Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7935 przypisów.

niewiasta (daw.) — [tu:] synowa. [przypis redakcyjny]

Niewiasta gorsza jest niźli śmierć… — Koh 7, 26; 7, 28. [przypis edytorski]

Niewiasta, która wiodła mnie do Boga — Beatrycze, w znaczeniu symbolicznym teologia. [przypis redakcyjny]

niewiasta Lota — żona biblijnego Lota, zamieniona w słup soli, ponieważ obejrzała się uciekając z Sodomy. [przypis edytorski]

niewiasta Lotowa — żona Lota. Wg biblijnej Księgi Rodzaju, Bóg ostrzegł Lota, jedynego sprawiedliwego w Sodomie, by nie oglądając się za siebie, uciekł z całą rodziną z miasta, na które zostanie zesłana zagłada. Żona Lota, która nie posłuchała zakazu i podczas ucieczki obejrzała się, zamieniła się w słup soli. [przypis edytorski]

niewiasta służebna — służąca. [przypis edytorski]

Niewiasta z wdzięków, a bohater z ducha — charakter i działanie Grażyny mogą się zdawać zbyt romansowe i z obyczajami ówczesnemi niezgodne. Dziejopisowie albowiem niepochlebnemi kolorami malują stan niewiast w Litwie starożytnej: te nieszczęśliwe ofiary przemocy i ucisku żyły w pogardzie, wskazane na służbę prawie niewolniczą. Ale z drugiej strony u tychże dziejopisów znajdujemy cale przeciwne badania. I tak na chorągwiach pruskich i na monetach starożytnych widziano, jak świadczy Schutz (Kotzebue, Belege und Erlauterungen, t.I, p. 291.), niewiastę w koronie: skąd by wnosić można, iż kiedyś niewiasta panowała w tym kraju. Pewniejsze daleko, bo aż do późnych czasów, dochodzą powieści o sławnych ubóstwionych kapłankach, o Gezanie i Kadynie, których szaty i relikwie długo jeszcze w kościołach chrześcijańskich zachowywane były. Słyszałem od świadomego dziejów narodowych p. Onacewicza, iż w rękopisie kronikarza wołyńskiego jest wzmianka o sławnym czynie niewiast jakiegoś miasta litewskiego, które po wyjściu mężów na wojnę same murów broniły, a nie mogąc oprzeć się nieprzyjaciołom, przeniosły dobrowolną śmierć nad niewolę. Coś podobnego wspomina Kromer (Polonia sive… etc. p. 206.) o zamku Pullen. Sprzeczności te pogodzić się dadzą, jeśli zważymy, iż ród litewski składał się z dwóch od dawna razem zamieszkałych, ale zawsze nieco różniących się pokoleń: to jest, z krajowców (autochtonów) i przychodniów, jak się zdaje Normandów; ci ostatni zachowali zapewne wrodzone ku płci pięknej uczucia szacunku i przywiązania. Jakoż, podług dawnych praw czyli zwyczajów litewskich, żony z tego obcego pokolenia zaszczycane były szczególnemi od mężów względami. Nadto, pogarda ku niewiastom i ich upodlenie, zdaje się, iż tylko w czasach najdawniejszych i zupełnie barbarzyńskich miały miejsce. Następnie zaś, a mianowicie w wieku, w którym przypuszczamy akcję tej powieści, duch rycerski i prawie romansowy przebija się coraz bardziej. Wiadomo, jak dzielny i surowy wojownik Kiejstut czule kochał swoją Birutę, którą, bogom poświęconą, narażając się na niebezpieczeństwo, porwał i z prostego stanu księżną uczynił; jak małżonka Witołda zręcznie i śmiało męża z wiezienia i od bliskiej śmierci uwolniła. [przypis autorski]

Niewiastę mężną któż znajdzie? (…) Omylna wdzięczność i marna jest piękność… — Prz 31, 10 i 30. [przypis edytorski]

niewiastka (daw.) — synowa; nazwę tę tłumaczy się tak, że była to osoba wchodząca do rodziny, o której się nic nie wiedziało. [przypis edytorski]

Niewiasto, powinnaś zawsze chodzić w żałobie i w łachmanach ze łzami skruchy… — Tertulian, O strojeniu się kobiet. [przypis edytorski]

niewiasty bowiem łacno tam parzą dobrych ludzi w przyrodzonej wannie, jako że jest to ziemia papieska — mnichy i księża, od których roiło się w Awinionie, pozwalali kurtyzanom za opłatą umiarkowanej taryfy na bardzo swobodne wykonywanie swego rzemiosła. [przypis tłumacza]

Niewiaża — prawy dopływ Niemna. [przypis edytorski]

Niewiaża — rzeka na Litwie, jeden z głównych dopływów Niemna. [przypis edytorski]

Niewiaża — rzeka w środkowej części Litwy, prawy dopływ Niemna. [przypis redakcyjny]

Nie widać tu sombrero — sombrera, miękkie hiszpańskie kapelusze z szerokim rondem były początkowo powszechne w San Francisco, mieście założonym w 1776 przez kolonizatorów hiszpańskich; do 1848 Kalifornia stanowiła część Meksyku. [przypis edytorski]

niewidanem [strojom] (starop. forma) — dziś N.lm: niewidzianym; nieznanym. [przypis edytorski]

niewidany (starop. forma) — niewidziany. [przypis edytorski]

niewidimka (ros.) — niewidzialny. [przypis edytorski]

Nie widno go (…) było — dziś: nie widać go było. [przypis edytorski]

nie widno — tu: nie widać. [przypis edytorski]

niewidny — niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidomie (daw.) — dziś: niewidocznie. [przypis edytorski]

niewidomie — dziś: niewidocznie. [przypis edytorski]

niewidomy (daw. forma) — dziś: niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidomy (daw. forma) — niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidomy (daw.) — niewidoczny, niewidzialny. [przypis edytorski]

niewidomy (daw.) — niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidomy (daw.) — niewidzialny. [przypis redakcyjny]

niewidomy (daw.) — tu: niewidoczny. [przypis edytorski]

niewidomy — niewidoczny.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

niewidomy — w znaczeniu dzisiejszym bądź w znaczeniu dawnym: niewidoczny, nieznany. [przypis edytorski]

nie widział (…) był — forma daw. czasu zaprzeszłego; dziś: nie widział (wcześniej). [przypis edytorski]

Niewidzialne sprawy Boga (…)Biblia, Rz 1:20. [przypis tłumacza]

niewidzialnie — tu: nie będąc widziana. [przypis edytorski]

niewidziany od inszych (starop.) — niewidzialny dla innych. [przypis edytorski]

nie więcej mili — dziś: nie więcej niż mila. [przypis edytorski]

nie więcej ociec (starop.) — już nie ojciec. [przypis edytorski]

nie większą mu ulgą od zmarzłej wody — nie większą jest mu ulgą niż zmarzła woda. [przypis edytorski]

nie wiecie — dziś: nie znacie. [przypis edytorski]

nie wiecież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie wiecie. [przypis edytorski]

nie wie, co czynić dalej ma wątpliwy (starop.) — pełen wątpliwości, nie wie, co ma czynić dalej. [przypis edytorski]

nie wie, czy szczęście wytrwa do wieczora — przysłowie, znane z Satyr Warrona, brzmi: „Nie wiesz, co późny wieczór wiezie”. [przypis tłumacza]

nie wiedząc o świecie, dopieroż o responsie — będąc bez świadomości: nie wiedząc o świecie, a co dopiero o odpowiedzi (jaką im dano w sprawie stanowiącej przedmiot misji, z którą zostali wysłani). [przypis edytorski]

niewiedzący — dziś raczej: nieznający. [przypis edytorski]

nie wiedzą drogi (daw.) — nie znają drogi. [przypis edytorski]

nie wiedzą, w którym kierunku się obróci — istotnie, obróciła się przeciwko nim: Chateaubriand, wcielający w siebie reakcję romantyczno-chrześcijańską przeciw racjonalizmowi XVIII w., jest synem duchowym Russa. [przypis tłumacza]

nie wiedziała też słowa zagadki — dziś: nie znała odpowiedzi na zagadkę. [przypis edytorski]

nie wiedział nawet — w oryginale niem.: so wenig er (…) wußte: tak niewiele wiedział; niezbyt dobrze wiedział, nie za bardzo wiedział. [przypis edytorski]

nie wiedział nawet, że owo drugie zakończenie istnieje; w zupełności wystarczało mu pierwsze — Jak znowuż młodsze pokolenie aktorskie, posługujące się nowymi wydaniami Fredry, nie wie nawet, że istnieje zakończenie pierwotne. Przekonałem się o tym na popisie warszawskiej Szkoły Dramatycznej (w r. 1934), gdzie oglądałem, pierwszy raz w życiu, Męża i żonę z zakończeniem drugim, forsowanym przez prof. Kucharskiego. Przedstawienie utwierdziło mnie w poglądzie, że owo drugie rozwiązanie jest scenicznie niewystarczające i martwe; raczej sztucznie przerywa komedię niż ją kończy. [przypis autorski]

niewiedział (starop. forma ort.) — dziś popr.: nie wiedział. [przypis edytorski]

nie wiedzieć (daw.) — nie znać. [przypis edytorski]

niewiedzieć zkąd (starop. forma ort.) — nie wiadomo skąd. [przypis edytorski]

niewielą (daw.) — niewieloma, kilkoma. [przypis edytorski]

niewiela (daw.) — dziś: niewiele. [przypis edytorski]

niewiela (daw.) — dziś: niewiele; tu w znaczeniu: mało co, lada chwila. [przypis edytorski]

niewiele będą igrać swymi cymbałkami, jeśli gwajak im co nie pomoże — Drzewo gwajaku uchodziło wówczas za specyficzny lek przeciw syfilisowi. [przypis tłumacza]

niewielem ich (…) widywał — inaczej: niewiele ich widywałem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

niewieleśmy mówili — inaczej: niewiele mówiliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

niewieleśmy mogli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: niewiele mogliśmy. [przypis edytorski]

niewieleśmy się posunęli — inaczej: niewiele się posunęliśmy (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

nie wiele (starop. forma ort.) — niewiele. [przypis edytorski]

niewielgie — dziś popr.: niewielkie. [przypis edytorski]

Niewielka rzeka (…) się sączy z góry Falterona — Rzeka Arno wypływa z góry Falterona, jednej z tworzących pasmo gór apenińskich; o sto mil od swojego źródła wpada do morza. [przypis redakcyjny]

nie wielka (starop. forma) — dziś: niewielka. [przypis edytorski]

Nie wiem co się takiego stało, ale od niedawna wszyscy go [dzieło Eskobara] rozchwytują — oczywiście od czasu ukazania się poprzedniego Listu, co Pascal ironicznie podkreśla. [przypis tłumacza]

nie wiem co tęsknić — zdania eliptyczne; inaczej: nie wiem, co znaczy (co to jest) tęsknić. [przypis edytorski]

Nie wiem, czyliś jest bóstwem (…) — cytat z Odysei Homera (pieśń VI, w. 149-155 i 188), początek przemowy Odyseusza do Naukazykai. [przypis edytorski]

nie wiem jako — z woli bogów czy przez porwanie. [przypis redakcyjny]

Nie wiem o żonę — nie wiem, czy o żonę. [przypis redakcyjny]

Nie wiem, pani — w późn. wyd. tłum. kwestię tę mówi Gajowy. [przypis edytorski]

„Nie wiem — pisał — czy pod wpływem czytania poetów angielskich czy też istotnie anch'io sono pittore, co parę lat budzi się coś we mnie, teraz znów przepływają mi fale myśli po mojemu obrazowych, a że na ogół pochlebiam sobie, żem pewnej dojrzałości dosięgnął i nie liczę, aby duch sam sobie za mnie myślał i układał, więc sądzę, że tym razem będzie z tego coś poważniejszego, niż dotąd. Od dawna już czuję, że cała moja robota życiowa będzie w znacznej mierze stracona, jeżeli nie uda mi się wniknąć głębiej w organizm naszej przeszłości i dowieść nie argumentami, lecz konkretnym przedstawieniem jej, że ma ona inne znaczenie, niż to, które się w niej z innych punktów widzenia dostrzega. Jest dla mnie prawdą filozoficzną, że nie tylko wybieramy sobie swą historię, lecz tworzymy ją, ilekroć dzięki naszym myślom stają się czymś innym jej te lub inne wątki: niewątpliwie ta wielka myśl działała nieustannie na dnie twórczości Wyspiańskiego, ale jego organizacja artystyczna była tak przedziwnie skomplikowana, takie tworzyła zakręty czarnoksięskie dla jego ciekawości artystycznej, że niewątpliwie (niech mnie bóstwa śmieszności strzegą przed myślą porównywania siebie z nim) twarda i umysłowa budowa własnego dzieła dochodziła do niego samego jakby z ukosa. Żeromskio też w Hetmanie miał podobne aspiracje, ale właściwie padł, bo chciał mieć w natchnieniu myśl dziejową, której nie znał lub lękał się w życiu. Chcę próbować kilka takich dramatów, z których ostatni z 6 byłby Wielopolski. Ale obecnie wchodzi w rachubę tylko pierwszy, Królowa Jadwiga. Niewątpliwie domyśli się Pan, gdzie tu jest ten sam, co i w Wielopolskim centr dramatyczny. Idzie o małżeństwo Jadwigi i o jego znaczenie polityczne dla całej przyszłości, a jednocześnie w najstraszniej krwawym sensie tragiczne osobiście, gdyż zawierające w sobie pierwiastek aż przeniewierstwa wartościom osobistym: wreszcie moment, że ta wola, która tu takiej ofiary się domagała i narzuciła ją, była sama już w narodzie rozszczepiona i choć stawała jako coś bezwzględniejszego niż prawo, sama dla siebie prawem być już nie umiała”. [red. WL].

[przypis redakcyjny]

Nie wiem ściśle — dziś: nie wiem dokładnie. [przypis edytorski]

niewiem (starop. forma) — dziś popr.: nie wiem. [przypis edytorski]

niewiem (starop. forma ort.) — nie wiem. [przypis edytorski]

nie wie o niokiem (starop.) — o nikim nie wie. [przypis edytorski]

nie wie prawdy — nie zna prawdy. [przypis edytorski]

niewierzące w siebie, ciągłe szukanie początków — S. Brzozowski, Idee, s. 212. [przypis autorski]

nie wierzę także Waleriuszowi (…) — wskazuje on następujące stopnie smutku oddane przez Timantesa: Kalchas smutny, Ulisses tonący w bólu, Ajax utyskujący, Menelaus rozpościerający żale. Krzyczący Ajax musiałby być postacią ohydną, ponieważ ani Cyceron, ani Kwintylian w swoich opisach tego malowidła wcale o nim nie wspominają, wolno mi go przeto uważać za dodatek, którym Valerius chciał obraz wzbogacić z własnej swej głowy. [przypis redakcyjny]

Nie wierzmy nikomu na świecie, nie mamy tam ni jednego przyjaciela — Jest to początek wiersza Nie wierzmy nikomu z tomu Jitřní písnĕ Josefa Svatopluka Čecha (1946). [przypis tłumacza]