Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5140 przypisów.

Da Vinci, Leonardo (1452–1519) — wł. malarz, a także architekt, filozof, poeta i wynalazca; najwybitniejszy przedstawiciel renesansu. [przypis edytorski]

Davioud, Gabriel (1823–1881) — francuski architekt, projektant wielu paryskich budynków użyteczności publicznej. [przypis edytorski]

Davos — miasto i gmina uzdrowiskowa w płd.-wsch. Szwajcarii. [przypis edytorski]

Davout, Louis Nicolas (1770–1823) — wybitny generał napoleoński. [przypis edytorski]

davvero (wł.) — naprawdę. [przypis edytorski]

Davy, Georges (1883–1976) — socjolog francuski, uczeń Émile'a Durkheima, opracował i wydał jego pisma (Émile Durkheim: choix de textes avec étude du système sociologique, 1911); wraz z Marcelem Maussem i Paulem Huvelin był pionierem studiów antropologicznych nad źródłami idei kontraktu. [przypis edytorski]

dawać baczenie (daw.) — uważać. [przypis edytorski]

dawać baczenie (gw.) — uważać, pilnować. [przypis edytorski]

dawać baczenie — uważać, obserwować, opiekować się. [przypis edytorski]

dawać carte blanche — dawać wolną rękę. [przypis edytorski]

dawać karm (daw.) — tu: karmić, upewniać. [przypis edytorski]

dawać linią łapy — bić linijką w dłonie, kara stosowana dawniej w szkole. [przypis edytorski]

dawać pozór (daw.) — dziś: uważać, być ostrożnym, pilnować. [przypis edytorski]

dawać pozór (daw.) — uważać na coś, pilnować czegoś. [przypis edytorski]

dawać pozór — uważać, pilnować. [przypis edytorski]

dawać pozór — zwracać uwagę, pilnować. [przypis edytorski]

dawać sprawę (starop.) — zdawać sprawę; relacjonować. [przypis edytorski]

dawa (daw.) — daw. forma 3 os. lp cz.ter.; dziś: daje. [przypis edytorski]

dawa — daw. forma 3.os.lp; dziś: daje. [przypis edytorski]

dawa — dziś forma 3. os.lp raczej: daje. [przypis edytorski]

dawa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: daje. [przypis edytorski]

dawają (starop. forma) — dziś popr. 3.os.lm: dają. [przypis edytorski]

dawał mu serce — serce dzwonu; ciężar zawieszony w środku dzwonu; wprawiony w ruch uderza o ściany dzwonu, wydobywając zeń dźwięk. [przypis edytorski]

dawam — dziś: daję. [przypis edytorski]

dawam — dziś popr.: daję. [przypis edytorski]

dawa (starop. forma) — daje; się znać dawa: daje się poznać. [przypis edytorski]

Dawca — (dóbr) tu: Bóg. [przypis edytorski]

Dawes, Charles Gates (1865–1951) — amerykański polityk i finansista; laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1925), przyznanej za pracę nad planem Dawesa, regulującym problem spłaty niemieckich reparacji po I wojnie światowej; wiceprezydent USA u boku prezydenta Calvina Coolidge'a (1925–1929). [przypis edytorski]

dawić (daw.) — dławić, dusić. [przypis edytorski]

dawić (starop.) — tu: dławić, dusić. [przypis edytorski]

Dawida cud — mowa o walce Dawida, późniejszego króla Izraela, z olbrzymim wojownikiem filistyńskim pochodzącym z Gat (1Sm 17,4), mierzącym sześć łokci i jedną piędź (tj. ok. 3 m) i siejącym postrach wśród wojsk izraelskich. Goliat zginął rażony przez Dawida kamieniem z procy (1Sm 17,49–50). [przypis edytorski]

Dawid (bibl.) — najmłodszy syn Jessego z Betlejem, który został namaszczony, przez arcykapłana Samuela, na króla Izraela, mającego zastąpić Saula (1Sm 16,1; 1Sm 16,12–13). Uwolnił naród izraelski od najeżdżających go Filistynów, zwyciężając walkę z Goliatem (1Sm 17,1–54). Dawid był również poetą. Miał wielu synów, jednym z nich był król Salomon, jego następca (1Krl 4,1). [przypis edytorski]

Dawid — być może mowa o Giliginie, księciu wileńskim z XIII w., który ochrzcił się i przyjął imię Dawid. [przypis edytorski]

Dawid, Dawid, melech Israel (hebr.) — Dawid, Dawid, król Izraela. [przypis edytorski]

Dawid i Betsabe (Batszeba) (bibl.) — postacie z Drugiej Księgi Samuela, występujące także w innych księgach biblijnych: Batszeba była żoną Uriasza, żołnierza króla Dawida; Dawid zobaczył ją kapiącą się nago, kazał ją sprowadzić, spędził z nią noc i zaszła z nim w ciążę; kiedy się o tym dowiedział, wysłał jej męża do walki, nakazując potajemnie dowódcy, żeby w zażartym boju wojownicy izraelscy odstąpili od niego; po śmierci Uriasza w bitwie Dawid pojął Batszebę za żonę (2 Sm 11, 2–27). [przypis edytorski]

Dawid i Goliat — postaci biblijne; Dawid, król izraelski od ok. 1010 p.n.e., w pojedynku pokonał Goliata, olbrzymiego filistyńskiego wojownika, wyrzuconym z procy kamieniem. [przypis edytorski]

Dawid i Goliat — postaci biblijne; młody pasterz Dawid w pojedynku pokonał Goliata, olbrzymiego filistyńskiego wojownika, wyrzuconym z procy kamieniem. [przypis edytorski]

Dawid, Jan Władysław (1859–1914) — polski pedagog i psycholog. [przypis edytorski]

Dawid, kiedy zobaczył Batszebę — scena z Biblii (2 Sm 11,2): król Dawid z dachu swojego pałacu zobaczył kąpiącą się Batszebę, żonę Uriasza, dowódcy armii, i zapragnął jej. Dawid uwiódł Batszebę, a kiedy okazało się, że kobieta jest w ciąży, wysłał Uriasza na wojnę, potajemnie rozkazując żołnierzom opuścić dowódcę w czasie zażartej bitwy, by zginął. [przypis edytorski]

Dawid król powiada — Ps. 128, 2. [przypis edytorski]

Dawid, który ujrzał Betsabę — scena z Biblii (2Sm 11,2): Dawid, król Judy (w latach ok. 1010–970 p.n.e.), z dachu swojego pałacu zobaczył kąpiącą się Batszebę (Betsabę), żonę Uriasza, i zapragnął jej. Wysłał więc Uriasza na pewną śmierć w walce, a następnie uczynił Batszebę jedną ze swoich żon. Bóg ukarał za to Dawida śmiercią pierwszego syna z tego związku; drugim synem Batszeby i Dawida był Salomon, następca tronu. [przypis edytorski]

Dawid — najmłodszy syn Jessego z Betlejem, który został namaszczony, przez arcykapłana Samuela, na króla Izraela, mającego zastąpić Saula (1Sm 16,1; 1Sm 16,12–13). Uwolnił naród izraelski od najeżdżających go Filistynów zwyciężając walkę z Goliatem (1Sm 17,1–54). Dawid był również poetą. Miał wielu synów, jednym z nich był król Salomon, jego następca (1Krl 4,1). [przypis edytorski]

Dawid (ok. 1040 – ok. 970 p.n.e.) — najmłodszy syn Jessego z Betlejem, który został namaszczony, przez arcykapłana Samuela na króla Izraela, którym został ok.1010 r. p.n.e. Miał na tym stanowisku zastąpić Saula (1Sm 16,1; 1Sm 16,12–13). Uwolnił naród izraelski od najeżdżających go Filistynów zwyciężając walkę z Goliatem (1Sm 17,1–54). Dawid był również poetą. Miał wielu synów, jednym z nich był król Salomon, jego następca (1Krl 4,1). [przypis edytorski]

Dawid (ok. 1040–ok. 970 p.n.e.) — postać biblijna, król Izraela, ojciec Salomona; poeta i pieśniarz: biblijna Księga Psalmów przypisuje mu autorstwo ponad 70 z nich; zdobył Jerozolimę i uczynił ją stolicą swojego państwa. [przypis edytorski]

Dawid (ok. 1040–ok. 970 p.n.e.) — postać biblijna, król Izraela, ojciec Salomona; uwierzył oszczerstwu i odebrał połowę majątku Meribbaalowi, synowi swego poległego przyjaciela Jonatana, syna Saula, przekazując ją Sibie, słudze rodu Saula (2 Sm 19, 25–31; por. 2 Sm 9, 1–11). [przypis edytorski]

dawidowa struna — Psalmy biblijne. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela i poeta, grywał Saulowi na harfie, by ulżyć mu w cierpieniu spowodowanym przez złego ducha. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela, najmłodszy syn Jessego z Betlejem, ojciec Salomona; jako młody pasterz w pojedynku pokonał Goliata, olbrzymiego filistyńskiego wojownika, wyrzuconym z procy kamieniem; zdobył Jerozolimę i uczynił ją stolicą swojego państwa. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela od ok. 1010 p.n.e., ojciec Salomona. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela, ojciec Salomona; jako młody pasterz w pojedynku pokonał Goliata, olbrzymiego filistyńskiego wojownika, wyrzuconym z procy kamieniem; zdobył Jerozolimę i uczynił ją stolicą swojego państwa. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela, ojciec Salomona; poeta i pieśniarz: biblijna Księga Psalmów przypisuje mu autorstwo ponad 70 z nich. [przypis edytorski]

Dawid — postać biblijna, król Izraela, znany m.in. z pokonania Goliata. Biblijna opowieść o zwycięstwie Dawida nad Goliatem bywa odczytywana zarówno jako symbol zwycięstwa Chrystusa w walce z Szatanem, jak i triumf kogoś moralnie lepszego (chociaż słabszego fizycznie) nad kimś silniejszym (ale słabszym duchowo). [przypis edytorski]

Dawid powiada, iż: „gdy wyślesz Ducha swego świętego, Panie, wszytki rzeczy będą stworzony, a prawie odnowisz wszytkę obliczność ziemie” — Ps 104, 30 (Septuaginta, najwcześniejsze greckie tłumaczenie Starego Testamentu, przypisuje ten psalm królowi Dawidowi). [przypis edytorski]

Dawid — słynna rzeźba Michała Anioła, znajdująca się we Florencji. [przypis edytorski]

Dawidson, Bogumił (1818–1872) — aktor dramatyczny polskiego pochodzenia, odnosił wielkie sukcesy na scenach niemieckich (w Dreźnie). [przypis edytorski]

Dawidzki hymn — hymn w rodzaju psalmów Dawida (ok. 1040 p.n.e.–ok. 970 p.n.e.), króla Izraela, któremu przypisuje się autorstwo biblijnej Księgi Psalmów. [przypis edytorski]

dawienie (daw.) — duszności. [przypis edytorski]

d…a — w innym wydaniu: diabła. [przypis edytorski]

Dawna kapituła genewska (…) na wygnaniu — rezydencję biskupa i kapituły katolickiej w 1535 przeniesiono z Genewy, zdominowanej przez zwolenników Kalwina, do pobliskiego Annecy. [przypis edytorski]

dawne króle — dziś popr. o osobach: dawni królowie. [przypis edytorski]

dawne męczenniki — dziś popr. forma M.lm: dawni męczennicy. [przypis edytorski]

Dawniej prawa egipskie zakazywały kobietom używać obuwia, aby je zmusić do nieopuszczania swego domu — trudno powiedzieć, skąd autor zaczerpnął ten pogląd, gdyż już Herodot pisał (Dzieje II 35), że w Egipcie mężczyźni siedzą w domu, tkając, podczas gdy kobiety wychodzą i handlują wyrobami domowymi na rynku (odwrotnie niż u Greków), ten sam pogląd grecki przekazuje Sofokles w Edypie w Kolonos (w. 339). [przypis edytorski]

dawniejszy stosunek Brunehildy do Zygfryda, widoczny z zwrotek części VI — patrz wersy: „A przyjmijcie ode mnie tę radę (…) swą bogdankę miłą”; „A niejeden z nich (…) drużyna”; „Królowa rzecze na to (…) małżeńskie łoże” i „Królewna, gdy wśród gości Zygfryda zobaczy (…) co was do mnie przyprowadza ninie”. [przypis edytorski]

DAW — (niem.) Deutsche Abrüstungswerke, ciężkie komando, zajmujące się głównie rozbiórką strąconych samolotów. [przypis edytorski]

dawni mistrze — dziś popr. forma M.lm: (…) mistrzowie. [przypis edytorski]

Dawno, dawno to było, gdym wśród nich chodziła
żywych, pełnych miłosnych uniesień, w mdłym blasku
nocnych pochodni — jak morze u stóp grobowców
żalili się, ze wstydem, na nieczułość moją!
Patrząc, jak na mych dłoniach długie pożegnania
kruszą się, śmiertelna, bez chuci i niechęci
zbierałam błagalne wyznania zbolałych dusz:
mogiła falom morza nie odda pocałunku…

[przypis edytorski]

dawno już bowiem nikt ze dworu nie zaglądał do Ujazdowa — Anna Jagiellonka była skłócona z bratem i jego dworem. [przypis edytorski]

dawno liś się urodziła (starop. konstrukcja) — konstrukcja z partykułą -li oraz z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czy dawno się urodziłaś. [przypis edytorski]

dawnom nie przeżył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dawno nie przeżyłem. [przypis edytorski]

dawnom nie widział — inaczej: dawno nie widziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

dawnożechmy je widzieli nikczemniki a nędzniki — czy dawno ich widzieliśmy nikczemnikami i nędznikami (pytanie retoryczne). [przypis edytorski]

dawnoż — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do ) nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy dawno, czyż dawno. [przypis edytorski]

dawnych a niedawnych — tu: „a” w funkcji spójnika łącznego (równorzędnego znaczeniowo „i”). [przypis edytorski]

dawnych mil (lieues) — mowa o mili francuskiej (fr. lieue), równej ok. 4 km, w odróżnieniu od mili angielskiej (fr. mille), równej ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

Dawus — typowe imię niewolnika w rzymskiej komedii. [przypis edytorski]

daż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy da, czyż da. [przypis edytorski]

da zdrawstwujet wojna (ros.) — niech żyje wojna. [przypis edytorski]

dbo (gw.) — dba. [przypis edytorski]

D.C.L. — skrót od ang. Doctor of Civil Law: doktor prawa cywilnego. [przypis edytorski]

D. D. i Ost.Dzień dzisiejszy i Ostatni, utwory Krasińskiego. [przypis edytorski]

DDT — dichlorodifenylotrichloroetan, organiczny związek chemiczny z grupy chlorowanych węglowodorów, stosowany jako środek owadobójczy. [przypis edytorski]

débacle (z fr.) — nagły upadek, katastrofa, załamanie (lodu, pogody itp.). [przypis edytorski]

dęba (daw. forma D. lp rodz. m.) — dziś: dębu. [przypis edytorski]

dębić się — stawać dęba; opierać się, buntować się, wzdragać się. [przypis edytorski]

Dębica — miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]

Dębicki, Zdzisław (1871–1931) — krytyk literacki, pamiętnikarz, felietonista i poeta okresu Młodej Polski. [przypis edytorski]

dębniak — tu: las dębowy. [przypis edytorski]

Dębniki — dzielnica Krakowa. [przypis edytorski]

Dęboróg — właśc. Urodzony Jan Dęboróg, poemat Władysława Syrokomli, tj. Ludwika Kondratowicza (1854). [przypis edytorski]

Dęborog — bohater poematu Syrokomli Urodzony Jan Dęboróg i szkolne czasy. [przypis edytorski]

Dębowicz, Józef — aktor. [przypis edytorski]