Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8241 przypisów.

królowa hiszpańska zmarła w Rzymie — Maria Ludwika Parmeńska, żona Karola IV, który schronił się w Rzymie po tym, jak Napoleon pozbawił go tronu w 1808 r. [przypis edytorski]

„Królowa i Cesarz” — imperium brytyjskim rządziła wówczas królowa Wiktoria, zaś cesarstwem rosyjskim Mikołaj I. [przypis edytorski]

królowa Kinga (1234–1292) — córka króla Węgier Beli IV, żona polskiego władcy, Bolesława V Wstydliwego, święta Kościoła katolickiego. (Formalnie Kinga była księżną, nie królową). [przypis edytorski]

królowa — Ludwika Maria Gonzaga de Nevers (1611–1667), księżniczka mantuańska, królowa Polski, żona dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza. [przypis edytorski]

Królowa Mab — zbiór pieśni Shelleya, opublikowany w 1813 r. [przypis edytorski]

królowa — Maria Antonina Maria Antonina (1755–1793), królowa Francji jako żona Ludwika XVI. [przypis edytorski]

królowa Nikotris — popr.: Nitokris, legendarna pierwsza kobieta na tronie starożytnego Egiptu, ostatni władca VI dynastii. Barwną historię o Nitokris przekazał Herodot (Dzieje, II, 100), zaś Maneton uważał, że zbudowała trzecią z największych piramid w Gizie. Współcześnie jej istnienie poddaje się w wątpliwość. [przypis edytorski]

Królowa przedmieścia — wodewil Konstantego Krumłowskiego z 1898 roku. [przypis edytorski]

królowa Saba (bibl., XI w. p.n.e.) — własc. królowa Saby, przedmuzułmańskiego państwa na Półwyspie Arabskim, znana z Biblii pod imieniem Makeda; złożyła wizytę królowi izraelskiemu Salomonowi. [przypis edytorski]

królowa Saby — wg Biblii władczyni położonego daleko na południu królestwa Saby, która usłyszawszy o mądrości i bogactwach izraelskiego króla Salomona, przybyła do niego, aby go poznać. [przypis edytorski]

królowa Saby — władczyni jednego z największych królestw przedmuzułmańskich położonych na Bliskim Wschodzie o nazwie Saba (lub Szeba); obecne tereny Jemenu. Pierwszą znaną królową Saby była Makeda, wg tradycji etjopskiej (lub Bilkis, wg tradycji arabskiej, lub Nikalue, wg tradycji rzymskiej); żyła ona w czasach współczesnych królowi Salomonowi. [przypis edytorski]

Królowa Saby znała mądrość Salomona i przyszła go kusić… — 1 Krl 10:1 („Królowa Saby usłyszała o sławie Salomona i przybyła, by przez zagadki poddać go próbie”). [przypis edytorski]

królowa szwedzka — Zofia Wilhelmina Nassau (1836–1913), królowa Szwecji i Norwegii (od 1873). [przypis edytorski]

królowa Wiktoria (1819–1901) — królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii – rządziła nim przez 63 lata. [przypis edytorski]

królowa Wiktoria, właśc. Aleksandryna Wiktoria (1819–1901) — królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii przez 63 lata (od 1837), najdłużej panujący monarcha Wielkiej Brytanii do czasów Elżbiety II; okres jej panowania jest nazywany epoką wiktoriańską. [przypis edytorski]

królowa, żona Augusta III — Maria Józefa Habsburżanka (1699–1757) królowa Polski, żona króla polskiego i elektora saskiego Augusta III Sasa, siostra cesarzowej Marii Amalii Habsburg; była katoliczką i porzucenie luteranizmu na rzecz katolicyzmu było warunkiem jej ślubu z synem Augusta II Mocnego, Fryderykiem Augustem; do małżeństwa doszło w 1719 r., Józefa została koronowana wraz z mężem w styczniu 1734 r.; była żarliwą popleczniczką jezuitów w Polsce. [przypis edytorski]

królowę (daw.) — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]

królowę — dziś popr. forma B.lm: królową. [przypis edytorski]

królowę — dziś popr. forma B. lp.: królową. [przypis edytorski]

królowę — dziś popr. forma B.lp r.ż.: królową. [przypis edytorski]

królowéj — forma z „e” pochylonym, wymawianym jako „i” lub „y”, pozostawiona bez uwspółcześnienia dla rymu. [przypis edytorski]

Królowie spocząć chcieli (…) miłości — w późn. wyd. tłumaczenie poprawiono: „Królowie spocząć chcieli, darmo marząc,/ By choć pół twojej otrzymać miłości. [przypis edytorski]

Królowie — w wydaniu z 1816 r.: Jedynowładni królowie. [przypis edytorski]

Królowo Polski! Królowo Aniołów! — kwestia nawiązująca do Hymnu Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]

królowy — dziś popr. forma D.lp.: królowej. [przypis edytorski]

król, pięknogłosy pieśniarz Izraela — Dawid (1040–970 p.n.e.), król Izraela w latach ok. 1010–970 p.n.e., znany w tradycji biblijnej m.in. z talentów muzycznych. [przypis edytorski]

król podziemia (mit. gr.) — Hades, władca świata podziemnego (świata zmarłych), bogactw ukrytych w ziemi. Budzący strach, ale sprawiedliwy bóg, brat Zeusa i Posejdona. [przypis edytorski]

Król Ramazes zmarły u szczytu sławy — imię Ramzes nosiło jedenastu królów Egiptu, w tym Ramzes II, jeden z najwybitniejszych i najdłużej żyjących władców starożytnego Egiptu. Ramzes II przez niektórych uczonych pierwszej poł. XIX był utożsamiany z opisywanym przez staroż. greckich historyków, Herodota i Diodora Sycylijskiego, legendarnym królem Sezostrisem, który u szczytu potęgi utracił wzrok i z tego powodu popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

król Rusinów — Jarosław Mądry, syn Włodzimierza Wielkiego; jego siostrą była Przedsława. [przypis edytorski]

król Rusi — teść Bolesława Krzywoustego, ojciec Zbysławy, Świętopełk. [przypis edytorski]

król Salomon (ok. 1000-931 p.n.e.) — postać biblijna, król Izraela, żyjący znacznie później niż Mojżesz. [przypis edytorski]

król Salomon — zmarły ok 925 r. p.n.e. król Izraela, znany ze swojej mądrości i sprawiedliwości. [przypis edytorski]

król saski jako Wielki Książę Warszawski — Fryderyk August I (1750–1827): książę elektor Saksonii (1763–1806), król Saksonii (1806–1827), książę warszawski (1807–1815); początkowo sojusznik Prus, w 1806 przeszedł na stronę Napoleona, podpisał traktat pokojowy z Francją, na mocy którego Saksonia stała się królestwem; objął tron polski na postawie Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 22 lipca 1807, wg której korona księstwa przysługiwała królowi saskiemu oraz jego potomkom i następcom. [przypis edytorski]

Król siedząc na stolicy sądów swoich, rozprasza wszytko złe samym wejrzenim swoim — Prz 20, 8 (rozprasza wszytko złe samym wejrzenim swoim, tj. rozstrzyga o winie i niewinności). [przypis edytorski]

Król Stali — Andrew Carnegie (1835–1919), amerykański przemysłowiec szkockiego pochodzenia, właściciel stalowni; w swoich czasach uważany za największego bogacza na świecie. [przypis edytorski]

Król — sztuka Caillaveta i Flersa z 1908 r. [przypis edytorski]

król tenże — Koloman. [przypis edytorski]

Król trybem swym żył sławnie, wzbogacony nędzarz ducha wyzionął — w innym tłum.: „Król wzrósł w sławę, a wzbogacony biedak odszedł”. [przypis edytorski]

Królu powszechny, prawdziwy pokoju Zbawienia mego, jest nadzieja w tobie — możliwy jest również inny podział składniowy: Królu powszechny, prawdziwy pokoju, zbawienia mego jest nadzieja w Tobie. [przypis edytorski]

król Urinal — żart., por. „urynał”. [przypis edytorski]

król Węgier — Koloman I, z którym Bolesława łączyło przymierze. [przypis edytorski]

król Wilhelm, który jest obecnie panem Anglii — Wilhelm III Orański (1650–1702), książę Oranii-Nassau, namiestnik Republiki Zjednoczonych Prowincji, od 1689 król Anglii i Szkocji (jako Wilhelm II); jego pierwszym aktem jako króla Anglii był Akt o Tolerancji z 24 maja 1689, w którym gwarantował tolerancję religijną protestantom, którzy złożyli przysięgę wierności oraz podporządkowania się panującemu monarsze jako najwyższemu zwierzchnikowi Kościoła Anglii. [przypis edytorski]

Król — wspólna komedia Gastona Caillaveta i Roberta de Flersa z 1908 roku. [przypis edytorski]

Król, wyjechawszy do Saksonii, tam wkrótce umarł — August III (1696–1763), w l. 1733–1763 król Polski, zmarł 5 października 1763 w Dreźnie. [przypis edytorski]

król Yvetot — z piosenki Le Roi d’Yvetot Pierre'a Jeana de Beranger (1780–1857) z 1813, o kochającym wygodne i spokojne życie dobrym królu-pacyfiście, rządzącym miasteczkiem Yvetot W Normandii. [przypis edytorski]

król Żółcik — negatywna postać z powieści Gargantua i Pantagruel François Rabelais'go. [przypis edytorski]

król za cenę rozwodu swego małżeństwa — księstwo Bretanii zostało przyłączone do Francji przez małżeństwo Anny Bretońskiej z Karolem VIII; obejmując tron, Ludwik był już żonaty, więc w celu zatrzymania Bretanii w grudniu 1498 r. uzyskał od papieża unieważnienie swojego małżeństwa i poślubił wdowę po poprzedniku. [przypis edytorski]

Krótka rozprawa między trzemi osobami — Jedyny ocalały egzemplarz pełnego wydania utworu Mikołaja Reja (wydany w Krakowie przez Macieja Szarffenberka w 1543 r., stanowiący własność biblioteki hr. Potockich w Krakowie, mieszczącej się niegdyś w domu „pod Baranami”, sygnatura biblioteczna A. 1014) jest uszkodzony. Uszkodzenie to opisano następująco: „Egzemplarz (…) ma uszkodzone ostatnie trzy kartki tj. K2 K3 K4 w ten sposób, że urwane są brzegi z tekstem na szerokość mniej więcej dwu palców. Dopełnienie ostatnich wyrazów wierszy często nietrudne ze względu na rymy i do połowy tylko uszkodzone wyrazy; trudniej atoli dopełnić pierwsze wyrazy kart K3 i K2 verso, co tylko na podstawie odpisu A. Grabowskiego poniekąd uskutecznić się dało. Pod ostatnim wierszem zakończenia, pod napisem «ku temu, co czedł» na karcie K4 r. wydrukowano: «Koniec»; w tym samym wierszu atramentem dopisano jakiś wyraz, z którego tylko A duże pozostało”. Uzupełnienia tekstu wprowadzone przez poprzednich badaczy, Ambrożego Grabowskiego i Romana Zawilińskiego pozostawiono i są one ujęte w nawiasy kwadratowe. Nie rozdzielano uzupełnień pewniejszych (w źródle w nawiasie kwadratowym) od domyślnych połączeń między wyrazami i częściami zdań, które jako mniej pewne pozostawiono w źródle w nawiasach okrągłych. [przypis edytorski]

„Krótka śmierć (…) najwyższym szczęściem (…)” — Pliniusz, Historia naturalna, VII, 53. [przypis edytorski]

krótkie — tu: małe, wąskie. [przypis edytorski]

krótkimi wykrzyki — dziś popr. forma N.lm: (…) wykrzykami (a. okrzykami). [przypis edytorski]

krótki przeciąg czasu — dziś popr.: krótki czas. [przypis edytorski]

krótki przeciąg czasu — dziś popr. krótki czas. [przypis edytorski]

krótkośmy bawili (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: krótko bawiliśmy. [przypis edytorski]

krótko się sprawi — tu: szybko poradzi sobie z rolą. [przypis edytorski]

krótkoskrzydła kaczka grubogłowa żyjąca w Ameryce Południowej — chodzi o torpedówkę falklandzką, dużego, nielotnego ptaka z rodziny kaczkowatych, opisanego przez Darwina w dzienniku z podróży statkiem Beagle. [przypis edytorski]

krówski — krowi. [przypis edytorski]

Kroacja — dziś: Chorwacja. [przypis edytorski]

Kroacja — Niezależne Państwo Chorwackie, utworzone przez nacjonalistów w trakcie II wojny światowej na terenie części Chorwacji. [przypis edytorski]

Krobatin, Alexander von (1849–1933) — marszałek polny cesarskiej i królewskiej armii, minister wojny w latach 1912–1917. [przypis edytorski]

krobeczka (zdr.), krobka — koszyk. [przypis edytorski]

krobka (daw.) — koszyczek, łubianka. [przypis edytorski]

kroć (lp.) — dziś popr. tylko w lm: krocie: wielka ilość, mnóstwo. [przypis edytorski]

krochmal — mączka kartoflana gotowana w wodzie i stosowana do usztywniania tkanin. [przypis edytorski]

krocie (daw.) — wielka ilość czegoś. [przypis edytorski]

krocie — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]

krogulczy — przypominający dziób drapieżnego ptaka. [przypis edytorski]

krogulec — ptak drapieżny z rodziny jastrzębi. [przypis edytorski]

Krohg, Christian (1852–1925) — norweski pisarz i malarz, prekursor impresjonizmu w Norwegii, jedna z czołowych postaci bohemy artystycznej w Oslo, autor powieści Albertine (1886) stanowiącej ostrą krytykę metod działania policji obyczajowej, a opowiadającej o niezamężnej krawcowej zmuszonej przez sytuację materialną do uprawiania prostytucji; powieść wywołała skandal, nakład skonfiskowano w następnym dniu po publikacji, zaś pruderia sądów wywołała zaś protesty czytelników. [przypis edytorski]

krokantka (z fr.) — kruche ciastko. [przypis edytorski]

kroki (…) chyżemi — dziś popr. forma N. lm: krokami chyżymi. [przypis edytorski]

kroki (daw.) — dziś popr. forma N.lm: krokami. [przypis edytorski]

krokiem — o krok, ani o krok. [przypis edytorski]

krokiem, rysią, cwałem — określenia opisują chód/bieg konia od najwolniejszego do najszybszego. [przypis edytorski]

krokiet — gra dla 2–8 osób, której celem jest jak najszybsze przetoczenie drewnianej kuli z jednego końca boiska na drugi. Kula jest prowadzona przez wąskie druciane bramki za pomocą uderzeń młotka. [przypis edytorski]

krokiet (z ang.) — często mylony z krykietem; gra dla 2–8 osób, której celem jest jak najszybsze przetoczenie drewnianej kuli z jednego końca boiska na drugi. Kula jest prowadzona przez wąskie druciane bramki za pomocą uderzeń młotka. [przypis edytorski]

krokiew — element konstrukcyjny dachu: ukośna belka, na której opiera się pokrycie dachowe. [przypis edytorski]

krokiew — pochyła belka stanowiąca część konstrukcji nośnej dachu. Wiele krokwi ustawionych równolegle podtrzymywało ów dach. [przypis edytorski]

krokiew — ukośna belka podtrzymująca dach. [przypis edytorski]

krokóm — dziś popr. forma C. lm: krokom. [przypis edytorski]

krokodylek łokciowy — krokodylek długi na łokieć, tj. ok. 60 cm. [przypis edytorski]

krokodylowie, (…) lwi (starop. forma) — dziś M.lm: krokodyle, lwy. [przypis edytorski]

krokosz — roślina o pomarańczowoczerwonych kwiatach, uprawiana jako roślina oleista i barwierska. [przypis edytorski]

kroku nie dać — nie uciec, nie ustąpić, nie cofnąć się. [przypis edytorski]