Przypisy

wypuścić wioski — oddać wioski w dzierżawę jako poręczenie posagu. [przypis edytorski]

wypuścił był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub też niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]

wypuszczać — tu: dzierżawić, wynajmować. [przypis edytorski]

wypuszczka — dziś: wypustka. [przypis edytorski]

wypuszczony — tu: opuszczony; pominięty. [przypis edytorski]

wyrabiacz (daw.) — wytwórca. [przypis edytorski]

wyrachowanie (daw.) — wyliczenie. [przypis edytorski]

wyraczyć oczy a. wyraczyć się (gw.) — wytrzeszczyć oczy. [przypis edytorski]

wyrafinowańszy — dziś popr.: najbardziej wyrafinowany. [przypis edytorski]

wyrafinowańszy, najwyrafinowańszy — dziś popr.: bardziej wyrafinowany, najbardziej wyrafinowany. [przypis edytorski]

wyraić — wyswatać. [przypis edytorski]

wyraj — ciepłe kraje, do których odlatują ptaki, przen.: miejsce wypoczynku. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę a. ciepłe kraje, do których odlatują, przen.: miejsce wypoczynku. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę bądź „ciepłe kraje”. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę do cieplejszyh krajów. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — według dawnych wierzeń słowiańskich miejsce, do którego odlatują ptaki na zimę i z którego przychodzi wiosna. [przypis edytorski]

wyraj (gw.) — okres, kiedy ptaki odlatują do ciepłych krajów, jesień. [przypis edytorski]

wyraj — miejsce, gdzie ptaki odlatują na zimę. [przypis edytorski]

wyraj (mit. słowiańska) — bajeczna kraina, do której na zimę odlatują ptaki i skąd przychodzi co roku wiosna. [przypis edytorski]

wyraj — odlot ptaków na zimę do ciepłych krajów. [przypis edytorski]

wyraj — odpoczynek, miejsce odpoczynku. [przypis edytorski]

wyranżerowany (rzad.) — wycofany z obiegu. [przypis edytorski]

wyranżerowany — wycofany z obiegu. [przypis edytorski]

wyrażenie — tu: obraz, postać. [przypis edytorski]

wyraził uznanie dla mojej francuszczyzny — Conrad wielokrotnie podkreśla, że bohaterowie opowieści Marlowa rozmawiają ze sobą po francusku. [przypis edytorski]

wyraz — tu: przemowa. [przypis edytorski]

wyrazy — dziś popr. forma N.lm: wyrazami. [przypis edytorski]

wyrecytowywał — dziś tylko: recytował. [przypis edytorski]

wyreżą się wzajemnie — tu: wytną się wzajemnie. [przypis edytorski]

wyrezać — wyrżnąć. [przypis edytorski]

wyrój — biol. wylęg owadów; masowa migracja młodych osobnikow w celu założenia nowego gniazda. [przypis edytorski]

wyróść (daw. forma) — dziś: wyrosnąć. [przypis edytorski]

wyróść (daw.) — wyrosnąć. [przypis edytorski]

wyróść — dziś: wyrosnąć. [przypis edytorski]

wyrównać (daw.) — dorównać. [przypis edytorski]

wyrównać — tu: dorównać. [przypis edytorski]

wyrównywa (daw.) — dorównuje. [przypis edytorski]

wyrównywa — dziś częstsza forma 3 os. lp cz.ter.: wyrównuje. [przypis edytorski]

wyrównywa — dziś: dorównuje. [przypis edytorski]

wyrównywa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: wyrównuje. [przypis edytorski]

wyrównywa — dziś popr. forma: wyrównuje. [przypis edytorski]

wyrównywa — dziś popr.: wyrównuje. [przypis edytorski]

wyrównywującymi — dziś: wyrównującymi. [przypis edytorski]

wyróżniał się od innych — dziś: wyróżniał się wśród innych. [przypis edytorski]

wyrobek — zarabianie na utrzymanie jako wyrobnik, osoba wynajmująca się do różnych prac fizycznych. [przypis edytorski]

wyrobione — tu: wykończone. [przypis edytorski]

wyrobnica (daw.) — kobieta wynajmująca się do różnych prac fizycznych. [przypis edytorski]

wyrobnicy (daw.) — osoba wynajmująca się do różnych prac fizycznych; tu: robotnik. [przypis edytorski]

wyrocznia delficka — staroż. grecka wyrocznia związana z kultem boga Apolla w Delfach, do której o udzielenie przepowiedni w ważnych dla siebie sprawach zwracali się zarówno władcy i wysłannicy państw, jak i prywatne osoby. [przypis edytorski]

wyroczny — tu: związany z wyrokiem (losu), który ma zapaść. [przypis edytorski]

wyrodzi — rodzi [przypis edytorski]

wyroić — tu: wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wyrok Baltazara — chodzi o wyrok boski na babilońskiego króla Baltazara. Podczas urządzonej przez niego uczty, na której posilano się ze zrabowanych w świątyni jerozolimskiej naczyń, czcząc przy tym pogańskich bożków, nagle ukazała się ręka, która wypisała tajemnicze słowa: „Mene, Mene, Tekel, Ufarsin”. Wywołało to przestrach króla Baltazara, nikt jednak nie potrafił rozszyfrować znaczenia napisu. Zrobił to dopiero prorok Daniel, który tak wyjaśnił przepowiednię: „Bóg obliczył twoje panowanie i ustalił jego kres; zważono cię na wadze i okazałeś się zbyt lekki; twoje królestwo uległo podziałowi, oddano je Medom i Persom”. Przepowiednia wkrótce spełniła się. [przypis edytorski]

wyrok — C. ad legem Juliam. L. Etiam ex aliis (przyp. źródła). [przypis edytorski]

wyrok do boju — przepowiednia, według której Achilles miał przeważyć losy wojny trojańskiej, a następnie zginąć. [przypis edytorski]

wyroki od czterech i pół lat do trzech lat — wyrok w tzw. procesie taterników wydano 24 lutego 1970; Maciej Kozłowski został skazany na 4,5 roku więzienia (po rewizji 3 lata), Jakub Karpiński na 4 lata (po rewizji 2 lata i 8 mies.), Krzysztof Szymborski i Maria Tworkowska na 3,5 roku (po rewizji odpowiednio 2 lata i 4 mies. oraz 1 rok i 9 mies.), Małgorzata Szpakowska na 3 lata więzienia (po rewizji 1 rok i 6 mies.); rewizja wyroków przez Sąd Najwyższy przyniosła ich obniżenie, a następnie część skazanych objęto amnestią uchwaloną jeszcze w lipcu 1969 z okazji 25-lecia PRL; jednakże Maciej Kozłowski przebywał w więzieniu do września, a Jakub Karpiński do czerwca 1971 r. Ponadto przesłuchiwani jako świadkowie Jan Krzysztof Kelus, Maciej Włodek i Urszula Sikorska byli przetrzymywani w areszcie bez procesu aż do marca 1970. [przypis edytorski]

wyrokówci ja (…) nie badam (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci; dziś pisownia rozdzielna: wyroków ci ja nie badam. [przypis edytorski]

wyronić — uronić, stracić. [przypis edytorski]

wyrość (daw.) — wyrosnąć. [przypis edytorski]

wyrostek (daw.) — chłopak. [przypis edytorski]

wyrostek (daw.) — młody chłopak. [przypis edytorski]

wyrostek (przestarz.) — nastolatek, chłopak. [przypis edytorski]

wyrozub — ryba z rodziny karpiowatych. [przypis edytorski]

wyrozumialiście (daw.) — jest pan wyrozumiały. [przypis edytorski]

wyrozumieć — dziś popr.: zrozumieć. [przypis edytorski]

wyrozumieć — dziś: zrozumieć. [przypis edytorski]

wyrozumieć (gw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]

Wyrubow, Anna Aleksandrowna (1884–1964) — bliska przyjaciółka ostatniej cesarzowej Rosji Aleksandry Fiodorowny, autorka wspomnień o dworze carskim. [przypis edytorski]

wyrugować — wygnać, przepędzić. [przypis edytorski]

wyrugowan — wyrugowany, wygnany. [przypis edytorski]

wyrugujcież (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: koniecznie wyrugujecie (tj. usuńcie, wyeliminujcie). [przypis edytorski]

wyruszyć się z domu — dziś popr.: ruszyć się z domu. [przypis edytorski]

wyrwęć — skrócone: wyrwę cię. [przypis edytorski]

Wyrwicz, Geografia — Karol Wyrwicz (1717–1793), polski geograf, historyk, publicysta, kaznodzieja i jezuita, 1767 roku został rektorem jezuickiego Collegium Nobilium w Warszawie; autor dzieła Geografia powszechna czasow teraznieyszych albo opisanie krótkie krajów całego świata… Z najświeższych wiadomości krajopisarzów i wędrowników zebrana ku pożytkowi młodzi narodowej… wydana (Warszawa 1770, nast. 1773), z którego pochodzi cytat. [przypis edytorski]

wyrychtować (daw., gw.) — przygotować. [przypis edytorski]

wyrychtować (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]

wyrychtować (gw.) — przygotować, przyrządzić. [przypis edytorski]

wyrychtowany (gw.) — przygotowany, wyszykowany. [przypis edytorski]

wyrywać (gw.) — tu: gonić, biec. [przypis edytorski]

wyrywać (tu daw. pot.) — pędzić, biec. [przypis edytorski]

wyrywa jak cień pająka — niem. greift aus, als laeuft der Schatten von einem Spinnbein: pędzi jak przemykający cień pajęczej nogi. [przypis edytorski]

wyrzeczcie się — dziś popr.: wyrzeknijcie się. [przypis edytorski]

wyrzecz (daw. forma) — dziś: wyrzeknij. [przypis edytorski]

wyrzecz — dziś popr. forma 2 os.lp trybu rozkazującego: wyrzeknij. [przypis edytorski]

wyrzecz — dziś popr.: wyrzeknij. [przypis edytorski]

wyrzecze — dziś: wyrzeknie. [przypis edytorski]

wyrzeczenie — tu: orzeczenie. [przypis edytorski]

wyrzeczesz — dziś: wyrzekniesz. [przypis edytorski]

wyrzecz się — dziś popr.: wyrzeknij się. [przypis edytorski]

wyrzekać (daw.) — narzekać a. krytykować. [przypis edytorski]

wyrzekać na kogoś (daw.) — narzekać na kogoś a. na coś, przedstawiać swe skargi, mówić o kimś (czymś) z niezadowoleniem; biadać, utyskiwać. [przypis edytorski]

wyrzekać — narzekać, skarżyć się. [przypis edytorski]

wyrzeknijcie — tu w znaczeniu: orzeknijcie (osądźcie i powiedzcie). [przypis edytorski]

wyrzezać (daw.) — tu: uciąć. [przypis edytorski]

wyrzezać (daw.) — wyrzeźbić. [przypis edytorski]

wyrzezać — wyciąć, wyryć. [przypis edytorski]

wyrzezane — wycięte, wyrżnięte. [przypis edytorski]

wyrzezany — wycięty, wyrżnięty. [przypis edytorski]

Wyrzuciliście kapłany Boże, syny Aaronowe i Lewity, i naczyniliście sobie kapłanów jako inszy poganie… — 2 Krn 13, 9–12, z opuszczeniami kilku zdań. [przypis edytorski]