Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7183 przypisów.

Breughelowie, Brueghelowie a. Bruegelowie — rodzina malarzy niderlandzkich, z których najbardziej znany to Pieter Bruegel Starszy (ok. 1528–1569), autor wielu pejzaży o tematyce chłopskiej (od 1559 swoje obrazy zaczął podpisywać z pominięciem litery „h” w nazwisku). [przypis edytorski]

Breughel, Pieter (ok. 1525–1569) — niderlandzki malarz i rysownik; wiele jego obrazów przedstawia sceny rodzajowe rozgrywające się w środowisku chłopskim. [przypis edytorski]

breve (łac.) — dokument papieski niższej rangi niż bulla. [przypis edytorski]

breve (łac.: krótkie) — oficjalna publikacja papieskiego stanowiska w sprawie mniejszej wagi. [przypis edytorski]

breve (z łac.) — tu: krótkie oświadczenie. [przypis edytorski]

brevi manu (łac.) — natychmiast. [przypis edytorski]

brevi manu (łac.) — po prostu. [przypis edytorski]

Brevis (…) credas — Quintilianus, Institutio oratoria, XII, 11. [przypis tłumacza]

brevis (…) fio — Horatius, Ars poetica, V, 35. [przypis tłumacza]

brevis vita (łac.) — krótkie życie. [przypis redakcyjny]

brewe — dekret papieża w sprawach mniejszej wagi. [przypis redakcyjny]

brewerie — awantury, kłótnie. [przypis edytorski]

brewerie — kłótnie, awantury. [przypis edytorski]

brewerie (wł. breveria: samochwalstwo) — wybryki, zakłócanie spokoju lub porządku społecznego. [przypis edytorski]

breweriować — zakłócać spokój. [przypis edytorski]

brewe — urzędowe pismo papieskie dotyczące spraw mniejszej wagi. [przypis edytorski]

brewiarz — książka modlitw dla księży. [przypis edytorski]

brewiarz — książka zawierająca zbiór modlitw obowiązkowych dla duchownego na każdy dzień. [przypis edytorski]

brewiarz — książka zawierająca zbiór obowiązkowych modlitw dla duchownych katolickich. [przypis edytorski]

brewiarz — księga liturgiczna do codziennej modlitwy. [przypis edytorski]

brewiarz — księga zawierająca zbiór modlitw (głównie psalmów) na każdy dzień roku kościelnego, odmawianych obowiązkowo przez duchownych katolickich. [przypis edytorski]

brewiarz — księga zawierająca zbiór modlitw (głównie psalmów) na każdy dzień roku kościelnego, odmawianych obowiązkowo przez duchownych katolickich; tu: modlitwy z brewiarza. [przypis edytorski]

brewiarz — księga zawierająca zbiór modlitw obowiązkowych dla księży. [przypis edytorski]

brewiarz — skrócony zbiór modlitw używany przez księży rzymskokatolickich. [przypis edytorski]

brewiarz — zbiór modlitw dla duchownych katolickich. [przypis edytorski]

brewiarz — zbiór modlitw obowiązujących duchownych; modlitewnik. [przypis edytorski]

brewiarz — zbiór modlitw przeznaczonych do liturgii godzin (znanej zarówno kościołowi rzymskokatolickiemu, jak grekokatolickiemu i mającej swój odpowiednik w różnych kościołach protestanckich); duchowni katoliccy są zobowiązani do codziennego odmawiania całego brewiarza. [przypis edytorski]

brewiarz (z łac. breviarium: skrót) — używana w kościele katolickim księga zawierająca zbiór codziennych modlitw (tzw. liturgię godzin; godzinki). [przypis edytorski]

brew' — ten zapis ujawnia jeszcze daw. obecność na końcu wyrazu jeru miękkiego, półsamogłoski występującej w języku prasłowiańskim do XI w. [przypis edytorski]

Breza, Tadeusz (1905–1970) — prozaik, publicysta i dyplomata, autor m. in. eseistycznej książki Spiżowa Brama, poświęconej funkcjonowaniu Watykanu. [przypis edytorski]

Briand, Aristide (1862–1932) — polityk francuski, wielokrotnie minister (gł. spraw zagranicznych), 11-krotnie premier; znany z zaangażowania w sprawy międzynarodowe; laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1926). [przypis edytorski]

Briand, Aristide (1862–1932) — premier Francji (1909–1911 r., 1913, 1915–1917, 1921) oraz minister spraw zagranicznych (1925–1932); jego nazwisko łączy się przede wszystkim z podpisaniem w 1925 r. układu w Locarno z Niemcami, Wielką Brytanią, Włochami i Belgią (za wkład w negocjacje otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1926 r.), zaproponowaniem i realizacją traktatu przeciwwojennego (zw. także: paktem paryskim a. paktem Brianda-Kellogga, 1928) oraz z przestawioną w 1930 r. propozycją integracji państw europejskich: Francji, Wielkiej Brytanii i Niemiec jako państw-założycieli oraz pozostałych państw Europy (z wyłączeniem Turcji i Rosji), w ramach Unii Federacyjnej czy też Stanów Zjednoczonych Europy, połączonych unią celną, wspólnym rynkiem, systemem bezpieczeństwa oraz niektórymi instytucjami. [przypis edytorski]

Briand w Locarno pokazał Niemcom drogę na wschód — 25. października 1925 r. w Locarno (Szwajcaria) został podpisany szereg traktatów pomiędzy Niemcami, Francją, Wielką Brytanią, Włochami i Belgią; obecni byli również przedstawiciele Polski i Czechosłowacji, jednak nie uczestniczyli w głównych obradach. Znaczenie układu z Locarno polegało przede wszystkim na podkreśleniu równorzędnej pozycji Niemiec wśród mocarstw Europy. Niemcy potwierdziły nienaruszalność swych granic zachodnich (z Belgią i Francją; tzw. Pakt reński) wyznaczonych traktatem wersalskim po I wojnie, ale jednocześnie odmówiły gwarancji granic wschodnich, z Polską i z Czechosłowacją. Osobne układy podtrzymujące wcześniejsze sojusze na wypadek dokonania agresji przez Niemcy podpisała z Polską i Czechosłowacją Francja, nie weszły one jednak do zasadniczego tekstu paktu reńskiego. Ze strony Francji pertraktacje prowadził minister spraw zagranicznych Aristide Briand. Niemcy naruszyły ustalenia z Locarno już w 1936 r., przystępując do remilitaryzacji Nadrenii. [przypis edytorski]

Briarejowie — tu: od imienia jednego ze Sturamiennych z mitologii greckiej, Briareusa, określenie mające odnosić się do nich wszystkich; Sturamienni, uwolnieni z Tartaru wraz z cyklopami, pomogli Zeusowi w walce o władzę przeciw Kronosowi i broniącym go tytanom; Zeusa obdarzyli gromem i grzmotem, a tytanów obrzucili deszczem głazów. Ten ostatni element zdaje się być tu punktem odniesienia: przy budowie parku Zofiówka równie wiele zwieziono i zrzucono potężnych bloków kamiennych,by stworzyć rumowiska skalne, groty, a nawet podziemny strumień. [przypis edytorski]

Briareus — jeden z trzech mitologicznych olbrzymów, mających po 100 rąk i 50 głów. [przypis redakcyjny]

Briareus (mit. gr.) — sturęki olbrzym, syn Uranosa i Gai, strażnik tytanów w Tartarze. [przypis edytorski]

Briareus — Tytan mający sto rąk. [przypis edytorski]

Briareusz — olbrzym sturamienny, walczący w wojnie miedzy Tytanami a bogami. [przypis redakcyjny]

Briareusz — sturamienny olbrzym, syn Urana i Ziemi. Anteusz, syn Ziemi, która, ledwo wyszedł na świat, obdarzyła go nadzwyczajną siłą. Herkules zmuszonym był go zadusić, ponieważ Anteusz, jako wróg nieubłagany Herkulesa, z nim się wciąż mocował. Olbrzym ten nie ma rąk związanych, ponieważ nie brał udziału w wojnie olbrzymów z bogami. [przypis redakcyjny]

bribon (hiszp.) — oszust, łajdak. [przypis edytorski]

bric à brac (fr.) — rupieciarnia. [przypis edytorski]

Bride (ang.) — panna młoda. [przypis edytorski]

Bridel, Louis Adolphe (1852–1913) — szwajcarski profesor prawa, autor szeregu publikacji na temat praw kobiet. [przypis edytorski]

Bridewell — nazwa londyńskiego więzienia; (ang.) bride to panna młoda, a (ang.) well to studnia, źródło. [przypis edytorski]

Bridgmann, Laura (1829–1889) — pierwsza osoba głucho-niewidoma, która opanowała język, nauczyła się czytania, pisania, uczyła się przedmiotów szkolnych, jak arytmetyka, historia i geografia. [przypis edytorski]

bridż — dziś raczej: brydż. [przypis edytorski]

briefträger (niem.) — listonosz. [przypis redakcyjny]

Briefve (…) Pantagruel — Krótkie wytłumaczenie niektórych ciemniejszych wyrażeń zawartych w czwartej księdze bohaterskich czynów i rzeczeń Pantagruelowych. [przypis tłumacza]

briganti (z wł. brigante) — bandyci, łobuzy, zbóje. [przypis edytorski]

Brigitienau — historyczna, wielokulturowa dzielnica w Wiedniu. [przypis edytorski]

brillant second (fr.) — wspaniały drugi. [przypis edytorski]

brillant troisième (fr.) — wspaniały trzeci. [przypis edytorski]

Brindisi — miasto na Półwyspie Salentyńskim, na wsch. wybrzeżu Włoch. [przypis edytorski]

briologiczny — związany z badaniem mchów. [przypis edytorski]

Brion — Francuz, rotmistrz chorągwi rajtarskiej. Obaj dostali się pod Częstochową do niewoli. [przypis redakcyjny]

Brion, Friederike Elisabeth (1752–1813) — córka proboszcza ewangelickiego w wiosce Sessenheim w Alzacji, która 1770 miała krótki, lecz namiętny romans z młodym Johannem Wolfgangiem Goethem; ciężko przeżyła zerwanie przez niego związku i nigdy nie wyszła za mąż. [przypis edytorski]

brio (skrót od: wł. con brio) — część utworu muzycznego grana z werwą (często: allegro con brio). [przypis edytorski]

brioszowe ciasto — ciasto jak do wyrobu brioszek, tj. francuskiego lekko słodkiego pieczywa drożdżowego. [przypis edytorski]

brio — żywość, temperament. [przypis redakcyjny]

Briquet! Est-tu par là? — Ah! C'est toi, Colicaut!… — Briquet, jesteś tam? — Ach, to ty, Colicaut! — Coś takiego, psiakrr… Zamierzasz wprowadzić całą kompanię! — Wcale nie, wcale nie, tylko jeden, nie więcej, nasz towarzysz… Zobaczmy! [przypis edytorski]

Brisacier — Tajemniczy Brisacier był, zdaniem prof. Battaglii, niewątpliwie naturalnym synem Sobieskiego z jego młodzieńczej paryskiej miłostki z r. 1647, kiedy Sobieski mieszkał w Paryżu w hôtel de Brisach (stąd nazwisko); [Battaglia, Otto Forst de (1889–1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy'a Żeleńskiego; Red. WL.] [przypis autorski]

Brissot, Jacques Pierre (1754–1793) — francuski polityk, prawnik i filozof, czołowa postać żyrondystów, nieformalnego stronnictwa politycznego z czasów rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]

Bristol — hotel przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, wybudowany w 1901 r. [przypis edytorski]

British Association for the Advancement of Science (ang. Brytyjskie Stowarzyszenie na rzecz Postępu Naukowego) — brytyjska organizacja naukowa zał. w 1831 w celu wspierania promocji i rozwoju nauki; od 2009 nosi nazwę British Science Association. [przypis edytorski]

British Museum (ang.) — Muzeum Brytyjskie w Londynie, największe muzeum Wielkiej Brytanii i jedno z największych na świecie; działającą przy nim wielką bibliotekę w roku 1973 połączono z kilkoma mniejszymi i utworzono bibliotekę narodową Wielkiej Brytanii pod nazwą: Biblioteka Brytyjska (British Library), zawierającą obecnie ok. 170–200 mln pozycji. [przypis edytorski]

British Museum, gdzie znów widziałem przynajmniej połowę greckiego Akropolu — podczas wojen napoleońskich lord Elgin, brytyjski poseł w Konstantynopolu, zlecił zdjęcie marmurowych rzeźb i płaskorzeźb z budynku ateńskiego Partenonu na Akropolu; trafiły one do British Museum w Londynie, gdzie pozostają do dziś mimo ponawianych starań władz Grecji o ich zwrot. [przypis edytorski]

British — tu: British Museum, Muzeum Brytyjskie w Londynie, największe muzeum Wielkiej Brytanii i jedno z największych na świecie. [przypis edytorski]

Britomartis (mit. gr.) — bogini czczona na Krecie. [przypis edytorski]

Briułłow, Karł Pawłowicz (1799–1852) — malarz rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu i romantyzmu, autor obrazów historycznych, wybitny portrecista; profesor petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

Brixellum — Βρίξελλον (N), Βρέξελλον (D), miasto w Gallia Cispadana [tj. w części rzymskiej Galii Przedalpejskiej na południe od rzeki Pad; staroż. Brixellum nosi ob. nazwę Brescello]. [przypis tłumacza]

bróć się a. bruć się (daw., gw.) — walczyć, zmagać się. [przypis edytorski]

Bródno — tu: cmentarz w Warszawie, położony w dzielnicy Praga Północ. [przypis edytorski]

bród — płytkie miejsce jeziora, rzeki, przez które można przejść na drugi brzeg. [przypis edytorski]

bród — płytsze miejsce na rzece, umożliwiające przejście na drugi brzeg. [przypis edytorski]

bród (…) przez który/ Srogi jakiś przewoźnik wozi blade cienie — srogi przewoźnik: Charon. [przypis redakcyjny]

bróg — daszek chroniący siano. [przypis edytorski]

bróg — duży stóg siana przykryty ruchomym dachem na słupach. [przypis edytorski]

bróg (gw.) — daszek pod którym przechowuje się siano, zboże, itp. [przypis edytorski]

bróg (gw.) — pomieszczenie, gdzie trzymało się siano,zboże lub karmę dla zwierząt, złożone z czterech słupów i ruchomego dachu. [przypis edytorski]

bróg — oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano siano lub niewymłócone zboże. [przypis edytorski]

bróg — oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano zboże przed młóceniem, a niekiedy również inne zbiory. [przypis edytorski]

bróg — przykryty daszkiem stóg siana. [przypis edytorski]

bróg (tu forma B. lp: broga) — pomieszczenie na zboże składające się z czterech słupów i ruchomego dachu. [przypis redakcyjny]

bróg — zabudowanie gospodarcze lub zadaszenie do przechowywania płodów rolnych. [przypis edytorski]

bróg — zadaszenie oparte na czterech słupkach, służące do ochrony przed deszczem składowanych zbiorów, siana etc. [przypis edytorski]

bróg — zadaszenie, pod którym przechowywano zboże a. siano. [przypis edytorski]

brózdy — dawna pisownia; dziś popr.: bruzdy. [przypis edytorski]

broadcastingowy (neol. z ang.) — nadający audycje. [przypis edytorski]

Broad Street — ulica oraz okręg wyborczy w londyńskim City. [przypis edytorski]

Broadway — ulica w Nowym Jorku, w dzielnicy Manhattan, słynąca z mieszczących się przy niej licznych teatrów, kabaretów i modnych sklepów, uważana za centrum kulturalno-rozrywkowe USA. [przypis edytorski]

Brocadium iuris — kompendium umiejętności prawnej, które prostoduszny Pletewka bierze za osobę. [przypis tłumacza]

brocanteuse (fr.) — handlarka starzyzną. [przypis edytorski]