Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski

Według języka: wszystkie | français | lietuvių | polski


Znaleziono 825 przypisów.

lisić się (daw., pot.) — pozbyć się (mowa o Lubomirskich). [przypis redakcyjny]

Lisi ogon nosił u spodni błazen. [przypis redakcyjny]

Lisowski, Aleksander, Józef (ok. 1575–1616) — twórca i dowódca lisowczyków, liczącego ok. 1000 ludzi ochotniczego (służącego tylko za obietnicę łupów) oddziału lekkiej jazdy pol., utworzonego w 1615 r.; Lisowski jako wódz słynny z niespodziewanych podjazdów i szybkich uderzeń na nieprzyjaciela, co przynosiło mu świetne zwycięstwa. [przypis redakcyjny]

Lissa — koło Lissy (wyspa na Adriatyku) rozgromiła flotę włoską w r. 1866 flota austriacka dowodzona przez admirała Tegetthoffa. [przypis redakcyjny]

list Aleksandra — Aleksandra Komara, brata p. Delfiny. [przypis redakcyjny]

list Alfonsa — Sierakowskiego, zięcia Sołtana. [przypis redakcyjny]

list do Augusta — Zamoyskiego. [przypis redakcyjny]

listek — listek cyprysu, o którym mowa w IV części Dziadów. [przypis redakcyjny]

list Hieronima — w powieści Biała Róża. [przypis redakcyjny]

list Ilnickiej — widocznie list, w którym redaktorka „Bluszczu” przyjęła rękopis do druku. [przypis redakcyjny]

Listów moich macie dosyć, a przy tym i z „Selimem” może niedługo dopłyną do końcaSelim w zupełności już nadesłany został Redakcji. [przypis redakcyjny]

list od Augusta — Augusta Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]

list Próchnickiego — znajduje się obecnie [1905; red. WL] w archiwum w Frauenburgu. Wiadomość o nim, jako też o liście do biskupa płockiego, Szyszkowskiego, z r. 1608 i wierny odpis zawdzięczam koleżeńskiej uczynności Dra A. M. Kurpiela. [przypis redakcyjny]

list przejeździ — uprawniający do przejazdu przez granicę. [przypis redakcyjny]

list rekomendowany — polecony. [przypis redakcyjny]

List (stpol.) — liść (por.: listopad). [przypis redakcyjny]

List ten charakteryzuje nastrój Pieśni Selmy Osjana. [przypis redakcyjny]

listu (…) o wystawie paryskiej — „Ateneum”, 1895. [przypis redakcyjny]

Listy do Zofii — pod tym tytułem ukazały się w 1792 r. cztery tomy listów, które więziony w Vincennes Mirabeau pisał do swojej kochanki Marii Teresy de Ruffey, żony hr. de Monnier, przebywającej w klasztorze w Gien. [przypis redakcyjny]

Listy KrasińskiegoListy [Zygmunta] Krasińskiego do Jaroszyńskiego, wydane drukiem i wycofane z obiegu przez rodzinę poety. Niektóre listy przesłała jej Wanda w odpisie, całość obiecał Wandzie jakiś kuzyn, który widocznie spóźnił się z dotrzymaniem obietnicy. [przypis redakcyjny]

„Listy” Stefana — Wanda Żeleńska zamieściła w r. 1872 pod pseudonimem „Stefana” entuzjastyczną pracę o Narcyzie Żmichowskiej pt. Listy o pismach Gabrielli („Tygodnik Ilustrowany”). [przypis redakcyjny]

listy zastawne ziemskie — papiery wartościowe (oprocentowane pożyczki) wydawane przez instytucje kredytowe ziemskie i banki hipoteczne. [przypis redakcyjny]

Listy z Krakowa — dzieło Kremera. [przypis redakcyjny]

List z Jeny — fragment listu Karla Sanda. [przypis redakcyjny]

lisztwa a. listwa (z niem. Leiste) — krajka, pasek tkaniny. [przypis redakcyjny]

lisztwa — listwa, cienka deszczułka, półka. [przypis redakcyjny]

litaniją mówisz o Najświętszej Pannie — Matka słyszała z ust śpiącego imię ukochanej: Maria, i zrozumiała je inaczej. [przypis redakcyjny]

litaury — wielkie bębny wojskowe, kotły. [przypis redakcyjny]

litaury (z ukr.) — wielkie bębny, kotły. [przypis redakcyjny]

literka — drabinka u wozu wiejskiego; tu: boczna krawędź powozu. [przypis redakcyjny]

literka… półkoszek, wasążek — Żeromski określa części bryczki przy pomocy nazw odnoszących się właściwie do wozu wiejskiego, używanych przy tym w różnych znaczeniach. [przypis redakcyjny]

lithostrotum — mozaika układana z płyt kamiennych jak u nas w kościołach. [przypis redakcyjny]

Li, Tien — słowa chińskie, które oznaczają właściwie: li naturalne światło, rozum; tien niebo; oznaczają także Boga. [przypis redakcyjny]

litigia (łac.) — kłótnie. [przypis redakcyjny]

litigia (łac.) — procesy. [przypis redakcyjny]

litość i połączone z nią: sprawiedliwość i miłosierdzie są drugą stacją na drodze zaprzeczenia woli — zob. Wstęp. [przypis redakcyjny]

litości, litości — w poprzednich wyd. Bibl. Nar. nie ma powtórzenia: „litości”. [przypis redakcyjny]

Litwa jest już całkiem w przeszłości — stwierdzenie prawdopodobnie umieszczone przez autora na użytek cenzury. [przypis redakcyjny]

Litwoś geras — Właściwie: Lietuvos geras: „z Litwy baranie”, litewski baranie. [przypis redakcyjny]

Lityń — miasteczko w centralnej części Ukrainy, ok. 30 km na zachód od Winnicy. [przypis redakcyjny]

Liv. Odes. i Zof. Br. — Livio Odeschalchi i Zofia Branicka; mowa o ślubie panny Zofii Branickiej z ks. Odeschalchi. [przypis redakcyjny]

livor (łac.) — zawiść. [przypis redakcyjny]

Liw — daw. stolica ziemi liwskiej województwa mazowieckiego [obecnie wieś w pow. węgrowskim; Red. WL]; do Liwy: własc. do Liwu. [przypis redakcyjny]

Liw — miasto na płn.-zach. od Siedlec. [przypis redakcyjny]

L. J. C.Laus Jesu Christo (Chwała Jezusowi Chrystusowi). [przypis redakcyjny]

Loch a. Lough — jezioro lub odnoga morska. [przypis redakcyjny]

Lochy podziemne — Kleiner zwraca uwagę, że taką scenerię „chętnie wprowadzała literaturą sensacyjna”, przede wszystkim romanse grozy. Tu jednak chodzi nie tylko o wywołanie nastroju grozy. To podziemie, w którym odbywa się sąd duchów nad Henrykiem, to przecież lochy więzienne z salą tortur, nieodłączny rekwizyt feudalnego zamku-warowni. [przypis redakcyjny]

locus fatalis (łac.) — miejsce nieszczęśliwe. [przypis redakcyjny]

Lodovico Antonio Muratori (1672–1750) — archeolog włoski, opublikował wiele tekstów pisarzy starożytnych. [przypis redakcyjny]

loggia (wł.) — portyk albo galeria, otwarta z jednej lub kilku stron. [przypis redakcyjny]

Logistylla — cnotliwa wiedźma, siostra Alcyny i Morgany. [przypis redakcyjny]

logofet (z gr.) — kanclerz. [przypis redakcyjny]

Logomachja — walka na słowa. [przypis redakcyjny]

log — przyrząd wskazujący szybkość ruchu okrętu. [przypis redakcyjny]

Lohengrin — bohater z kręgu legend o Graalu, syn Parsifala. Pospieszył z pomocą Elzie z Brabantu na łodzi, którą ciągnął po wodzie łabędź. Spopularyzowała tę postać opera (dramat muzyczny) Ryszarda Wagnera pt. Lohengrin; tam to śpiewa bohater tytułowy słynną (zwłaszcza na przełomie wieków) arię do łabędzia. [przypis redakcyjny]

Lojola — tj. jezuici. [przypis redakcyjny]

lokacja — oddawanie do klasztoru. [przypis redakcyjny]

lokacja — umieszczenie (kapitału). [przypis redakcyjny]

lokanda — miejsce, dom. [przypis redakcyjny]

lokaut — zamknięcie fabryki przez właściciela, celem wywarcia presji na robotników i zmuszenia ich do ustępstw. [przypis redakcyjny]

Loksias (od loxos: skrzywiony, ciemny, dwuznaczny) — przydomek delfickiego Apollina. [przypis redakcyjny]

Loksjasz (mit. gr.) — przydomek Apolla jako boga wyroczni, wiązany z zawiłością i niejednoznacznością jego przepowiedni (λοξός: niejasny), ale pochodzący od λέγειν (mówić). [przypis redakcyjny]

Lombarda (…) który ma w herbie orła na drabinie — Orzeł siedzący na drabinie był to herb Skaligerów. Wiersze te odnoszą się do pierwszego schronienia wygnańca poety i długiego jego pobytu w czasie wygnania w Weronie. [przypis redakcyjny]

lombard — zakład udzielający pożyczek pod zastaw przedmiotów wartościowych. [przypis redakcyjny]

Lombardzi — rodzina kolegi uniwersyteckiego i przyjaciela Krasińskiego w Genewie. [przypis redakcyjny]

Londyn kołnierzem nakrochmalonym — aluzja do sztywnych, wysokich kołnierzy używanych w Anglii. [przypis redakcyjny]

longe lat eque (łac.) — wzdłuż i wszerz. [przypis redakcyjny]

Longinus — filozof grecki, żyjący w III wieku po Chrystusie, napisał rozprawę O wzniosłości. [przypis redakcyjny]

Longinus (…) pisze (…) do swego TerencjanaO wzniosłości, edit. T. Fabri, p. 36–89. [przypis redakcyjny]

LOPP — Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, stowarzyszenie propagujące wiedzę o obronie przeciwlotniczej i przeciwgazowej, a także różne formy lotnictwa, w tym szybownictwo. Liga powstała w roku 1928 ze zjednoczenia Ligi Obrony Powietrznej Państwa i Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej. Tu najprawdopodobniej chodzi o lokalizację oddziału bądź sklepu tej organizacji. [przypis redakcyjny]

loquebantur variis linguis (łac.) — mówili różnymi językami. [przypis redakcyjny]

Loquor latine (łac.) — władam łaciną, mówię po łacinie; znajomością łaciny odróżniała się szlachta od chłopów. [przypis redakcyjny]

Lora — strumień w Morwenie, w okolicy Selmy (w północnej Szkocji). [przypis redakcyjny]

Lord Jim — tytułowy bohater powieści pisarza angielskiego Conrada (Józefa Korzeniowskiego, 1857–1924) znanej u nas z przekładu Emilii Węsławskiej, wydanego w warszawskiej Bibliotece dzieł wyborowych. Fragment studium o tym pisarzu zawiera pośmiertny tom pism Brzozowskiego Głosy wśród nocy. [red. WL]. [przypis redakcyjny]

Lord Pembrok — Papkin ma zapewne na myśli Jerzego Augusta hr. Pembroke (zm. 1827), angielskiego polityka i generała, który w 1807 r. bawił w Wiedniu jako ambasador Wielkiej Brytanii. [przypis redakcyjny]

l'ordre regne à V… (…) l'ordre regne à hôtel Praslin (fr.) — „porządek panuje w Warszawie” (słynne słowa ministra K. Periera o zdobyciu Warszawy przez Paskiewicza), a drugie „porządek panuje w pałacu Praslin”. [przypis redakcyjny]

Lorelei — tu: tytuł pieśni skomponowanej przez Franciszka Liszta (1811–1886) do słów poematu Heinricha Heinego (1797–1856) opowiadającego tradycyjną legendę niem. o złotowłosej, pięknej dziewczynie imieniem Lorelei (a. Loreley), która z powodu zdrady swego kochanka rzuciła się w rozpaczy w nurt Renu z nadbrzeżnej skały, po czym została zamieniona w syrenę i odtąd zwodziła rybaków i doprowadzała ich łodzie do rozbicia; wysmukła skała nosić miała na pamiątkę tego zdarzenia imię dziewczyny, a u jej podnóża miał zostać ukryty skarb Nibelungów. [przypis redakcyjny]

Loret — słynne miejsce odpustowe pod Ankoną we Włoszech. [przypis redakcyjny]

los (…) Giannone, P… — Pietra Giannone, liberała i emigranta politycznego, i Silvia Pellico, autora Moich więzień. [przypis redakcyjny]

los Seweryna — Seweryn Markiewicz, przyjaciel Jurgensa, który w nim wielkie pokładał nadzieje, młody prawnik, aresztowany w r. 1863, potem zesłany do Jadrynia, gdzie stracił zdrowie. Na zesłaniu, bez pomocy książek, napisał pracę O własności literackiej, która spotkała się z dużym uznaniem. Wraca do kraju z chorobą płuc, lekarze wysyłają go na południe, ale party gorączką życia i działania, nie dokończywszy kuracji, wraca do kraju, gdzie pracuje jako adwokat, jako pisarz ekonomista. Umiera w r. 1869. Był bliskim krewnym Wandy Grabowskiej. [przypis redakcyjny]

los (…) wzięła — wziąć los oznacza los wynikający z losowania (jak w loterii czy grze w kości). [przypis redakcyjny]

Lotaryńczycy — mieszkańcy Lotaryngii we Francji. [przypis redakcyjny]

lotka, lojtka (z niem.) — gruby śrut lub mała kula. [przypis redakcyjny]

Lotofagowie — jedzący lotos, bajeczny lud w północnej Afryce, znany z Odyssei (Pieśń IX, 82 i n.). [przypis redakcyjny]

Lotrek — wyprawiony przez Franciszka I na pomoc papieżowi Klemensowi VII, obleganemu w zamku św. Anioła przez wojsko Karola V, „leniwo idąc, zastał już wolnego” za drogim okupem; następnie obległ Neapol. [przypis redakcyjny]

Louis le Gros a. Ludwik VI Gruby (1181–1237) — król Francji w latach 1108–1137. Królowie fr. wymienieni nie w porządku chronologicznym. [przypis redakcyjny]