Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8252 przypisów.
z lasa — dziś popr. z lasu. [przypis edytorski]
Z laską pasterską miecz spoił się siłą — Miecz: symbol władzy świeckiej, laska pasterska: symbol władzy duchownej. Dante godząc spory i zatargi od lat dwustu z górą trwające w wiekach średnich na szkodę świata chrześcijańskiego między teologami kościoła a mężami stanu średniowiecznego państwa, myśl pojednawczą w traktacie swoim De Monarchia krótko i jasno rozwija: Scilicet summo pontifice, qui secundum revelata humanum genus produceret ad vitam aeternam; et imperatore, qui secundum philosophica documenta genus humanum ad temporalem felicitatem dirigeret. [przypis redakcyjny]
z laską swéj cześci — chodzi o laskę będącą oznaką czci marszałkowskiej. [przypis edytorski]
zlaszały — spolonizowany, spolaczony. [przypis edytorski]
zlatać — spadać. [przypis edytorski]
zlata — dziś popr. forma: zlatuje. [przypis edytorski]
z latem — z wiekiem. [przypis edytorski]
z Latony zrodzone bliźnięta — Apollo i Diana, czyli słońce i księżyc, urodzone bliźnięta z Latony na wyspie Delos (Patrz Czyściec, pieśń XX, gdzie te bliźnięta Poeta nazywa: li due occhi del cielo). [przypis redakcyjny]
z lat osiemdziesiątych — chodzi o lata 80. XIX w. [przypis edytorski]
z laty — daw. forma N.lm., dziś popr.: z latami, tj. z czasem, kiedyś. [przypis edytorski]
z laty — dziś N. lm: z latami (tu domyślnie: życia). [przypis edytorski]
z laty — z latami, w ciągu lat. [przypis edytorski]
zlazuj (gw.) — złaź. [przypis edytorski]
zlękł się (starop. forma) — dziś 3.os.lp: zląkł się. [przypis edytorski]
zlękł się (starop. forma) — dziś popr.: zląkł się. [przypis edytorski]
Z lęku, by inny — Podobnie jak Tartufe przyjął darowiznę z obawy, aby majątek nie przeszedł w złe ręce… [przypis tłumacza]
zlężenie (daw.) — poród. [przypis edytorski]
zlec (daw.) — odbyć poród, urodzić dziecko. [przypis edytorski]
zlecenia dokonać — dziś raczej: wykonać zlecenie. [przypis edytorski]
zlec (gw.) — urodzić dziecko. [przypis edytorski]
zlec (starop.) — w domyśle: w połogu (rodząc dziecko). [przypis edytorski]
z ledwie ciosanych balas — dziś popr.: (…) balasów. [przypis edytorski]
z legii piętnastej — ἀπὸ τοῦ πέμπτου καὶ δεκάτου τάγματος (N i D); et decima quinta legione; Clementz i Henkel tłumaczą: z legii piątej i dziesiątej. [przypis tłumacza]
zlegnąć a. zlec (daw.) — odbyć poród. [przypis edytorski]
zlekka (starop. forma ort.) — dziś popr.: z lekka; trochę. [przypis edytorski]
zlekka (starop. forma ort.) — dziś popr.: z lekka; tu: trochę. [przypis edytorski]
zlekka (starop. forma ort.) — z lekka; tu: nieco, po trochu. [przypis edytorski]
zleli się — dziś popr. forma: zlali się. [przypis edytorski]
zleniałość (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]
zlenić — zrzucić skórę. [przypis edytorski]
z letka (daw.) — dziś popr.: z lekka. [przypis edytorski]
z letka (reg.) — z lekka. [przypis edytorski]
zlewek — dziś: zlepek; zbiór, połączenie. [przypis edytorski]
zlewka miodu przaśnego i mleka — napój z miodu i mleka, stosowany przy ofiarach. [przypis edytorski]
zliberować (z łac. libero) — uwolnić. [przypis edytorski]
Zlichow, Zlíchov — dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
z lichwą coś pokryć, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką, ze znaczną korzyścią. [przypis edytorski]
z lichwą (daw.) — z procentem. [przypis edytorski]
z lichwą — tu: z procentem; z nawiązką. [przypis edytorski]
z lichwą — tu: z procentem, z nawiązką. [przypis edytorski]
z lichwą — z nawiązką, z procentem. [przypis edytorski]
z lichwą — z procentem. [przypis edytorski]
z lichwą — z procentem, z naddatkiem. [przypis edytorski]
z lichwą — z procentem, z nawiązką. [przypis edytorski]
z lichwą zwrócić, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką. [przypis edytorski]
z liczby dziesięciu wodzów — po złożeniu Alkibiadesa ze stanowiska naczelnego wodza wybrano dziesięciu strategów (wodzów) na rok 407/06. Są to: Konon, Diomedon, Perykles, Leon, Erasinides, Arystokrates, Archestratos (umarł później w Mitylenie), Protomachos, Trazyllos, Arystogenes. Na rok 406/5 wybrani są ci sami, a także Lizjasz, może w miejsce zmarłego Archestrata (lub Leona, o którym później się nie słyszy). [przypis tłumacza]
Z liczby znalezionych tu narzędzi przedstawiam cztery (…) — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]
z licznymi wojowniki — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) wojownikami. [przypis edytorski]
zlinczować — bez sądu zabić człowieka podejrzanego o popełnienie przestępstwa. [przypis edytorski]
z lipowego dziupla — dziś: z lipowej dziupli. [przypis edytorski]
zlisić (daw.) — zrazić, zniechęcić. [przypis edytorski]
zlisić się (daw.) — zrazić się, zniechęcić. [przypis edytorski]
Z listów Schopenhauera do matki i siostry nie zachował się ani jeden; prawdopodobnie nie bez jego woli zniszczono je po śmierci siostry. Zbywa nam wskutek tego na maleriale bardzo ważnym; listy z czasu, gdy się urabiał jego charakter, miałyby dla zrozumienia jego natury doniosłe znaczenie. Nie ma co prawda powodu do przypuszczenia, aby nam obraz jego w jaśniejszym ukazały świetle. Subtelny i sprawiedliwy sąd o matce znajduje się u Moebiusa (str. 20 i następne). [przypis autorski]
zlitujta (gw.) — zlitujcie. [przypis edytorski]
zliwa — powódź. [przypis edytorski]
z „ll” wymawianym (…) jak po walijsku — chodzi o bezdźwięczne szczelinowe „l”, wymawiane z rodzajem szumu; por.: https://pl.wikipedia.org/wiki/Spółgłoska_boczna_szczelinowa_dziąsłowa_bezdźwięczna [przypis edytorski]
z lochów, gdzie jest źródło krwi — W podziemiach pod Baksztą. [przypis redakcyjny]
Z ludem Starego, Nowego Zakonu Piotr trzymający klucze od tej chwały — Św. Piotr i święci Starego i Nowego Zakonu. [przypis redakcyjny]
z Ludzimierza — Z majątku Tetmajerów, gdzie spędzała lato Wanda. [przypis redakcyjny]
zlutować się (gw.) — zlitować się. [przypis edytorski]
zluzowanie — tu: zwolnienie z warty. [przypis edytorski]
zluzowawszy — zwolniwszy, zmieniwszy. [przypis redakcyjny]
zmąciła spokój równie szczęśliwej Alzacji — rywalizacja Francji i królestwa Prus o dominację w Europie doprowadziła do wybuchu francusko-pruskiej (1870–1871), która zakończyła się klęską Francji oraz utratą przez nią bogatych, granicznych krain Alzacji i Lotaryngii na rzecz nowo utworzonego państwa: zjednoczonych Niemiec (Rzeszy Niemieckiej). [przypis edytorski]
z mąki marymonckiej (daw., żart.) — elegancik; na warszawskim Marymoncie pracowały dawniej młyny (Zegadłowicz, jak w innych miejscach, spolszcza tu realia tekstu Goethego). [przypis edytorski]
zmachlajdezowany — nieprzytomny jak po przepiciu (przymiotnik utworzony od nazwiska właściciela znanych w Warszawie pod koniec XIX w. zakładów browarniczych, Machlejda). [przypis redakcyjny]
z macierze (starop. forma) — z macierzy; po matce. [przypis edytorski]
z maczugą (starop.) — [tu:] z kijem. [przypis redakcyjny]
Z Małego Mostu… — murowany most na Sekwanie, cały zabudowany i będący najbardziej ożywionym punktem handlowym Paryża. [przypis tłumacza]
z małpami tymi (…) myśliwcy wpadli na pomysł, aby wzuwać w ich obecności trzewiki (…) — por. Claudius Aelianus, Traktat o zwierzętach XXVII, 15 i Strabon, Geografia XV. [przypis tłumacza]
z malakitu — z malachitu, półszlachetnego kamienia zielonej barwy. [przypis edytorski]
zmalowano żółto i zielono — barwa żółto-zielona oznaczała u średniowiecznych rycerzy rozpacz. [przypis redakcyjny]
zmaluchleć (neol.) — zmaleć. [przypis edytorski]
z mańki zażyć (daw.) — oszukać (dosł.: zadać cios bronią białą używając lewej ręki). [przypis edytorski]
z mańki zażyć (daw.) — pokonać podstępem, oszukać. [przypis edytorski]
z mańki zażyć — pokonać podstępem (od ciosu szablą zadanego niespodziewanie lewą ręką). [przypis edytorski]
z (…) manelów rozstroić — rozkuć z kajdan; tu: zwrot żart. w odniesieniu do osoby burmistrza: manele, tj. (pierwotnie) bransolety należały do stroju niewieściego. [przypis redakcyjny]
zmaniać (reg.) — sprowadzać w złą stronę. [przypis edytorski]
zmanić (daw.) — zmamić, zwieść fałszywymi pozorami, oszukać. [przypis edytorski]
zmarkocony — dziś popr.: zmarkotniały, zasmucony. [przypis edytorski]
zmarł Asinius Gallus (…) [Tyberiusz] śmierci zwyczajnéj za żadną nie uważał karę; w strasznych męczarniach skonał Drusus — Tacyt [Roczniki VI, 23–24: śmierć Asiniusa Gallusa oraz Druzusa i reakcje Tyberiusza], Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 54: zagłodzenie Druzusa; 61: traktowanie śmierci jako lekkiej kary]. [przypis autorski]
zmarł na apopleksją — dziś popr.: (…) na apopleksję. [przypis edytorski]
Zmarł przeto panujący książę Władysław syt wieku — w oryg. łac. Mortuus est ergo dux Wladislavus aetate plenus; Władysław Herman urodził się ok. 1043 r., zaś zmarł 4 czerwca 1102 r. w Płocku, licząc sobie 59 lat. [przypis edytorski]
zmarłych (…) palić — zachowywali obyczaj palenia zwłok niegdyś tak skrupulatnie, że znalezienie niedopalonej kości ściągało wielką winę na ród cały. [przypis redakcyjny]
zmarłym oddawano by (…) taką cześć — pogrzebowa uroczystość i ofiary dla zmarłych. [przypis tłumacza]
zmarły wiedzie żywego — przysłowie prawnicze: le mort saisit le vif, tj., że umarły, samym faktem śmierci, wiedzie spadkobiercę do dziedzictwa. [przypis tłumacza]
zmarnieli (gw.) — posmutnieli. [przypis autorski]
zmarniony — dziś popr.: zmarnowany. [przypis edytorski]
zmarnowaliśmy na nic więcej niż tysiąc pięćset talentów — generałowie-kondotierzy. [przypis tłumacza]
z marsem — ze srogą miną. [przypis edytorski]
zmarska (daw.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]
zmarska (starop.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]
zmarszczków — dziś popr. forma D. lm: zmarszczek. [przypis edytorski]
zmarszczków — dziś popr. forma: zmarszczek. [przypis edytorski]
zmartwiałymi usty — dziś forma N.lm: (…) ustami. [przypis edytorski]
zmartwychpowstaniec (neol.) — rzecz. utworzony od czas. zmartwychpowstać (dziś: zmartwychwstać). [przypis redakcyjny]
zmartwychwstańcy — pot. nazwa członków męskiej wspólnoty zakonnej, noszącej oficjalną nazwę Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa, założonej w Rzymie w 1842 przez trójkę polskich emigrantów; zmartwychwstańcy byli skonfliktowani z Mickiewiczem, którego starali się przywrócić „prawowiernemu” Kościołowi, mimo że papież Pius IX nie poparł sprawy polskiej. [przypis edytorski]
zmartwychwstańcy — pot. nazwa członków męskiej wspólnoty zakonnej, noszącej oficjalną nazwę Zgromadzenie Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa, założonej w Rzymie w 1842 przez trójkę polskich emigrantów; zmartwychwstańcy byli skonfliktowani z Mickiewiczem, którego starali się przywrócić „prawowiernemu” Kościołowi, mimo że papież Pius IX nie poparł sprawy polskiej; współzałożycielem i pierwszym generalnym przełożonym zakonu był Piotr Semenenko. [przypis edytorski]
Zmartwychwstań (…) poezjo — Poeta w pierwszej części swojej Komedii, to jest w Piekle, Muz nie przyzywa, bo poezja nie śpiewa grzesznikom umarłym śmiercią wieczną. Ona należy do życia, które tylko w żywej chęci i w trosce wyzwolenia się od grzechu w całej pełni rozkwita. Dlatego to w Czyśćcu po raz pierwszy poeta wzywa Muzy, a szczególnie Kaliope, jako muzę epopei. [przypis redakcyjny]
zmartwychwstanie sejmu pod Herodem — pod panowaniem cara. [przypis redakcyjny]
Zmartwychwstanki — Zgromadzenie Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego; żeński zakon założony w 1891 przez Celinę Borzęcką i jej córkę, Jadwigę Borzęcką. Zmartwychwstanki miały w Warszawie trzy placówki, jedna z nich mieściła się przy ulicy Chłodnej. [przypis edytorski]
