Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8684 przypisów.

Miton — światowy człowiek, przyjaciel kawalera de Meré, przez którego, jak się zdaje, wszedł w stosunki z Pascalem. [przypis tłumacza]

mit o Pandorze (mit. gr.) — pierwsza kobieta na ziemi, Pandora, żona Epimeteusza, otworzyła otrzymaną od bogów w posagu zamkniętą szczelnie glinianą beczkę (zwaną puszką Pandory), wypuszczając na świat zamknięte w niej nieszczęścia. [przypis edytorski]

Mitra, Baal — autor Irydiona dokonuje kontaminacji dwóch bóstw solarnych pochodzących ze wschodu; w rzeczywistości cesarz Heliogabal (Elagabalus, Varius Avitus Bassianus) był arcykapłanem Baala, co znajduje odbicie w jego imieniu. [przypis edytorski]

Mitra — bóstwo indoirańskie; w zaratusztrianizmie jest duchem opiekuńczym przysiąg, umów i przymierzy. [przypis edytorski]

Mitra — bóstwo Persów, źródło światła, opiekun istot żyjących, pan życia i śmierci, wróg demonów. [przypis redakcyjny]

Mitra — imię staroindyjskiego boga ładu i światła, którego kult rozprzestrzenił się w staroż. Persji, Grecji i Rzymie, łącząc się z miejscowymi wierzeniami, gł. dotyczącymi bóstw solarnych. [przypis edytorski]

Mitra — indoirański bóg słońca, czczony m.in. w Indiach i w Persji. [przypis edytorski]

mitralieza — dawne szybkostrzelne działko o wielu lufach. [przypis edytorski]

mitralieza — dawne szybkostrzelne działko o wielu lufach; także: dawne określenie karabinu maszynowego. [przypis edytorski]

mitralieza (daw.) — wielolufowe działko szybkostrzelne. [przypis edytorski]

mitralieza — kartaczownica, pierwotna wersja ciężkiego karabinu maszynowego. [przypis edytorski]

mitralieza (przestarz.; fr. mitrailleuse) — karabin maszynowy. [przypis redakcyjny]

mitralieza — wielolufowe działko szybkostrzelne. [przypis edytorski]

mitralieza (wojsk.) — szybkostrzelne działko o wielu lufach. [przypis edytorski]

Mitra (mit. indoirańska) — bóg światła i prawdy, czczony także wśród Rzymian w pierwszych wiekach naszej ery; wierni przechodzili kolejne stopnie wtajemniczenia („gryfa”, „lwa” itp.), jednym z ważnych obrzędów była ofiara z byka, składana w tajemnicy w podziemiach. [przypis edytorski]

Mitra (mit. indoirańska) — bóstwo solarne, którego kult sięga II tysiąclecia p.n.e.; władca ładu kosmicznego i społecznego, opiekun umów i władców, personifikacja lojalności, sędzia zmarłych w zaświatach; jego imię znaczy tyle co: przysięga, pakt, a także przyjaźń. Obecny w świętych księgach mazdaizmu i zaratustrianizmu (Awesta) oraz religii staroindyjskiej (Hymny Rigwedy), w okresie hellenistycznym (od IV-III w. p.n.e.) zyskał sobie wyznawców w Grecji, a od I w. n.e. w Rzymie (w III–IV w. mitraizm wszedł do rzym. państwowego kanonu religijnego; Mitra był czczony jako Sol Invictus: Niezwyciężone Słońce), bóg słońca, ognia, ale też oświecenia: jego kult, mitraizm, w połączeniu z gr. myślą filozoficzną (neoplatonizm) i astrologią egipsko-mezopotamską, nabrał cech ezoterycznych, a misteria ku czci Mitry miały służyć przekazaniu wtajemniczonym wyznawcom wiedzy o odrodzeniu i drodze do nieśmiertelności. W samym Rzymie miało być sto mitreów, czyli świątyń wyznawców Mitry. [przypis edytorski]

Mitra (mit. indoirańska) — bóstwo solarne, władca ładu kosmicznego i społecznego, opiekun umów i władców, personifikacja lojalności, sędzia zmarłych w zaświatach; jego imię znaczy tyle co: przysięga, pakt, a także przyjaźń; przedstawiany jako zbrojny wojownik powożący rydwanem zaprzęgniętym w białe konie. Mitra jest jednym z bohaterów świętej księgi mazdaizmu i zaratustrianizmu, Awesty, mówią o nim także Hymny Rigwedy, najstarszy tekst mitologii indyjskiej. Kult Mitry sięga II tysiąclecia p.n.e., Mitrze poświęcone były specjalne obrzędy w czasie jesiennej równonocy (22/23 września). W okresie hellenistycznym, a więc po podbojach Aleksandra Wielkiego, w wyniku spotkania kultury greckiej z perską, Mitra zyskał sobie wyznawców na terenie Grecji; utożsamiany z Heliosem a. Apollinem, czczony był jako bóg słońca, ognia, ale też oświecenia: jego kult, mitraizm, w połączeniu z gr. myślą filozoficzną i astrologią egipsko-mezopotamską, nabrał cech ezoterycznych, misteria ku czci Mitry miały służyć przekazaniu wtajemniczonym wyznawcom wiedzy o tym, jak przygotować się duchowo, aby osiągnąć nieśmiertelność wśród gwiazd. W cesarstwie rzymskim mitraizm pojawił się w I w. n.e., szczególnie popularny wśród legionistów, którym dawał poczucie wspólnoty i braterstwa podczas wieloletniej, niebezpiecznej służby z dala od domu. W III–IV w. mitraizm wszedł do rzymskiego państwowego kanonu religijnego, a Mitra był czczony jako Sol Invictus (Niezwyciężone Słońce). Właśnie z czasów rzymskich zachowało się stosunkowo dużo mitreów, tj. świątyń Mitry (w samym Rzymie było ich niegdyś ponoć sto) i nieco przekazów tekstowych oraz fresków stanowiących zapis misteriów. Mitrę czczono w cyklu solarnym, np. 25 grudnia przypadało święto jego narodzin w grocie (narodziny słońca), zaś w czasie równonocy wiosennej święto ofiary (Mitra, przedstawiany jako młodzieniec w tunice, płaszczu z obrazem nieba i czapce frygijskiej na głowie, składał w imieniu ludzi, swych wyznawców, ofiarę z będącego personifikacją sił ciemności byka, którego krew miała moc oczyszczającą i odrodzeńczą). Mitraizm miał hierarchiczną strukturę siedmiu stopni wtajemniczenia: Corax (Kruk), Nymphus (Narzeczony), Miles (Żołnierz), Leo (Lew), Persa (Pers), Heliodromos (Posłaniec Słońca), Pater (Ojciec); odpowiadało im siedem opiekuńczych ciał niebieskich: Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Księżyc, Słońce i Saturn. Cechą wyróżniającą mitraizmu było to, że do wspólnoty dopuszczani byli wyłącznie mężczyźni oraz że nie wytworzyła się w jego obrębie kasta kapłańska. [przypis edytorski]

Mitra (mit. indoirańska) — staroindyjski bóg ładu i światła; od I w. n.e. kult Mitry pojawił się w państwie rzymskim, łącząc się z miejscowymi wierzeniami, gł. dotyczącymi bóstw solarnych, i przybrał postać kultu misteryjnego, tzw. mitraizmu, wyraźnie różnego od wierzeń i praktyk indyjsko-perskich; wierni przechodzili kolejne stopnie wtajemniczenia. [przypis edytorski]

mitra — przepaska na głowę. [przypis edytorski]

mitra — rodzaj nakrycia głowy noszonego przez dostojników kościelnych. [przypis edytorski]

mitras — vikrus, miklus. [przypis edytorski]

mitra — tu: infuła. [przypis edytorski]

mitra — tu: wysokie, dwuczłonowe nakrycie głowy biskupów. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — ciężka praca, trud. [przypis edytorski]

mitręga (daw., gw.) — znój, trud. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — opóźnienie. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — powolny, męczący i mało efektywny wysiłek. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — trud bądź zwlekanie. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — tu: partacz, niedołęga. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — tu: zwlekanie, nieefektywna praca. [przypis edytorski]

mitręga (daw.) — zwłoka. [przypis edytorski]

mitręga — męcząca i niedająca się szybko wykonać praca; zwlekanie. [przypis edytorski]

mitręga — męczący wysiłek, strata czasu. [przypis edytorski]

mitręga — mozolna i nieefektywna praca. [przypis edytorski]

mitręga — mozolna, męcząca, zwykle nieefektywna praca. [przypis redakcyjny]

mitręga (starop.) — [tu:] rozpusta. [przypis redakcyjny]

mitręga — strata, marnowanie czasu, utrudnienie. [przypis redakcyjny]

mitręga — strata; opóźnienie. [przypis edytorski]

mitręga — trud, męczenie się. [przypis edytorski]

mitręga — tu: przeszkoda, zwłoka. [przypis edytorski]

mitręga — zbędny wysiłek. [przypis edytorski]

mitrężny — trudny, męczący; powolny, marudny. [przypis edytorski]

mitrężny — wykonywany na marne, nieprzynoszący rezultatu; od: mitrężyć: marnować. [przypis edytorski]

mitrężyć — marnować czas. [przypis edytorski]

mitrężyć — męczyć; marnować czas, marudzić. [przypis edytorski]

Mitriai — vikriai, greitai. [przypis edytorski]

Mitridates a. Mitrydates (132–63 p.n.e.) — Mitrydates VI Eupator, król Pontu z dynastii Mitrydatydów, znany ze swych podbojów. [przypis edytorski]

Mitrydates mógł kupować wszędzie wojska — stracił raz 170.000 ludzi i wystawił rychło nowe armie. [przypis autorski]

Mitrydates VI Eupator (132–63 p.n.e.) — król Pontu, władca Bosporu, jeden z groźniejszych wrogów Rzymu; oblężony podczas buntu poddanych, popełnił samobójstwo; w sierpniu 1820 Puszkin zwiedzał Wzgórze Mitrydatesa w Kerczu na Krymie, z ruinami na szczycie. [przypis edytorski]

Mitrydates VI Eupator (132–63 p.n.e.) — Μιθριδάτης (Niese), Μιθραδάτης (Dindorf), król Pontu. [przypis tłumacza]

Mitrydates z Pergamonu (zm. 46 p.n.e.) — nieślubny syn Mitrydatesa VI, wychowany w mieście Pergamon, gdzie osiągnął wysoką pozycję; podczas wojny aleksandryjskiej (48 p.n.e.) wysłany przez Cezara po posiłki z Syrii i Cylicji, zebrał armię i przybył mu z odsieczą; za lojalność został ustanowiony królem bosporańskim. [przypis edytorski]

Mitrydat, właśc. Mitrydates VI Eupator (132–63 p.n.e.) — król Pontu, władca Bosporu, jeden z groźniejszych wrogów Rzymu; oblężony podczas buntu poddanych, popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

mitry, korony, berła, laski, infuły, klucze, pieczęci — oznaki godności biskupiej (książęcej), królewskiej, marszałkowskiej, szambelańskiej i kanclerskiej; takimi dygnitarzami wśród swych przodków szczyci się przedstawiony tu bohater satyry, Piotr. [przypis redakcyjny]

Mitteleuropa (niem.) — Europa środkowa; w spisie treści wiersz występuje pod tytułem pół księżyca. [przypis edytorski]

Mit wendender Post (niem.) — z powrotną pocztą. [przypis edytorski]

Mit XX wieku — książka Rosenberga na temat narodowego socjalizmu, opublikowana w 1930 r. [przypis edytorski]

mitygować — hamować, odwodzić od gwałtownego zachowania. [przypis edytorski]

mitygować — hamować zapalczywe zachowanie. [przypis edytorski]

mitygować kogoś — strofować, upominać kogoś; powstrzymywać kogoś od zbyt gwałtownego zachowania. [przypis edytorski]

mitygować — powściągać kogoś, powstrzymywać kogoś. [przypis edytorski]

mitygować — powstrzymywać kogoś od zbyt gwałtownego zachowania. [przypis edytorski]

mitygować — powstrzymywać od zbyt gwałtownego działania. [przypis edytorski]

mitygować się — powstrzymywać się od gwałtownych, pochopnych reakcji. [przypis edytorski]

mitygować się — powstrzymywać się od zbyt gwałtownego działania, panować nad sobą. [przypis edytorski]

mitygować — strofować, upominać. [przypis edytorski]

mityng (z ang. meeting: spotkanie) — zgromadzenie wielu osób w miejscu publicznym; tu: wiec wyborczy. [przypis edytorski]

mityng (z ang.) — publiczne zebranie; wiec. [przypis edytorski]

mityng (z ang.) — wiec. [przypis redakcyjny]

mitynki — rękawiczki bez palców, zwykle koronkowe i ozdobne. [przypis edytorski]

mity o walkach z olbrzymami — mowa o Gigantach, synach Gai-Ziemi, poczętych z krwi Uranosa, spokrewnionym z bogami szczepem dzikich olbrzymów, który przegrał walkę o władzę nad światem z bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]

mi vien in mente (wł.) — przychodzi mi na myśl. [przypis edytorski]

Mix, Tom, właśc. Thomas Edwin Mix (1880–1940) — amerykański gwiazdor z epoki filmu niemego i początków dźwiękowego, znany głównie ze swych ról w westernach. [przypis edytorski]

mizantropijny — niechętny ludziom, zgorzkniały. [przypis edytorski]

mizantropka — kobieta odczuwająca niechęć do ludzi. [przypis edytorski]

Mizantrop — komedia Moliera z 1666 roku. [przypis edytorski]

Mizantrop — komedia Moliera z 1666 r. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba czująca niechęć do ludzi, unikająca towarzystwa innych. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba niechętna ludziom i unikająca ich. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba stroniąca od ludzi, odczuwająca do nich niechęć. [przypis edytorski]

mizdrząc się do niego… łażą potem z krzywymi gębami (labiis dum nictant ei… videas valgis saviis) — żart nie dość dla nas zrozumiały. Może znaczy to, iż hetery jedną stroną twarzy robią do niego słodką minę, składając czule usta, a drugą stroną wykrzywiają mu się równocześnie i wydrzeźniają, kpiąc z niego, i stąd te „krzywe” ich „gęby”. [przypis tłumacza]

mizdrzyć się (daw.) — wdzięczyć się, zwł. w drażniący sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się (pot.) — przymilać się do kogoś, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — przymilać się, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — wdzięczyć się w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — zalecać się, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]