Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7556 przypisów.
dukat — złota moneta, używana w Europie do XIX w. [przypis edytorski]
dukat — złota moneta używana w Europie do XIX w.; w oryginale: pistol, francuska nazwa dublona, złotej monety hiszpańskiej, lub wzorowanego na nim francuskiego luidora (ludwika), bitego od 1640. [przypis edytorski]
duk — diuk, książę; tytuł romański, ale Staszic zdaje się mieć na myśli także niemieckich książąt. [przypis redakcyjny]
Du, komm hier, Knabe. Du hast Glück. Du bleibst leben. Weg (niem.) — Ty, chodź tu, chłopczyku. Masz szczęście. Zostajesz przy życiu. Precz. [przypis edytorski]
duksie — żartobliwie utworzony polski wołacz od łac. słowa dux: wódz. [przypis edytorski]
dukt — ciąg, bieg. [przypis redakcyjny]
dukt — droga leśna; dziś popr. lm: dukty. [przypis edytorski]
dukt — przeprowadzenie liniji granicznej. [przypis redakcyjny]
dukt (z łac.: prowadzenie, ciąg) — tu: kanał lub rurociąg doprowadzający wodę; por. akwedukt. [przypis edytorski]
duk (z fr.) — książę. [przypis edytorski]
duk (z łac. dux) — wódz, książę. [przypis redakcyjny]
Dulag — skrót od Durchgangslager, obóz przejściowy dla ludności cywilnej. [przypis edytorski]
dulce cum utili (łac.) — przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]
dulcedine (łac.) — ujęci słodyczą. [przypis redakcyjny]
dulcedo (łac.) — słodycz, ponęta. [przypis redakcyjny]
dulcem recordationem (łac.) — dosł.: w słodkiej pamięci; w miłym wspomnieniu. [przypis redakcyjny]
dulces (hiszp.) — słodycze. [przypis edytorski]
dulces moriens reminiscitur Argos — Cytacja z Eneidy: „Niech umierając wspomina słodkie Argos”. [przypis autorski]
dulces — słodycze. [przypis autorski]
Dulcior est fructus post multa pericula ductus (łac.) — Słodszy jest owoc uszczknięty po wielu niebezpieczeństwach. [przypis tłumacza]
dulcis locus patriae (łac.) — słodka ziemia ojczysta. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodka pamięć. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodkie wspomnienie. [przypis redakcyjny]
Dulcissima Dolores mia! (hiszp.) — Moja najsłodsza Dolores! [przypis edytorski]
Dulcyn — braciszek zakonny; umknął po kryjomu i wstąpił w rolę zapaleńca religijnego, wmawiając w lud łatwowierny, że on jest rzeczywistym apostołem bożym. W r. 1305 w górach Nowary założył sektę znaną odtąd pod imieniem dulcynów. Dulcyn w krótkim czasie zebrał z tysiąc zwolenników około siebie, lecz ścigany przez wojsko biskupa miasta Vercelli schwytany został w górach Nowary razem ze swoją żoną i z nią [w:] 1307 r. żywcem spalony na rynku tegoż miasta. [przypis redakcyjny]
Dulcynea — bohaterka powieści Don Kichote Miguela Cervantesa, kochana przez głównego bohatera. [przypis edytorski]
Dulcynea — ukochana Don Kichota, tytułowego bohatera powieści Miguela Cervantesa. [przypis edytorski]
Dulcynea — ukochana Don Kichota; w jego wyobraźni — piękna i subtelna dama, w rzeczywistości brzydka i ordynarna chłopka. [przypis redakcyjny]
Dulcynea — ukochana Don Kichota, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea — wyimaginowana księżniczka Don Kichota, bohatera-wariata z powieści Miguela de Cervantesa; w rzeczywistości wiejska dziewka o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea z Tobosco — ukochana Don Kichota, bohatera powieści Miguela de Cervantesa, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
Dulcynea z Toboso — ukochana Don Kichota, wyimaginowana księżniczka, w rzeczywistości wiejska dziewczyna o imieniu Aldona Lorenzo. [przypis edytorski]
dulczyć (gw.) — ślęczeć, trudzić się. [przypis edytorski]
dulczyć (gw.) — siedzieć gdzieś z obowiązku. [przypis edytorski]
du lebst noch (niem.) — ty jeszcze żyjesz. [przypis edytorski]
dulec — papieros. [przypis edytorski]
Dulfus, Stanisław (1762–1847) — polski pułkownik, uczestnik wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
Dulichion — wyspa sąsiadująca z Itaką. [przypis edytorski]
Du lieber Gott! Es ist ja schon zehn Uhr (niem.) — Boże kochany! Jest już przecież dziesiąta godzina. [przypis redakcyjny]
Du liebst mich (niem.) — Kochasz mnie. [przypis edytorski]
dulka — element łodzi wiosłowej w postaci ruchomego pierścienia lub widełek przymocowanych do burty, służący do utrzymywania wiosła w odpowiedniej pozycji. [przypis edytorski]
dulki — kołki w burcie na wiosło. [przypis autorski]
dulkina — perk.: suima, pradeda varginti. [przypis edytorski]
dul — papieros. [przypis autorski]
Dulska — niezamierzona zbieżność z nazwiskiem bohaterki dramatu Gabrieli Zapolskiej Moralność pani Dulskiej, który powstał niemal 20 lat później. [przypis edytorski]
dulskie… głosy — tytułowa bohaterka komedii Moralność pani Dulskiej (1907) Gabrieli Zapolskiej to typ obłudnej, ograniczonej i krzykliwej drobnomieszczanki. [przypis redakcyjny]
Du, Lumpenhund. Vater? Das macht nichts. Ein Schuss, ein Mensch… es ist aus mit ihm (niem.) — Ty szmato. Ojciec? To nic nie znaczy. Jeden strzał, jeden człowiek… już po nim. [przypis edytorski]
duluoti — darytis dulam, palšti. [przypis edytorski]
Duma — Duma o hetmanie, dzieło Żeromskiego z 1908 roku. [przypis edytorski]
Duma (…) Gdy w Madianie grzmiał miecz Gedeona — Dumna tutaj jest, zdaje się, złośliwość ludzi światowych, którzy radzi obracają w śmieszność wysiłki ascetyzmu. [przypis tłumacza]
Dumain: Odkryj tekst jaki, jakie prawo stare. Longaville: I diabła jakim oszukaj fortelem — w późn. wyd. tłumaczenie zweryfikowano, dodając jeden wers i odmiennie przypisując postaciom: „Dumain: Właśnie! na grzech nasz wynajdź jakie ziele. Longaville: Odkryj tekst jaki, jakie prawo stare i diabła jakim oszukaj fortelem”. [przypis edytorski]
duma (lit.) — epicki utwór o tematyce historyczno-bohaterskiej, zawierający motywy balladowe; smutna pieśń. [przypis edytorski]
dumami ognie rozpala — w myślach zapala ognie. [przypis edytorski]
Dumanet — zabawny typ żołnierza, spopularyzowany we Francji przez karykatury i utwory sceniczne; po raz pierwszy ukazuje się w wodewilu braci Cogniard Trójkolorowa kokarda, granym w r. 1831. [przypis redakcyjny]
Dum annus (…) ingeminabit (łac.) — Gdy z trzech szóstek rok się składa,/ A Marek święcone śniada,/ W Boże Ciało Jan przypada,/ Jan Kazimierz tron zasiada,/ Wtedy Polsce biada, biada! [przypis redakcyjny]
Duma o Hetmanie — poemat historyczny Stefana Żeromskiego z 1908 r. [przypis edytorski]
duma o Żółkiewskim ze Śpiewów Niemcewicza — Duma o Żółkiewskim z cyklu Śpiewów historycznych (wyd. 1816) Juliana Ursyna Niemcewicza (1757–1841), skomponowanych w celach dydaktycznych, przedstawiających wyidealizowaną wizję historii Polski, opublikowanych dla większej atrakcyjności „z muzyką i rycinami” i będących rodzajem podręcznika historii do recytowania lub śpiewania. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. W pierwszych dwóch Dumach (od kwietnia 1906 do czerwca 1907) dominowali posłowie o poglądach liberalnych i socjalistycznych; izby te zostały rozwiązane przez cara. Wybory do trzeciej odbyły się w listopadzie 1907 przy zmienionej ordynacji wyborczej, ograniczającej poprzez system kurialny reprezentację robotników, chłopów i nierosyjskich narodowości Imperium, wskutek czego wyłoniono skład dużo bardziej konserwatywny i przychylny absolutyzmowi. [przypis edytorski]
Duma Państwowa — izba niższa parlamentu Imperium Rosyjskiego, powołana manifestem cesarskim w 1906 z powodu kryzysu państwa wywołanego przez rewolucję 1905 roku. [przypis edytorski]
duma — rodzaj smutnej pieśni. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis redakcyjny]
Dumas, Aleksander (ojciec) (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis edytorski]
Dumas, Aleksander (syn) (1824–1895) — syn pisarza Aleksandra Dumasa, autor m. in. powieści Dama kameliowa. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, m.in. Trzej muszkieterowie oraz Hrabia Monte Christo. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, ojciec (1802–1870) — francuski powieściopisarz i dramaturg; brał udział w rewolucji francuskiej z 1830 roku i walce o niepodległość Włoch; autor poczytnych powieści historycznych z wątkami awanturniczymi i romansowymi, np. Trzej muszkieterowie (1844). [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych; w 1848 zasłynął Damą kameliową, po której powstały komedie, np. Półświatek, Cudzoziemka. [przypis edytorski]
Dumas, Alexandre, syn (1824–1895) — francuski pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor powieści obyczajowych, komedii moralistycznych. [przypis edytorski]
Dumas fils — Dumas syn. [przypis edytorski]
Dumas, Jean Baptiste (1800–1884) — chemik francuski, profesor Sorbony, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Dumas — niestety, nie udało się ustalić, czy chodzi o Alexandre'a Dumasa ojca (1802–1870) czy syna (1824–1895). [przypis edytorski]
Dumas, René-François (1753–1794) — prawnik, polityk, wiceprzewodniczący Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]
duma — tu: dumanie, myśli. [przypis edytorski]
duma — tu: smutna, elegijna pieśń. [przypis edytorski]
duma — tu: utwór epicko-liryczny osnuty wokół wydarzeń historycznych i opiewający zwykle słynną postać; duma zawiera motywy balladowe, charakterystyczny jest dla niej nastrój elegijny; gatunek wywodzi się z średniowiecznego gatunku pieśni wyrażającej żal po rycerzu. [przypis edytorski]
Du Maurer? (niem.) — ty murarz? [przypis edytorski]
Du Maurer, verfluchter Spitzbube? (niem.) — Tyś murarz, hultaju przeklęty? [przypis edytorski]
duma (z ukr.) — liryczno-epicka pieśń o życiu Kozaków, o tematyce historyczno-bohaterskiej lub obyczajowej. [przypis edytorski]
Dum (…) bacillo — Iuvenalis, Satirae III, 26. [przypis tłumacza]
dumbas — łódź rzeczna, prom. [przypis redakcyjny]
dumca (daw.) — pyszałek; postępowaniem takim zasłynął później Tyzenhaus, podskarbi wielki litewski za Stanisława Augusta (upadł w r. 1780). [przypis redakcyjny]
dum Capitolium (łac.) — dopóki Kapitol (Horacy, Pieśni III, 30). [przypis edytorski]
dum-dum — pocisk karabinowy powodujący rozległe rany szarpane. [przypis edytorski]
dumę, którą (…) powziąłeś o sobie, spojrzej (…) sobie na nogi, to spuścisz ten ogon — odwołanie do pawia jako symbolu dumy oraz jako uosobienia połączenia świetnych pozorów i niepięknej treści; popularne powiedzenie: paw płacze patrząc na swe nogi (wg ind. legendy paw zamienił się na nogi na czas konkursu tańca z podstępną przepiórką, która potem uciekła nie oddając mu pożyczonych nóg), por. także: „Pawie, pojrzyj na swe nogi, gdy roztoczysz ogon drogi”; wezwanie do ukorzenia się, opamiętania w nieuzasadnionej dumie. [przypis edytorski]
dumę Szkota i Anglika, której za ciasne ich ziem pogranicze — Długie i zacięte walki pobudzone nienawiścią rodową między Anglią a Szkocją, jakie wrzały na początku XIV wieku. [przypis redakcyjny]
du mercure (fr.) — rtęć. [przypis edytorski]
Dum (…) hora (łac.) — „Nim się wypłaci myto, nim wyprzęnie muły,/ Cała godzina mija” (Horatius, Satirae, I, 5, 11; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
dumieje — dziś popr. forma: zdumiewa. [przypis edytorski]
Dum (…) impellitur — Terentius, Andria I, 6, 32. [przypis tłumacza]
dumka (daw.) — wymysł, mniemanie. [przypis edytorski]
dumka — ludowa ballada. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — ludowa pieśń ukraińska w formie ballady. [przypis edytorski]
dumka — pieśń. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl, pomysł; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumka (ukr.) — myśl; por.: dumać. [przypis edytorski]
dumki Bohdana — tęskne ludowe ballady ukraińskie Józefa Bohdana Zaleskiego (1802–1886), przedstawiciela tzw. szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. [przypis edytorski]
dummes Tier (niem.) — głupie bydlę (dosł.: zwierzę). [przypis edytorski]
Dumme, verfluchte Polin (niem.) — głupia, przeklęta Polka. [przypis edytorski]
dumna była na co — dziś popr.: dumna była z czego. [przypis edytorski]
dumna filozofia lub zaślepiony stronniczością umysł widzi w nich tylko szczęśliwych oszustów — zwrócone przeciw Wolterowi. [przypis tłumacza]
