Przypisy

wyszły — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np.: który wyszedł. [przypis edytorski]

wyszlą — dziś popr.: wyślą. [przypis edytorski]

wyszlakować (daw.) — wytropić. [przypis edytorski]

wyszlamować — wyjąć (metafora odnosząca się do wyjmowania szlamu z cieku wodnego). [przypis edytorski]

wyszlę — dziś popr.: wyślę. [przypis edytorski]

wyszle — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.przysz.: wyśle. [przypis edytorski]

wyszle — dziś popr.: wyśle. [przypis edytorski]

wyszlem — dziś popr.: wyślemy. [przypis edytorski]

wyszli byli — forma daw. czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym: wyszli do góry wcześniej, zanim Tvardstrup rozpoczął ćwiczenia. [przypis edytorski]

wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis edytorski]

wyszliśmy byli — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: wyszliśmy wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]

wysznuchtać (gw.) — wywąchać. [przypis edytorski]

wyszprycowany — wymyty, spryskany. [przypis edytorski]

wyszrubowany — dziś: wyśrubowany. [przypis edytorski]

wysztyftowany — daw. wystrojony, wyszykowany. [przypis edytorski]

wysztywniony — dziś: usztywniony. [przypis edytorski]

wyszwarcowany (z niem.) — uczerniony. [przypis edytorski]

wyszybajło (daw. pot.) — wykidajło, mężczyzna pilnujący porządku, którego zadaniem jest usuwanie niepożądanych gości z lokalu. [przypis edytorski]

Wyszy — niestaranne skrócenie oznaczające zapewne butelkowaną wodę mineralną z Wysowej Zdroju. [przypis edytorski]

wyszyplił — wysupłał. [przypis edytorski]

wyszywać to kolorami — na wspaniałej szacie ofiarowywanej bogini Atenie podczas jej głównego święta w Atenach. [przypis edytorski]

wytaskać (gw.) — wynieść (z trudem), wydźwignąć. [przypis edytorski]

wytchli — dziś popr. forma: wytchnęli. [przypis edytorski]

wytchniony — tu: wydostający się w płuc wraz z wydechem. [przypis edytorski]

wytężyć (daw.) — wysilić. [przypis edytorski]

wytecz (daw.) — choroba nożna koni, psów itp. [przypis edytorski]

wytelefonować kogoś (daw.) — dziś: zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]

wytelefonować kogoś (daw.) — osiągnąć kogoś przez telefon, zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]

wytelefonować kogoś (daw.) — zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]

wytkę — dziś popr. forma 1. os.lp: wytkam a. utkam. [przypis edytorski]

wytknąć — tu: wytyczyć. [przypis edytorski]

wytknąć — zarzucać coś komuś. [przypis edytorski]

wytłómaczać — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłómaczenie — dawna pisownia; dziś popr.: wytłumaczenie. [przypis edytorski]

wytłómaczyć — dziś popr. pisownia: wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłómaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłómaczył — dawna pisownia; dziś popr.: wytłumaczył. [przypis edytorski]

wytłoczona z opoki — tryskająca ze skały. [przypis edytorski]

wytłomaczyć (daw.) — dziś: wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłomaczyć — dziś popr. forma: wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wytłumaczono mi to [jak kiełkuje zboże] od dawna: przez gnicie — w księgach Biblii: Jeśli ziarno pszeniczne wpadłszy w ziemię, nie obumrze, samo zostawa, lecz jeśli obumrze, wielki owoc przynosi (J 12, 24); co ty siejesz, nie bywa ożywione, jeśli pierwej nie obumrze (1 Kor 15, 36); tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]

wytłumaczony zresztą jasno wierszem poprzedzającym — poprzedni wers brzmiał: „Chwała, interes — oto jego Bóg, jego prawo” i znajdował się podobno po przeciwnej stronie portretu. [przypis edytorski]

wytłumaczże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

wytłumaczże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: wytłumacz koniecznie. [przypis edytorski]

wytrącać — tu: potrącać; obniżać zapłatę za pracę. [przypis edytorski]

wytrącę — tu: potrącę (z wynagrodzenia). [przypis edytorski]

wytrącił — dziś popr.: potrącił. [przypis edytorski]

wytrajlować (daw. pot.) — wyłudzić, wyprosić. [przypis edytorski]

wytrwany (starop.) — do wytrwania, do przetrwania, do wytrzymania; przykre czyniąc gorąco wytrwane (szyk przestwny): czyniąc przykre gorąco możliwe do wytrzymania. [przypis edytorski]

wytrynić — usunąć, wydalić. [przypis edytorski]

wytrząsać się — natrząsać się, wyśmiewać się. [przypis edytorski]

wytrzęsać — dziś popr.: wytrząsać. [przypis edytorski]

wytrzebić — całkowicie zniszczyć. [przypis edytorski]

wytrzebiony — daw. także: wykastrowany. [przypis edytorski]

wytrzymać czemu (starop.) — dziś: wytrzymać co (wytrzymać tęgi raz, tęgi cios). [przypis edytorski]

wytrzymać szturmowi (starop.) — wytrzymać szturm; przeciwstawić się szturmowi. [przypis edytorski]

wytrzymaszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy wytrzymasz. [przypis edytorski]

wytrzymawałeś (daw. forma) — dziś: wytrzymywałeś. [przypis edytorski]

wytuczona dostatki (daw.) — utuczona dostatkami. [przypis edytorski]

wytuzać (daw.) — pobić, wytargać, wytarmosić. [przypis edytorski]

wytwórnia blondynek — wiersz przedstawia proces maskowania ciemnych włosów, co było elementem ukrywania żydowskiego pochodzenia w czasie II wojny światowej. Już od lat 30. XX wieku nazistowska propaganda przedstawiała osoby żydowskiego pochodzenia jako fizycznie, psychicznie i kulturowo różne od tzw. rasy aryjskiej. Rasistowska pseudonauka opisywała różnice w budowie fizycznej jako znaczące dla oceny danej osoby pod względem moralnym czy intelektualnym. Opisywała też rzekome różnice w wyglądzie między osobami należącymi do różnych grup etnicznych, co miało ułatwiać identyfikację, kto jest „prawdziwym Niemcem”, a kto nie i w konsekwencji odróżnić osoby godne życia od tych niegodnych. Pseudonauka i nazistowska propaganda służyły manipulacji społeczeństwem niemieckim i były elementem zdobycia władzy, a następnie przygotowania do wojny, grabieży, masowych morderstw.

W stosunku do Żydów propaganda wytworzyła i kolportowała stereotypowy wizerunek osoby pochodzenia żydowskiej, jako tej o czarnych włosach, długim zakrzywionym nosie, dużych uszach. Tego typu przedstawiania pojawiały się na antysemickich ulotkach, plakatach, w książkach, czasopismach i filmach. W rzeczywistości wśród osób pochodzenia żydowskiego, podobnie jak wśród Polaków czy Niemców, były osoby o najróżniejszej karnacji, kolorze włosów, kształcie twarzy, nosa czy uszu. Lata propagandy sprawiły jednak, że na terenach okupowanych przez nazistów osoby, których wygląd był zbliżony do antysemickich przedstawień, były zagrożone prześladowaniami i śmiercią. Nawet jeśli znalazły się po tzw. aryjskiej stronie getta, miały mniejsze szanse na przeżycie, ponieważ były częściej identyfikowane jako żydowskie i w konsekwencji szantażowane lub wydawane na śmierć przez donosicieli.

Jednym ze sposobów ukrywania tzw. semickiego wyglądu było farbowanie włosów na jasne odcienie. Dotyczyło to zwłaszcza kobiet. Niekiedy poddawano się też (nielegalnym) operacjom nosów, a mężczyźni także rekonstrukcji napletka, co ukrywało fakt obrzezania.

[przypis edytorski]

wytychać (starop.) — odpoczywać. [przypis edytorski]

wytycznia — dziś: wytyczna; wskazówka, drogowskaz. [przypis edytorski]

wytykać (daw.) — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykać — dziś popr.: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykać — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykanie — dziś: wytyczanie; odmierzanie i zaznaczanie powierzchni gruntu (daw. za pomocą tyk). [przypis edytorski]

wyuzdany — tu: wypadły z uzdy, nieopanowany. [przypis edytorski]

wywarła wielkie wrażenie na twojego ojca a mego opiekuna — dziś popr.: wywarła wielkie wrażenie na twoim ojcu a moim opiekunie. [przypis edytorski]

wywarte (gw.) — otwarte. [przypis edytorski]

wywarty (gw.) — otwarty. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — odpoczynek, tu: śmierć. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wywczasować się (daw.) — odpocząć. [przypis edytorski]

wywczasować się (daw.) — wypocząć. [przypis edytorski]

wywczasować się (gw.) — odpocząć. [przypis edytorski]

wywczasy (daw.) — wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce. [przypis edytorski]

wywczasy (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wywczasy — dziś tylko w lm.: wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce; wczasy, urlop; od daw. wywczas: odpoczynek. [przypis edytorski]

wywczasy — wczasy, wypoczynek. [przypis edytorski]

wywiadowcze — tu: wynikające z chęci wywiedzenia się, pytające. [przypis edytorski]

wywiady — tu: zwiady. [przypis edytorski]

wywiedować się (daw.) — dowiadywać się o czymś. [przypis edytorski]

wywiedzieć się — dowiedzieć się czegoś potajemnie, wypytać o coś. [przypis edytorski]

wywieisko (gw.) — wydma,wzgórek. [przypis edytorski]

wywierać (starop.) — tu: wywodzić; dowodzić. [przypis edytorski]

wywierzysko — otwór w skale wypłukany przez źródło. [przypis edytorski]

wywieść (daw.) — wyprowadzić. [przypis edytorski]

wywieść (gw.) — tu w znaczeniu:wyrosnąć. [przypis edytorski]

wywieść się — tu: wyrosnąć. [przypis edytorski]

wywieść — wyprowadzić. [przypis edytorski]

wywietrzeją — tu: zaraz ci przejdą. [przypis edytorski]

wywinąć — tu: zwichnąć, skręcić. [przypis edytorski]

wywindykować — odzyskać drogą sądową. [przypis edytorski]

wywindykowanie (z łac. vindico, vindicare: dochodzić własności, mścić się) — odzyskanie własności. [przypis edytorski]

wywiózł ich był (daw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego: dziś: wywiózł. [przypis edytorski]

wywiodłszy — dziś: wywiódłszy. [przypis edytorski]