Przypisy

możem (…) nie miał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: może nie miałem. [przypis edytorski]

możem przechodził — inaczej: może przechodziłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

możem — skrócone od: może jestem. [przypis edytorski]

możemy być tego iści (daw.) — możemy być tego pewni. [przypis edytorski]

Możemy fotografować kości żywego człowieka — tj. wykonywać zdjęcia rentgenowskie, obrazy otrzymywane za pomocą promieni rentgenowskich przenikających przez ciało pacjenta. [przypis edytorski]

możemyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy możemy. [przypis edytorski]

możeście wy mnie wzięli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: może wy mnie wzięliście. [przypis edytorski]

Możeście zostawił (…) gdzieście był — grzecznościowa forma stosująca gramatyczne formy lm w wypowiedziach skierowanych do pojedynczej osoby; dziś: możeście zostawili, gdzieście byli. [przypis edytorski]

możeś miała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: może miałaś. [przypis edytorski]

Możeś (…) nie zajrzał — może nie zajrzałeś (przykład ruchomości końcówki fleksyjnej czasownika. [przypis edytorski]

możeś (…) powiedziała — może powiedziałaś. [przypis edytorski]

możeś (…) rozmawiał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: może rozmawiałeś. [przypis edytorski]

możeś się (…) nie zastanowił — inaczej: może się nie zastanowiłeś (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

możeś się zakochał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: może się zakochałeś. [przypis edytorski]

możeś słyszała — inaczej: może słyszałaś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

możeś słyszał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: może słyszałeś. [przypis edytorski]

możeś ty — przykład konstrukcji z formą czasownika „być” skróconą końcówki fleksyjnej dołączonej do czasownika modalnego; inaczej: może ty jesteś. [przypis edytorski]

możeś wrony łapał — dziś: może łapałeś wrony. [przypis edytorski]

może się nam jaki delfin trafi pod wierzch — zapewne aluzja do opowieści o pieśniarzu Arionie, zmuszonym przez marynarzy do wyskoczenia za burtę statku, oraz delfinie, który wziął go na grzbiet i dowiózł do lądu; zob. Herodot, Dzieje I 24. [przypis edytorski]

możesz — czy może. [przypis edytorski]

możeszli (daw.) — czy możesz. [przypis edytorski]

możeszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]

możeszli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]

możeszli wydać głos(daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli możesz wydać głos. [przypis edytorski]

możeszże (daw.) — czy możesz. [przypis edytorski]

możeszże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czyż możesz, czy możesz. [przypis edytorski]

możeszże — inaczej: czy możesz. [przypis edytorski]

możeszże — konstrukcja z partykułą -że o znaczeniu pytającym; inaczej: czy masz; czyżbyś miała. [przypis edytorski]

możeszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]

możeta (gw.) — możecie. [przypis edytorski]

możet pogulit pojdiom (ros.) — może pójdziemy pospacerować. [przypis edytorski]

może — tu: możliwe. [przypis edytorski]

możeż być (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy może być. [przypis edytorski]

Możeż — czy może. [przypis edytorski]

możeż — czy może. [przypis edytorski]

możeż (daw.) — czyż może. [przypis edytorski]

możeż — daw. forma z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; inaczej: czy może; czyż może. [przypis edytorski]

Możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy może. [przypis edytorski]

możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, wzmacniającą i tworzącą pytanie retoryczne; znaczenie: czy może; czyż może. [przypis edytorski]

możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, wzmacniającą i tworzącą pytanie; znaczenie: czy może; czyż może. [przypis edytorski]

możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy może. [przypis edytorski]

możeż sądzić — konstrukcja z partykułą -ż (skróconą od -że); znaczenie: czyż może sądzić. [przypis edytorski]

możeż to być — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; inaczej: czy może to być; czyż może to być. [przypis edytorski]

możeż — tu: czy może, czyżby mógł (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]

możliweż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytającą, tu w znaczeniu: „czy możliwe?”. [przypis edytorski]

możliwości nowej formy kultu Angeliki (…) o której sam wspomniał w rozmowie z Olą (s. 346. w. 23 i n.) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment: „Ty jesteś moją ofiarą… (…) Ofiarą, ale nie moją. Tyś myślała, że ja jestem tylko pospolitym grzesznikiem, a ja jestem tylko kapłanem. Pamiętasz Powinowactwa z wyboru? Widzisz, chciałem… niech się potwór nasyca. Naprzód tę aktorkę, potem ciebie, potem jeszcze inne, aby się ten głodny wampir nasycał” (rozdział XVII). [przypis edytorski]

możliwy (pot.) — akceptowalny, do przyjęcia. [przypis edytorski]

możliwy (pot.) — możliwy do przyjęcia, wystarczająco dobry, nadający się do czegoś. [przypis edytorski]

możną — tu: potężną. [przypis edytorski]

można by o Stanisławskim powiedzieć: figura rabelesowska. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Lekcja Stanisławskiego (rys. S. Rzeckiego w „Liberum Veto”). [przypis edytorski]

możnali — czasownik z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

można siła (starop.) — siła, która [wiele] może. [przypis edytorski]

można widzieć — raczej: można zobaczyć; widać. [przypis edytorski]

Można więc przypuszczać, że chodzi o bitwę pod Koryntem z roku 368 przed Chr., w której Ateńczycy pod wodzą Chabriasa ponieśli klęskę, walcząc z Tebami — stoczoną podczas drugiej inwazji tebańskich wojsk Epaminondasa na Peloponez, maszerujących na pomoc Argos, Elidzie i Arkadii. Przejścia przez Przesmyk Koryncki strzegły dowodzone przez Chabriasa wojska Aten, Koryntu i Pellene, do których dołączyli Spartanie. Epaminondas zaatakował o świcie najsłabszą placówkę, strzeżoną przez Spartan, przedarł się i dołączył do swoich peloponeskich sojuszników (Ksenofont, Hellenika VII 1.15–18). Po spustoszeniu okolic miast sprzymierzonych ze Spartą oddziały tebańskie usiłowały zagarnąć Korynt, ale Ateńczycy z korpusu Chabriasa wyszli z miasta, zajęli wyżej położone pozycje i odparli atak (Hellenika VII 1.18–19; Diodor Sycylijski, Biblioteka historyczna XV 69.2). Zapewne w dialogu chodzi jednak o późniejsze, pomniejsze starcie, w którym nakłonieni przez Epaminondasa Argiwowie w nocnym ataku zajęli kluczową pozycję na górze Onejon w pobliżu Koryntu, słabo strzeżoną przez spartańskie oddziały Nauklesa i ateńskie Timomachosa (Hellenika VII 1.41). [przypis edytorski]

możnaż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można, czyż można. [przypis edytorski]

możnaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można, czyż można. [przypis edytorski]

możnaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można. [przypis edytorski]

możnem i chudszem (starop. forma) — możnym i ubogim. [przypis edytorski]

możno (białorus.) — można; nie możno: nie można, nie wolno. [przypis edytorski]

możny (daw.) — potężny. [przypis edytorski]

możny — tu: potężny. [przypis edytorski]

możyć się (daw.) — wyniszczać się. [przypis edytorski]

mozaistyczny — związany z mozaizmem, czyli judaizmem; określenie używane głównie w zach. chrześcijaństwie, utworzone od imienia Mojżesza, biblijnego prawodawcy judaizmu. [przypis edytorski]

mozaizm — określenie judaizmu używane gł. w zach. chrześcijaństwie, nazwa utworzona od imienia Mojżesza, pierwotnego prawodawcy judaizmu; niektórzy historycy (m.in. Feliks Koneczny) używali nazwy mozaizm na określenie pierwotnej wersji religii żydowskiej, opartej na Biblii (Torze) i różnej od judaizmu opartego na Talmudzie, ukształtowanego wg tej wykładni dopiero w pierwszych wiekach naszej ery i w opozycji do chrześcijaństwa. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeus (1756–1791) — austriacki kompozytor i wirtuoz. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeus (1756–1791) — austriacki kompozytor, wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — austriacki kompozytor, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich; dostaje się [Mozartowi] dostojne kopnięcie poniżej pleców: pracodawca Mozarta, arcybiskup Hieronymus von Colloredo, nie zgadzał się na jego występy poza swoją placówką, w maju 1781 doszło między nimi do kłótni: kompozytor usiłował zrezygnować, ale spotkał się z odmową; niedługo później odwołano go w rażąco obraźliwy sposób, kopniakiem wymierzonym przez zarządcę. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — austriacki kompozytor, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — kompozytor i klawesynista niemiecki. [przypis edytorski]

Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — wybitny kompozytor austriacki, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich. [przypis edytorski]

mozgi — mózg; używanie tego wyrazu w l. mn. w znaczeniu l. poj. jest prowincjonalizmem.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

mozół — trud. [przypis edytorski]

mozół — wysiłek, zwł. męczący a monotonny. [przypis edytorski]

mozo (hiszp.) — chłopak, młodzieniec; służący, posługacz, chłopiec na posyłki. [przypis edytorski]

mozoła (a. mozół) — trud. [przypis edytorski]

mozoła (przestarz.) — dziś: rodz. m. mozół; trud. [przypis edytorski]

mozoł — mozół, trud. [przypis edytorski]

mozoł — trud, wysiłek. [przypis edytorski]

mozolić się — trudzić się. [przypis edytorski]

mozolnie — powoli i pracowicie. [przypis edytorski]

mozos de campo (hiszp.) — młodzi ludzie ze wsi. [przypis edytorski]

Mozyr, dziś pol. Mozyrz, brus. Мазыр — miasto położone nad Prypecią, w płd. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]

Mozyrskie — rejon położonego nad Prypecią miasta Mozyrz w ob. Białorusi; w czasach caratu: powiat mozyrski w guberni mińskiej. [przypis edytorski]

mraka (daw., gw.) — dokuczliwy deszcz, szaruga; mgła, brak widoczności. [przypis edytorski]

mraka (reg. daw.) — mgła, szaruga. [przypis edytorski]

Mr (ang.) — skrót od mister: pan. [przypis edytorski]

Mr. (ang.) — skrót od mister: pan. [przypis edytorski]

mrg. nowop. — skrót od: morga nowopolska (dawna jednostka powierzchni gruntu, równa 0,56 ha). [przypis edytorski]

Mr Hyde — bohater powieści Roberta Louisa Stevensona Doktor Jekyll i pan Hyde (1886) mroczne alter ego doktora Jekylla, obudzone wskutek eksperymentów medycznych. [przypis edytorski]

mrówię — dziś: mrowie, tj. wielka ilość (mrówek). [przypis edytorski]

mrówię — dziś popr.: mrowie. [przypis edytorski]

mrówisko — dziś popr. pisownia: mrowisko. [przypis edytorski]

mrówki — o wielkich mrówkach gromadzących złoto i o Arymaspach walczących o nie z gryfami wspomina Herodot. [przypis edytorski]

mrówkolew — drapieżny owad znany z tego, że w postaci larwalnej ukrywa się zakopany na dnie lejkowatego dołka z piasku, czyhając na przechodzące mrówki, którymi się żywi. [przypis edytorski]

mróz go zajął po pacierzu — przeleciał go dreszcz po plecach (po kręgosłupie). [przypis edytorski]

mrocznia — tu: mrok, ciemność (lm: te mrocznie). [przypis edytorski]

mroczniejszą dusza jego zda się — dziś z M.: mroczniejsza (…) zda się. [przypis edytorski]

mroczyć (daw.) — wprawiać w zamroczenie. [przypis edytorski]

mroki — dziś popr. forma N.lm: mrokami. [przypis edytorski]

mrokiem — o zmroku, wieczorem. [przypis edytorski]