Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | francuski | grecki | łacina, łacińskie | włoski

Według języka: wszystkie | français | lietuvių | polski


Znaleziono 1112 przypisów.

pod tytułem Szalbierza — Tartufe nazywał się wówczas Panulfem (patrz Wstęp). [przypis tłumacza]

pod wieżą Psefinos — Ψήφινος πύργος. Opis jej patrz dalej V, IV 3. [przypis tłumacza]

pod wodzą Satyrosa, najzuchwalszego z nich — w 404 r., więc przed pani miesiącami jeszcze, był Satyros członkiem Rady. [przypis tłumacza]

pod wpływem namowy — Agesilaosa. [przypis tłumacza]

pod wpływem Russa — Rousseau, który w swojej naturze miał tyle z Mizantropa (pobyt jego w „Pustelni” i drobne siatki światowo-kobiece, w których się szamoce, łudząco przypominają Alcesta w salonie Celimeny!) wytoczył Molierowi proces w obronie ośmieszonego Alcesta (w słynnym Liście do d'Alemberta), dając tym początek przeróżnym fantazjom na temat Mizantropa. [przypis tłumacza]

pod wsią Gemą — Γήμα, albo Ginea, גַּנִּ֛ים = „źródło w ogrodzie”, (Joz. 19, 21, Wujek: Engannim), prawdopodobnie dzisiejsze Dżenin, po drodze z Jerozolimy do Nazaretu. [przypis tłumacza]

pod względem średniówki — używam terminu „średniówka”, właściwego językowi polskiemu, gdyż odpowiada on zarówno pojęciu „cezury”, jak „dierezy”. Anglicy również posługują się zwykle ogólnikowym pause (przystanek). [przypis tłumacza]

pod względem sensu — „quoad mentem”. Appuhn 271 przekłada: „en l'égard de l'esprit” i objaśnia 544, że gdy pierwsze dwa warunki dotyczą rzeczy określanej, nasz warunek dotyczy rozumu określającego i chroni od pomieszania własności z prawdziwymi przymiotami, dzięki którym poznajemy rzecz samą, jak powiedziano w Tr. br. I, 1 dop. 4 i I, 2 tuż przed pierwszym dialogiem (możemy dodać jeszcze: w I, 7 dop. 1). W tej myśli przełożyli też Kirchmann 40: „in Bezug auf die Seele”, Stern 55 i również Gebhardt 46: „in Bezug auf den Geist”, a także Boyle § 97: „as far as the mind is concerned”. Saisset 338 całkiem opuszcza to miejsce. Inne zrozumienie znajdujemy już u Böhmera 1860, 274, który objaśnia, że te wyrazy oznaczają przeciwieństwo do domniemanego „quoad grammaticam”, tj. że chodzi o sens rzeczownikowy, nie słowo. Przyklaskuje temu Elbogen 28. Tak przełożył już Ewald 84: „in Absicht auf den Sinn”, a także White 54, który wyjaśnia, że chodzi o przeciwstawienie twierdzenia na słowach i w umyśle. Pierwsze zrozumienie jest wprawdzie dosłowniejsze, ale spotyka się z następującymi trudnościami: 1) te wyrazy znajdują się w środku zdania, a nie na początku, 2) takie znaczenie ich nadawałoby im wartość jedynie systematyzującą, a autor nigdy przy wyliczeniach nie wdaje się w opowiadanie, jak systematyzuje, 3) systematyzowanie z pomocą tych wyrazów dla przeciwstawienia trzeciego warunku pierwszym dwóm byłoby niezgrabnością wobec tego, że mamy jeszcze czwarty warunek. Jeżeli przyjrzymy się określeniom rzeczy wiecznej, wyliczonym w powyżej wymienionych miejscach Tr. br., owym przymiotnikom i czasownikom o zmiennej postaci gramatycznej, łatwo zrozumiemy potrzebę warunku pod III i zarazem zastrzeżenia, że chodzi o sens, a nie o postać. Zastrzeżenie takie samo jest zastosowane już raz wyżej w. 4, w zdaniu, które zapewne jest dopiskiem. Można przypuszczać, że dopisek ten został uczyniony przez autora po napisaniu wyrazów „quoad mentem” dla zastosowania tej samej myśli w innym miejscu pobliskim. [przypis tłumacza]

pod zawiasy bramy † w ciemności — krzyżyk oznacza, że tekst jest w tym miejscu zepsuty; τῆς πύλης † ἐν σκότῳ τότε γὰρ ἐξαπίνης (N); τῆς πύλης ἐν σκότῳ ἐξαπίνης τ' (D). [przypis tłumacza]

podziału wolności na fizyczną, intelektualną i moralną, który podałem zaraz na początku — zob. ustępy 38 i 42 niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]

podziwu czuję dla Marka Aurelego (..) dla jego godnego panegirystyPochwała Marka Aurelego, pióra Thomasa. Jak stąd widać, te „Pochwały” stanowiły istną manię epoki. [przypis tłumacza]

poecie kalek i dusz chorych — Niemcy również nazywają Przybyszewskiego: Kranker Seelen Dichter. [przypis tłumacza]

poecie rzymskiemu — w oryginale: poetae barbaro, „poecie barbarzyńskiemu”. Rzymscy komediopisarze zachowują w swych przeróbkach greckich sztuk nazwę „barbarzyńców”, dawaną przez zarozumiałych Greków wszystkim nie-Grekom, a więc i Rzymianom. [przypis tłumacza]

poematu „Cypria” i (…) „Iliady mniejszej” — Epopeja Cypria opisująca zdarzenia zaszłe przed czasem, o którym mowa w Iliadzie, miała być utworem Stasinosa z Cypru, z końca VIII w. p.n.e.; Iliada mniejsza, opowiadająca zdarzenia późniejsze, aż do zburzenia Ilionu, była podobno dziełem Leschesa, Lesbijczyka, który żył w VII w. p.n.e. [przypis tłumacza]

Poena (…) diu — Maximianus, Elgiae, 1, 277. [przypis tłumacza]

Poeta, a nie człowiek — W oryg. honnéteté honnéte homme w dawnym znaczeniu słowa. [przypis tłumacza]

POETA [do widzów] — tę przemowę wpisał tutaj poeta w kilka lat po wystawieniu sztuki. Patrz Wstęp. [przypis tłumacza]

Poeta, powiada Platon, siedząc na trójnogu Muz (…) — por. Platon, Prawa, IV. [przypis tłumacza]

Poeta unikał wzmianki o dzieciach — poza ubocznym wspomnieniem o nich Cezara w III, 6 i groźbą jego w V, 2. [przypis tłumacza]

poezja dytyrambiczna — Dytyramby były to pieśni śpiewane przez chór na cześć Dionizosa (Bakchosa), z towarzyszeniem muzyki i tańca. [przypis tłumacza]

poezja nomiczna — Nomy były pieśniami pokrewnymi dytyrambom, treści również religijnej, ale ułożone monostroficznie, tym właśnie różniły się od dytyrambów. [przypis tłumacza]

Po Feliksie został prokuratorem Festus, który przede wszystkim chciał oczyścić kraj z łupieżców… — por. Starożytności XX, VIII, 9–IX, 7. [przypis tłumacza]

Po Feliksie został prokuratorem Festus — Porciusz Festus, rok 61 n.e. [przypis tłumacza]

„po francusku” — my byśmy powiedzieli: „po angielsku”. Jednak Jim Hawkins tak wyrazić się nie mógł, bo sam był Anglikiem (przyp. tłum.). [przypis tłumacza]

Poganie (…) nieświadomość Boga — Schematyczny obraz ludzkości [W tym miejscu w źródle niniejszego wydania znajduje się ilustracja, a wymienione tu hasła stanowią podpisy pod elementami schematu; J. C.: Jezus Chrystus; Red. WL]. [przypis tłumacza]

pogardą śmierci — θανάτου καταφρονοῦντες. W dalszym ciągu dzieła będziemy to widzieli na każdym kroku. P. Tacyt, Dzieje V, 13, gdzie znajduje się wspaniałe potwierdzenie tego mniemania. [przypis tłumacza]

poglądów na zewnętrzną szatę dramatów wielkiego Anglika — por. część druga Wstępu: III. [przypis tłumacza]

pogląd poetycki — w oryginale: die Anschauung. [przypis tłumacza]

pogląd Sokratesa, który przytoczyłem powyżej — zob. ustęp 83 niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]

pograniczne miasta — graniczące państwa. [przypis tłumacza]

pogromca Kartaginy — parlament. [przypis tłumacza]

Pogromcy — τῷ Νίκωνι, tłumacze zwykle nie przekładają tego słowa. [przypis tłumacza]

Pogrzebią u Iadwigi świętey… — klasztor stanowiący schronienie dla starych niezamężnych kobiet. [przypis tłumacza]

Pojawiła się moja broszura… — polemika około tej broszury wydała przeszło 60 rozmaitych pism ulotnych i artykułów. [przypis tłumacza]

Pojawiła się tu osobistość przebrana za perskiego ambasadora, która drwi sobie bezczelnie z dwóch największych władców świata. Przynosi monarsze Francuzów podarki, jakich nasz władca nie śmiałby dać królowi Irymety albo Georgii; i, swoim podłym skąpstwem, kala majestat dwóch mocarstw. — ów ambasador perski rychło po powrocie do kraju odebrał sobie życie z obawy przed dochodzeniem. [przypis tłumacza]

pojawiły się w polskim przekładzie niemal bezpośrednio po ich ogłoszeniu drukiem w języku francuskimCyrulik, sewilski, Warszawa 1780; Wesele Figara, Warszawa 1786. [przypis tłumacza]

pojęcia: „jest konieczne” i „jest następstwem z danej podstawy” są pojęciami zamiennymi — zob. § 49. O zasadzie podstawy. [przypis tłumacza]

pojęcienotio (pojęcie) użył pierwszy Cyceron, tłumacząc nim greckie ἔννοια. Pojęcia ogólne są przedmiotem sporu między realistami i nominalistami (konceptualistami), w którym idzie o to, czy przedmiotom pojęć gatunkowych, ogólnych odpowiadają przedmioty realne, istniejące samodzielnie, poza naszym myśleniem, czy nie (Universalienstreit). Schopenhauer podaje tu w nawiasie: „Begriffe (d. i. Inbegriffe der Dinge)…”; bliższe określenie i niejako etymologiczne objaśnienie terminu Begriff. Pojęcia mianowicie są dla Schopenhauera niezupełnymi przedstawieniami, są niejako przedstawieniami urobionymi z innych (mianowicie konkretnych) przedstawień (por. III. 114), a ponieważ powstają drogą abstrakcji, więc są ogólne. Jako ogólne zaś obejmują wiele rzeczy poszczególnych, są niejako zbiorem, ogółem (Inbegriff, por. ibid.) tych rzeczy. Myśl tę oddaje właśnie Begriff i begreifen w swoim pierwotnym znaczeniu czynności fizycznej (por. w polskim: greifen: jąć, ująć; begreifen: po-jąć, Begriff: po-jęcie. Należy tu jeszcze zwrócić uwagę na takie terminy jak „pojemny”, „pojemność”). Ponieważ wspomniany nawias wymagał bliższego wyjaśnienia, przeto przenieśliśmy go do niniejszego przypisku. [przypis tłumacza]

pojmuje się przegląd zmarłych — por. Odyseja, XI. [przypis tłumacza]

Po Judzie nastąpił jego brat Jonates… — por. Starożytności XIII, I–X. [przypis tłumacza]

Po Judzie — rok 160 p.n.e.; por. 1 Mch 9, 31. [przypis tłumacza]

pokazano Cezarowi głowę Pompejusza — Plutarch, Cezar, 48 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis tłumacza]

pokazuje mu tak zwaną „figę”: Gdym był chłopięciem, to brano za daktyl — pokazać komu daktyl, tj. palec średni: σκιμαλίσαι oznaczało wielką obelgę: podobnie gniewają się i u nas o tzw. „figę”. Stąd nagła złość i obraza u mistrza. [przypis tłumacza]

pokój uchodzi wśród ludzi za największe dobro — w starożytnej Grecji pokój jest stanem wyjątkowym, wojna normalnym. [przypis tłumacza]

„pokochał” Klejniasa (jak dzieci całowanie nazywają) — po grecku jedno i to samo słowo oznacza „kochać” i całować” (fileo). Dla oddania tego wtrącono zdanie w nawiasie, którego nie ma w oryginale. [przypis tłumacza]

pokolenie rozproszone — pokolenie, które budowało wieżę Babel i za karę zostało rozproszone. [przypis tłumacza]

po krótkotrwałym bólu można mieć przez długi czas sławę i radość — kto podczas smagania okazał największą wytrzymałość i cierpliwość, zdobywał sobie poważanie. [przypis tłumacza]

pokutę — to znaczy codziennie, gdyż dzień śmierci jest nieznany. [przypis tłumacza]

połączonych z jakimś działaniem — „cum aliqua actualitate”. Ewald 46, Kirchmann 23, Stern 33, Gebhardt § 58: „Wirklichkeit”. Elwes 21 i Boyle § 58: „reality”. Biorą oni widocznie „actualitas” z powodu następujących wyrazów: „sive existentia” za synonim. Z miejscem na s. 26, 5, gdzie czytamy: „odpowiadającej treści rzeczy albo też jej działaniom”, „quae ad essentias refertur, vel etiam ad actiones” widać, że chodzi o działanie. Saisset 319 i Appuhn 251 przełożyli: „actualité” i White 30: „actuality”. [przypis tłumacza]

połączył Bóg (…) swoje (…) Imię z imieniem Izrael — końcówka słowa Izraelel” oznacza „Bóg” [przypis tłumacza]

połączył w jednych rękach władzę prawodawczą i władzę zwierzchniczą — w rękach decemwirów. [przypis tłumacza]

połamać kiełbaski na kolanie — W języku francuzkim przysłowiowe wyrażenie na określenie czegoś niemożliwego. [przypis tłumacza]

połknął do spółki z du Tilletem (…) Bridau — [por.] Kawalerskie gospodarstwo. [przypis tłumacza]

Połowa owocu mango… — historia pochodząca z Kronik króla Asioki. [przypis tłumacza]

położyłoby się kres podejrzeniom budzącym się u Hellenów — sprzymierzeńcy nienawidzili Aten, tym bardziej że wystąpienie ze związku wywoływało wojnę z Atenami. Miasta niesprzymierzone obawiały się, że się je zmusi do przystąpienia, państwa większe podejrzliwie śledziły rozszerzanie się związku. Postępowanie Aten nie miało uznania ani u sprzymierzeńców, ani u reszty Greków. [przypis tłumacza]

Południe — mowa o południowych połaciach Stanów Zjednoczonych. [przypis tłumacza]

pola krańskie — Kamienista równina w Prowansji. [przypis tłumacza]

polemarch — [w armii spartańskiej od czasów wojny peloponeskiej] dowódca jednej mory; Agesilaos zdał mu dowództwo, gdyż sam był ranny. [przypis tłumacza]

polenta — włoska potrawa narodowa przyrządzana z mąki kukurydzianej. [przypis tłumacza]

Pol (…) error — Horatius, Epistulae, II, 2, 138. [przypis tłumacza]

policzek w Compiegne — w porze gdy Pascal pisał XIII Prowincjałkę, opowiadano głośny fakt, iż oficer kuchni królewskiej w Compiegne, nazwiskiem Guille, udawszy się w służbowym charakterze do kolegium jezuitów, wszedł w zwadę z o. Borin, przy czym ten ostatni dał mu policzek. [przypis tłumacza]

Poliekt w operze, własc. Polieuktos — męczennik chrześcijański z III w., bohater opery Donizettiego pod tym tytułem, opartej na temacie tragedii Corneille’a. [przypis tłumacza]

Polignot, Pauzon, Dionizjos Polignot, Tazyjczyk, syn malarza Aglaofonta, żył współcześnie z rzeźbiarzem Fidiaszem i również wysoko był ceniony. Arystoteles zaleca młodzieży jego obrazy, które podniośle na jej charakter wpływać mogą, a ostrzega przed wpatrywaniem się w obrazy Pauzona (Polityka VIII 5). Pauzon, młodszy cokolwiek, nie tworzył karykatur w ścisłym znaczeniu; komiczno-satyryczne obrazy jego przedstawiały postacie szpetne i niskie. Arystofanes wyśmiewał go w komediach swoich dla ubóstwa i kłopotów pieniężnych. Dionizjos z Kolofonu, nie objawiał tej wzniosłości i szlachetności co Polignot, nazywano go też antropografem. [przypis tłumacza]

Polikuszka — bohater noweli Tołstoja pod tymże tytułem. [przypis tłumacza]

polipas — yra tai namų gyvūnas panašus į augalą. Jų daugybės gyvena krūvon susimetę ir suaugę vieni su kitais. Polipai turi kietą apvalkalą, panašų į kalkakmenius, iš kurių pasidaro koralai. [przypis tłumacza]

Polistrat — nieznany zresztą dowódca. [przypis tłumacza]

Politycy nasi jednak, nie mogąc podzielić zwierzchnictwa w jego zasadzie, dzielą je w jego podmiocie: dzielą je na siłę i na wolę; na władzę prawodawczą i na władzę wykonawczą… — w ustępie tym zwraca się Russo przeciw Locke'owi i Monteskiuszowi, przeciw teorii podziału władz. Spór to raczej o charakterze terminologicznym. Russo bowiem, jak w dalszym ciągu się okaże, nie jest zwolennikiem konfuzji legislatywy z egzekutywą. Wprost przeciwnie, zasadniczym jej przeciwnikiem. Uważa jednak za władzę istotną jedynie władzę stanowienia praw. Wykonywania praw nie uznaje się za funkcję władczą — jest ono dlań tylko stosowaniem siły w myśl rozkazów prawa. Władza zwierzchnicza, jako najwyższa, musi być jedna i niepodzielna: postulat metodologiczny, uzasadniony jednością woli powszechnej, narodu, organizmu społecznego. [przypis tłumacza]

polityków usiłujących właśnie naprawić część strat — Demostenes nie może obronić się uczuciu pewnego zakłopotania; wszak sam doradzał pokój. [przypis tłumacza]

polski encyklopedysta Jonston w XVII wieku [stosował metodę geometryczną] (…) do metafizyki, czym mógł wpłynąć na Spinozę — O jego domniemanym wpływie na Spinozę pisałem pt. Jonston et de Spinoza (po francusku) w „Chronicon Spinozanum”, t. I, 118, a z pominięciem biografii Jonstona pt. Jonston i de Spinoza 1922 (Bibl. Univ. Lib. Pol. Nr 3). [przypis tłumacza]

Polyeuktos — polityk i mówca z obozu Demostenesa, współobwiniony z Demostenesem w procesie harpalijskim; Aleksander żądał jego wydania. [przypis tłumacza]

Polystylo — dawna Abdera, ojczyzna Demokryta. [przypis tłumacza]

pomagał królowi dosiadać konia — strzemion w starożytności nie znano. [przypis tłumacza]

pomiędzy piosenką Chat-noiru a Rozprawą o metodzie istnieje dla mnie bardzo ścisły związek organiczny — Bardziej może jeszcze kartezjańską, w znaczeniu ujęcia wszechzjawisk jako obiektywizacji matematycznego wzoru, jest nowoczesna farsa francuska; tak dalece, iż nic bym się nie dziwił, gdyby w którąś-setną rocznicę filozofa uczczono jeden z bulwarowych teatrzyków paryskich godłem np. Folies-Descartes. [przypis tłumacza]

Pomieszczę mego ducha i mój lęk w waszym sercu — Jr 31, 33. [przypis tłumacza]

pomijają go prawie zupełnie — Faguet, XIX Siècle. [przypis tłumacza]

pomijam najwybitniejsze ustępy z księgi mojej działalności — przesada krasomówcza. [przypis tłumacza]

pomijam to — retorycznie. [przypis tłumacza]

Pominę to — retoryczne „pominięcie”. [przypis tłumacza]

Pomme de Pin — ulubiona gospoda wielkiego poety francuskiego Villona w XV w.; poza tym człowieka najgorszego życia, włóczęgi i opryszka. [przypis tłumacza]

pomnikowe wydanie pism Montaigne'a — staraniem miasta Bordeaux, podług oryginalnego egzemplarza Montaigne'a. [przypis tłumacza]

pomnik zwycięstwa — tzw. po grecku tropajon, znak zmuszenia nieprzyjaciół do ucieczki. Początkowo słup, na którym wieszano zdobyte zbroje, później podobny do niego pomnik z kamienia lub spiżu. [przypis tłumacza]

pomnik zwycięstwa — tzw. tropajon, znak zmuszenia wrogów do odwrotu: słup, na którym wieszano zdobyty oręż nieprzyjacielski [od tego słowa, za pośrednictwem łaciny, pochodzi polskie „trofeum”; red. WL]. [przypis tłumacza]

pomocą katechizmu — teatralne katechizacje urządzane przez jezuitów w kościele św. Ludwika w Paryżu, przy czym jezuici posługiwali się swymi wychowankami. [przypis tłumacza]

pomosty — tu tylko μηχανὰς, machinae, Sturmbrücken (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Pompeja Paulina (…) przez rany — ustęp ten skopiowany jest z opisu śmierci Seneki w Tacycie: Tacyt, Roczniki, XV, 61, 62 etc. [przypis tłumacza]

Pompeje i Herkulanum — pod Neapolem, miasta zasypane popiołem podczas wybuchu Wezuwiusza w r. 79 n.e. [przypis tłumacza]

Pomponiusz Attykus (…), będąc chory (…) — por. Korneliusz Nepos, Pomponiusz Attyk [w:] Żywoty wybitnych mężów. [przypis tłumacza]

Pomyślność (Commoditas) — bóstwo, przez Plauta stworzone. [przypis tłumacza]

Pomysł do tego dialogu, lub, jeśli kto woli, komedyjki, przyszedł mi do głowy po drugim czy trzecim przedstawieniu sztuki. — X. Dubuisson: sztuka, o której mowa, to zapewne Panegiryk Szkoły żon, ogłoszony drukiem w kilka lat później. [przypis tłumacza]

pomysł, który jest wytłumaczony w Dioptryce — wynalazek soczewki i teleskopu. [przypis tłumacza]

pomysł Polikratesa, tyrana Samos (…) — Herodot, Dzieje, III, 41–42. [przypis tłumacza]

pomysłu śpiewaka Antygenidesa (…) — por. por. Plutarch, Życie Demetriusza. [przypis tłumacza]

Ponadto jest rzeczą oczywistą, że ta umowa narodu z tą lub inną osobą byłaby aktem szczególnym (…) w następstwie tego byłaby bezprawna — będąc aktem szczegółowym, nie byłaby wykonaniem żadnego prawa. [przypis tłumacza]

Poneropli — „Miasto złodziei”, miejsce deportacji za Filipa Macedońskiego. [przypis tłumacza]

Pone (…) uxor — Iuvenalis, Satirae VI, 346. [przypis tłumacza]

ponieważ Cyrus rzekomo popierał gorliwie Lacedemończyków w wojnie przeciwko Atenom — Cyrus rzeczywiście popierał Lacedemończyków, o czym Ksenofont w innych dziełach wyraźnie wspomina. Sparta też odwdzięczyła mu się, wysyłając admirała Pitagorasa z okrętami i hoplitów pod Chejrisofosem. Ale oficjalnie nie występowała przeciw Artakserksesowi. [przypis tłumacza]

Ponieważ król, prawnuk zmarłego, liczy dopiero pięć lat, stryja jego, jednego z książąt krwi, ogłoszono regentem. — książę Filip Orleański, który sprawował regencję w imieniu małoletniego Ludwika XV. [przypis tłumacza]

Ponieważ moje ciało bez duszy nie tworzyłoby człowieka (…) — Cały ten ustęp jest dyskusją nad teoriami zawartymi w pismach Kartezjusza. [przypis tłumacza]

ponieważ muszą one uznać pojęcia przyjemności i nieprzyjemności (…) — w pierwszym wydaniu: „ponieważ pojęcia przyjemności i nieprzyjemności, żądz i skłonności, samowoli itd., będące wszystkie pochodzenia empirycznego, musiałyby być przy tym z góry przyjęte”. [przypis tłumacza]