Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8519 przypisów.
Młodożeniec, Stanisław (1895–1959) — poeta, jeden ze współtwórców polskiego futuryzmu. [przypis edytorski]
młodsza — tu: służąca. [przypis edytorski]
młodszę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: młodszą; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]
młodszy Atryd — Menelaos. [przypis edytorski]
młodszy bracia — tu: posłowie z izby sejmowej (w przeciwieństwie do senatorów, czyli starszych braci). [przypis edytorski]
młodszy pan Hurko — może chodzić o jednego z synów lub krewnych Iosifa Władimirowicza Hurko (Gurko, ros. Иосиф Владимирович Гурко, 1828–1901), wywodzącego się z białoruskiego rodu szlacheckiego herbu własnego, wnuka pol. szlachcica Józefa Hurki-Romejki, wychowanka Korpusu Paziów, uczestnika wojny krymskiej (1853–1856), feldmarszałka wojsk rosyjskich, który w l. 1862–1866 z ramienia władz carskich wykonywał administracyjne zadania związane z reformami włościańskimi, a w l. 1883–1894 pełnił urząd generał-gubernatora warszawskiego. [przypis edytorski]
młodszyś (…) był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: byłeś młodszy. [przypis edytorski]
Młody adwokacik, Zakrzewski, dzięki swoim piosenkom zyskał sympatię Starzewskiego — Oto jeden z krakowiaków Zakrzewskiego pt. „Baranie głowy”: „Sercem Polski nasze miasto, kto przeczy, bluźnierca, a sławny rynek krakowski sercem tego serca./ W nim całego życia obraz, każdemu tak znany: Friedlein, wieża Maryjacka, Hawełka, Barany./ Wszak te cztery rynku rogi, to przyznacie z góry, są gdyby słupy wytyczne dla naszej kultury./ Z jednej strony hejnał z wieży, co pod niebo sięga, głosi o tym, jaka była przeszłości potęga./ Z drugiej strony naszych czasów symbol masz gotowy: w melancholii zadumane trzy baranie głowy./ Od wieku nieporuszone, tego miasta strzegą, by przypadkiem coś nie wyszło z trybu codziennego./ Z dobrotliwym pobłażaniem pilnują tej rzeszy, co pod tablicą przysięgi (Kościuszki) z pieśnią nieraz śpieszy./ To znowu niechętnym wzrokiem śledzić muszą czasem, gdy tłum z czerwonym sztandarem przechodzi z hałasem./ Nic powagi ich nie mąci i nie budzi strachu, póki dumnym stąpa krokiem żołnierz na odwachu./ W czarno-żółtą patrzą budkę z wyrazem ufności, każąc ją mieć za fundament szczęśliwej przyszłości./ Kto tej budki świętość uzna, tego mają w pieczy, i zdrój łask na niego spływa, gdy jak baran beczy./ Jeśli tylko zręcznie umie wdziać baranią skórę, na wszystkie szczeble kariery szybko pnie się w górę./ A naród, choć czasem szemrze i skarży się na nie, przecież robi, co mu każą te głowy baranie!” [przypis autorski]
młody Cezar — Gajusz Juliusz Cezar Oktawian, przyszły cesarz August. [przypis edytorski]
Młody Irzykowski zanotował: „Nietzsche poparł swoją religię lepiej jak Chrystus swoją: Chrystus umarł za nią, Nietzsche zwariował” — K. Irzykowski, Notatki z życia, obserwacje i motywy, Warszawa 1964, s. 127 (9 I 1894). Tytuł Dzienników Irzykowskiego nie pochodzi od autora, lecz został im nadany przez wydawców, stąd w tekście nigdy się tym, skądinąd zręcznym, tytułem nie posługujemy. [przypis autorski]
Młody Kato — właśc. Marcus Porcius Cato Uticensis (95–46 p.n.e.) zwany Katonem Młodszym, zwolennik stoicyzmu, rzymski mówca i polityk znany z uporu i wysokich standardów etycznych, skonfliktowany z Juliuszem Cezarem, ojciec Porcji. [przypis edytorski]
młodym jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: młody jestem. [przypis edytorski]
młodym przyganiać — współzawodniczyć z młodymi. [przypis redakcyjny]
młodym wtedy był — byłem wtedy młody. [przypis edytorski]
Młody Tetmajer, wychowany w galicyjskim środowisku (…) nie wyłącznie rodem z Krakowa było znużenie modernistów — uwagi o Tetmajerze drukowane były w nieco innej formie w artykule Prolog twórczości Tetmajera, „Gazeta Polska” 1937, nr 96. Potwierdzenie bliskich związków między młodym Tetmajerem a Piotrem Chmielowskim, odgrywającym rolę jego opiekuna literacko-ideowego, przyniosły listy poety do Chmielowskiego, por. J. Detko, Listy młodego Tetmajera do Piotra Chmielowskiego, „Twórczość” 1965, nr 12, s. 106–111. Odmienną interpretację początków ideowych Tetmajera (silniejsze podkreślenie jego związków z aktywistycznymi i rewolucyjnymi dążeniami epoki) przedstawił w oparciu o nowe materiały Julian Krzyżanowski, por. K. Tetmajer, Poezje wybrane, opracował i wstępem opatrzył J. Krzyżanowski. Wydanie drugie zmienione, Biblioteka Narodowa, S. I, nr 123. Wrocław–Warszawa–Kraków, s. XXV–XLV. [przypis autorski]
młody Tobiasz w drodze do córki Reguela, z swym nieznajomym przewodnikiem — nawiązanie do historii z biblijnej Księgi Tobiasza; córka Reguela to Sara, przyszła żona Tobiasza młodszego, przewodnikiem jego był archanioł Rafael, występujący pod imieniem Azariasza; przed Tobiaszem Sara miała siedmiu mężów, których jednak w noc poślubną zabijał demon Asmodeusz; anioł pomógł Tobiaszowi uwolnić Sarę od demona. [przypis edytorski]
Młody Walencjo, bawi przy cesarzu — jednak w dalszej części sztuki Walencjo przebywa na dworze księcia, a nie cesarza. [przypis edytorski]
młodzian — młodzieniec. [przypis edytorski]
młodzieńce — dziś popr. forma M. i W. lm: młodzieńcy. [przypis edytorski]
młodzieniaszkowie — Eteokles i Polinik. [przypis edytorski]
młodzieniec, który, mając się wkrótce żenić, widocznie dla wprawy uwalniał dziewczęta wiejskie od dziewictwa — [Komentarz autora z Uwag.] Szczegół o narzeczonym-lowelasie piszącym modlitewnik dla swej narzeczonej zaczerpnięty jest z rzeczywistości. Krakowska Akademia Umiejętności powinna by ogłosić konkurs na rozprawę o tym, jaki stosunek zachodzi między zamaskowaną pornografią w życiu i w piśmiennictwie a tępieniem otwartej dyskusji o tajnikach erotycznych i fałszywym idealizmem. Wiele materiału dostarczyłby Fredro, gdyby ktoś odważył się przywiązać wagę do jego pornograficznych utworów i zestawiwszy je z jego oficjalną poezją, poczynił wnioski o zapatrywaniach jowialnego komediopisarza na kobiety i na „miłość”. Sięgnąć by także należało do sztuk naszych sympatycznych jak Bałuckiego, Przybylskiego. Swego czasu zwrócił mi ktoś uwagę na jeden bardzo charakterystyczny szczegół w Wicku i Wacku: obaj ci urwisze wpadają na scenę, goniąc za dziewczętami wiejskimi (zapewne tylko w celu niewinnego flirtu?), a publiczność wcale się tym nie oburza, widocznie nie uświadamia sobie dokładnie następstw takiej bieganiny. Ale może to jest tylko tzw. tężyzna, co? Ja nic przeciwko takiej tężyźnie nie mam, ale to porozumienie między autorem a publicznością co do „miary artystycznej” jest pozazdroszczenia godne. Pornografia kontuszowa, pornografia przy kufelku itd. [przypis autorski]
Młodzieniec na rozstajnych drogach — zapewne wariant popularnej starożytnej przypowieści etycznej o Heraklesie na rozstajnych drogach: młodemu Heraklesowi na rozstaju dróg ukazały się dwie kobiety, Nieprawość i Cnota, nakłaniające do wyboru jednej z dwóch dróg życia i przedstawiające swoje argumenty: za życiem łatwym i przyjemnym oraz za pełnym trudów, ale chwalebnym; przypowieść tę znamy ze Wspomnień o Sokratesie (II 1, 21–34) Ksenofonta, który stwierdza, że pochodzi ona z rozprawy Prodikosa. [przypis edytorski]
młodzieniec (…) stojący u steru państwa (…) w pierwszym zapędzie gniewu do zbrodni się posunął — kronikarz nie wspomina nigdzie szczegółów owej zbrodni, zapewne zresztą dla jego współczesnych dobrze znanych. Z kronik Kosmasa i Wincentego Kadłubka wiadomo, że Zbigniew wkrótce po powrocie do Polski został pojmany i oślepiony. Zapewne wkrótce potem zmarł, ponieważ opisana czterdziestodniowa (przez cały Wielki Post trwająca) pokuta Bolesława Krzywoustego jest typową pokutą za zabójstwo bliskiego krewnego. [przypis edytorski]
Młodzieniec właśnie był obecny — raczej: (…) właśnie (akurat) był w domu. [przypis edytorski]
młodzież — daw. określenie to odnosiło się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]
młodzież — tu daw.: młodzi mężczyźni. [przypis edytorski]
młodzież — tu: wyłącznie młodzi mężczyźni. [przypis edytorski]
Młodzież Wszechpolska — istniejąca od 1922 roku nacjonalistyczna organizacja powiązana ze Stronnictwem Narodowym, mająca w latach międzywojennych silne bastiony na polskich uniwersytetach. [przypis edytorski]
młodzi ludzie, młodzież — daw. te określenia odnosiły się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]
młodzi uczuli się tak dotknięci diatrybą Szczepanowskiego (…) zaatakowani zostali gwałtownie, z ironią i drwiną na temat rzekomej ich naukowości przewodnicy francuscy modernizmu — „Wychowany byłem w zanadto surowej szkole nauk matematyczno-przyrodniczych i uczyłem się zanadto długo u pozytywistów francuskich, ażeby się dać wziąć na plewę pseudonaukową francuskich spekulantów literackich. Wolę jej [prawdy] szukać u rzeczywistych adeptów i schylić głowę przed Claude Bernardem, profesorem Charcot lub Pasteurem” (Myśli o odrodzeniu narodowym, Lwów 1903, s. 170). [przypis autorski]
młodziutki generalik — Przybyszewska mylnie przypisała Vincentowi dowództwo złożonej z sankiulotów Armii Rewolucyjnej, w rzeczywistości rolę tę pełnił bliski współpracownik Vincenta, Charles-Philippe Ronsin (1751–1794). Vincent był faktycznie jednym z najmłodszych hebertystów. [przypis edytorski]
młodziwo — pierwsze mleko matek. [przypis autorski]
Młot czarownic — Malleus maleficarum, w Polsce znany raczej pod nazwą Młot na czarownice. Tekst na temat czarów i czarownic autorstwa dwóch niemieckich inkwizytorów: Henryka Krämera (Henricus Institoris) i Jakuba Sprengera, opublikowany po raz pierwszy w 1487 r., później wielokrotnie wznawiany. Znany podręcznik łowców czarownic. Pełen tytuł polskiej edycji brzmi: Postępek zwierzchowny w czarach, a także sposób uchronienia się ich, i lekarstwo na nie w dwóch częściach zamykający. Księga wiadomości ludzkiej nie tylko godna i potrzebna ale i z nauką Kościoła powszechnego zgadzająca się. Z pism Jakuba Sprengera i Henryka Instytora zakonu Dominikanów i Teologów w Niemieckiej Ziemi Inquizytorów po większej części wybrana i na polski przełożona przez Stanisława Ząbkowica Sekretarza Xięcia Jego Mości Ostroskiego, Kasztelana Krakowskiego. W Krakowie, w Drukarni Szymona Kempiniego, Roku Pańskiego 1614. [przypis edytorski]
młotek — chodzi tu o młotek wiszący na bramie i używany jako kołatka. [przypis redakcyjny]
młotek domowy — chodzi tu o młotek wiszący na drzwiach i używany jako kołatka. [przypis edytorski]
młotek heretycki z Wittenbergi — Marcin Luter (1483–1546), inicjator reformacji, który w 1517 przybił do drzwi kościoła w Wittenberdze swoich 95 tez przeciwko nadużyciom w Kościele. [przypis edytorski]
młotek — mowa o młocie bojowym a. czekanie. [przypis edytorski]
młotek Neefa — rodzaj przerywacza, urządzenia elektrycznego służącego do samoczynnego szybkiego włączania i wyłączania prądu; składa się z elektromagnesu oraz żelaznej zwory; zwora, przyciągana przez elektromagnes, odgina się i przerywa obwód prądu, w wyniku czego elektromagnes przestaje działać, a zwora powraca we wcześniejsze położenie, zamykając obwód. [przypis edytorski]
młotki krokietowe — krokiet to gra, w której uderza się specjalnymi młotkami w drewnianą kulę, aby przeprowadzić ją przez bramki na drugi koniec boiska. [przypis edytorski]
młot pospolity — obecnie głowomłot pospolity, inaczej rekin młot; ryba z charakterystyczną budową głowy, przypominającą młot. [przypis edytorski]
Młot skandynawski — atrybut boga Thora gromowładnego. [przypis edytorski]
młoty (daw.) — dawna forma narzędnika lm rzeczownika młot, dziś: młotami. [przypis edytorski]
młoty — dziś popr. forma N.lm: młotami. [przypis edytorski]
Młoty w dłoń (…) — refren pieśni rewolucyjnej Na barykady. [przypis edytorski]
młożą (gw.) — mnożą. [przypis autorski]
młożyć (gw.) — mnożyć. [przypis redakcyjny]
Młynarskie sumienie określa się jako ciężkie. Wsród młynarzy panowały pewne określone obyczaje. Nie mogli oni dopuścić do młyna spleśniałego ziarna, ponieważ to mogło zepsuć całą ich pracę. [przypis edytorski]
Młynarz i kominiarz — jednoaktowa komedioopera Jana Nepomucena Kamińskiego (1777–1855), adaptacja fr. sztuki, której autorem był Alexis Guignard de Saint-Priest (1805–1851), znana też pt. Kominiarz i młynarz, czyli zawalenie się wieży. [przypis edytorski]
młynica — budynek, w którym znajduje się urządzenie młyńskie. [przypis edytorski]
młynówka — potok, przeważnie sztuczny, napędzający młyn wodny. [przypis edytorski]
młynówka — rzeczka lub kanał, którego wody napędzają młyn. [przypis edytorski]
młyn święty — Tu całość za część, młyn za koło młyńskie wziął poeta, przedstawiając w porównaniu obrót koła świateł błogosławionych. [przypis redakcyjny]
mleczak — tu: młodzik. [przypis edytorski]
mleczarnia — tu: bar mleczny. [przypis edytorski]
mlecz (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]
mleczna siostra — córka mamki, która wykarmiła niemowlę. [przypis edytorski]
mleczna siostra — mlecznym rodzeństwem nazywano dzieci karmione piersią przez tę samą kobietę; jeszcze w XIX i na początku XX w. rozpowszechniony był obyczaj, według którego bogatsze kobiety nie karmiły swoich dzieci własną piersią, lecz wynajmowały biedne młode matki jako mamki. [przypis edytorski]
mlecz pacierzowy (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]
mleczywo (daw.) — mleko i przetwory z mleka, nabiał. [przypis edytorski]
mleko siadłe — dziś popr.: mleko zsiadłe; kwaśne mleko. [przypis edytorski]
mleł — dziś popr. forma: mełł od czas.: mleć). [przypis edytorski]
mleło — dziś popr. forma: mełło (od czas.: mleć). [przypis edytorski]
mlewo (daw.) — zmielone ziarno. [przypis edytorski]
mlewo — zboże przeznaczone do przemiału, w trakcie mielenia albo po mieleniu. [przypis edytorski]
mlewo — zboże w trakcie mielenia. [przypis edytorski]
M-lle (fr.) — skrót słowa mademoiselle: panna. [przypis edytorski]
M. Markiewicz, Historia Polski 1492–1795, Kraków 2002, s. 235. [przypis autorski]
Mme (fr.) — skrót od: madame: pani. [przypis edytorski]
Mme Louise Zimmermann, dyrektorka pensjonatu dla dziewcząt w Lozannie (…) — pierwowzorem tej postaci mogła być Marie-Louise Zimmermann-Asta z pracowni dydaktyki i epistemologii nauk uniwersytetu w Genewie, autorka m.in. rozprawy Apprendre par l'autonomie. [przypis tłumacza]
M… — Mycielski. [przypis redakcyjny]
mneme (gr.) — pamięć. [przypis redakcyjny]
mnemoniczny — pamięciowy. [przypis edytorski]
mnemotechnia (fr. mnémotechnie) — dziś popr.: mnemotechnika, sztuka zapamiętywania, ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. [przypis edytorski]
Mnemozyna (mit. gr.) — bogini pamięci, kochanka Zeusa i matka dziewięciu Muz. [przypis edytorski]
mnich — drewniana rura z zastawkami służąca do regulowania poziomu wody w stawie. [przypis edytorski]
MNICH I. — pierwszy z mnichów, mówiący w ich wspólnym imieniu. [przypis edytorski]
mnichowie — dziś popr. forma M.lm: mnisi. [przypis edytorski]
Mnich — skalny szczyt w polskich Tatrach Wysokich, na południowy zachód od Morskiego Oka. [przypis edytorski]
mnichy — dziś popr. forma M. lm: mnisi. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
mnich z klasztoru Monte Cavi, którego niejeden raz zdybano w celi wznoszącego się na kilka stóp ponad ziemię, jak św. Paweł, w ten sposób, iż nic prócz łaski bożej nie mogło go podtrzymać w tej niewygodnej pozycji — jeszcze dzisiaj ta wyjątkowa pozycja uważana jest przez lud Kampanii Rzymskiej za pewny znak świętości. Około roku 1826 widziano, jak pewien mnich z Albano wznosił się wielokrotnie nad ziemię wskutek łaski bożej. Przypisywano mu wiele cudów, przybiegano z dwudziestu mil wokoło, aby otrzymać jego błogosławieństwo; kobiety należące do najwyższych klas społeczeństwa widziały go, jak się utrzymuje nad ziemią na wysokości trzech stóp. Potem nagle znikł. [przypis autorski]
mnich z Wittenbergi — Martin Luter (1483–1546), niem. reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]
mnie — 3.os.lp od: miąć, tj. gnieść. [przypis edytorski]
Mnie bo zdaje się — przykład szyku przestawnego; znaczenie: Bo mnie zdaje się. [przypis edytorski]
mnie bratanicą przychodziła — była moją bratanicą. [przypis edytorski]
mnie by odbiegła — opuściłaby mnie, zostawiłaby mnie swojemu losowi. [przypis redakcyjny]
mnieby też (…) beli zabili (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zabiliby mnie też wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
mnieć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć) dodaną do zaimka mnie. [przypis edytorski]
mnieć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: to mnie, to mnie właśnie. [przypis edytorski]
mnie ci wara bąkać z gospodyniami — wara ci, gdy ze mną mówisz, wspomnieć o gospodyni. [przypis autorski]
Mnie do siebie drogę zadasz — zmusisz mnie, bym to ja cię odwiedził. [przypis redakcyjny]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); łzy mi w oczach stanęły. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); pilno mi było. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); zaraz mi na to poradzili. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi. [przypis edytorski]
mnie i Konstantego — Konstantego Danielewicza. [przypis redakcyjny]
mnie inna (daw.) — ze mną inna sprawa. [przypis edytorski]
mnie i owszem — tu w znaczeniu: mnie to odpowiada. [przypis edytorski]
mnie i tobie boli krzyż — dziś popr.: mnie i ciebie boli krzyż; świadczący o wpływie jęz. białoruskiego prowincjonalizm, polegający na użyciu C. zamiast B. w zwrotach z niektórymi czasownikami, takimi jak boleć. [przypis redakcyjny]
mniej baczne — pochopne, nierozważne, nierozsądne. [przypis redakcyjny]
mniej istotą źródeł — tu: oprócz istoty źródeł. [przypis edytorski]
