Przypisy

burka — dawne wierzchnie okrycie w formie peleryny z kapturem, zwykle używane podczas podróży. [przypis edytorski]

burka — dawne wierzchnie okrycie z grubej tkaniny, rodzaj obszernej peleryny z kapturem, zwykle używanej podczas podróży. [przypis edytorski]

burka (daw.) — płaszcz z filcu. [przypis edytorski]

burka (z tur. burok) — wełniana opończa chroniąca od deszczu. [przypis edytorski]

burka (z tur.) — dawne podróżne okrycie wierzchnie w formie peleryny z kapturem, zrobione z grubej tkaniny. [przypis edytorski]

Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, jedna z czołowych postaci stronnictwa wigów; od 1759 r. przez 30 lat współpracownik „The Annual Register”, od 1766 r. członek parlamentu; próbował usprawiedliwić żądania przywódców rewolucji amerykańskiej przeciw Koronie Brytyjskiej, wskazując na ich ciągłość wobec anglosaskich tradycji prawnych; jego oponentem w tej kwestii był torys Samuel Johnson; wobec rewolucji francuskiej Burke zajął nieprzejednanie wrogie stanowisko, potępiając ją jako bezprawne odcięcie się od tradycji (zakładał jednak, że pewne idee rewolucji można by kontynuować po usunięciu jej skutków; był zwolennikiem ewolucyjnego konserwatyzmu). [przypis edytorski]

Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, krytyk rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]

Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu. [przypis edytorski]

burłak (daw.) — rosyjski robotnik rzeczny. [przypis edytorski]

burłak — robotnik rzeczny w dawnej Rosji; biedak, samotnik, włóczęga. [przypis edytorski]

burłak — robotnik rzeczny w dawnej Rosji, pracujący przy wiosłach lub holowaniu statków na linie. [przypis edytorski]

Burmani — dziś: Birmańczycy, dominująca grupa etniczna w Mjanmie (Birmie), państwie w Azji płd.-wsch., które w czasach kolonialnych jako ang. kolonia nazywało się Burma. [przypis edytorski]

burmistrz z dziesięciu tysiącami mieszkańców może się tak przerazić kilku politycznymi proklamacjami — dziś popr.: (…) z dziesięcioma tysiącami (…) kilkoma (…). [przypis edytorski]

Burne-Jones, Edward (1833–1898) — brytyjski malarz, twórca z nurtu prerafaelitów. [przypis edytorski]

Burne, Robert (1759–1796) — narodowy poeta szkocki okresu preromantyzmu; urodził się w rodzinie chłopskiej w Alloway w Ayrshire w Szkocji; pierwszy tomik wierszy, pisanych w rodzimym języku, wydał w 1786; cieszył się sławą lokalną, a po śmierci stał się kultową postacią dla brytyjskich poetów romantycznych, wpisując się swym życiem i typem twórczości w filozofię czasu: pielgrzymowali na jego grób i uwiecznili go piórem William Wordsworth i John Keats; poeta, aby się utrzymać, prowadził gospodarstwo rolne, a pod koniec życia dostał pracę w urzędzie celnym; zmarł, mając zaledwie 37 lat, z powodu choroby serca i nadwerężenia pracą; jego wiersze są pochwałą prostoty wiejskiego życia, rodzinnego szczęścia, miłości i przyjaźni, a do najsławniejszych należy pieśń Auld Lang Syne, oparta na motywach z dawnych szkockich utworów ludowych, śpiewana do dziś w Szkocji w przeddzień Nowego Roku, tzw. Hogmanay (odpowiednik Sylwestra). [przypis edytorski]

Burney, Frances (1752–1840) — angielska pisarka, autorka powieści Ewelina, uznawanej za kluczowy etap rozwoju powieści obyczajowej, oraz wielu listów i pamiętników. [przypis edytorski]

Burns, Robert (1759–1796) — szkocki poeta, prekursor romantyzmu, twórca liryki patriotyczno-ludowej, należał do grona poetów wiejskich. [przypis edytorski]

burnus (arab.) — rodzaj płaszcza bez rękawów zaopatrzonego w kaptur. [przypis edytorski]

burnus — arabskie okrycie wierzchnie przypominające płaszcz bez rękawów, ale z kapturem. [przypis edytorski]

burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]

burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie, rodzaj rozszerzonej peleryny z kapturem. [przypis edytorski]

burnus — długie wełniane okrycie podobne do płaszcza, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]

burnus — noszony przez Arabów płaszcz z kapturem. [przypis edytorski]

burnus — rodzaj wierzchniego okrycia z kapturem, bez rękawów, najczęściej wełnianego, noszonego przez Arabów. [przypis edytorski]

burnus (z arab.) — wełniane okrycie, najczęściej białe, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]

Burowie a. Boerowie — biały naród afrykański, wywodzący się od holenderskich kolonistów w Afryce Południowej; na przełomie XIX i XX w. walczyli o niezależność z Brytyjczykami (tzw. wojny burskie), zostali pokonani, a z ich republik w 1910 utworzono dominium brytyjskie pod nazwą Związek Południowej Afryki. [przypis edytorski]

Burowie, dziś: Afrykanerzy — biali mieszkańcy Afryki, potomkowie osadników holenderskich; w XIX wieku prowadzili wojny z Wielką Brytanią. [przypis edytorski]

Burowie — potomkowie europejskich (głównie holenderskich) osadników w Afryce Południowej, na przełomie XIX i XX w. pokonani przez Anglików w tzw. wojnach burskich. [przypis edytorski]

Burowie przesyłają Anglikom gratulacje wraz z puddingiem w kartaczu — nawiązanie do incydentu z czasów wojen burskich. [przypis edytorski]

buro (z port. burro) — osioł. [przypis edytorski]

Bursa, Andrzej (1932–1957) — poeta, a także prozaik, dziennikarz i dramaturg; określany mianem „poety przeklętego” z uwagi na przedwczesną śmierć oraz brutalność i antyestetyzm poetyki. [przypis edytorski]

bursa — internat, dom dla studentów. [przypis edytorski]

bursa (z łac. bursa: sakiewka) — internat; budynek mieszkalny dla studentów i profesorów. [przypis edytorski]

Burschenschaft — stowarzyszenie studentów niemieckich o charakterze samokształceniowym i politycznym w Niemczech (nazwa pochodzi od niem. Burschen: chłopak, młodzieniec; por. też bursa: internat dla studentów uniwersytetu). [przypis edytorski]

burschikos (z niem. der Bursche: chłopak, wyrostek) — junacki. [przypis edytorski]

Burschowie, Dekertowie, Fukierowie i Fiszerowie — rodziny, pochodzenia niemieckiego, ważne dla polskiej hitorii, kultury, gospodarki etc. [przypis edytorski]

Burslem — miasto w północnej Anglii, w hrabstwie Staffordshire. [przypis edytorski]

bursz — członek korporacji studenckiej. [przypis edytorski]

burszenszaft (daw., z niem.) — stowarzyszenie studentów o charakterze samokształceniowym i politycznym. [przypis edytorski]

burszowski — charakterystyczny dla korporacji studenckich. [przypis edytorski]

burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od bursz: członek korporacji studenckiej na niemieckim uniwersytecie. [przypis edytorski]

burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od: bursz: członek korporacji studenckiej na niem. uniwersytecie. [przypis edytorski]

bursztówka — odmiana jabłoni. [przypis edytorski]

bursztyn — chodzi o elektron, stop złota i srebra, w staroż. grece określany tym samym słowem. [przypis edytorski]

bursztyn i mirra — bursztynu, tak jak i mirry, czyli żywicy krzewu balsamowca, używano jako kadzideł, bo palą się, wydając wonny dym. [przypis edytorski]

bursztynowy garnitur — komplet biżuterii z bursztynu. [przypis edytorski]

bursztyn — tu: fajka z bursztynu. [przypis edytorski]

burszynada (z niem. Bursch: student niemieckiej akademii) — korporacja akademicka o charakterze narodowym. [przypis edytorski]

bursz (z niem. Bursche) — chłopak, terminator w jakimś zawodzie. [przypis edytorski]

bursz (z niem.) — członek korporacji studenckiej na niemieckim uniwersytecie. [przypis edytorski]

bursz (z niem.) — członek korporacji studenckiej. [przypis edytorski]

burt (daw.) — dziś: burta, boczna ściana kadłuba statku. [przypis edytorski]

Burton, Richard Francis (1821–1890) — brytyjski oficer, dyplomata i podróżnik; w 1861 jako pierwszy zdobył główny szczyt masywu Kamerun. [przypis edytorski]

burtowny (daw.) — o wysokich burtach. [przypis edytorski]

burtynikas (daw.) — bard litewski. [przypis edytorski]

burtynikas — pieśniarz, śpiewak. [przypis edytorski]

burun (daw., z ros.) — fala przyboju, grzywacz. [przypis edytorski]

bury (gw.) — rewirowy. [przypis edytorski]

burżuazja — klasa bogatych mieszczan, według teorii Marksa w kapitalizmie władająca środkami produkcji, przez co żyli nie z własnej pracy, ale dzięki wyzyskowi. [przypis edytorski]

burzan — gęste zarośla stepowe. [przypis edytorski]

burzan — kępa stepowej roślinności, zwykle łopianów i ostów. [przypis edytorski]

burzany — chwasty; szczególnie stepowa, kolczasta roślinność podobna do ostów. [przypis edytorski]

burzany — gęste zarośla; chwasty, osty, bujnie porastające stepy. [przypis edytorski]

burzany — zarośla, szczególnie kolczaste, złożone z ostów i łopianów. [przypis edytorski]

burzan — zarośla stepowe. [przypis edytorski]

burzan — zarośla z ostów i łopianów. [przypis edytorski]

burzan (z ukr. бур'ян, burian) — chwast, zielsko. [przypis edytorski]

burzan (z ukr.) — chwast stepowy tworzący gęste zarośla. [przypis edytorski]

burza sroga spłynęła na Achajów nie bez gniewu boga — burzę tę rozpętał bóg morza Posejdon na prośbę Ateny, wcześniej sprzyjającej Achajom, lecz znieważonej świętokradztwem: kiedy podczas upadku Troi wieszczka Kasandra schroniła się w świątyni Ateny i obejmując jej posąg, błagała o ochronę, została od niego brutalnie oderwana i zgwałcona. [przypis edytorski]

„Burza” — Właśc. Akcja „Burza”. Była to operacja AK mająca na celu opanowywanie terytorium II Rzeczypospolitej w chwili załamania wojsk niemieckich, ale jeszcze przed wkroczeniem Sowietów, wobec których AK miało wystąpić w roli gospodarza. Akcja objęła znaczne połacie Kresów Wschodnich i centralnej Polski, początkowo jednak wyłączone z niej były większe miasta. [przypis edytorski]

Burza wstrząsająca do gruntu całym krajem pozbawiła go dziedzicznej własności — aluzja do represji carskich po powstaniu styczniowym, do konfiskaty majątków ziemskich wielu polskich rodzin szlacheckich. Autorka nie mogła napisać tego wprost ze względu na cenzurę. [przypis edytorski]

Burza wszczęta przez Encyklopedię… — kolejne tomy Encyklopedii wydawano bez przeszkód od czerwca 1751 do listopada 1757; z powodu haseł podkreślających prawo do wolności religijnej, prezentujących krytyczne podejście do Biblii, Kościoła katolickiego, rządów absolutystycznych i feudalnej organizacji społeczeństwa, Encyklopedia została wpisana do kościelnego indeksu ksiąg zakazanych (1758) zaś rząd francuski cofnął zezwolenie na jej druk (marzec 1759); przygotowywane potajemnie kolejne tomy (8–17) wydano w 1765 formalnie w Neuchâtel, poza granicami Francji. [przypis edytorski]

burzęm już przebył — przykład ruchomej końcówki czasownika; inaczej: burzę już przebyłem. [przypis edytorski]

Burze (mit. rzym.) — Tempestates, boginie wichrów i burz. [przypis edytorski]

burzliwy rok w Warszawie — rok rewolucji 1905. [przypis edytorski]

burzyć się (daw.) — złościć się. [przypis edytorski]

burzyć się — tracić spokój, poddawać się silnym emocjom. [przypis edytorski]

burzył je dźwiękiem trąb — miasto Jerycho, oblężone przez Izraelitów pod wodzą Jozuego, zostało zdobyte dzięki temu, że kiedy towarzyszący wojsku kapłani zadęli w trąby, a wojownicy wznieśli okrzyk wojenny, potężne mury miasta runęły (Joz 6, 1–20). [przypis edytorski]

Burzy się dziecię na starego i podły na zacniejszego — Iz 3, 5. [przypis edytorski]

Busch, Wilhelm (1832–1908) — rysownik i poeta niemiecki, uważany za praojca komiksu; twórca postaci Maxa i Moritza. [przypis edytorski]