Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4475 przypisów.

Tankred — opera Gioacchina Rossiniego do libretta Gaetano Rossiego, z 1813 r. [przypis edytorski]

Tankred z Hauteville (1072–1112) — bohater pierwszej wyprawy krzyżowej, jeden z głównych bohaterów poematu heroicznego Jerozolima wyzwolona Torquata Tassa. [przypis edytorski]

tank — tu: taniec. [przypis edytorski]

tank — tu zapewne skrócone ang. tank top: podkoszulek bez rękawów a. kamizelka. [przypis edytorski]

tank (z ang.; pot.) — czołg; tu o wykorzystywanych przez Hannibala słoniach. [przypis edytorski]

tannaita — uczony żydowski zajmujący się studiowaniem i komentowaniem Tory; z zebranych komentarzy powstała Miszna. Działalność tannaitów przypada na okres między 10 a 220 rokiem i dzieli się na pięć lub sześć generacji zgodnie z okresami działalności poszczególnych uczonych. Głównym ośrodkiem ich działalności była Jerozolima. [przypis edytorski]

Tannhäuser — opera Richarda Wagnera w trzech aktach z 1845, o perypetiach rycerza-śpiewaka, który odnalazł legendarną górę Wenus, bogini miłości. W drugim akcie podczas turnieju śpiewaczego przyjaciel głównego bohatera, Wolfram, wielbi miłość dworską, podczas gdy Tannhäuser wysławia miłość zmysłową. [przypis edytorski]

Tannhäuser — opera Richarda Wagnera w trzech aktach z 1845, o perypetiach rycerza-śpiewaka, który odnalazł legendarną górę bogini miłości. [przypis edytorski]

Tannhäuser — trójaktowa opera Richarda Wagnera z 1845, o perypetiach rycerza-śpiewaka, który odnalazł legendarną górę bogini miłości. [przypis edytorski]

tanquam drago (łac.) — jak smok. [przypis edytorski]

Tantae-ne — por. Wergiliusz, Eneida, Tantaene animis caelestibus irae? (czy bogowie mogą się tak gniewać?). [przypis edytorski]

Tantal i Syzyf, i Tytios (mit. gr.) — wymienione w Odysei (XI 576–600) osoby, które za popełnione za życia zbrodnie ponosiły męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych; Tantal: który zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę, za karę stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem; Syzyf: przebiegły założyciel i król Koryntu, który zdradził sekret Zeusa, a następnie podstępnie uwięził posłanego po niego Tanatosa (Śmierć), za co został skazany na wtaczanie na górę kamienia, który zawsze stacza się na dół tuż przed osiągnięciem szczytu; Tytios: jeden z gigantów, zastrzelony z łuku przez Apolla i Artemidę, gdy napadł na ich matkę, Leto, za karę w Tartarze leżał rozciągnięty na ziemi, a dwa sępy rozszarpywały mu wciąż odrastającą wątrobę. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, słynny ze swojego ogromnego bogactwa oraz ze strasznej kary, jaką nałożyli na niego bogowie. Z powodu swojego boskiego pochodzenia bywał zapraszany na uczty bogów; zdradzał ludziom boskie sekrety i żeby wypróbować wszechwiedzę bogów podał im na uczcie ciało swego syna, za co został strącony do Tartaru, gdzie cierpiał męki: pragnienie, stojąc w wodzie, która opadała, gdy się nachylał, oraz głód, nie mogąc dosięgnąć zwisających z drzewa owoców, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa; zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę, za karę ponosił męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa; zabił swego syna i jego ciało podał bogom na uczcie, by wypróbować ich wszechwiedzę; za karę został strącony do Tartaru, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych, gdzie stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze, najmroczniejszej części podziemnej krainy zmarłych: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — król lidyjski, syn Zeusa, za popełnione za życia zbrodnie ponosił męczarnie w Tartarze: stał zanurzony w wodzie, z owocami nad głową, nie mógł jednak dosięgnąć jednego ani drugiego, zaspokoić pragnienia ani głodu, zaś nad jego głową chwiał się głaz, grożąc zmiażdżeniem. [przypis edytorski]

Tantal (mit. gr.) — syn Zeusa i Omfale, za zdradzanie boskich sekretów strącony do Tartaru, gdzie nad jego głową chwiał się głaz, grożąc śmiercią. [przypis edytorski]

Tantal — władca Frygii, syn Zeusa, ukarany za pychę wobec bogów. [przypis edytorski]

Tan-ta-ren (Dendera) — gr. Tenthiris, Dendera, miasto na lewym brzegu Nilu, stolica 6. nomu Górnego Egiptu. Słynne z jednego z najlepiej zachowanych egipskich kompleksów świątynnych, z główną świątynią poświęconą bogini Hathor. Ok. 50 km na północ od Teb. [przypis edytorski]

tant bien que mal (fr.) — jako tako; o tyle o ile. [przypis edytorski]

tant bien, que mal (fr.) — mniej więcej; jakoś; tak czy siak. [przypis edytorski]

tant de bruit pour une omelette (fr.) — wiele hałasu o nic; dosł. wiele hałasu o omlet. [przypis edytorski]

tante grazie (wł.) — dziękuję bardzo. [przypis edytorski]

tantiema — procentowy udział w zyskach. [przypis edytorski]

tantiema — udział autora w dochodzie z tytułu upublicznienia jego dzieła. [przypis edytorski]

tanti saluti (wł.: szczególne pozdrowienia) — witam serdecznie, pozdrawiam. [przypis edytorski]

Tantjeme werden haben Sie, ganz Wien wird auf Euch gaffen! (niem.) — Będzie pan dostawał tantiemy, cały Wiedeń będzie się na pana gapił! [przypis edytorski]

Tanto nomini nullum par elogium (łac.) — Tak wielkiemu imieniu żadna inskrypcja nie sprosta. [przypis edytorski]

tant pis (fr.) — nieważne. [przypis edytorski]

tant pis (fr.) — tym gorzej (dla niej); co z tego. [przypis edytorski]

Tantum ergo sacramentum (łac.) — Przed tak wielkim sakramentem. [przypis edytorski]

Tantum religio potuit suadere malorum (łac.) — tylko religia może przekonać do zła. [przypis edytorski]

tan (z daw. ang. thane) — tytuł szlachecki w daw. Anglii i Szkocji, zbliżony rangą do barona. [przypis edytorski]

tapalis — gluosnių šeimos medis. [przypis edytorski]

tapczana — dziś popr.: tapczanu. [przypis edytorski]

tapecul (fr.) — pot. określenie pojazdu ze złym zawieszeniem; dosł.: wali-tyłek. [przypis edytorski]

taperstwo — grywanie jako pianista w kawiarniach lub restauracjach. [przypis edytorski]

tapioka — rodzaj kaszy wyrabianej ze skrobi uzyskanej z bulw manioku jadalnego. [przypis edytorski]

tapir, czyli anta (Tapirus americanus) — w ob. klasyfikacji: Tapirus terrestris, roślinożerny ssak nieparzystokopytny z krótką trąbą. [przypis edytorski]

tapir — ssak lasów tropikalnych, o niewielkiej trąbie wykształconej z nosa i wargi. [przypis edytorski]

tapir — ssak nieparzystokopytny z krótką trąbą, żyjący w lasach tropikalnych Ameryki Śr. i Płd. oraz Azji Płd.-Wsch. [przypis edytorski]

tapir — ssak nieparzystokopytny z krótką trąbą, żyjący w lasach tropikalnych Ameryki Środkowej i Południowej oraz płd.-wsch. Azji. [przypis edytorski]

Taprobana — staroż. gr. nazwa wyspy Cejlon. [przypis edytorski]

taraban — bęben wojskowy. [przypis edytorski]

taraban — duży, podłużny bęben używany w kapelach janczarskich, a także w daw. wojsku polskim; w czasie bitwy bębny te służyły do wydawania komend. [przypis edytorski]

taraban — duży, podłużny bęben używany w tureckich kapelach janczarskich. Używano go także w dawnym wojsku polskim. [przypis edytorski]

tarabanowo-trombonowy — w znaczeniu przenośnym określenie utworzone dla wyrażenia nadmiaru, może przez porównanie do zbytniego zgiełku instrumentów, których tu nazw użyto; tarabnan: bęben wojskowy; trombon: puzon. [przypis edytorski]

taraban — wojskowy bęben w kształcie wydłużonego walca. [przypis edytorski]

tarać się — dziś popr.: tarzać się. [przypis edytorski]

taradejka (ros. taratajka) — prosta bryczka bez resorów, używana w Polsce w XVIII w. [przypis edytorski]

tarakańczyk a. karakańczyk — karaluszek. [przypis edytorski]

tarakan (reg.) — karakan, karaluch. [przypis edytorski]

tarakaszka (daw.) — karaluch (zdr. od tarakan). [przypis edytorski]

taran — belka, służąca dawniej do burzenia murów i bram. [przypis edytorski]

tarantas (z ros.) — czterokołowy konny pojazd podróżny wywodzący się z Rosji, którego pudło osadzone było na długich, elastycznych drągach pełniących rolę resorów. [przypis edytorski]

tarantela — neapolitański taniec ludowy. [przypis edytorski]

tarant — nazwa umaszczenia konia; konie tarantowate charakteryzują się kontrastowo ciemnymi (karymi a. kasztanowatymi) plamkami występującymi na białej skórze lub odwrotnie: białymi plamkami na ciemnej sierści. [przypis edytorski]

tarantowy — o sierści białej w plamy. [przypis edytorski]

tarany — dziś popr. forma N.lm: taranami. [przypis edytorski]

tarany (starop. forma) — (z) taranami. [przypis edytorski]

tarapata (daw.) — dziś tylko w lm: tarapaty, kłopoty. [przypis edytorski]

Tara — rzeka w azjatyckiej części Rosji, prawy dopływ Irtysza, lewego dopływu Obu. [przypis edytorski]

Tarascon — miasto w płd. Francji, u ujścia Rodanu, ok. 23 km na płd. od Awinionu; znane m.in. ze wspaniałego średniowiecznego zamku ukończonego w 1449 przez Rene I Andegaweńskiego, zw. Dobrym Królem Rene. [przypis edytorski]

taras (daw.) — tu: więzienie (por.: zatarasować). [przypis edytorski]

tarasić (gw.) — deptać, tratować. [przypis edytorski]

taras — nasyp ziemny. [przypis edytorski]

taras — nasyp ziemny; tu: ogrodzenie. [przypis edytorski]

taras (starop.) — więzienie. [przypis edytorski]

Taras Trasiło, właśc. Triasiło Fedorowicz (zm. po 1636) — ataman kozacki, jedna z najważniejszych postaci ukraińskiego folkloru oraz ukraińskiej idei narodowej; organizator kampanii na Krymie (1629); przywódca antyfeudalnego powstania Kozaków i chłopów w 1630; zmusił wojska polskie do opuszczenia Korsunia; w maju 1630 okopał się pod Perejasławiem, gdzie 1 czerwca miała miejsce tzw. „noc Tarasa”: wypad Kozaków do obozu wojsk polskich, gdzie udało im się zadać duże straty przeciwnikowi; 15 czerwca Kozacy zdobyli kilka polskich armat; brak artylerii zmusił hetmana Stanisława Koniecpolskiego do zawarcia w drugiej połowie czerwca ugody perejasławskiej; hetman polski żądał między innymi wydania Fedorowicza, na co jednak starszyzna nie chciała się zgodzić, niemniej odsunięto go od dowodzenia; Fedorowicz opuścił Perejasław wraz ze swoimi stronnikami, aby organizować kolejne powstanie przeciwko Polakom, jednak bez większych sukcesów. [przypis edytorski]

taras — tu: więzienie. [przypis edytorski]

Taraszkiewicz, Bronisław (1892–1938) — białoruski polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej, przewodniczący Białoruskiego Koła Poselskiego, przywódca Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej Hromady, działacz społeczny, językoznawca, tłumacz, jeden z twórców ortografii języka białoruskiego. [przypis edytorski]

taratatka (daw.) — wierzchnia odzież męska używana w Polsce w XVIII i XIX w; kurtka ozdobiona szamerunkiem, tj. naszywkami ze sznura. [przypis edytorski]

tarcica — materiał drzewny powstały po pocięciu okrąglaków wzdłuż. [przypis edytorski]

tarcica — niewygładzone deski lub belki drewniane. [przypis edytorski]

tarcice — nieheblowane deski powstałe w tartaku przez podłużne rozpiłowanie (przetarcie) okrągłego drewna. [przypis edytorski]

tarczą (…) trzymając (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: tarczę. [przypis edytorski]

tarczan (daw.) — dziś: tapczan. [przypis edytorski]

tarcz — dziś forma M.lp: tarcza. [przypis edytorski]

tarcz — dziś r.ż.: tarcza. [przypis edytorski]

tarczej (starop. forma) — dziś popr. D.lp r.ż.: tarczy. [przypis edytorski]

tarcz grabina (starop. forma) — tarcza hrabiego. [przypis edytorski]

Tarczowładny (mit. gr.) — Zeus, władca bogów, którego atrybutem była egida, tarcza sporządzona przez boskiego kowala Hefajstosa. [przypis edytorski]

tarcz (starop.) — dziś r.ż.: tarcza. [przypis edytorski]