Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8008 przypisów.
koszykowe (daw.) — przywłaszczona przez kogoś część pieniędzy, jakie otrzymał na zrobienie zakupów. [przypis edytorski]
kota (geogr.) — punkt wysokościowy na mapie. [przypis edytorski]
kotalok — zniekszt.: katalog. [przypis edytorski]
kotara — ciężka, gruba zasłona. [przypis edytorski]
kotara (starop.) — z tatarskiego kotarha: namiot z derek. [przypis edytorski]
kotara — zasłona. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — pisarz, krytyk teatralny, aktor filmowy i teatralny; w latach 1899–1905 dyrektor teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Józef (1849–1928) — warszawski aktor i reżyser, wykładowca dykcji i deklamacji w szkole dramatycznej, autor studiów z dziedziny krytyki literackiej, redaktor czasopisma „Kolce”, w którym pierwotnie ukazywały się zawarte w niniejszej książce felietony Janusza Korczaka. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — filozof, zajmujący się głównie logiką i etyką, aforysta. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu). Znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
Kotarbiński, Tadeusz (1886–1981) — pol. filozof, logik i etyk, przedstawiciel szkoły lwowsko-warszawskiej; twórca reizmu (materialistycznej, a właśc. fizykalnej koncepcji filoz.); drogą analizy semantycznej pojęć filoz. wyprowadził system konkretyzmu (będącego odmianą materialistycznego monizmu); znany jako współtwórca prakseologii, teorii sprawnego działania. [przypis edytorski]
kotarh a. kotarz (daw.) — namiot. [przypis edytorski]
kota — tu: potoczne określenie monety. [przypis edytorski]
kota — zająca. [przypis edytorski]
kotczy (daw.) — powóz, kareta. [przypis edytorski]
kotek śwarny — zwinny zajączek. [przypis edytorski]
koteria — grupa osób popierających się wzajemnie w celu osiągnięcia korzyści. [przypis edytorski]
koteria — grupa wzajemnie popierających się osób, działająca w określonym celu. [przypis edytorski]
kotew — kotwica. [przypis edytorski]
kotew (starop.) — kotwica. [przypis edytorski]
kotiuha (ukr. dial.) — pies. [przypis edytorski]
kotki (gw.) — bazie. [przypis edytorski]
kotłowina (daw.) — kotlina. [przypis edytorski]
kotlarnia — zakład produkujący kotły. [przypis edytorski]
kotlas (zniekszt. fr.) — francuskie słowo coutelas w niektórych regionach tropikalnej Afryki i na Karaibach (podobnie jak pochodzące od niego angielskie cutlass) oznacza maczetę: długi, szeroki nóż używany do wyrąbywania ścieżek w tropikalnej dżungli oraz ścinania trzciny cukrowej na plantacjach; por. kordelas: długi nóż myśliwski, służący do oprawiania upolowanej zwierzyny oraz jako element uzbrojenia marynarzy. [przypis edytorski]
kotlik (gw.) — kociołek. [przypis edytorski]
kotowi — dziś popr.: kotu. [przypis edytorski]
Kotsis, Aleksander (1836–1877) — malarz polski, chętnie podejmujący tematy ludowe. [przypis edytorski]
Kot, Stanisław (1885–1975) — polski historyk, działacz ruchu ludowego, polityk; w 1939 minister spraw wewnętrznych emigracyjnego rządu gen. Sikorskiego, ambasador w ZSRR (1941–1942), minister stanu na Bliskim Wschodzie (1942–1943), minister informacji (1943–1944). [przypis edytorski]
kot — tu: zając. [przypis edytorski]
kot — tu: zając, szarak. [przypis edytorski]
kotuch (daw.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis edytorski]
koturn argijski — koturn z Argos, miasta w Grecji, położonego na Peloponezie, w Argolidzie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów. [przypis edytorski]
koturn — obuwie o podwyższonej podeszwie, stosowane w starożytnym teatrze do podwyższania aktorów. [przypis edytorski]
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów podczas przedstawień. [przypis edytorski]
koturny — obuwie o podwyższonej podeszwie; koturny w staroż. Grecji noszone były przez aktorów, stąd przen.: podniosłość, patos. [przypis edytorski]
kot — w gwarze myśliwskiej: zając. [przypis edytorski]
kotwica zawozowa a. kotwica zawoźna — stosunkowo lekka kotwica służąca do ściągania statku z mielizny. [przypis edytorski]
koty igrawają — drą koty, zadzierają z kimś; kłócą się. [przypis edytorski]
kotylion (fr. cotillon) — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba, przypinana na bal; taniec z figurami, w którym uczestniczą pary z takimi samymi ozdobami. [przypis edytorski]
kotylion — ozdoba przypinana uczestnikom balu; osoby z takimi samymi kotylionami miały ze sobą tańczyć. [przypis edytorski]
kotylion — przypinana do piersi ozdoba naśladująca order, mająca formę rozetki lub bukieciku, używana podczas zabawy tanecznej zwanej również kotylionem. Pary jednakowych kotylionów są rozdzielane między tancerzy i tancerki, posiadacze jednakowych kotylionów mają odnaleźć się na sali i tańczyć w parze. [przypis edytorski]
kotylion — rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
Kotyora — staroż. miasto greckie na płd. wybrzeżu M. Czarnego; ob. Ordu w płn. Turcji. [przypis edytorski]
Kotzebue, August Friedrich Ferdinand von (1761–1819) — pisarz i dramaturg niem., autor komedii sentymentalnych popularnych w epoce w Niemczech oraz bardziej znanej awanturniczej sztuki o losach Maurycego Beniowskiego Graf Benjowsky oder die Verschwörung auf Kamtschatka (Hrabia Beniowski, czyli spisek na Kamczatce; 1795); August Kotzebue był konsulem generalnym Rosji; zginął w wyniku zamachu z ręki studenta teologii Karla Ludwiga Sanda, który czyn swój tłumaczył przekonaniem, że jego ofiara była rosyjskim szpiegiem. [przypis edytorski]
kować (daw.) — dziś: kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; przykować: przykuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć. [przypis edytorski]
kować (daw.) — kuć; tu: zakuć w kajdany, zniewolić. [przypis edytorski]
kować — dziś: kuć; wykuwać. [przypis edytorski]
kować — dziś popr.: kuć. [przypis edytorski]
kować — kuć; tu: skuć (w kajdany). [przypis edytorski]
kować — kuć, wykuwać. [przypis edytorski]
kować — zakuwać. [przypis edytorski]
kowacz — rzemieślnik zajmujący się wykuwaniem przedmiotów z metalu. [przypis edytorski]
kowa — dziś: skuwa, zniewala. [przypis edytorski]
Kowale — wieś w pow. białostockim, w gm. Suraż. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Sofja Wasiljewna (1850–1891) — rosyjska matematyczka zajmująca się funkcjami analitycznymi, równaniami różniczkowymi i mechaniką; pierwsza Europejka z doktoratem w dziedzinie matematyki (1874), pierwsza na stanowisku profesora (1889); była także autorką kilku powieści. [przypis edytorski]
Kowalewska, Zofia, właśc. Sofja Wasiljewna Kowalewska (1850–1891) — matematyczka ros. (doktorat 1874, profesura 1884) pochodzenia pol.-niem. (po ojcu z Korwin-Krukowskich, po matce wnuczka astronoma Theodora von Schuberta), żona paleontologa Władimira Kowalewskiego, dziekan Wydziału Matematycznego na Uniwersytecie w Sztokholmie; jej prace dotyczą gł. głównie równań różniczkowych (m.in. równań ruchu bryły sztywnej) oraz mechaniki i optyki; była również autorką wierszy, dramatów i powieści (m.in. Nihilistka, 1928). [przypis edytorski]
kowal (gw.) — kowal. Wymowa gwarowa kowol, czyli a jest wymawiane jako o. Zjawisko to określane jest jako ścieśnienie wymowy, podwyższenie i zwężenie. Jest charakterystyczna dla gwar małopolskich, kurpiowskich, mazurskich i wyspowo dla innych regionów Polski. Stanowi pozostałość po długiej samogłosce a, która występowała obok a krótkiego, i już w średniowieczu przybrała brzmienie o, a wcześniej — pośrednią á. Zob. https://encenc.pl/a-pochylone/, dostęp: 10.11.2017. [przypis edytorski]
kowalik, Sitta (biol.) — niewielki ptak wróblowaty zamieszkujący lasy półkuli północnej, zjadający owady, larwy, orzechy i nasiona, które chowa w szczelinach kory. [przypis edytorski]
kowalów — dziś popr. forma D.lm: kowali. [przypis edytorski]
kowalowę (daw.) — dziś popr. forma D.lp: kowalową. [przypis edytorski]
kowal — rzemieślnik wykuwający przedmioty z żelaza, podkuwający konie. [przypis edytorski]
kowal — tu w znaczeniu: kujon. [przypis edytorski]
kowanie (daw.) — kucie. [przypis edytorski]
kowanie — dziś popr.: kucie. [przypis edytorski]
kowany (daw.) — kuty, wykuty. [przypis edytorski]
kowany — dziś: kuty. [przypis edytorski]
kowany — dziś: kuty; wykuty (w kamieniu). [przypis edytorski]
kowany — dziś popr.: kuty. [przypis edytorski]
kowany — kuty. [przypis edytorski]
kowany — kuty, wykonany metodami kowalskimi. [przypis edytorski]
kowany — tu: podkuty. [przypis edytorski]
kowboj — w gwarze obozowej: żołnierz amerykański. [przypis edytorski]
kowerkot (z ang. covercoat) — gęsta tkanina wełniana lub półwełniana, używana na płaszcze i kostiumy. [przypis edytorski]
Koźle — miasto nad Odrą na Śląsku; pożar Koźla mógł mieć miejsce w 1106 r. [przypis edytorski]
koźliny — skrzyżowane drągi na szczycie strzechy wzmacniające poszycie dachu. [przypis edytorski]
Koźma Medici, dziś: Kosma I Medyceusz (wł. Cosimo de' Medici, 1389–1464) — władca Florencji. [przypis edytorski]
Koźma — właśc. Kosmas. [przypis edytorski]
Koźmian, Kajetan (1771–1856) — wybitny polski poeta okresu klasycyzmu, autor m.in. poematu Ziemiaństwo polskie (wyd. 1839), opisującego pracę na roli i uroki wiejskiego życia. [przypis edytorski]
Koźmianowska epoka w Krakowie — chodzi o lata 1865–1885, czyli mniej więcej czas kierowania teatrem krakowskim przez Stanisława Skorupkę i powstałą wówczas tzw. szkołę gry krakowskiej. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polityk konserwatywny, jeden z przywódców obozu „Stańczyków”; współpracował ze stronnictwem Hôtel Lambert od 1860 r., wziął udział w powstaniu styczniowym, od 1 grudnia 1863 był członkiem Rządu Narodowego na obszarze Galicji; po latach wydał krytyczną, obszerną publikację na temat powstania (Rzecz o roku 1863, wyd. 1895); wieloletni redaktor (wraz z Pawłem Popielem) krakowskiego „Czasu”, założyciel (wraz z Józefem Szujskim i Stanisławem Tarnowskim) „Przeglądu Polskiego” (1866), poseł do Sejmu Krajowego (1869–1870) i deputowany do wiedeńskiej Rady Państwa; był też reżyserem i krytykiem teatralnym, w latach 1866–1868 kierownikiem artystycznym, a od 1873 r dyrektorem Teatru Krakowskiego. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polski polityk, czołowy publicysta konserwatystów galicyjskich, reżyser, krytyk teatralny; autor trzytomowej pracy Rzecz o roku 1863 (1894–1895), poświęconej postaniu styczniowemu. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — polski polityk, czołowy publicysta konserwatystów galicyjskich, reżyser, krytyk teatralny. [przypis edytorski]
Koźmian, Stanisław (1836–1922) — reżyser, krytyk teatralny, publicysta, polityk. [przypis edytorski]
Koźmian — Stanisław Koźmian, dyrektor Teatru Krakowskiego w latach 1866–1885. [przypis edytorski]
Koźniewski, Kazimierz (1919–2005) — reportażysta, literat. [przypis edytorski]
koza — areszt (bądź przypominające go pomieszczenie w szkole). [przypis edytorski]
Kozackie dzieci rosną niechrzczone (…) Opustoszały cerkwie zamknięte — z powodu prześladowań wyznawców prawosławia w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]
Kozacy — członkowie wieloetnicznej grupy ludności; pochodzący z terenów Ukrainy i południowo-wschodniej Rosji. [przypis edytorski]
kozacy dońscy — zamieszkujący terytorium wokół rzeki Don, wpadającej do M. Czarnego. [przypis edytorski]
kozacy — konni żołnierze carscy. [przypis edytorski]
Kozacy „nieposłuszni” — wolni, nie znajdujący się na niczyjej służbie. Wolni Kozacy mieszkali w XVII w. na Zaporożu w dolnym biegu Dniepru (dziś płd.-wsch. Ukraina). [przypis edytorski]
kozacy orenburscy — kozacy wchodzący w skład Kozackiego Wojska Orenburskiego, zamieszkujący prowincję orenburską w czasach Imperium Rosyjskiego, potomkowie osiedleńców z czasów założenia w XVIII w. miasta Orenburg, na granicy Europy oraz Azji. [przypis edytorski]
kozacy — tu: konni żołnierze carscy. [przypis edytorski]
kozacy — tu: konny oddział ros. wojska. [przypis edytorski]
kozacy — tu: oddział lekkiej jazdy w wojsku rosyjskim. [przypis edytorski]
