Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 2340 przypisów.

sekundować — towarzyszyć, opiekować się. [przypis redakcyjny]

sekundować — tu: towarzyszyć, pomagać. [przypis redakcyjny]

sekundować — wspierać. [przypis redakcyjny]

sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić. [przypis redakcyjny]

sekundować (z łac. secundare: wspierać, popierać) — pomagać. [przypis redakcyjny]

sekutnica Rozalina — Rozalina ślubowała dziewictwo bogini miłości i dlatego ze wzgardą traktuje zaloty Romea; w oryg. pale hard–hearted wench, czyli: blada o nieczułym sercu dziewczyna. [przypis redakcyjny]

sekwensem iść (starop.) — [następować] jedno po drugim. [przypis redakcyjny]

sekwens (starop.) — ciąg. [przypis redakcyjny]

sekwestr (daw.) — zajęcie, więzienie. [przypis redakcyjny]

sekwestr (daw.) — zarząd. [przypis redakcyjny]

sekwestrować — przejąć w zarząd własny; tu: wziąć w zastaw. [przypis redakcyjny]

Seleucja — miasto nad Orontesem w Syrii (dziś w ruinach). [przypis redakcyjny]

Selma — siedziba królów Morwenu. [przypis redakcyjny]

Semele — córka Kadmusa, która z Jowisza urodziła Bachusa. Junona przez zazdrość prześladowała za to cały ród Kadmusa, a szczególnie jej siostrę Ino, mamkę Bachusa. Atamas, mąż jej, rozwścieklony gniewem pozabijał jej dzieci. Tak była ukarana nienawiść macosza, z jaką Ino dzieci z pierwszej żony Atamasa prześladowała. [przypis redakcyjny]

semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie. [przypis redakcyjny]

semen — Kozak na czyjejś służbie. [przypis redakcyjny]

semenowie (z tur.) — wyborowe wojsko, tu: nazwa kozaków pod rotmistrzem Kobyłeckim. [przypis redakcyjny]

semen — żołnierz z gwardii przybocznej sułtańskiej (pierwotnie: myśliwy sułtański). [przypis redakcyjny]

semestr — rok akademicki dzieli się na semestry, obejmujące określone wykłady i ćwiczenia, których zaliczenie jest niezbędne przy zgłoszeniu się do egzaminu. [przypis redakcyjny]

Semi-Mogiły (ukr. Semy Mohyły a. Semymohyły) — osada na połtawszczyźnie, w środkowo-wsch. części Ukrainy. [przypis redakcyjny]

Sena — rzeka Sekwana (tak XIV 105, w. 5) we Francji. [przypis redakcyjny]

senatorem że został starosta — starostowie nie mieli prawa zasiadania w senacie, aby więc zostać senatorem, starosta musiał otrzymać któryś z wyższych urzędów: kasztelana, wojewody, ministra. [przypis redakcyjny]

senatorowie do prawodawstwa należeć nie mogą — był to również postulat Deputacji do popr. Rządu, umieszczony w Zasadach; wywołał namiętne spory w Sejmie; stąd nacisk Staszica. [przypis redakcyjny]

Senatorska — ulica wiodąca z placu Zamkowego na plac Bankowy; w czasie wojny była bardzo zniszczona, obecnie odbudowana. [przypis redakcyjny]

senatory — dziś popr. forma N. lm: senatorami. [przypis redakcyjny]

senatus consilium (łac.) — uchwałę senatu. [przypis redakcyjny]

senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis redakcyjny]

senatus populusque Romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis redakcyjny]

sendomirskiej — zwyczajnie: sandomierskiej. [przypis redakcyjny]

senectus (łac.) — doświadczenie życiowe, powaga. [przypis redakcyjny]

Seneka (4–65) — filozof rzymski, znany z surowych zasad, jakie głosił. [przypis redakcyjny]

sen Jakuba — [w biblijnej Księdze Rodzaju] o drabinie prowadzącej do nieba. [przypis redakcyjny]

sen leniwy — bożek snu, Hypnos, jest leniwy, bo zjawia się dopiero tuż przed świtem. [przypis redakcyjny]

Se noi invitiamo (…) le piante — Jeżeli Imć Pan Kaktus, albo Imć Pan Oset zaproszony zostanie do naszego ogrodu, gdzie będziemy go wychowywali cierpliwie i poważnie, przekonywając go, że wszystkie złośliwe zwierzęta są daleko, po niedługim czasie któryś z członków rodu uzna za dogodne pozbyć się nieznośnych kolców i nabierze uprzejmiejszych obyczajów… Wielkiego wysiłku ze strony tych roślin potrzeba, by wytworzyć wszystkie te żądła; kiedy więc usunięta będzie konieczność tego wysiłku, roślina stanie się łagodniejsza i uleglejsza, i energia jej będzie mogła być użyta do jednego z pożytecznych celów, do których służą rośliny. [przypis redakcyjny]

Se non e vero e bene trovato (wł.) — Jeżeli to nie jest prawda, jest dobrze wymyślone. [przypis redakcyjny]

sensible (fr.) — tu: przemawiający do uczucia. [przypis redakcyjny]

sensim (łac.) — nieznacznie, powoli. [przypis redakcyjny]

sentencja (daw., z łac.) — zdanie. [przypis redakcyjny]

sententiam dixi — wypowiedziałem myśl. [przypis redakcyjny]

sentiebat (łac.) — myślał. [przypis redakcyjny]

sentiunt (łac.) — myślą. [przypis redakcyjny]

senza camicia (wł.) — bez koszuli. [przypis redakcyjny]

separacja — rozłączenie małżonków z utrzymaniem ważności małżeństwa. [przypis redakcyjny]

sepecik — mały sepet, skrzynka z szufladkami na kosztowności lub dokumenty. [przypis redakcyjny]

sepet (daw., z tur.) — ozdobny mebel, skrzynka z szufladami na kosztowności. [przypis redakcyjny]

sepet (daw., z tur.) — skrzynka na kosztowności. [przypis redakcyjny]

sepet — rodzaj przenośnego mebla z szufladami. [przypis redakcyjny]

sepet — skrzynka z szufladami do przechowywania klejnotów, dokumentów itp. [przypis redakcyjny]

sepet (z tur.) — kufer, kosz. [przypis redakcyjny]

septempsalmy — psalmy pokutne. [przypis redakcyjny]

Septemtrion — gromada gwiazd, tzw. Wóz (Wielka Niedźwiedzica); północ. [przypis redakcyjny]

sepulcrum — grobowiec. [przypis redakcyjny]

sequentia: exilium, luctus, dolor tributa sunt ista vivendi (łac.) — kolej: wygnanie, płacz, boleść są to rzeczy nieodłączne od życia. [przypis redakcyjny]

seraj — pałac władcy muzułmańskiego, mieszczący harem, czyli mieszkanie żon i nałożnic władcy. [przypis redakcyjny]

seraskier (z pers. ser: głowa, asker: wojsko) — naczelny wódz. [przypis redakcyjny]

serca ia zto nie mam (starop.) — nie mam do tego serca. [przypis redakcyjny]

serca — tu: współczucia (por. okazać komu serce). [przypis redakcyjny]

Serce jej (…) nosiło tę świętą zasłonę — Tą zasłoną jest ślub zakonny mimowolnie złamany: a choć gwałtem zdarto z niej sukienkę, sercem czystym i pobożnym ślub swój przerwany w duchu spełniła. [przypis redakcyjny]

[Serce królewskie] Nie może objąć w młodem ciele nauk — Hipolit, mając lat zaledwie 9, został arcybiskupem ostryhomskim (strygońskim), a już jako trzynastoletni młodzieniec „siedział w konsystorzu” jako kardynał. [przypis redakcyjny]

serce miękczy (…) Bogom podziemnym — aluzja do postaci Orfeusza, który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki Furie („jędze”), a nawet rzeczy nieożywione. Kiedy zmarła jego żona Eurydyka, udał się do podziemi i tak oczarował Plutona, że uwolnił on Eurydykę pod warunkiem, że Orfeusz nie odwróci się, dopóki nie wyjdą na ziemię. Kiedy już mieli postawić swe stopy na ziemi, Orfeusz odwrócił się i Eurydyka natychmiast zniknęła. Ogromny żal Orfeusza po powtórnej stracie żony tak rozwścieczył trackie kobiety, że w czasie jednej z orgii z okazji bachanaliów rozerwały go na strzępy; zob. też: Ks. 1, Pieśń XXI, Ks. 2, Pieśń II oraz Ks. 2, Pieśń VI. [przypis redakcyjny]

serce roście patrząc — serce rośnie, gdy się patrzy (inne znaczenie daw. imiesłowu). [przypis redakcyjny]

serceście zobligowali — zobowiązaliście, podbiliście serce. [przypis redakcyjny]

Serce stworzone z skłonnością kochania (…) — Wirgiliusz na prośbę Danta, ażeby mu jaśniej wyłożył treść, istotę miłości, która obudzona zewnętrznym wrażeniem, jest zarazem celem naszej zasługi i naszego potępienia, rozwija dalej zasadę miłości, której wykład rozpoczął w pieśni uprzedniej. Według wykładu samego tekstu, miłość jest to skłonienie duszy naszej do przedmiotu, jaki obudza w niej żądzę upodobania. Z tej żądzy wynika tęsknota do posiadania upodobanego przez miłość przedmiotu. Miłość ta, ponieważ jej zasada w duszy naszej w ogólności jest dobrą, sama przez się jest ni złą, ni dobrą. Tajemniczym sposobem rodzące się w nas pojęcie, a z niego kiełkująca skłonność nasza nie uniewinniają fałszywej miłości; ponieważ oprócz tych dwóch bodźców mamy daną sobie od Boga siłę, która nam radzi, a którą czujemy w sobie, i władzę iść za jej radą przeciw naszej skłonności. Rozum więc i wolna wola pierwszymi są bodźcami zasługi i potępienia wszelkich ludzkich czynności. [przypis redakcyjny]

serce żmii pod kwiecistą maską — Julia posługuje się tu ozdobnymi zestawieniami stylistycznymi, używając dwu sprzecznych pojęć (tzw. oksymoron). [przypis redakcyjny]

serce z miską — raczej: „serce jak na misce”, tzn. otwarte (por. „serce jak na dłoni”). [przypis redakcyjny]

Serchio — rzeka blisko miasta Lucca płynąca. [przypis redakcyjny]

Serc wiernych, niezgadnionych… — Nie wiadomo co właściwie Malczewski rozumiał przez słowo: niezgadnionych (Por. w. 93: w oczach myśl zgadnienia (?). [przypis redakcyjny]

serdele a. sardele — małe ryby morskie, podobne do śledzi. [przypis redakcyjny]

serdytes (z ukr.) — gniewajcie się, złośćcie się. [przypis redakcyjny]

serdyty (ukr.) — twardy, gniewny, zacięty. [przypis redakcyjny]

serio — naprawdę. [przypis redakcyjny]

serio promoveram in hosticum (łac.) — znacznie posunąłem się byłem w ziemię nieprzyjacielską. [przypis redakcyjny]

serio — stanowczo. [przypis redakcyjny]

Sermido — Sermide, zamek nad Padem. [przypis redakcyjny]

Sermo — mowa. W licz. mn. — Sermones. Tu — tytuł satyr Horacego. [przypis redakcyjny]

sero moluni deorum molae (łac.) — późno mielą młyny bogów. [przypis redakcyjny]

Sero molunt deorum molae — gr. przysłowie: „Późno mielą bogów młyny”, tj. bogowie za zbrodnie nie od razu karzą; Pasek jednak inaczej to rozumiał: „Po czasie każdy pan gotów”. [przypis redakcyjny]