Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6611 przypisów.
Tu zwracam uwagę na Polskę — w wydaniach z końca XVIII w.: Tu przestrzegam Polskę. [przypis edytorski]
tuzy (daw.) — as w kartach. [przypis edytorski]
tuzy (daw.) — uderzenia pięścią, kijem, guzy. [przypis edytorski]
tuz (z niem.) — as w talii kart; „patrzeć jak w tuza” — patrzeć z uwagą. [przypis edytorski]
tvaikas — nemalonus kvapas, dvokas, smarvė. [przypis edytorski]
tvėrimų — sutvėrimų. [przypis edytorski]
tvertis — griebti (rankomis), čiupti. [przypis edytorski]
tvyla — stukso. [przypis edytorski]
twąśmy krwią (daw. konstrukcja) — skrót od: twą jesteśmy krwią. [przypis edytorski]
Twa cudna postać (…) Na twoim sercu, Nineto! — przekład Edwarda Leszczyńskiego. [przypis edytorski]
Twain, Mark (1835–1910) —właśc. Samuel Langhorne Clemens, amerykański pisarz i satyryk. [przypis edytorski]
twa matka — mowa o Tetydzie, córce Nereusa. [przypis edytorski]
twarde a kolące (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: twarde i kolące. [przypis edytorski]
twarde prządki (mit. gr.) — Parki, przędące nić ludzkiego życia i przecinające ją w momencie śmierci. [przypis edytorski]
twarde — w żargonie czasu okupacji: waluta w złocie (najczęściej dolary), w odróżnieniu od „motyli”, czyli banknotów, których wartość była bardzo niestabilna. [przypis edytorski]
twardo kowaną — wykutą z kamienia; zwrot mieści w sobie aluzję zarówno do nazwiska zmarłego błazna, jak i do jego zawodu w związku z przysłowiem o krainie głupców, gdzie podkuwa się gęsi. [przypis redakcyjny]
twardousty — o koniu: niedający się łatwo kierować. [przypis edytorski]
twardousty źrzebiec — trudny do ujeżdżenia źrebak; krnąbrny koń (wierzchowiec). [przypis edytorski]
Twardowski, Kazimierz (1866–1938) — polski filozof, psycholog i logik, twórca lwowsko-warszawskiej szkoły filozoficznej. [przypis edytorski]
Twardowski — legendarny czarnoksiężnik polski, który zaprzedał duszę diabłu. Według podania — uratowany swą modlitwą przed piekłem zamieszkał na księżycu. [przypis redakcyjny]
Twardowski — legendarny szlachcic, mieszkający w Krakowie w XVI w., który zaprzedał duszę diabłu w zamian za wielką wiedzę i znajomość magii. [przypis edytorski]
Twardowski, Samuel (zm. 1661) — poeta barokowy, autor m. in. poematu Nadobna Paskwalina, opartego o hiszpański oryginał. [przypis edytorski]
twardy — tu: brutalny; w wydaniu z 1816 r.: nikczemny. [przypis redakcyjny]
twardziejszy (daw. forma) — bardziej twardzi; wytrzymali. [przypis redakcyjny]
twarszy — twardszy. [przypis edytorski]
twarz (daw.) — postać. [przypis redakcyjny]
twarz (daw.) — [tu:] postać. [przypis redakcyjny]
Twarz ma pulchną, rumianą… — Jest to, jak często bywa w komediach Moliera, po prostu rysopis aktora, który grał u niego rolę Tartufa (Molier sam grał Orgona). [przypis tłumacza]
twarz najlepsza — Pani Wilczyńskiej, właścicielki pensji, na której kształciła się Narcyza (patrz: Czy to powieść?). [przypis redakcyjny]
Twarz Oli przy gromnicach (…) a z potarganych mgieł ukazał się kościół — [Komentarz autora z Uwag.] Pendant do klasycznego aforyzmu z Bez Dogmatu: „Wszystkie systemy filozoficzne po kolei diabli biorą, a msza św. po staremu się odprawia”. Aforyzm ten figuruje w Księdze złotych myśli z dzieł Sienkiewicza. [przypis autorski]
twarz (starop.) — tu: postać, wygląd. [przypis redakcyjny]
twarzyczkę kratami zasłaniać — tj. żyć w klasztorze zamkniętym, gdzie widzenia z osobami z zewnątrz możliwe są tylko w rozmównicy, w której zakonnica i jej gość są rozdzieleni kratą. [przypis edytorski]
twarzy (starop. forma) — twarze. [przypis edytorski]
twarzy Szczepańskiej się dotykając — dziś popr. bez zaimka „się”: dotykając. [przypis edytorski]
twę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: twą. [przypis edytorski]
Tweed — jedna z gł. rzek w płd. Szkocji, w końcowym odcinku stanowiąca granicę między Szkocją a Anglią. [przypis edytorski]
Tweed — rzeka w płd. Szkocji. [przypis edytorski]
twego… — domyślne: męża. [przypis redakcyjny]
twego — domyślnie: męża. [przypis edytorski]
Twego dziada — Laomedona, króla Troi, ojca Priama. Nestor zetknął się z nim jako członek wyprawy Heraklesa przeciwko Troi. [przypis edytorski]
Twego dziela (starop.) — dla Twego. [przypis edytorski]
twej chwale zdoła — podoła wychwalaniu cię. [przypis redakcyjny]
twej godziny nie czekając — nie czekając na właściwą dla ciebie chwilę (aż staniesz się dorosła). [przypis redakcyjny]
twej matki córką — tak mówiono o dzieciach z nieprawego łoża. [przypis edytorski]
twej sztuki — tragedia pt. Anna Boleyn. [przypis tłumacza]
twejże to sukni szelest — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy to twej sukni szelest. [przypis edytorski]
twe kobiety i rzezaniec Fotyn — Plutarch (rozdz. 62) wymienia tu i Mardiona (= Mardiana). [przypis tłumacza]
twem, białem — daw. (XIX w.) forma N. i Msc. zaimków przymiotników r.ż. i r.n. [przypis edytorski]
twem — dziś popr.: twym. [przypis edytorski]
Twe miasto pieniądz rozrzuca przeklęty — Floreny, jakie pierwsza Florencja biła w swojej mennicy, a które według słów poety psuły obyczaje pasterza i jego owczarni. [przypis redakcyjny]
Twemu sobowtórowi ofiarujemy […] łączy z sobą wszystkich ludzi — autentyczne. [przypis autorski]
Twentieth Century Music Corp. v. Aiken — 422 U.S. 151 (1975), http://supreme.justia.com/cases/federal/us/422/151/case.html#F6, (dostęp 27.06.2014). [przypis autorski]
twe rozkoszne włosy — gwiazda wieczorna odbija się w wodzie. [przypis redakcyjny]
Twerska — gł. ulica dawnej Moskwy, prowadząca od płn.-zach. rogatki (na drodze przez Twer do Petersburga) w stronę Kremla. [przypis edytorski]
Twe serce — walc angielski Straciłam twe serce z filmu Wrzos (1938), z muzyką Władysława Szpilmana i słowami Henryka Herolda (właśc.: Szpilmana). [przypis edytorski]
twierdząc — tu Henkel kładzie cudzysłów, wywołując wrażenie, że w oryginale greckim następuje także oratio recta, czym pomnaża mowy w dziele Flawiusza, które krytyka tak mu wypomina. [przypis tłumacza]
twierdza kapitulowała — Komorno poddało się 25 października 1849 r. [przypis redakcyjny]
twierdza Kinsla — twierdza o takiej nazwie nie występuje w Biblii hebrajskiej. [przypis edytorski]
Twierdza Petropawłowska a. Pietropawłowska — twierdza w Petersburgu, najstarsza budowla w mieście, założona przez Piotra I na Wyspie Zajęczej; do 1917 odgrywała rolę więzienia politycznego. [przypis edytorski]
twierdzę puścili z dymem — Clementz robi słuszną uwagę, że pożar ten nie musiał zniszczyć twierdzy, gdyż potem Tytusowi silnie się opierała. [przypis tłumacza]
Twierdzę więc, że zwierzchnictwo, będąc jedynie sprawowaniem woli powszechnej, nie może być nigdy zbyte (…) Jeśli więc naród przyrzeka po prostu posłuszeństwo, aktem tym rozwiązuje się, traci swój charakter narodu… — niepozbywalność i nieprzenaszalność władzy zwierzchniej jest najbardziej charakterystycznym rysem systemu prawno-politycznego Russa. Logicznym podmiotem woli powszechnej musi być naród jako całość, której nieodłączną częścią jest każdy obywatel. Wola powszechna jest wolą narodu ex definitione [łac.: z definicji; red. WL]. Otóż Russo twierdzi, że tylko sam naród, sam podmiot woli powszechnej, może przejawiać ją w formie aktów zwierzchniczych, że tylko sam naród może być organem przejawiającym tę wolę. Dla Russa „naród” nie jest konstrukcją prawno-polityczną, nie jest tylko idealnym podmiotem aktów prawno-państwowych, ale jest istnością rzeczywistą, mającą realny byt psychiczny i biologiczny. Argumentuje w dwojaki sposób: 1. Woli przenosić nie można, wola jest najściślej związana z podmiotem chcącym, jest zawsze wolą określonego podmiotu i tylko jego wolą, jest, jednym słowem, aktem najściślej indywidualnym. 2. Wola nie może być skierowana ku czemuś, co jest sprzeczne z dobrem podmiotu chcącego. Nikt rozumny nie może chcieć własnej krzywdy i szkody. Choćby zatem ktoś uznał treść cudzej woli za swoją wolę, może to uczynić tylko odnośnie do danej określonej treści, ale nie może odnośnie do wszystkich jej możliwych treści, bo te treści mogą być dlań szkodliwe. Każda nowa treść musi się stać podmiotem odrębnego aktu woli. Tak samo wola powszechna, dążąca zawsze do równej korzyści wszystkich, musi być aktem całego narodu. Naród może powiedzieć: „daną treść woli tego człowieka przyjmuję za treść mojej woli”, ale nie może powiedzieć: „zawsze wola tego człowieka będzie moją wolą”, bo jednostka może chcieć dobra powszechnego, ale chce także swojego wyłącznego dobra, i ta egoistyczna tendencja jej woli musi wpływać na ukształtowanie się samej woli. Żadna sztuka nie dokaże tego, by zabezpieczyć na stałe pokrywanie się jakiejś szczególnej woli z wolą powszechną. — Odnośnie do woli powszechnej odsłania Russo w niniejszym ustępie nową jej cechę: przejawia się ona zawsze w formie aktów zwierzchniczych. [przypis tłumacza]
twierdze Jerycha a mury Jerycha (przen.) — pozornie potężne przeszkody obalone w cudowny sposób: wg Biblii 7 dnia oblężenia 7 kapłanów 7 trąbami zatrąbiło 7 razy i mury Jerycha runęły, a Jozue zdobył miasto. [przypis redakcyjny]
Twierdzenie o maltaństwie Piotra tłumacza (…) puścił w świat niebaczny Krasicki — [por. J. I. Krasicki] O rymotwórstwie i rymotwórcach. [przypis redakcyjny]
Twierdzenie twoje (…) — Fałszywe mniemanie poety zbija tu Beatrycze, nie tylko ze względu koniecznej zawisłości rozmaitych sił między sobą, ale i z fizycznej zasady optyki i katoptryki [katoptryka — dział optyki, który zajmuje się zjawiskiem odbicia światła od zwierciadeł; red. WL]. Gdyby ciemne lub światłe plamy na księżycu wyradzała mniejsza lub większa zsiadłość jego materii w rozmaitych jego częściach, możliwe byłyby dwie sytuacje. Albo mniejsza stałość materii nieodbijająca światła przecinałaby całą tarczę księżyca, albo znajdowałaby się tylko na jego powierzchni jako warstwa zewnętrzna. W pierwszym wypadku, kiedy księżyc znajduje się między słońcem a ziemią, i stąd zaćmienie słońca powstaje, światło mogłoby te przeźroczyste punkty księżycowe przeświecać, czego jak wiadomo, zauważać w zaćmieniu słońca nie można. W drugim wypadku, niezewnętrzna pierwsza przeźroczysta warstwa, ale raczej stała materia, będąca za tą warstwą przeźroczystą, mogłaby tylko światło odbijać. To błędne mniemanie poety jego przewodniczka pod koniec tej pieśni doświadczeniem fizycznym z trzema zwierciadłami udowadnia. [przypis redakcyjny]
twierdzeniom (…) materialistów, opartym w ostatecznej instancji na niespełnialnych obietnicach wyników przyszłych eksperymentów — najlepiej ukatrupia się materialistę, zakładając jego najśmielsze marzenia jako spełnione: widzimy każdy ruszek każdego elektronu w naszym mózgu i w ciele jeżowca Driescha; czy przez to nastąpiło faktyczne sprowadzenie bezpośrednio danych (np. czerwonego koloru) i zjawisk regeneracji do poglądu „materii martwej”? [przypis autorski]
twierdze ośmieszone przed chwilą przez tego pana — Ajschines zarzucał Demostenesowi kłótliwe czepianie się drobnostek. [przypis tłumacza]
twierdzić (daw.) — tu: utwierdzać, wzmacniać. [przypis edytorski]
Twierdzono, że jest mało prawdopodobne, by w mgnieniu oka można posiąść umiejętność władania krótką bronią, jeśli się przez jakiś czas przynajmniej nie posługiwało szpadą — aluzja do przyjętego sposobu walczenia jednocześnie szpadą i sztyletem. [przypis autorski]
Twiggy — przydomek Lesley Lawson (ur. 1949), angielskiej modelki, aktorki i piosenkarki. [przypis edytorski]
twilight (ang.) — zmrok. [przypis redakcyjny]
Twilight. [przypis tłumacza]
twój artykuł — Listy o pismach Gabrielli, pisane, jak później w „Tygodniku Ilustrowanym”, pod pseudonimem „Stefan”. [przypis redakcyjny]
twój (gw.) — tu: mąż. [przypis edytorski]
twój król, „mister G.” — Gustaw V, król Szwecji w latach 1907–1950; podczas pobytu w Wielkiej Brytanii w 1878 nauczył się grać w tenisa i po powrocie do Szwecji założył pierwszy klub tenisowy; jako „Mister G” wielokrotnie grywał dla przyjemności na Riwierze Francuskiej. [przypis edytorski]
twój list, Wando, z renonsem od powieści — jak wspomnieliśmy, podjąwszy próbę, Wanda wyrzeka się tego wspólnego pisania. [przypis redakcyjny]
Twój od dawna i do zgonu — celem zjechania się było przepisanie i oddanie do druku Przedświtu, który wyszedł jako dzieło Gaszyńskiego. [przypis redakcyjny]
twój ojciec — pierwszy mąż Eweliny Hańskiej, Wacław Hański (1782–1841). [przypis edytorski]
Twój, oj! spadnie cud — inna wersja: Twój, ach! spadnie cud! [przypis edytorski]
Twój ostatni list jest okrutny — mowa o następujących ustępach listu Reeve'a z dnia 5-go lutego 1831 r.: „Cierpieć dla opinii i dla sławy, to znaczy drogo kupować towar mało użyteczny. Lecz tu dotykam zasadniczej różnicy między nami. Chcę tylko dodać, że, jak mi się zdaje, więcej dobrego uczyniłbyś ojczyźnie i ludzkości, gdybyś chciał mniej dobrego czynić samemu sobie. Jest mi trudno napisać Ci szczegółowo, co sadzę, żeś uczynić powinien. Lecz nie trać z oczu swego prawdziwego celu, Polski. Zbliż się do niej na tyle, na ile tylko będziesz mógł. Jeśli Ci mam radzić, radziłbym Włochy opuścić, skoro tylko będziesz mógł. Zbyt mało dałem Ci szczegółów o Zamoyskim w liście wczorajszym: wiemy teraz, że podróżował z Walewskim, jako jego służący, że uwięziono ich we Frankfurcie i może odesłano do Berlina. Nie wiem, co uczyni. Nie jest wykluczone, że tu powróci, jeżeli nie znajdzie możliwości przejazdu. Przypuszczam, że uważa się za wyzwolonego spod władzy ojcowskiej, zważywszy, że ojciec jego schronił się do Petersburga, a synowie pozostali, żeby podtrzymać imię i sławę imienia Zamoyskich…”. [przypis redakcyjny]
twój Sobakiewicz — tu pogard. o mężu kochanki, od ros. sobaka: pies. [przypis edytorski]
twój syn — Stanisław Gabriel, którego Narcyza była chrzestną matką. [przypis redakcyjny]
Twój Thiers — Thiers J. L. A. (1797–1877) znany historyk i polityk, zwalczający wówczas namiętnie Guizota. [przypis redakcyjny]
twój urzędnik — tak jest: scytyjscy łucznicy, niewolnicy państwa, była to wojskowo zorganizowana policja ateńska. Było ich 1200. Pełnili obowiązki pachołków rządowych i katów, jako ludzie plemienia dzikiego, do ślepego posłuszeństwa nawykli. Tu jednak widać, że to tam rozmaicie z tą karnością bywało. [przypis tłumacza]
twój wspólnik Ajschinesie, nie mój, choćbyś pękł, kłamco — Czytelnik zauważy silną różnicę tonu i kolorytu między demegoriami a mowami sądowymi. [przypis tłumacza]
twój wstęp — wstęp napisany przez Wandę, który pozostał w rękopisie. [przypis redakcyjny]
twójże to jest — czy to jest twój. [przypis edytorski]
twórca Nibelungów — Ryszard Wagner (1813–1883), kompozytor niemiecki, twórca m.in. wielkiego dzieła operowego w czterech częściach, opartego na motywach mitologii starogermańskiej pt. Pierścień Nibelunga. [przypis edytorski]
twórca Promethidiona — Cyprian Kamil Norwid. [przypis edytorski]
twórca Przepióreczki — Stefan Żeromski, jako autor dramatu Uciekła mi przepióreczka. [przypis edytorski]
twórca (…) rzeźbi w literacko-historiozoficzno-biblijno-filologiczno-symbolicznym volapüku — tworzy się np. nowego Don Juana, nowego Fausta (Twardowskiego), Konrada, Chrystusa, a pewien krytyk domaga się nawet polskiego diabła. Znam też jednego pełnego nadziei poetę, który chciał w swoim poemacie urządzić rendez-vous Don Quichota, Don Juana i… Hioba. [przypis autorski]
Twórca — tu: Stwórcy. [przypis edytorski]
twórczość artystyczna (…) „jest zmierzeniem się ja [artysty] z nieskończonością (…) jest sądem o całej nieskończoności, jaka jest — S. Brzozowski, Współczesna krytyka literacka, [w:] Dzieła wszystkie, t. VI, s. 42. [przypis autorski]
Twórczość (…) jakimś nieokreślonym i nieustającym „niech się stanie” — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 21. [przypis autorski]
twórczość umysłowa stanowi tak rozkoszną czynność życia (…) aktem twórczym w rzeczywistym życiu — E. Breiter, Stanisława Brzozowskiego „Módl się i pracuj”, „Zdrój” 1918, s. 93. [przypis autorski]
twórczość z współczesnego ducha płynącą — M. Posner-Garfein, Kilka słów o modernizmie, „Krytyka” 1899, z. I, s. 91. [przypis autorski]
twór niższy — To jest: człowiek w porównaniu ze Stwórcą swoim, którego treści duchowej cyrklem rozumu zmierzyć nie może, albowiem Bóg, jak się wyraża poeta, to dobro bez końca, sam w sobie mierzy się cyrklem własnym. [przypis redakcyjny]
Twofold — zatoka w płd.-wsch. Australii, położona na 37°04' szer. południowej. [przypis edytorski]
twoją matkę… — aluzja do rozmowy z Lotą, o której wspomina Werter w liście z 13. maja 1771. [przypis redakcyjny]
twoją szanownę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: twoją szanowną. [przypis edytorski]
twoja mowa jest wielce bezbożna — Argument aż nazbyt często używany, aby utożsamiać z bezbożnością wszelką krytykę osób osłoniętych płaszczem religii. Nie oszczędzono tego argumentu i Molierowi, który też jakby z góry nań odpowiada. Być może, że ten ustęp (z pewnością zaś następna tyrada Kleanta) wpisany jest później dla odparcia zarzutów. Tyrada ta obiegała w odpisie Paryż w czasie zakazu sztuki. [przypis tłumacza]
