Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5446 przypisów.
burtowny (daw.) — o wysokich burtach. [przypis edytorski]
burtynikas (daw.) — bard litewski. [przypis edytorski]
burtynikas — pieśniarz, śpiewak. [przypis edytorski]
burun (daw., z ros.) — fala przyboju, grzywacz. [przypis edytorski]
bury (gw.) — rewirowy. [przypis edytorski]
burżuazja — klasa bogatych mieszczan, według teorii Marksa w kapitalizmie władająca środkami produkcji, przez co żyli nie z własnej pracy, ale dzięki wyzyskowi. [przypis edytorski]
burzan — gęste zarośla stepowe. [przypis edytorski]
burzan — kępa stepowej roślinności, zwykle łopianów i ostów. [przypis edytorski]
burzany — chwasty; szczególnie stepowa, kolczasta roślinność podobna do ostów. [przypis edytorski]
burzany — gęste zarośla; chwasty, osty, bujnie porastające stepy. [przypis edytorski]
burzany — zarośla, szczególnie kolczaste, złożone z ostów i łopianów. [przypis edytorski]
burzan — zarośla stepowe. [przypis edytorski]
burzan — zarośla z ostów i łopianów. [przypis edytorski]
burzan (z ukr. бур'ян, burian) — chwast, zielsko. [przypis edytorski]
burzan (z ukr.) — chwast stepowy tworzący gęste zarośla. [przypis edytorski]
burza sroga spłynęła na Achajów nie bez gniewu boga — burzę tę rozpętał bóg morza Posejdon na prośbę Ateny, wcześniej sprzyjającej Achajom, lecz znieważonej świętokradztwem: kiedy podczas upadku Troi wieszczka Kasandra schroniła się w świątyni Ateny i obejmując jej posąg, błagała o ochronę, została od niego brutalnie oderwana i zgwałcona. [przypis edytorski]
„Burza” — Właśc. Akcja „Burza”. Była to operacja AK mająca na celu opanowywanie terytorium II Rzeczypospolitej w chwili załamania wojsk niemieckich, ale jeszcze przed wkroczeniem Sowietów, wobec których AK miało wystąpić w roli gospodarza. Akcja objęła znaczne połacie Kresów Wschodnich i centralnej Polski, początkowo jednak wyłączone z niej były większe miasta. [przypis edytorski]
Burza wstrząsająca do gruntu całym krajem pozbawiła go dziedzicznej własności — aluzja do represji carskich po powstaniu styczniowym, do konfiskaty majątków ziemskich wielu polskich rodzin szlacheckich. Autorka nie mogła napisać tego wprost ze względu na cenzurę. [przypis edytorski]
Burza wszczęta przez Encyklopedię… — kolejne tomy Encyklopedii wydawano bez przeszkód od czerwca 1751 do listopada 1757; z powodu haseł podkreślających prawo do wolności religijnej, prezentujących krytyczne podejście do Biblii, Kościoła katolickiego, rządów absolutystycznych i feudalnej organizacji społeczeństwa, Encyklopedia została wpisana do kościelnego indeksu ksiąg zakazanych (1758) zaś rząd francuski cofnął zezwolenie na jej druk (marzec 1759); przygotowywane potajemnie kolejne tomy (8–17) wydano w 1765 formalnie w Neuchâtel, poza granicami Francji. [przypis edytorski]
burzęm już przebył — przykład ruchomej końcówki czasownika; inaczej: burzę już przebyłem. [przypis edytorski]
Burze (mit. rzym.) — Tempestates, boginie wichrów i burz. [przypis edytorski]
burzliwy rok w Warszawie — rok rewolucji 1905. [przypis edytorski]
burzyć się (daw.) — złościć się. [przypis edytorski]
burzyć się — tracić spokój, poddawać się silnym emocjom. [przypis edytorski]
burzył je dźwiękiem trąb — miasto Jerycho, oblężone przez Izraelitów pod wodzą Jozuego, zostało zdobyte dzięki temu, że kiedy towarzyszący wojsku kapłani zadęli w trąby, a wojownicy wznieśli okrzyk wojenny, potężne mury miasta runęły (Joz 6, 1–20). [przypis edytorski]
Burzy się dziecię na starego i podły na zacniejszego — Iz 3, 5. [przypis edytorski]
Busch, Wilhelm (1832–1908) — rysownik i poeta niemiecki, uważany za praojca komiksu; twórca postaci Maxa i Moritza. [przypis edytorski]
business (ang.) — biznes, interes. [przypis edytorski]
business (ang.) — interes. [przypis edytorski]
business as usual (ang.) — jak zwykle interes. [przypis edytorski]
busola — przyrząd do wyznaczania kursu; podobnie jak kompas jest pudełkiem z igłą magnetyczną i podziałką, ale dodatkowo posiada przyrząd celowniczy pomagający w wyznaczeniu azymutu, czyli kąta pomiędzy wybranym kierunkiem (np. marszu) a północą. [przypis edytorski]
Busoni, Ferruccio (1866–1924) — włoski kompozytor, pianista i dyrygent, znany gł. jako wirtuoz i autor fortepianowych aranżacji muzyki Bacha. [przypis edytorski]
Busqueros — nazwisko znaczące tyle co: Wścibski. [przypis edytorski]
Bussone, Francesco, zw. Carmagnola (ok. 1380–1432) — wł. kondotier (dowódca oddziałów najemnych) w służbie Florencji, potem Wenecji; ur. w mieście Carmagnola. [przypis edytorski]
Bussy d'Amboise, Louis de (1549–1579) — szlachcic francuski, sławny pojedynkowicz na dworze króla Henryka III, faworyt brata królewskiego Franciszka d'Alençon, kochanek królowej Małgorzaty Walezjuszki. [przypis edytorski]
Bussyr — dziś popr.: Buszehr (daw. Abu Szahr), miasto w płd.-zach. Iranie, nad Zatoką Perską; stolica prowincji. [przypis edytorski]
Bustanai, właśc. Bustanai ben Haninai (ok. 618–670 n.e.) — pierwszy przywódca babilońskiej diaspory żydowskiej. [przypis edytorski]
buszel — anglosaska jednostka objętości produktów sypkich (ziarna, mąki itp.), równa ok. 36 litrów. [przypis edytorski]
buta — duma i hardość; skłonność do wywyższania się i demonstrowania swej przewagi, połączone z prowokacyjnym zachowaniem. [przypis edytorski]
buta — duma, pycha, hardość, pewność siebie. [przypis edytorski]
buta — duma, pycha. [przypis edytorski]
buta — pycha, pewność siebie, hardość. [przypis edytorski]
buta — pycha, zuchwałość. [przypis edytorski]
buta — zbytnia duma, pewność siebie. [przypis edytorski]
butel (daw. reg.) — dziś popr. r.ż.: butla. [przypis edytorski]
butelka lejdejska — pierwowzór kondensatora. [przypis edytorski]
butelka lejdejska — urządzenie do gromadzenia ładunku elektrycznego w formie cylindrycznego szklanego naczynia pokrytego obustronnie folią metalową; pierwowzór kondensatora. [przypis edytorski]
butel (reg., daw.) — butla, flasza. [przypis edytorski]
butersznicik (z niem.) — kromka chleba z masłem, kanapka; tu: zdrobn. [przypis edytorski]
butersznit (z niem.) — kanapka. [przypis edytorski]
butersznyt (daw., z niem.) — kanapka. [przypis edytorski]
but I am (ang.) — ale ja jestem. [przypis edytorski]
butla dzikowskiej wódy z wielką Leliwą i hrabiowską koroną na etykiecie — dzikowska wódka pochodziła ze znanej przedwojennej gorzelni mieszczącej się w Dzikowie (dziś część Tarnobrzega), jednej z rodowych siedzib Tarnowskich, używających herbu Leliwa. [przypis edytorski]
butler (ang.) — ochmistrz, zarządzający dworem magnackim; kamerdyner. [przypis edytorski]
Butler, Benjamin Franklin (1818–1893) — amerykański generał major w armii Unii podczas wojny secesyjnej, polityk. [przypis edytorski]
butnie — dumnie i zuchwale; por. buta: skłonność do wywyższania się i demonstrowania swej przewagi, połączone z prowokacyjnym zachowaniem. [przypis edytorski]
butny — cechujący się butą; buta: duma i hardość; skłonność do wywyższania się i demonstrowania swej przewagi, połączone z prowokacyjnym zachowaniem. [przypis edytorski]
butny — nadmiernie pewien siebie. [przypis edytorski]
butny — pewny siebie. [przypis edytorski]
but of course (ang.) — ależ oczywiście. [przypis edytorski]
butonierka — dziurka od guzika w lewej klapie marynarki; do butonierki wkłada się niewielki żywy kwiat. [przypis edytorski]
buton (z fr.) — kolczyk w kształcie guzika, na ogół z dużym brylantem. [przypis edytorski]
Buttafoco, Mateo de (1731–1806) — oficer regimentu korsykańskiego, rojalista i zwolennik przyłączenia Korsyki do Francji, później marszałek polny Francji. [przypis edytorski]
Buttler, Josephine Elizabeth (1828–1906) — ur. jako Josephine Elizabeth Grey, angielska feministka, sufrażystka i reformatorka społeczna ery wiktoriańskiej; prowadziła kampanię na rzecz uzyskania przez kobiety praw wyborczych, prawa do lepszej edukacji, usunięcia z w brytyjskiego prawa specjalnych przepisów dotyczących statusu kobiety zamężnej, zniesienia prostytucji dziecięcej, a także handlu ludźmi, mianowicie młodymi kobietami i dziećmi, w celu prostytuowania ich na terenie Europy. [przypis edytorski]
Buturlin, Wasilij Wasiljewicz (zm. 1656) — rosyjski bojar, dyplomata i wojskowy, w czasie ugody perejasławskiej w 1654 przyjął przysięgę od starszyzny kozackiej na wierność państwu moskiewskiemu, na początku wojny polsko-rosyjskiej 1654-1667 wraz z Bohdanem Chmielnickim dowodził połączonymi wojskami rosyjsko-ukraińskimi. [przypis edytorski]
butwieć — gnić, rozkładać się pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]
butwieć — rozkładać się wskutek oddziaływania powietrza i wilgoci. [przypis edytorski]
butwieć — rozpadać się pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]
buty kordebanowe — wykonane z miękkiej koziej skóry. [przypis edytorski]
buty palone — buty z błyszczącymi cholewami, ze skóry przyczernianej nad ogniem. [przypis edytorski]
buty sadłem wysmarował — czyli tłuszczem zwierzęcym w celu nadania im odpowiedniego połysku. [przypis edytorski]
buzdygan — buława. [przypis edytorski]
buzdygan (tur. bozdogan: pałka) — dawna wschodnia broń obuchowa, podobna do buławy. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — broń obuchowa pochodzenia wsch., pałka, maczuga; w Polsce w XVI–XVIII w. oznaka władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis edytorski]
buzines ist buzines (zniekszt. ang. business is business) — interes to interes. [przypis edytorski]
Buzi — w Biblii człowiek o tym imieniu zostaje wspomniany jako ojciec kapłana Ezechiela (Ez 1,3); nie jest tożsamy z postacią występującą w midraszu.. [przypis edytorski]
Buzułuk — miasto w Rosji w obwodzie orenburskim, położone nad rzeką Samarą. W latach 1941–1942 formowała się tu tzw. Armia Andersa, ponieważ na mocy układu Sikorski-Majski w Buzułuku stacjonował sztab Armii Polskiej na Wschodzie. Ze wszystkich zakątków Związku Radzieckiego przybywali tu obywatele polscy chcący wstąpić do wojska. [przypis edytorski]
Buzyrys (mit. gr.) — legendarny król Egiptu, syn Posejdona, składający obcokrajowców w ofierze. [przypis edytorski]
by beł nie on (starop.) — gdyby nie on. [przypis edytorski]
Byblos — miasto w Libanie na wybrzeżu M. Śródziemnego. [przypis edytorski]
by była (…) się (…) nie odkryła (starop. konstrukcja) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: gdyby się nie odkryła wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
by były naprawdę dotkliwe i by w nich była paląca gorzkość; nie tak jak było z owym Gallionem — Junius Gallio, senator rzymski, przez cesarza Tyberiusza usunięty z senatu i skazany na wygnanie z Italii. [przypis edytorski]
być à la page (fr.) — być na bieżąco, orientować się. [przypis edytorski]
Być albo nie być to wielkie pytanie — wyrażenie to jest bodaj najbardziej znaną frazą z utworu Hamlet Williama Shakespeare'a. Rozpoczyna ważny monolog tytułowego bohatera, który musi wybrać pomiędzy postawą czynną, odkrywając prawdę o śmierci jego ojca i mszcząc się za przelaną krew rodzica, a postawą bierną wobec świata i kolei losu. Wyrażenie to znalazło trwałe miejsce w kulturze i potocznej świadomości, stając się inspiracją dla wielu autorów (np. Wisławy Szymborskiej). Bardziej znana wersja tłumaczenia brzmi: „Być albo nie być — oto jest pytanie”. [przypis edytorski]
być bez zmysłów — być nieprzytomnym. [przypis edytorski]
być ćmionym — tu: pozostawać w ciemnościach, zaciemnieniu. [przypis edytorski]
być czym (daw.) — wykonywać zawód, pełnić funkcję itp.; czym byłeś: czym się zajmowałeś. [przypis edytorski]
być dorosłą — dziś popr.: być dorosła. [przypis edytorski]
być inną — dziś popr.: być inna. [przypis edytorski]
być (…) kaziła — skrócone od: by ci kaziła. [przypis edytorski]
być kołatanym — być miotanym, rzucanym. [przypis edytorski]
być komuś powolnym — być posłusznym wobec kogoś; postępować zgodnie z czyjąś wolą. [przypis edytorski]
być krzywym na kogoś — gniewać się na kogoś, być komuś nieprzychylnym. [przypis edytorski]
Być miłowanym znaczy spalać się. Miłować to: świecić niewyczerpanym olejem. Być miłowanym znaczy przemijać, miłować znaczy trwać — w rękopisie zapisane na marginesie. [przypis edytorski]
Być może, iż właśnie pewna mierność, pewne ograniczenie są warunkiem produkcji, że konieczny jest pewien aliaż, a czyste złoto niezdatne jest do użytku… — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Szatan (rzeźba Vigelanda, za którą prokuratura krakowska skonfiskowała numer „Życia”). [przypis edytorski]
być na wolej (starop.) — na wolności; być wolnym; tu: pozostawać bez zobowiązań. [przypis edytorski]
być na ziemi i służyć gdzieś u jakiegoś biedaka — Odyseja XI 489. [przypis edytorski]
