile utrzymacie ten despotyzm, przeprowadzicie reformę zupełnie bezużyteczną… Sądzę, że nie wystarcza, by te wszystkie godności nadawał odtąd sejm… Chciałbym naprzód, by ustawa zasadnicza udowodniła w sposób najbardziej oczywisty, że nic dobrego nie da się zrobić bez zupełnej zmiany tej formy administracji. W rezultacie postanowi, że urzędy ministerialne, zamiast żeby były nadawane dożywotnio, będą nadawane tylko na cztery lata, a będzie je można powierzać tylko senatorom. Ci ministrowie, zamiast żeby sami zarządzali sprawami swych departamentów, będą przewodniczyli radzie złożonej z sześciu senatorów, w której wszystko będzie się rozstrzygało większością głosów… Rada ta będzie badać wszystkie należące do niej sprawy i przedstawiać sprawozdania zebranemu senatowi, który będzie ostatecznie decydował”. [przypis redakcyjny]

władzę świata — w końcu w. XVIII Habsburgowie panowali w krajach dziedzicznych habsburskich, na Węgrzech, w księstwach Włoch płn. i środkowych; Belgię dopiero co utracili faktycznie; książęciem arcybiskupem kolońskim był brat Józefa II; Burboni zajmowali trony Francji, Hiszpanii i dwóch Sycylii; reszta Europy kontynentalnej, o ile nie znajdowała się w obrębie wpływów jednego z tych dwu domów, zależała od Rosji lub Prus. [przypis redakcyjny]

Wład. Z. — Zamoyski. [przypis redakcyjny]

właść — z[amiast:] własność, dla niepospolitości. Wyraz jakokolwiek nowy, zrozumiały i krótszy, a więc w budowie wiersza daleko wygodniejszy. [przypis redakcyjny]

właścicielów — ludzi troszczących się o ziemię, której są właścicielami [dziś popr. forma D. lm: właścicieli. Red. WL]. [przypis redakcyjny]

Właściwie od czterech tygodni, gdyż już w liście z 8 sierpnia mówi o tym. [przypis redakcyjny]

Właśnie je czytam podług nowych kluczy, które przyczyną może będą schizmu, mówiąc, że Dant chciał republikanizmu — poeta szydzi ze współczesnych mu włoskich krytyków, którzy dopatrywali się w dziele Dantego Boska Komedia tendencji politycznych zgodnych z dążeniami XIX w. do zjednoczenia Włoch. [przypis redakcyjny]

Właśnie odebrałem list Twój z dnia 21 czerwca — pisał w nim Reeve: „Poczta jest tubą przerażającej długości, poprzez którą dźwięki przyjaciela zbyt wolno wędrują. Przyniesiono mi trzy listy naraz, jeden od Ciebie, drugi od Augusta i jeszcze jeden od znakomitego Pawła Hubera. To bardzo pięknie ze strony tego poczciwego Augusta, że pisze do mnie ze swego namiotu. Opowiedział mi z właściwą sobie naiwnością parę szczegółów z życia swego. Pod Ostrołęką dwa konie pod nim ubito. Kula armatnia, która przebiła drugiego konia, zerwała mu podeszwę z buta. Mówiłem zawsze, że ten człowiek nie umrze za darmo, ani za prędko. Pisze: »Jaka szkoda, że Krasiński nie przyjeżdża! Polska go nie zna, lecz ja go znam i jestem jedynym, który go zna«. Kocha Cię tak, jak ja Cię kocham, z tą różnicą, że on jest wojownikiem, a ja próżniakiem. Ogłosiłem przekład części jego listu w »Timesie«. Będą to czytać we wszystkich częściach świata, i to August pisał, autor mimo woli. Dziś widziałem Jerzmanowskiego, który jest tu w misji specjalnej. Pozdrawia Cię i nie przestaje Ci radzić, byś wyjechał. Zdaje mi się, że, gdy odpowiednia chwila nadejdzie, dobrze by było, byś tu przyjechał, zobaczył się ze mną i zobaczył z H…, a potem udał się do swojego majątku, koło Gdańska, co na pewno masz prawo zrobić i co zrobisz dosyć łatwo; stamtąd przedostaniesz się do Polski. W obecnych warunkach Jacky przyjechać może do Anglii bez trudności”. [przypis redakcyjny]

własność (cywilna, obywatelska) — całokształt praw idealnych i realnych obywatela. [przypis redakcyjny]

własność osoby — własność prywatna. [przypis redakcyjny]

własność — posiadanie na własność. [przypis redakcyjny]

własność — tu: zdolności, władze. [przypis redakcyjny]

własność zaś przy sobie zostawił — zgodne z duchem i praktyką dawnego polskiego prawa publicznego, oraz z teoriami o państwie opartymi na uznaniu prawa naturalnego; absolutyzmy zachodnie hołdowały na ogół teorii włoskich i niemieckich kameralistów, według których własność korony, różna od własności prywatnej monarchy jako człowieka, jest powierzonym jego pieczy dobrem państwa, on zaś, jako państwa tego wyobraziciel [przedstawiciel; uosobienie; Red. WL] i władca udzielny, nie jest obowiązany do rachunku ze swego zarządu; w praktyce wychodziło to na uznanie dóbr korony za ordynację domu panującego. [przypis redakcyjny]

własności gruntowej prawo — tj. prawo do dziedzicznego posiadania ziemi bez względu na stan. [przypis redakcyjny]