Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7082 przypisów.

aby zrozumieć, że na przykład mem zamknięte oznacza sześćset lat — Por. fragm. 687 i 688. [przypis tłumacza]

(starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; znaczenie: a, a wtedy. [przypis edytorski]

(starop.) — tu: niech. [przypis edytorski]

Académie des Inscriptions — pełna nazwa: Académie des Inscriptions et Belles-Lettres francuskie towarzystwo naukowe (jedno z pięciu składających się na Instytut Francuski), założone w 1663 i zajmujące się naukami humanistycznymi. [przypis edytorski]

a całkowitość ilostki takiej [która nie jest nam dana w obrębie pewnych granic każdego oglądu] pojmujemy dopiero dokonawszy zupełnej syntezy, czyli dołączając wciąż jednostkę do niej samej — pojęcie całkowitości jest w tym wypadku po prostu tylko wyobrażeniem dokonanej syntezy jego części, bo ponieważ nie podobna tu utworzyć pojęcia przez abstrakcję z oglądania całości (bo w tym razie jest to niemożliwe), możemy więc je urobić, przynajmniej w idei, tylko za pomocą syntezy części aż do wypełnienia nieskończoności. [przypis autorski]

acaństwo — państwo, panowie. [przypis edytorski]

acan (daw.) — skrót od waćpan, waszmkość pan. [przypis edytorski]

acan (daw.) — skrót od „waszmość pan”. [przypis edytorski]

acan (daw.) — skrót od zwrotu grzecznościowego: waszmość pan. [przypis edytorski]

acan (daw.) — waćpan. [przypis edytorski]

acan — forma zwrotu grzecznościowego, skrót od: waszmość pan. [przypis edytorski]

acani (daw.) — skrót od: waszmość pani. [przypis edytorski]

acanna (daw.) — skrót od zwrotu grzecznościowego: miłościwa panna. [przypis edytorski]

acan — skrócona forma zwrotu grzecznościowego, od: waszmość pan. [przypis edytorski]

acan — wyrażenie lekceważące, skrócone, zamiast „wasz-mość pan”. [przypis redakcyjny]

acan — zwrot grzecznościowy, skrót od: waszmość pan. [przypis edytorski]

a capite (łac.) — od głowy, z głowy, z góry; tu: rozdział, etap. [przypis edytorski]

a capite (łac.) — od nowego wiersza. [przypis redakcyjny]

a cap (łac.) — skrócona forma a capite. [przypis edytorski]

a cause de la rétention dedans les reins (fr.) — z powodu zatrzymania w nerkach. [przypis edytorski]

accelerando (wł.) — termin muzyczny, oznaczający „przyspieszając”. [przypis edytorski]

accelerans (łac.) — przyspieszający. [przypis edytorski]

accelerare (łac.) — przyśpieszyć. [przypis redakcyjny]

accent grave (fr.) — dosł.: akcent poważny; znak diakrytyczny w postaci skierowanej w prawo i do dołu ukośnej kreski nad literą, oznaczający akcent samogłoski krótkiej o intonacji opadającej. [przypis edytorski]

accepit fidem fabula (łac.) — opowieść zyskałą wiarę. [przypis edytorski]

acceptum referebat beneficium (łac.) — odebrane oddawał dobrodziejstwo. [przypis redakcyjny]

accesserunt (łac.) — przystąpili. [przypis redakcyjny]

accessit crudelitas (łac.) — przyłączyło się okrucieństwo. [przypis redakcyjny]

accessit (łac.) — przystąpił. [przypis redakcyjny]

accessorium (łac.) — tu: dodatek. [przypis edytorski]

accessus (łac.) — wstęp. [przypis redakcyjny]

accidens (łac., filoz.) — akcydens, nieistotna cecha rzeczy (bytu, filoz.: substancji), mogąca się zmieniać zależnie od okoliczności. [przypis edytorski]

Accipe, sume, cape, sunt verba placentia papae (łac.) — Bierz, łap, chwytaj, są to słowa miłe uchu papieża. [przypis tłumacza]

Accrah — dziś popr.: Akra, miasto nad Zatoką Gwinejską, stolica, największe miasto i główny port Ghany. [przypis edytorski]

accurate (łac.) — dokładnie, starannie. [przypis redakcyjny]

accusat (łac.) — obwinia. [przypis redakcyjny]

Acerra philologica — zbiór 200 przydatnych, zabawnych i zapadających w pamięć historii zaczerpniętych z dzieł starożytnych autorów greckich i rzymskich, wydany w 1637 przez Petera Lauremberga; jedna z najbardziej poczytnych książek tego okresu. [przypis edytorski]

Acer saccharinum (biol.) — klon cukrowy, drzewo występujące we wsch. części Ameryki Północnej; sok wypływający wiosną z jego naciętych pni zawiera kilka procent cukru, służy do wyrobu syropu klonowego. [przypis edytorski]

Acest a. Acestes (mit. gr.) — legendarny założyciel Segesty (a. Egesty) na Sycylii, syn boga-rzeki Krimisusa i Trojanki imieniem Egesta (a. Segesta); podczas wojny trojańskiej walczył wspierając rodaków swej matki, a następnie wrócił na Sycylię. Gościnnie przyjął tam Eneasza błąkającego się wraz z niedobitkami Trojan, więc wyrażając swą wdzięczność Eneasz wybudował dla niego miasto nazwane imieniem matki Acesta, Trojanki (innym miastem wzniesionym na Sycylii przez Eneasza na cześć gościnnego Elymusa miało być Elyme). [przypis edytorski]

Acestes — założyciel Segesty na Sycylii. [przypis edytorski]

A ce szczo takie, jakie łycho (ukr.) — a co to takiego, jakie licho? [przypis redakcyjny]

acetabule — prawdopodobnie nazwa potoczna dla rodzaju Acetabularia (łac.); rodzaj jednokomórkowych, jednojądrzastych glonów morskich. [przypis edytorski]

acetylina (z łac.) — gaz świetlny, wytwarzany działaniem wody na karbid. [przypis redakcyjny]

Achab pożąda winnicy Nabota — wg I Ks. Królewskiej król Achab chciał kupić winnicę Nabota lub zamienić ją na lepszą; gdy jednak Nabot nie zgodził się na propozycję, królowa Jezabel rozkazała go ukamienować. [przypis edytorski]

Achab z Niniwy właśc. Achab — siódmy król północnego królestwa Izraela, panował w latach 873–853 p.n.e., nie ma doniesień by pochodził z Niniwy. Przeszedł do historii, jako niegodziwiec, który odwrócił się od Boga żydowskiego na rzecz Baala (1Krl 16,29–33). [przypis edytorski]

Achaja — kraina w płn.-zach. Peloponezie nad Zatoką Koryncką. [przypis edytorski]

Achaja — kraina w północno-zachodnim Peloponezie nad Zatoką Koryncką, ze stolicą w Mykenach; w rzeczywistości poematów Homera rządzili nią Atrydzi. [przypis edytorski]

Achaja — nazwa północnej cz. Peloponezu; Rzymianie nazywali tak całą Grecję. [przypis edytorski]

Achajczycy — mieszkańcy Achai, krainy w płn.-zach. części Płw. Peloponeskiego; tu raczej: członkowie Związku Achajskiego (ok. 281–147 p.n.e.), zrzeszającego państwa tego półwyspu. [przypis edytorski]

Achaje a. Achajowie — dawna epicka nazwa Greków. [przypis edytorski]

Achaje a. Achajowie — dawna epicka nazwa Greków. [przypis edytorski]

Achaje a. Achajowie — Grecy. [przypis edytorski]

Achajowie — dawna epicka nazwa Greków. [przypis redakcyjny]

Achajowie — Grecy, walczyli przeciwko Trojanom. [przypis edytorski]

Achajowie — mieszkańcy Achai, krainy w północnym Peloponezie, nad Zatoką Koryncką. [przypis tłumacza]

achajski — grecki. [przypis edytorski]

achajski — w czasach historycznych Achają nazywał się północny wierzchołek Peloponezu. U Homera, a także potem za rządów macedońskich, rzymskich i bizantyńskich Achajami nazywano większą część Greków. W dzisiejszej Grecji istnieje jeszcze okręg achajski. [przypis tłumacza]

Achan a. Akan — postać biblijna z Księgi Jozuego; po zdobyciu Jerycha naruszył nałożoną na miasto klątwę, przywłaszczając sobie część łupów, przez co Izraelici ponieśli klęskę przy próbie zdobycia miasta Aj; jako winny został ukamienowany i spalony wraz z dziećmi i całym dobytkiem. [przypis edytorski]

Achan a. Akan — syn Karmiego z pokolenia Judy (Joz 7,1). [przypis edytorski]

Achana kradzież (…) jaki złota smak był w twej gardzieli — Achan i następnie Heliodor, Polimnestor i Krassus wspomnieni tu jako przykłady ukaranego łakomstwa. [przypis redakcyjny]

Acharn.Acharnejczycy, komedia Arystofanesa, wystawiona w 425 p.n.e. [przypis edytorski]

Achaszwerosz — hebr. forma imienia króla perskiego Kserksesa I (486–465 p.n.e.), męża Estery, mowa jest o nim w biblijnych księgach: Księdze Estery i Księdze Ezdrasza; uosobienie mądrego, sprawiedliwego władcy; skazał na śmierć Hamana, swego najwyższego urzędnika, który planował zabić wszystkich Żydów w Persji, lecz wstawiennictwo królowej Estery u męża pokrzyżowało jego zamiary; na pamiątkę tych wydarzeń obchodzone jest radosne święto Purim. [przypis edytorski]

Achaszwerosz właśc. Kserkses I (łac. Aswerus) (519–465 p.n.e.) — władca perski z dynastii Achemenidów; w 480 r. p.n.e. wyruszył na wojnę z Grecją, pokonał Spartan pod Termopilami, spalił Ateny, następnie jego flota została rozbita pod Salaminą. Dalsze potyczki z Grecją kończyły się przeważnie przegraną Persów, jednak nie spowodowało to znacznych zmian terytorialnych. Zgodnie z Księgą Estery Kserkses I pojął za żonę Waszti, następnie się z nią rozwiódł i pojął za żonę Esterę (Est 1,19; Est 2,17); wedle źródeł historycznych żona Kserksesa miała na imię Amestris; nie jest rozstrzygnięte, czy Amestris i Estera, to jedna i ta sama osoba. [przypis edytorski]

Achaszwerosz właśc. Kserkses I, (łac. Aswerus) (519–465 p.n.e.) — władca perski z dynastii Achemenidów; w 480 r. p.n.e. wyruszył na wojnę z Grecją, pokonał Spartan pod Termopilami, spalił Ateny, następnie jego flota została rozbita pod Salaminą. Dalsze potyczki z Grecją kończyły się przeważnie przegraną Persów, jednak nie spowodowało to znacznych zmian terytorialnych. Zgodnie z Księgą Estery Kserkses I pojął za żonę Waszti, następnie się z nią rozwiódł i pojął za żonę Esterę (Est 1,19; Est 2,17); wedle źródeł historycznych żona Kserksesa miała na imię Amestris; nie jest rozstrzygnięte, czy Amestris i Estera, to jedna i ta sama osoba. [przypis edytorski]

Achates (mit. rzym.) — jeden z bohaterów Eneidy, wierny przyjaciel Eneasza. [przypis edytorski]

Achaw ben Amri — Achaw, jeden z najbardziej grzesznych królów żydowskich. [przypis tłumacza]

A chcąc — w wersji Felińskiego: „I chcąc”. [przypis edytorski]

Ach! C'est vous, monsieur! (fr.) — Ach! To pan, proszę pana! [przypis edytorski]

Ach! Che miraculosa! (wł.) — Ach, jak cudownie! [przypis edytorski]

Ach, co widzę — tu śniadanie! — Aleksander Fredro, Zemsta, akt I, scena 2 (słowa Papkina, który odwiedził Cześnika). [przypis edytorski]

Ach, das ist ganz egal (niem.) — Ach, to wszystko jedno. [przypis edytorski]

Acheloos (mit. gr.) — bóg rzek i wszelkich wód słodkich; uosobienie rzeki Acheloos w środkowej Grecji, największej z rzek greckich. [przypis edytorski]

Achensee — największe jezioro w Tyrolu, na zachodzie Austrii. [przypis edytorski]

Acheron a. Acheront (mit. gr.) — jedna z rzek podziemnej krainy zmarłych. [przypis edytorski]

Acheron (mit. gr.) — rzeka opływająca świat podziemny, tj. Hades; tu: zaświaty, świat umarłych. [przypis edytorski]

Acheron (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, krainie umarłych. [przypis edytorski]

Acheron (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „płynący cierpieniem”. [przypis edytorski]

Acheront, Acheron — w greckiej mitologii jedna z rzek kraju zmarłych, Hadesu; Acheront to rzeka smutku. [przypis edytorski]

Acheront (mit. gr.) — jedna z rzek Hadesu. [przypis edytorski]

Acheront (mit. gr.) — jedna z rzek podziemnego świata zmarłych. [przypis edytorski]

Acheront (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „płynący cierpieniem”. [przypis edytorski]

Acheront (mit. gr.) — rzeka w Tartarze. [przypis redakcyjny]

Acheront — rzeka podziemna, która miała tworzyć rozlewisko na zewnątrz w postaci jeziora Awerneńskiego. [przypis edytorski]

Acheront — rzeka w podziemiu, podziemie, piekło. [przypis redakcyjny]

Acheront — rzeka w podziemiu, podziemie. [przypis redakcyjny]

Acher — przydomkiem Acher nazwano nauczyciela rabiego Meira, Eliszę ben Awuję, gdy ten zbłądził. [przypis tłumacza]

Ach faecia da briccone! Poco manco che tu sii un offiziere tedesco! (wł.) — Co za gęba! Niewiele ci brakuje do niemieckiego oficera! [przypis edytorski]

Achfale szuma hub est? — Czy twoje zdrowie jest dobre? [przypis autorski]

Ach, gdybym kiedy dożył tej pociechy… — pierwodruk w „Tygodniku Powszechnym” 12 października 1889 r. (Nr. 2). Jest to, zdaje się, pierwsza drukowana rzecz Żeromskiego prozą. Wcześniej były drukowane „sztubackie wierszydła” (wedle określenia samego Żeromskiego w niedatowanym liście do p. Stefana Dembego), mianowicie przekład Pragnienia Lermontowa w „Tygodniku Mód i Powieści” 8 lipca 1882 r. (Nr. 27) Piosnka rolnika w „Przyjacielu Dzieci” 12 sierpnia 1882 r. (Nr. 32). Pragnienie (Z Lermontowa): „Czemum ja nie ptakiem, nie krukiem stepowym,/ Co leci tu w górze, nad głową?/ Dlaczego nie mogę z obłokiem zimowym/ Ulecieć w mą stronę rodową?/ Na zachód, na zachód poleciałbym lotem,/ Gdzie przodków mych kwitną rozłogi,/ Gdzie zamek ich pusty, błyszczący jak złotem,/ Gdzie popiół mych ojców śpi drogi!/ Na ścianie wiekowej ich puklerz herbowy/ I miecz zardzewiały nad drzwiami…/ Ja zacząłbym latać i z tarczy rodowej —/ Kurz zmiótłbym mojemi skrzydłami!/ I arfy ich szkockiej nawiązałbym struny…/ I dźwiękby poleciał sklepieniem…/ I tak, jako powstał — tak cichy, stłumiony,/ Skończyłby się cicho — marzeniem!/ Lecz na nic me prośby, lecz na nic me żale…/ Co począć z srogiemi losami?/ Ten kraj i mój zamek, sterczący na skale,/  Wielkiemi rozdarte morzami./ Ostatni potomek zwycięskich szeregów,/ Tu więdnę w tym kraju zimowym,/ Choć tutaj zrodzony — do innych drżę brzegów…/ Ach! czemum nie krukiem stepowym?!”. Piosnka rolnika: „Plonuj, plonuj, ziemio stara!/ Ródź mi, matko, ródź!/ Oto moja pszenna miara:/ Zwróć z nasypką, zwróć!/ Może, ziemio moja droga,/ Dasz mi cierń i głóg…/ Jednak śmiało, w imię Boga!/ Wpuszczam w ciebie pług…/ Orzę z końca aż do końca,/ Mego łanu grzbiet,/ Ode wschodu aż po słońca/ Zachód — orzę het!…/ Tyż mi nagródź, z emio matko,/ Mój tak krwawy trud…/ Niech, gdy ciężkie przyjdzie latko,/ Dach mój minie głód!/ Plonuj, plonuj, ziemio stara!/ Ródź mi, matko, ródź!/ Oto moja pszenna miara:/ Zwróć z nasypką, zwróć!…”. [przypis redakcyjny]

Ach, Gott (niem.) — Ach, Boże. [przypis edytorski]

Ach, Herr Jeh (niem.) — ach, Panie Jezu. [przypis edytorski]

Achilla gniew zgubny — słowa z pierwszego wersu Iliady Homera: „Gniew Achilla, bogini, głoś, obfity w szkody” (tłum. Franciszek Ksawery Dmochowski). [przypis edytorski]

Achillesa lub Niobę (…) na scenie nic nie mówią — w niezachowanych sztukach Ajschylosa: Okup za Hektora (znanej też jako Frygowie) oraz Niobe. [przypis edytorski]