Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | polski


Znaleziono 7191 przypisów.

wyparować — wyprząc z zaprzęgu. [przypis edytorski]

wypasać się — tuczyć się. [przypis edytorski]

wypasły — dobrze utrzymany. [przypis edytorski]

wypchniony (starop. forma) — wypchnięty. [przypis edytorski]

wypędka — wypędzonego, wygnańca. [przypis edytorski]

wypędzając ze swego państwa Maurów — mimo że akt kapitulacji Grenady (1492) gwarantował miejscowym muzułmanom (Maurom) zachowanie majątków i swobodę wyznania oraz praktykowania swoich obyczajów, to dekret z r. 1501 zobowiązywał wszystkich muzułmanów mieszkających w Kastylii do przyjęcia chrześcijaństwa albo opuszczenia kraju. W królestwie Aragonii, odrębnym prawnie od Kastylii, podobny dekret wydano w 1526. [przypis edytorski]

wypędzenie i wytępienie (…) Żydów z Hiszpanii — 31 marca 1492, trzy miesiące po zdobyciu Granady, ostatniego muzułmańskiego punktu oporu na Płw. Iberyjskim, Izabela I Kastylijska i Ferdynand II Aragoński wydali edykt nakazujący wszystkim Żydom przyjęcie chrześcijaństwa lub opuszczenie Hiszpanii z zakazem powrotu pod karą śmierci. Większość hiszpańskich Żydów przeszła na chrześcijaństwo wcześniej, w wyniku kolejnych fal prześladowań religijnych. Edykt został formalnie odwołany przez rząd Hiszpanii w roku 1968. [przypis edytorski]

wypędzono jezuitów — w 1759 Portugalia wygnała jezuitów ze swego kraju i wszystkich swoich kolonii. Ogromne długi zaciągnięte przez przełożonego francuskiej misji jezuitów na Martynice i odmowa spłaty należności przez zakon spowodowały w 1760 wyrok sądowy nakazujący zwrot sumy pod rygorem zajęcia mienia. Jezuici odwołali się do parlamentu paryskiego, który w maju 1761 wydał orzeczenie na ich niekorzyść; zbadano nauczanie zakonu począwszy od XVI wieku i oceniono jako szkodliwe. W kwietniu 1763 zamknięto kolegia jezuickie, w listopadzie 1764 król podpisał edykt o wygnaniu zakonników z kraju. W 1767 wygnała jezuitów Hiszpania, w 1768 Parma, w 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon. [przypis edytorski]

wypętać — tu: otrzymać coś podstępem. [przypis edytorski]

wypełnijże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

wypełzły (daw.) — wyblakły, odbarwiony. [przypis edytorski]

wypełzły — wypłowiały, wytarty. [przypis edytorski]

wypełzywać — dziś popr. forma: wypełzać. [przypis edytorski]

wyperswadować — wytłumaczyć. [przypis edytorski]

wypić — być aresztowanym. [przypis edytorski]

wypierać się czegoś — zaprzeczać czemuś. [przypis edytorski]

wypisał (…) promocją (daw.) — dziś: wypisał promocję. [przypis edytorski]

wypisane jest w piątych Mojżeszowych księgach tymi słowy — 5. Mojż 19, 4-5. [przypis edytorski]

wypjem i zakusim (ros. выпьем и закусим) — wypijemy i zakąsimy. [przypis edytorski]

Wypłać żołd boską zapłatą, którym glina skleja rany — sens: wypłać żołd tym żołnierzom, którzy mają rany posklejane gliną. (W oryginale ta strofa brzmi: „Mais aux morts, qui ont tous été/ Couchés dans la glaise et le sable/ Donnez le repos ineffable,/ Seigneur! ils l'ont bien mérité.”). [przypis edytorski]

Wypłynął — była na twarzy zgryzota… — Juliusz Słowacki, Arab. [przypis edytorski]

wyplemić — wyniszczyć całe plemię. [przypis edytorski]

wypluwka (biol.) — zlepek niestrawionych części pokarmu, np. kości, sierści, resztek roślinnych, wydalany przez otwór gębowy przez wiele gatunków ptaków, np. sowy i mewy. [przypis edytorski]

wypocznienie — dziś: wypoczęcie. [przypis edytorski]

wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]

wypogodzonem — daw. forma N. i Msc. przymiotników i imiesłowów przymiotnikowych r.n.; dziś tożsama z r.m.: wypogodzonym. [przypis edytorski]

wypoliczkować — dziś tylko: spoliczkować (czynność jednokrotna). [przypis edytorski]

wypomadowany — wysmarowany pomadą. [przypis edytorski]

wypominać — tu: przypominać sobie i wyliczać. [przypis edytorski]

wypominki — modlitwy błagalne odmawiane za dusze zmarłych podczas mszy. [przypis edytorski]

wypominki — modlitwy za dusze zmarłych osób. [przypis edytorski]

wyporek — skóra z niedonoszonego płodu zwierzęcego (np. jagnięcia). [przypis edytorski]

wyporządzać (daw.) — szykować; opróżniać, uprzątać, oczyszczać. [przypis edytorski]

wypotrzebować — inaczej: zużyć na swoje potrzeby. [przypis edytorski]

wyprawa (daw.) — bielizna, pościel, sprzęty itp., otrzymywane przez dziewczynę wychodzącą za mąż od rodziców. [przypis edytorski]

wyprawa do Afganistanu — tu: druga wojna brytyjsko-afgańska (1878–1880), konflikt zbrojny między Wielką Brytanią a Afganistanem, zakończony wycofaniem wojsk brytyjskich i zaakceptowaniem przez stronę afgańską brytyjskich interesów geopolitycznych w regionie. [przypis edytorski]

wyprawa egipska (1798–1801) — ekspedycja wojenna Napoleona Bonapartego do Egiptu, mająca na celu odcięcie Anglii od Indii; w wyprawie wzięło udział 167 naukowców; przywiezione z Egiptu zabytki oraz wydane po wyprawie bogato ilustrowane publikacje dały początek fascynacji kulturą starożytnego Egiptu i narodzinom egiptologii w Europie. [przypis edytorski]

wyprawa krzyżowa a. krucjata — wyprawa zbrojna przeciw poganom; w średniowieczu przeprowadzono kilka takich wypraw do Palestyny, doprowadzając nawet do założenia Królestwa Jerozolimskiego. [przypis edytorski]

wyprawa krzyżowa, krucjata — wyprawa zbrojna przeciw poganom; w średniowieczu przeprowadzono kilka takich wypraw do Palestyny, doprowadzając nawet do założenia Królestwa Jerozolimskiego. [przypis edytorski]

wyprawa krzyżowa — tu: wyprawa wojenna przeciw poganom, mająca zmusić ich siłą do chrztu. Określenie to stosowano w szczególności wobec krucjat, mających na celu zdobycie na muzułmanach miejsca narodzin Chrystusa. W szerszym sensie odnosiło się także do innych walk z niechrześcijanami. [przypis edytorski]

wyprawa p. Glinki i ks. Chełmickiego — ekspedycja do Brazylii powzięta w 1891 po niepokojących doniesieniach Adolfa Dygasińskiego przez radcę Mikołaja Glinkę oraz księdza Zygmunta Chełmickiego (1851–1922), redaktora konserwatywnej warszawskiej gazety „Słowo”, w celu zbadania na miejscu sytuacji polskich emigrantów; owocem podróży była dwutomowa książka Chełmickiego pt. W Brazylii. Notatki z podróży (1892), w której ukazał dramatyczną sytuację emigrantów. [przypis edytorski]

wyprawa przeciw Rydygierowi — wódz naczelny powstania listopadowego, gen. Skrzynecki, w celu zniszczenia rosyjskiego korpusu gen. Fiodora Rydygiera skierował przeciwko niemu korpusy Jankowskiego oraz Ramoriny, jednak Jankowski wbrew planowi nie zaatakował przeciwnika od czoła (bitwa pod Łysobykami, 19 czerwca 1831), a następnie zamiast wydać rozkaz pościgu za wycofującymi się Rosjanami, zawrócił do Warszawy; 24 czerwca Jankowski został na rozkaz Skrzyneckiego aresztowany pod zarzutem zdrady. [przypis edytorski]

wyprawa sycylijska (415–413 p.n.e.) — ateńska wyprawa wojenna podczas wojny peloponeskiej, mająca na celu przejęcie kontroli nad Sycylią; była najbardziej fatalną w skutkach decyzją Aten podczas całej wojny: siły ekspedycyjne, liczące ok. 50 tys. ludzi, zostały całkowicie zniszczone, większość żołnierzy zginęła, kilka tysięcy trafiło do niewoli, gdzie zmarli lub zostali sprzedani jako niewolnicy. [przypis edytorski]

wyprawa sycylijska (415–413 p.n.e.) — ateńska wyprawa wojenna podczas wojny peloponeskiej, mająca na celu przejęcie kontroli nad Sycylią; podjęta na skutek namów Alkibiadesa, była najbardziej fatalną w skutkach decyzją Aten podczas całej wojny: siły ekspedycyjne, liczące ok. 50 tys. ludzi, zostały całkowicie zniszczone, większość żołnierzy zginęła, kilka tysięcy trafiło do niewoli, gdzie zmarli lub zostali sprzedani jako niewolnicy. [przypis edytorski]

wyprawa — tu: zaopatrzenie, potrzebne rzeczy. [przypis edytorski]

wyprawa wiedeńska — wiedeńska odsiecz; wyprawa wojsk Jana III Sobieskiego na odsiecz Wiedniowi oblężonemu przez armię turecką, ukoronowana zwycięską bitwą pod Wiedniem, stoczoną 12 września 1683 roku. [przypis edytorski]

wyprawiać (daw.) — wyprawiać, wysyłać. [przypis edytorski]

wyprawić (daw.) — urządzić. [przypis edytorski]

wyprawić w dary (starop.) — wysłać w darze. [przypis edytorski]

wyprawna panna — osoba zajmująca się wyprawą ślubną. [przypis edytorski]

wyprawna pościel — pościel będąca częścią wyprawy ślubnej, czyli rzeczy otrzymywanych przez dziewczynę wychodzącą za mąż od rodziców. [przypis edytorski]

wyprawny (daw.) — należący do wyprawy panny młodej. [przypis edytorski]

wyprawuje — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: wyprawia. [przypis edytorski]

wypróżniać (daw.) — opróżniać. [przypis edytorski]

wypróżniać (przestarz.) — opróżniać. [przypis edytorski]

wypróżnić (przestarz.) — opróżnić. [przypis edytorski]

wyprostowan (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: wyprostowany. [przypis edytorski]

wyprowadzać się — tu: wywodzić się. [przypis edytorski]

wyprzągał (starop. forma) — wyprzęgał. [przypis edytorski]

wyprzeć — o skórze: zaognić się, ulec podrażnieniu pod wpływem tarcia, potu i ciepła. [przypis edytorski]

wyprzeć się — zaprzeczyć, nie przyznać się. [przypis edytorski]

wyprzysiąc się (daw.) — przysiąc wyrzeczenie się jakiegoś poglądu. [przypis edytorski]

wypsnąć się (daw.) — zręcznie uciec, wymknąć się. [przypis edytorski]

wypsnąć się — tu: wyślizgnąć się. [przypis edytorski]

wypuścić wioski — oddać wioski w dzierżawę jako poręczenie posagu. [przypis edytorski]

wypuścił był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub też niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]

wypuszczać — tu: dzierżawić, wynajmować. [przypis edytorski]

wypuszczony — tu: opuszczony; pominięty. [przypis edytorski]

wyrachowanie (daw.) — wyliczenie. [przypis edytorski]

wyraczyć oczy a. wyraczyć się (gw.) — wytrzeszczyć oczy. [przypis edytorski]

wyrafinowańszy — dziś popr.: najbardziej wyrafinowany. [przypis edytorski]

wyrafinowańszy, najwyrafinowańszy — dziś popr.: bardziej wyrafinowany, najbardziej wyrafinowany. [przypis edytorski]

wyraić — wyswatać. [przypis edytorski]

wyraj — ciepłe kraje, do których odlatują ptaki, przen.: miejsce wypoczynku. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę a. ciepłe kraje, do których odlatują, przen.: miejsce wypoczynku. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę bądź „ciepłe kraje”. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę do cieplejszyh krajów. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — odlot ptaków na zimę. [przypis edytorski]

wyraj (daw.) — według dawnych wierzeń słowiańskich miejsce, do którego odlatują ptaki na zimę i z którego przychodzi wiosna. [przypis edytorski]

wyraj (gw.) — okres, kiedy ptaki odlatują do ciepłych krajów, jesień. [przypis edytorski]

wyraj (mit. słowiańska) — bajeczna kraina, do której na zimę odlatują ptaki i skąd przychodzi co roku wiosna. [przypis edytorski]

wyraj — odlot ptaków na zimę do ciepłych krajów. [przypis edytorski]