Footnotes
By first letter: all | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
By type: all | author's footnotes | Wolne Lektury editorial footnotes | source editorial footnotes | translator's footnotes
By qualifier: all | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
By language: all | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
2446 footnotes found
Hauptmann, Gerhard (1862–1946) — dramaturg i powieściopisarz niemiecki, przedstawiciel naturalizmu, laureat nagrody Nobla w r. 1912. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg, naturalista; podejmował problematykę społeczną, np. biedę tkaczy śląskich i ich buntu z lat czterdziestych XIX wieku — Tkacze z 1892 roku. [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niemiecki dramaturg, pisarz i poeta, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku; autor m.in. sztuki Hanneles Himmelfahrt (Wniebowstąpienie Hanusi, 1893). [przypis edytorski]
Hauptmann, Gerhart (1862–1946) — niem. pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. [przypis edytorski]
Hauser, Kaspar (1812?–1833) — tajemniczy znajda o nieznanej tożsamości, odnaleziony w wieku ok. 16 lat w Norymberdze. [przypis edytorski]
Hausmann — Familienvater. [przypis edytorski]
Hausner — bankier w Brodach, przez którego matka posyłała poecie pieniądze za granicę. [przypis redakcyjny]
haussa, baissa (daw., z fr.) — dziś popr.: hossa, bessa: długotrwały, odpowiednio, wzrost albo spadek kursów papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. [przypis edytorski]
Haussonville, Gabriel (1843–1924) — konserwatywny polityk i pisarz francuski. [przypis redakcyjny]
hausta — dziś popr. forma B. lp: haust. [przypis edytorski]
Haut rocher ce qui — żartobliwy zapis francuskimi wyrazami (haut: wysoki; rocher: skała, rafa; ce qui: ten, kto) fonetycznego brzmienia nazwiska „Choroszewski”. [przypis edytorski]
hauts-de-chausses — rodzaj krótkich spodni sięgających do kolan. [przypis tłumacza]
Havelock Ellis, Henry (1859–1939) — lekarz, badacz ludzkiej seksualności. [przypis edytorski]
Havelock Ellis, właśc. Henry Havelock Ellis (1859–1939) — brytyjski lekarz, jeden z twórców nowoczesnej seksuologii, autor Studies in the Psychology of Sex (Studium psychologii seksualnej, 1896), współautor Sexual Inversion (Inwersja seksualna, 1897), pierwszej angielskiej książki medycznej o homoseksualności. [przypis edytorski]
Havelock Ellis, właśc. Henry Havelock Ellis (1859–1939) — brytyjski lekarz, jeden z twórców nowoczesnej seksuologii. [przypis edytorski]
haw a. hawok (gw.) — tu. [przypis edytorski]
hawana — gatunek cygara. [przypis edytorski]
hawdala — dosł.: „odróżnienie”; modlitwa odmawiana nad winem w sobotę wieczór lub w wieczory ostatniego dnia świąt. Modlitwą tą żegnają Żydzi kończące się właśnie święto i „odróżniają” dzień świąteczny od dni powszednich. [przypis tłumacza]
hawdala — dosł. „odróżnienie”; modlitwa odmawiana w wieczór kończący sobotę, oddziela ona (czyli: odróżnia) świętość soboty od powszednich dni tygodnia. [przypis tłumacza]
Hawdala (Hawdołe) — błogosławieństwo odmawiane na zakończenie szabasu. [przypis tłumacza]
hawdala (hebr.) — dosł. oddzielenie; uroczysta modlitwa odmawiana w wieczór kończący szabat. [przypis tłumacza]
hawdala (hebr. dosł.: oddzielenie) — w judaizmie modlitwa odmawiana na pożegnanie Szabatu, bądź innego święta, po zapadnięciu zmroku, nad kielichem wina, wonnościami oraz świecą hawdalową. Jej zadaniem jest oddzielenie święta od dnia powszedniego. [przypis edytorski]
hawdala (hebr. oddzielenie) — w judaizmie ceremonia zakończenia Szabatu, oddzielenia czasu Szabatu (także innych świąt) od dnia powszedniego; po zapadnięciu zmroku lub po nabożeństwie w synagodze odmawiane są błogosławieństwa nad winem, wonnościami i światłem świecy, jest to pożegnanie święta i rozpoczęcie nowego tygodnia. [przypis edytorski]
hawdala (hebr.) — uroczystość pożegnania soboty; słowo hawdala znaczy „odróżnienie, oddzielenie”; chodzi o odróżnienie soboty od dni powszednich. [przypis tłumacza]
hawdala — uroczystość pożegnania soboty; hawdala znaczy „odróżnienie”, chodzi o odróżnienie soboty od dni powszednich. [przypis tłumacza]
hawdala — (z hebr. oddzielenie, oddalenie; z jid. hawdołe) dzieło oddzielenia światła od ciemności dokonane przez Boga. To także nazwa ceremonii i modlitwy. [przypis edytorski]
Hawełka, Wentzl — znane restauracje krakowskie przy Rynku Głównym. [przypis edytorski]
hawelok — płaszcz bez rękawów, z peleryną. [przypis redakcyjny]
hawelok — płaszcz męski bez rękawów, z otworami na ręce pod peleryną. [przypis edytorski]
hawelok — płaszcz z peleryną. [przypis redakcyjny]
hawelok — popularny na przełomie XIX i XX wieku płaszcz męski bez rękawów, z pelerynką, pod którą umieszczone były otwory na ręce (nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego generała H. Havelocka). [przypis edytorski]
hawelok — popularny na przełomie XIX i XX w. płaszcz męski bez rękawów, z pelerynką, pod którą umieszczone były otwory na ręce. [przypis edytorski]
hawelok (z ang.) — rodzaj płaszcza męskiego. [przypis edytorski]
haw (gw.) — tu. [przypis autorski]
Haw (gw.) — tu. [przypis edytorski]
haw (gw.) — tu. [przypis edytorski]
haw (gw.) — tu, tutaj. [przypis edytorski]
hawok (gw.) — tutaj, haw. [przypis autorski]
Hawrań i Murań był po raz pierwszy drukowany w „Skamandrze” 1935, tom 9, z. 59 (czerwiec), s. 226. W muzeum Władysława Broniewskiego dochował się rękopis jednej z wersji utworu z licznymi poprawkami, datowany 28 II 1935 (teczka VII k. 18; wiadomość na podstawie: F. Lichodziejewska Kronika życia i twórczości Władysława Broniewskiego, maszynopis w Bibliotece Instytutu Badań Literackich PAN). Niniejszy tekst wg wyd.: Władysław Broniewski, Krzyk ostateczny, Warszawa 1938. [przypis autorski]
Hawrań i Murań prof. Franciszek Sławski (Uniwersytet Jagielloński) odpowiedział listownie:
„Według mnie Hawrań pochodzi ostatecznie od słowackiego havran (gawron). Są to czeskie nazwy miejscowe Hawrań, tłumaczone jako nazwy dzierżawcze (zbudowane przy pomocy dawnego przyrostka — jak nasze Przemyśl, Bydgoszcz) od przezwiska havran (gawron). Podstawą nazwy Murań jest wyraz znany w pasterskiej kulturze karpackiej z szeregu języków z nią związanych, reprezentowany także i w polskim przez murga. Najbliżej nazwy szczytu stoi morawskie murgana (owca z czarnymi pręgami). W języku słowackim przyrostek -ań jest bardzo produktywny w rzeczownikach osobowych i odpowiada polskim nazwom na -oń. Jest on nierzadki także w nazwach szczytów.”
Pięknie dziękuję autorowi Słownika etymologicznego języka polskiego i przypominam jednocześnie ludową etymologię Murania (spotykaną również w przewodnikach tatrzańskich). Mianowicie od słowa mur, z uzasadnieniem, że szczyt ten posiada ostre i podcięte ściany, czyli mury. Etymologia oczywiście błędna, gdyby ją bowiem konsekwentnie w Tatrach stosować, co drugi w nich szczyt mógłby się nazywać Murań.
Hawrań — nazwa szczytu, znajdującego się w Tatrach po stronie słowackiej. [przypis edytorski]
haw (starop.) — tu. [przypis redakcyjny]
Ha! wszystko dręczy duszę nawykłą cierpienia (…) Gdy przyjaciel ból zada, sam łzy me osuszy — oba te wiersze wyjęte są z Hetmana Bourbon pióra pana de Guibert. [przypis tłumacza]
Haycraft, John Berry (1859–1922) — brytyjski fizjolog. [przypis edytorski]
Haydn, Franz Joseph (1732–1809) — austriacki kompozytor, przedstawiciel klasycyzmu. [przypis edytorski]
„Haydn i Beethoven skorzystali z prawa autorskiego w Anglii, a Rossini osiągnął swoje największe zyski w ramach systemu tradycyjnych zasad wynagradzania wypracowanych przez Operę Paryską — systemu, który poprzedzał francuskie prawo autorskie. [przypis autorski]
Hayes, Rutherford (1822–1893) — amerykański polityk i prawnik, dziewiętnasty prezydent USA (1877–1881). [przypis edytorski]
Haynau, Juliusz Jakub (1786–1853) — feldmarszałek austriacki, który w r. 1849 z niezwykłym okrucieństwem zdławił powstanie węgierskie. [przypis redakcyjny]
Hayreddin, zwany w źródłach zach. Barbarossa (1478–1546) — turecki korsarz, od 1533 admirał floty Imperium Osmańskiego. [przypis edytorski]
hazard a. azard — tu daw.: ryzyko, niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
hazard (daw.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
hazard (daw.) — niebezpieczeństwo, ryzyko. [przypis edytorski]
hazard (daw.) — ryzyko. [przypis edytorski]
hazard (daw.) — traf, przypadek, los. [przypis edytorski]
hazardowny (daw.) — ryzykowny; hazardowy. [przypis edytorski]
hazardowny (daw.) — ryzykowny. [przypis edytorski]
hazardowny — dziś: hazardowy. [przypis edytorski]
hazardowny — dziś popr.: hazardowy. [przypis edytorski]
hazard — tu: niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
hazard — tu: przypadek. [przypis edytorski]
hazard — tu: ryzykanctwo, brawura. [przypis edytorski]
hazard — tu: ryzyko. [przypis edytorski]
hazard — tu: skłonność do ryzyka, brawura. [przypis edytorski]
hazardu — przypadku. [przypis edytorski]
haza (starop.) — aby. [przypis edytorski]
Hazebon — właśc. Cheszbon, dawna stolica ludu Amorytów; porównanie oczu do tamtejszych sadzawek pochodzi z PnP 7,5. [przypis edytorski]
H. (…) C. — Henrietta Willan [ukochana Krasińskiego w tym czasie; red. WL]; Konstancja (Constance) Sautter, przedmiot miłości Reeve'a. [przypis redakcyjny]
Hdzie? (białorus.) — gdzie? [przypis edytorski]
Hébert, Marcel (1851–1916) — filozof francuski, zajmujący się zagadnieniem religii. [przypis edytorski]
hélas (fr.) — niestety. [przypis edytorski]
hēmicrania (z gr.) — migrena. [przypis edytorski]
Hénault, [Charles-Jean] (1685–1770) — dygnitarz sądowy, poeta i historyk, który w ówczesnym życiu towarzyskim odgrywał wybitną rolę. Ścisłe węzły łączyły go aż do późnej starości z panią du Deffand. [w latach 1710–31 prezydent parlamentu; red WL]. [przypis tłumacza]
Heautontimoroumenos — właśc. Heauton timorumenos (w tłumaczeniu z łac.: Sam siebie karzący, względnie: Samoudręk), tytuł komedii Terencjusza (ok. 195 p.n.e.– po 159 p.n.e.), z której pochodzi słynne hasło humanistów renesansowych: „Człowiekiem jestem; nic co ludzkie nie jest mi obce” (w. 77: Homo sum, humani nil a me alienum puto). [przypis edytorski]
Heaven (ang.) — Nieba. [przypis tłumacza]
Hebamme (niem.) — akuszerka. [przypis edytorski]
heban — cenne drewno egzotyczne o czarnej barwie. [przypis edytorski]
heban — cenne drewno egzotyczne o naturalnym czarnym kolorze, bardzo twarde i ciężkie. [przypis edytorski]
heban — drzewo rosnące w ciepłych krajach o naturalnym czarnym kolorze, bardzo twarde i ciężkie, używane w meblarstwie. [przypis redakcyjny]
heban — kosztowne drewno pozyskiwane różnych gatunków drzew rosnących w tropikalnych częściach Azji, w Afryce itp. [przypis edytorski]
hebanowy — z czarnego drewna egzotycznego. [przypis edytorski]
heban — rodzaj czarnego lub ciemno zabarwionego, cennego drewna. [przypis edytorski]
Hebbel, Christian Friedrich (1813–1863) — niemiecki dramatopisarz, propagatorem jego twórczości w Polsce był Karol Irzykowski. Dzieła: Judyta, Maria Magdalena. [przypis edytorski]
Hebbel, Friedrich (1813–1863) — niemiecki poeta i dramaturg, autor m. in. dramatu Judyta. [przypis edytorski]
Hebbell, Friedrich (1813–1863) — niemiecki poeta i dramaturg. [przypis edytorski]
hebd — dziki bez, wykorzystywany w lecznictwie, zastosowanie zewnętrzne; u ludzi jego spożycie grozi zatruciem. [przypis edytorski]
Hebe do wozu (…) przywiąże — Iliada, V, 722–731. [przypis redakcyjny]
hebel — strug, narzędzie stolarskie służące do wyrównywania i wygładzania powierzchni drewna. [przypis edytorski]
Hebe (mit. gr.) — bogini młodości. [przypis edytorski]
Hebe (mit. gr.) — córka Zeusa i Hery, personifikacja młodości. [przypis edytorski]
Hebe (mit. gr.) — córka Zeusa i Hery, personifikująca młodość. [przypis edytorski]
hebes (łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis edytorski]
hebes (łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis redakcyjny]
hebes (łac.) — tępy, słaby, głupi. [przypis redakcyjny]
hebes (z łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis edytorski]
heblowiny — wióry. [przypis edytorski]
Hebrajczycy — starożytne plemię semickie, przodkowie współczesnych Żydów. [przypis edytorski]
Hebreowie — Hebrajczycy. [przypis edytorski]
Hebron a. Kiriat-Arba — miasto wspominane w Biblii, położone na Wyżynie Judejskiej (Rdz 23,2). Pełniło bardzo ważną rolę dla plemienia Judy; było jednym z sześciu miast ucieczki dla nieumyślnych zabójców. [przypis edytorski]
Hebrus — rzeka w Tracji (dziś: Maritsa). [przypis edytorski]
Hebrydy a. Wyspy Hebrydzkie — archipelag ok. 500 wysp na Oceanie Atlantyckim, wzdłuż płn.-zach. wybrzeży Szkocji, z gł. miastem Stornoway; obecnie należące do Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Loading