Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8241 przypisów.

Kalkuta — miasto w Indiach, stolica stanu Bengal Zachodni. [przypis edytorski]

Kalkuta — wielkie miasto w Indiach, w delcie Gangesu; w czasach kolonialnych od 1858 do 1911 stolica Indii Brytyjskich. [przypis edytorski]

Kallenbach, Józef (1861–1929) — historyk literatury polskiej. [przypis edytorski]

Kallias syn Hipponika (V/IV w. p.n.e.) — bogaty ateński arystokrata, pasierb Peryklesa; roztrwonił rodzinną fortunę; wydał na sofistów „więcej pieniędzy niż wszyscy inni razem” (Platon, Obrona Sokratesa). [przypis edytorski]

Kallimach — Filip Buonaccorsi (1437–1496), pochodzący z Włoch poeta i kronikarz, piszący po łacinie, nauczyciel synów króla Kazimierza II Jagiellończyka, który przybrał przydomek Kallimach na cześć gr. poety z III w. p.n.e. Może chodzić tu również o tegoż właśnie, Kallimacha z Cyreny (ok. 310 – ok. 240 p.n.e.), autora drobnych form literackich oraz pierwszej historii literatury, tworzącego w epoce aleksandryjskiej. [przypis edytorski]

Kallimach — Filip Buonaccorsi (1437–1496), przybrał przydomek Kallimach na cześć gr. poety z III w. p.n.e. Włoch, poeta i kronikarz, piszący po łacinie. Nauczyciel synów króla Kazimierza II Jagiellończyka. [przypis edytorski]

Kallimach — właśc. Filippo Buonaccorsi (1437–1496), humanista włoski, nauczyciel synów Kazimierza Jagiellończyka, poeta i żywotopisarz tworzący po łacinie. [przypis edytorski]

Kallimach z Cyreny (ok. 310 p.n.e. – ok. 240 p.n.e.) — poeta epoki aleksandryjskiej, autor drobnych form literackich oraz pierwszej historii literatury. [przypis edytorski]

kallipygizm — nawiązanie do rzeźby Wenus Kallipygos (dosł. „z pięknymi pośladkami”). [przypis edytorski]

kalmary — inaczej kałamarnice; głowonogi zaliczane do dziesięciornic. [przypis edytorski]

kalokagatia — staroż. greckie określenie ideału harmonijnego połączenia piękna ciała ze szlachetnością duszy. [przypis edytorski]

kalokagatia — staroż. gr. idea połączenia dobra i fizycznego piękna. [przypis edytorski]

kalomel (chem.) — chlorek rtęci, biały proszek, działający odkażająco i drażniąco błony śluzowe i skórę, niegdyś popularny jako lek na różne dolegliwości. [przypis edytorski]

kalos k'agathos (gr.) — dosł. „piękny i dobry”, staroż. greckie określenie idealnego człowieka, łączącego piękno ciała ze szlachetnością duszy; rzeczownik określający takie harmonijne połączenie to kalokagatia. [przypis edytorski]

kalosze — w XIX i na początku XX w. w zimie ludzie zamożni chodzili w kaloszach, zakładanych na pantofle. [przypis edytorski]

kalpa (sanskr.) — w religiach indyjskich: jednostka czasu w skali wszechświata; w buddyzmie mahākappa (wielka kalpa) oznacza czas istnienia świata, od formowania się, przez rozwój i trwanie aż po rozpad. [przypis edytorski]

Kalpurnia Pisonis (ur. 77 p.n.e.) — trzecia żona Juliusza Cezara (od 59 p.n.e.). [przypis edytorski]

Kalpurnia (ur. ok. 76 r. p.n.e.) — ostatnia, trzecia żona Juliusza Cezara, obywatelka Rzymu, córka polityka rzym. Pizona Cezoniusza (łac. Lucius Calpurnius Pison Caesoninus), konsula w 58 r. p.n.e.; Kalpurnia poślubiła Cezara w 59 r. p.n.e., nie doczekali się dzieci: Kalpurnia była bezpłodna. Po zamordowaniu Cezara w dniu id marcowych nigdy nie wyszła ponownie za mąż. [przypis edytorski]

Kalpurniusz, łac. Titus Calpurnius Siculus — poeta rzymski żyjący w I w. n.e. [przypis edytorski]

kalumet (z fr.) — fajka pokoju, obrzędowa fajka Indian północnoamerykańskich, palona podczas niektórych ceremonii religijnych, ważnych spotkań i uroczystości. [przypis edytorski]

kalumnia — krzywdzące oskarżenie. [przypis edytorski]

kalumniator — rzucający kalumnie; oszczerca. [przypis edytorski]

Kalwaria — wzgórze w Jerozolimie, na którym ukrzyżowano Chrystusa. [przypis edytorski]

Kalwaria Zebrzydowska — miasto w Małopolsce, ok. 30 km na płd.-zach. od Krakowa, miejsce kultu pasyjnego i maryjnego, ośrodek ruchu pielgrzymkowego. [przypis edytorski]

kalwaria — zespół kapliczek będących kolejnymi stacjami drogi krzyżowej. [przypis edytorski]

Kalwaria (z łac.) — miejsce kaźni, gdzie ukrzyżowano Jezusa (hebr. Golgota). [przypis edytorski]

kalwarya — dziś popr. pisownia: kalwaria; kalwaria: miejsce umęczenia Chrystusa (hebr. Golgota). [przypis edytorski]

kalwaryjski — tu: o niskiej jakości artystycznej, odpustowy; w wierszu: rymy częstochowskie. [przypis edytorski]

Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog, kaznodzieja, reformator religijny; ur. we Francji, działał w Szwajcarii; twórca doktryny rel. przyjętej następnie przez kościoły ewangelicko-reformowane i prezbiteriańskie; jedna z najważniejszych, obok Lutra, postać doby reformacji. [przypis edytorski]

Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog szwajcarski, twórca jednej z ważniejszych gałęzi protestantyzmu (zwanej kalwinizmem a. ewangelizmem reformowanym). [przypis edytorski]

Kalwin, Jan (1509–1564) — teolog szwajcarski, twórca jednej z ważniejszych gałęzi protestantyzmu (zwanej kalwinizmem lub ewangelizmem reformowanym). [przypis edytorski]

kalwinka, sztetyna — odmiany jabłoni. [przypis edytorski]

kalwin — protestant, wyznawca doktryny Jana Kalwina. [przypis edytorski]

kalwin — protestant, wyznawca doktryny Kalwina. [przypis edytorski]

kamanos — odinis apynasris su žąslais. [przypis edytorski]

kamaraitė (lenk.) — mažas kambarys. [przypis edytorski]

Kamaralcaman, właśc. Kamar al-Zaman — jeden z bohaterów Baśni z tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]

Kama-Rupa (z sanskr.) — połączenie słów: kāma, zaspokojenie pożądań oraz rūpa, cielesność, forma, materia; Kamarupa w literaturze sanskr. to nazwa obecnego Asamu, stanu w Indiach. [przypis edytorski]

kamaryla — klika, grupa osób wykorzystująca swoje stanowiska dla własnych korzyści i uprawiania stronniczej polityki. [przypis edytorski]

kamaryńska (ros. камаринская) — skoczna rosyjska ludowa piosenka taneczna; także taniec do niej. [przypis edytorski]

Kamaryn, właśc. Kamarina — miasto na płd. Sycylii, kolonia Syrakuz; zniszczona ostatecznie przez Syrakuzy. [przypis edytorski]

Kamasutra (sanskr. kāma sūtra: traktat o miłowaniu) — staroż. traktat indyjski w sanskrycie na temat seksualności i zachowań seksualnych, powstały ok. III w., przypisywany mędrcowi Watsjajanie; najważniejszy indyjski tekst o erotyce, stanowiący rodzaj podręcznika i encyklopedii sztuki miłosnej. [przypis edytorski]

kamasz (daw.) — but, kapeć. [przypis edytorski]

kamasz (daw.) — but z wysoką cholewką. [przypis edytorski]

kamasz (daw.) — tu: ochraniacz na niski but, getr. [przypis edytorski]

kamasze (daw.) — męskie obuwie z wysokimi cholewami. [przypis edytorski]

kamasze — rodzaj męskich butów. [przypis edytorski]

Kambizes II (zm. 522 p.n.e.) — król Persji (od 530) z dynastii Achemenidów, syn Cyrusa II, zdobywca Egiptu; historię o Kambyzesie i Sisamnesie, skorumpowanym sędzim królewskim, podaje Herodot (Dzieje V 25), a za nim Waleriusz Maksymus (Czyny i powiedzenia godne pamięci VI 3.12 ext.3). [przypis edytorski]

Kambodża — W latach 1975–1979 w Kambodży panował ekstremistyczny reżim tzw. Czerwonych Khmerów, którzy wymordowali około 1,5 miliona mieszkańców własnego kraju. [przypis edytorski]

Kambron, własc. Cambronne, Pierre (1770–1842) — generał fr., słynny z powodu odpowiedzi, jakiej udzielił Anglikom pod Waterloo na propozycję, aby się poddał. Przypisuje mu się słowa Gwardia umiera, ale nie poddaje się, ale według innych odpowiedział jednym wulgarnym słowem, jakiego wówczas nikt się nie spodziewał w rozmowie eleganckich oficerów (nawet w czasie bitwy). We Francji funkcjonuje do dziś określenie mot de Cambronne (słowo Cambronne'a). [przypis edytorski]

kambuz — pomieszczenie kuchenne na statku. [przypis edytorski]

kambuz — pomieszczenie lub jego wydzielona część przeznaczona do przygotowywania posiłków na statku; kuchnia okrętowa. [przypis edytorski]

Kambyzes II (zm. 522 p.n.e.) — król Persji (od 530 p.n.e.) z dynastii Achemenidów, syn i następca Cyrusa II Wielkiego; w 525 p.n.e. zdobył Egipt i zapoczątkował pierwsze panowanie perskie w tym kraju. [przypis edytorski]

Kambyzes I (ok. 600–559 p.n.e.) — perski król Anszanu, krainy w zach. Iranie, ojciec króla Cyrusa II Wielkiego. Należy go odróżniać od jego bardziej znanego wnuka Kambyzesa II, zdobywcy Egiptu. [przypis edytorski]

kamcha a. chamcha — daw. tkanina jedwabna, rodzaj brokatu, sprowadzana do Polski w XV–XVII w. z Turcji. [przypis edytorski]

Kamczadał — mieszkaniec Kamczatki. [przypis edytorski]

Kamczadalowie — nazwa przypisywana paleoazjatyckim ludom zamieszkującym Kamczatkę. [przypis edytorski]

kamea — kamień z płaskorzeźbą jaśniejszą od tła. [przypis edytorski]

kamea — ozdoba kamienna z wypukłą rzeźbą jaśniejszą od tła. [przypis edytorski]

kamea — szlachetny a. półszlachetny kamień ozdobiony wypukłą płaskorzeźbą, często przedstawiającą profil jakiejś osoby; w 2 poł. XIX w. brosze z kameą były popularnym elementem stroju wytwornych dam. [przypis edytorski]

kamea — szlachetny a. półszlachetny kamień ozdobiony wypukłą płaskorzeźbą. [przypis edytorski]

kamea (z wł.) — ozdoba z kamienia szlachetnego lub półszlachetnego z płaskorzeźbą, często portretową. [przypis edytorski]

kamea (z wł.) — ozdoba z kamienia szlachetnego lub półszlachetnego z płaskorzeźbą. [przypis edytorski]

kameduła — członek zakonu o bardzo surowej regule, zobowiązany do życia pustelniczego i trwania w milczeniu; kameduli zbierają się tylko na modlitwy. [przypis edytorski]

kameduła — członek zakonu o bardzo surowej regule, zobowiązany do życia pustelniczego i trwania w milczeniu. [przypis edytorski]

kameduli — zgromadzenie zakonne utworzone ok. 1012 przez św. Romualda z Camaldoli. [przypis edytorski]

kamelia — krzew o dużych, białych lub różowych kwiatach. [przypis edytorski]

kamelia — krzew o dużych, białych lub różowych kwiatach; też: kwiat tej rośliny [przypis edytorski]

kamelia — kurtyzana; por. powieść i sztuka Aleksandra Dumas (syna) pt. Dama kameliowa. [przypis edytorski]

kamelia — kwiat o białych, różowych lub krwistoczerwonych płatkach, symbol m.in. wiecznej miłości. [przypis edytorski]

kamelia — pochodzący ze wsch. Azji krzew o dużych, białych lub różowych kwiatach; też: kwiat tej rośliny. [przypis edytorski]

Kameliard — zapisywane jako: Cameliard, Carmalide, Tamalide itp., kraina z legend arturiańskich: królestwo młodej księżniczki Ginewry , rządzone przez jej ojca, króla Leodegransa. [przypis edytorski]

kamelorowy (daw.) — zrobiony z kameloru; kamelor (z niem. Kamelhaar: wełna wielbłądzia): grube nici wełniane. [przypis edytorski]

Kamena (mit. rzym.) — nimfa źródła, obdarzona darem wieszczym, odpowiednik Muzy z mit. gr. [przypis edytorski]

Kameny (mit. rzym.) — nimfy źródeł, później utożsamione z muzami. [przypis edytorski]

kameowy — taki jak na kamei, ozdobie z kamienia szlachetnego lub półszlachetnego z wypukłą płaskorzeźbą, często przedstawiającą profil jakiejś osoby. [przypis edytorski]

kamera (daw.) — pokój, pomieszczenie. [przypis edytorski]

kamera (daw.) — zamknięte pomieszczenie. [przypis edytorski]

kameradschaft (z niem.) — koleżeństwo. [przypis edytorski]

Kamerale — Verwaltungs- und Wirtschaftslehre. [przypis edytorski]

kameralista — zwolennik kameralizmu w ekonomii, doktryny rozwiniętej w XVII–XVIII w. w Niemczech i Austrii, uznającej za nadrzędny cel polityki gospodarczej państwa pełne wykorzystanie zasobów ludzkich i zdolności produkcyjnych w celu zwiększenia dochodów władcy. [przypis edytorski]

kamera — tu: pomieszczenie. [przypis edytorski]

kamerdynery — dziś popr.: kamerdynerzy. [przypis edytorski]

kamerdyn — popr.: kamerdyner, osobisty służący pokojowy pana. [przypis edytorski]

kamerher (z niem. Kammerherr) — szambelan dworu. [przypis edytorski]

kamerher (z niem.) — szambelan dworu. [przypis edytorski]

kamerjunkier (z niem.) — niższy urzędnik dworski w Rosji carskiej. [przypis edytorski]

kamerpaź (z niem.) — paź nadworny, pełniący służbę przy boku monarchy. [przypis edytorski]

kamerton — urządzenie wydające dźwięk o stałej wysokości, używane do strojenia instrumentów. [przypis edytorski]