Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8334 przypisów.

Złoty Dom (łac. Domus Aurea) — nieukończona rzymska rezydencja cesarza Nerona, wzniesiona między wzgórzami Palatyn, Celius i Eskwilin po wielkim pożarze Rzymu. [przypis edytorski]

Złoty Dom Nerona (łac. Domus Aurea) — rozległy pałac cesarza Nerona, zbudowany w centrum Rzymu. [przypis edytorski]

Złotyj Lach — tu: iron. o bogatym Polaku. [przypis edytorski]

Złoty Kokon, posag najstarszej córki, dostał się w tej sumie Camusotowi (…) — por. Balzac, Stracone złudzenia. [przypis tłumacza]

złoty krzew winny — „W kościele znaleziona złota winna latorośl”, Tacyt, Dzieje V, 5. [przypis tłumacza]

złoty łańcuch Tebańczyka — ma on na myśli Herkulesa, o którym mówi P. II cz. 2, p. 13 (a także w Agudeza y arte [agudeza (hiszp.): subtelnostka; przyp. tłum.] Disc. 19 i również w Discreto, p. 398), że z jego języka wychodziły łańcuszki trzymające innych za uszy na uwięzi. Miesza go jednak (wprowadzony w błąd jednym godłem Alcjatusa) z Merkurym, którego jako boga krasomówstwa tak przedstawiano. [przypis autorski]

złotymi ćwieki — dziś popr. N.lm: (…) ćwiekami; ćwiek: gwóźdź. [przypis edytorski]

złotymi iskry — dziś: złotymi iskrami. [przypis edytorski]

złotymi stopy — dziś: złotymi stopami. [przypis edytorski]

złotymi strzałami — „dienten nebenher, ohne dass die Erbauer daran gedacht haben mögen, ais Blitzableiter”, Graetz, Geschichte der Juden III, 227. Graetz odsyła czytelnika do pracy Arago: Notice sur le tonnerre w „Annuaire du bureau des longuitudes”. [przypis tłumacza]

złotymi włosy okryta — dziś popr. N.lm: włosami. [przypis edytorski]

złotym prochem — nim zaczęto używać bibuły (w poł. w. XVII), pismo osuszano posypując je drobnym piaskiem. [przypis redakcyjny]

Złoty Ołtarzyk — mowa o Ołtarzyku polskim Witwickiego; może to być też nawiązanie do tytułu popularnego w XVIII w. zbioru modlitw Złoty ołtarz wonnego kadzenia…. [przypis edytorski]

Złoty osioł — popularny tytuł fantastycznej, frywolnej powieści przygodowej Metamorfozy, rzymskiego pisarza Apulejusza (ok. 125–ok. 170). [przypis edytorski]

złoty półksiężyc — symbol Diany, dziewiczej bogini łowów. [przypis edytorski]

Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji, ograniczająca od północy starożytny Konstantynopol i oddzielająca go od położonej na północnym brzegu Galaty, europejskiej dzielnicy obecnego Stambułu. [przypis edytorski]

Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji. [przypis edytorski]

złoty stolec zachowywany w świątyni Słońca na dni wizyt Sapa Inka — Inkowie zasiadali jedynie na siedzeniach ze szczerego złota. [przypis autorski]

złoty wiek — mityczna epoka szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowana u początków rodzaju ludzkiego; po złotym wieku ludzkości nastąpił srebrny, trochę gorszy od poprzedniego, po nim brązowy, a następnie żelazny, który trwa do dziś. [przypis edytorski]

złoty wiek — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju ludzkiego; motyw złotego wieku pojawiał się ironicznie w I pieśni Monachomachii. [przypis edytorski]

złoty wiek — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju ludzkiego; w kostiumach złotego wieku: nago. [przypis edytorski]

złoty — w pierwszych latach powojennych inflacyjna polityka rządu doprowadziła do gwałtownego spadku wartości marki, (w roku 1920 kurs dolara wynosił około 800 marek, w roku 1922 18 000 marek, w październiku 1923 — 1 000 000 marek, w styczniu 1924 — 10 000 000 marek), co dla kapitalistów było początkowo źródłem ogromnych zysków spekulacyjnych, powodowało jednak wciąż rosnącą nędzę mas pracujących. Na przełomie lat 1923–1924 inflacja doprowadziła do dezorganizacji całego życia gospodarczego. Dopiero wówczas rząd Władysława Grabskiego dokonał reformy finansowej, wprowadzając jako nową walutę złoty (kwiecień 1924). [przypis redakcyjny]

złowieszczymi uroki — dziś popr. N. lm: złowieszczymi urokami. [przypis edytorski]

złowróżbnyfatal, przymiotnik wprowadzony wówczas w modę przez Malherbe'a. [przypis tłumacza]

złowróżebnie — dziś popr.: złowróżbnie. [przypis edytorski]

złowrogi układ gwiazd… powtórzy się za pięćset lub sześćset lat od strony Asyrii i ludu Paras — Asyryjczycy na kilka lat zdobyli Egipt w 671 p.n.e., Persowie podbili go w 525 p.n.e. [przypis edytorski]

Złowrogi w cylindrze botanik nad źródłem się pochyla — W. H. Auden, Nasze miasto, tłum. B. Taborski. [przypis autorski]

złożenie (daw.) — [tu:] pokój, schowek. [przypis redakcyjny]

złożenie (starop.) — pokój, gościnny zwłaszcza. [przypis redakcyjny]

złożenie — tu: forma, postać, ułożenie, budowa. [przypis edytorski]

złożonemi — daw. forma dla określeń (przymiotników, zaimków) rzeczowników rodzaju niemęskoosobowego lm; dziś tak samo dla obu rodzajów: złożonymi. [przypis edytorski]

złożyć (daw.) — tu: porzucić. [przypis edytorski]

złożyć (daw.) — ustąpić. [przypis redakcyjny]

złożyć ręce w małdrzyk — złożyć dłonie na krzyż, wnętrzem do siebie. [przypis edytorski]

złożyć się — obronić się, zasłonić. [przypis redakcyjny]

złożyć się — tu: zasłonić się (np. w szermierce). [przypis edytorski]

złożyć (starop.) — [tu:] ustąpić, spuścić. [przypis redakcyjny]

złożyć z czego (starop.) — tu: zrezygnować, ustąpić; złagodzić. [przypis edytorski]

złożyczyć — dziś raczej: złożeczyć, tj. przeklinać kogoś, krzyczeć na kogoś. [przypis edytorski]

złożył ofiarę (…) na wierzchołkach gór — Persowie, wyznawcy mazdaizmu, oddają cześć najwyższemu bogu Ahuramazdzie (Ormuzdowi), rozpalając ogień święty na szczytach gór. [przypis tłumacza]

złożył swą lubę — W A.[autografie; Red. WL] swą labę zam. przekreślonego: skarb drogi; lubę prowinc. zam.: lubą. [przypis redakcyjny]

złr — reński austriacki (złr) = 100 centów (grajcarów). W roku 1893 wprowadzono w państwie austriackim korony, których szło dwie na reńskiego. Korona równa się 100 halerzom i mniej więcej 2 złp. [przypis autorski]

złr — skrót od: złotych reńskich; złoty reński to polska nazwa austriackiego guldena, oficjalnej waluty Austro-Węgier, w 1892 zastąpionej przez koronę austro-węgierską; gulden dzielił się na 60 krajcarów (grajcarów), a od 1857 na 100 krajcarów. [przypis edytorski]

złr. — skrót od: złoty reński (polska nazwa guldena austro-węgierskiego, srebrnej monety i jednostki monetarnej Cesarstwa Austriackiego i Austro-Węgier). [przypis edytorski]

złr. w. a. — dawny skrót: złotych reńskich waluty austriackiej; walutą Austro-Węgier były guldeny, zwane też złotymi reńskimi, które po reformie walutowej w 1892 zastąpiono przez korony; w życiu codziennym wielu mieszkańców Austro-Węgier nadal liczyło w starych pieniądzach. [przypis edytorski]

z łusk (daw. forma) — dziś: łusek. [przypis edytorski]

złych chrześcijan — Czyli wrogów Port-Royalu. [przypis tłumacza]

Zły Instynkt należy odpychać lewą ręką, a przyciągać prawą — nie pozwolić sobie na dłuższe cierpienia z powodu zbytniej wstrzemięźliwości. [przypis tłumacza]

złymi (…) niewiasty — dziś N.lm: złymi niewiastami. [przypis edytorski]

Zły to kucharz… — popularne powiedzenie o kucharzu, który dobrze gotuje; por. polskie: palce lizać. [przypis redakcyjny]

z lądu — bo część bydła wypasano w miejscach bardziej sprzyjających niż górzysta Itaka. [przypis edytorski]

zlągł się — wykluł się, powstał. [przypis edytorski]

zląkł się nie żartem — dziś: zląkł się nie na żarty. [przypis edytorski]

zlać łaski na kogoś — dziś raczej: obsypać kogoś łaskami. [przypis edytorski]

z Lachy — dziś popr. forma N. lm: z Lachami. [przypis redakcyjny]

Zlał się (…) Czy to słomy brak — dawniej na wsi sypiano na siennikach, czyli materacach ze słomy. [przypis edytorski]

z lasa (daw. forma D. lp.) — dziś popr.: z lasu. [przypis edytorski]

z lasa — dziś popr. z lasu. [przypis edytorski]

Z laską pasterską miecz spoił się siłą — Miecz: symbol władzy świeckiej, laska pasterska: symbol władzy duchownej. Dante godząc spory i zatargi od lat dwustu z górą trwające w wiekach średnich na szkodę świata chrześcijańskiego między teologami kościoła a mężami stanu średniowiecznego państwa, myśl pojednawczą w traktacie swoim De Monarchia krótko i jasno rozwija: Scilicet summo pontifice, qui secundum revelata humanum genus produceret ad vitam aeternam; et imperatore, qui secundum philosophica documenta genus humanum ad temporalem felicitatem dirigeret. [przypis redakcyjny]

z laską swéj cześci — chodzi o laskę będącą oznaką czci marszałkowskiej. [przypis edytorski]

zlatać — spadać. [przypis edytorski]

zlata — dziś popr. forma: zlatuje. [przypis edytorski]

z Latony zrodzone bliźnięta — Apollo i Diana, czyli słońce i księżyc, urodzone bliźnięta z Latony na wyspie Delos (Patrz Czyściec, pieśń XX, gdzie te bliźnięta Poeta nazywa: li due occhi del cielo). [przypis redakcyjny]

z lat osiemdziesiątych — chodzi o lata 80. XIX w. [przypis edytorski]

z laty — daw. forma N.lm., dziś popr.: z latami, tj. z czasem, kiedyś. [przypis edytorski]

z laty — dziś N. lm: z latami (tu domyślnie: życia). [przypis edytorski]

z laty — z latami, w ciągu lat. [przypis edytorski]

zlękł się (starop. forma) — dziś 3.os.lp: zląkł się. [przypis edytorski]

zlękł się (starop. forma) — dziś popr.: zląkł się. [przypis edytorski]

Z lęku, by inny — Podobnie jak Tartufe przyjął darowiznę z obawy, aby majątek nie przeszedł w złe ręce… [przypis tłumacza]

zlężenie (daw.) — poród. [przypis edytorski]

zlec (daw.) — odbyć poród, urodzić dziecko. [przypis edytorski]

zlecenia dokonać — dziś raczej: wykonać zlecenie. [przypis edytorski]

zlec (starop.) — w domyśle: w połogu (rodząc dziecko). [przypis edytorski]

z ledwie ciosanych balas — dziś popr.: (…) balasów. [przypis edytorski]

z legii piętnastej — ἀπὸ τοῦ πέμπτου καὶ δεκάτου τάγματος (N i D); et decima quinta legione; Clementz i Henkel tłumaczą: z legii piątej i dziesiątej. [przypis tłumacza]

zlegnąć a. zlec (daw.) — odbyć poród. [przypis edytorski]

zlekka (starop. forma ort.) — dziś popr.: z lekka; tu: trochę. [przypis edytorski]

zlekka (starop. forma ort.) — z lekka; tu: nieco, po trochu. [przypis edytorski]

zleli się — dziś popr. forma: zlali się. [przypis edytorski]

zleniałość (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]

zlewek — dziś: zlepek; zbiór, połączenie. [przypis edytorski]

zlewka miodu przaśnego i mleka — napój z miodu i mleka, stosowany przy ofiarach. [przypis edytorski]

zliberować (z łac. libero) — uwolnić. [przypis edytorski]