Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6602 przypisów.

tryzna — stypa; starosłowiański uroczysty obrzęd pogrzebowy obejmujący ucztę, wspomnienie zmarłego oraz urządzone na jego cześć igrzyska. [przypis edytorski]

trząść porożem — [tu przen.:] stawiać się wrogo, grozić. [przypis redakcyjny]

trząść porożem — [tu:] stawiać się wrogo, grozić. [przypis redakcyjny]

trząść słomę — prawdopodobnie chodzi tu o robienie tzw. trzęsionki: słomy zmieszanej z sianem, używanej jako pokarm dla bydła. [przypis edytorski]

trząść (starop.) — [tu:] przetrząsać, zbadać. [przypis redakcyjny]

trząść — tu: przetrząsać, przeszukiwać. [przypis edytorski]

trząskiem (daw.) — truchtem. [przypis redakcyjny]

trza (daw.) — dziś: trzeba. [przypis edytorski]

trza (daw., gw.) — trzeba, potrzeba. [przypis edytorski]

trza (gw.) — trzeba. [przypis edytorski]

Trzaska, Evert i Michalski — wydawnictwo Księgarnia i Dom Wydawniczy TEM, założone w 1920 r. przez księgarzy Władysława Trzaskę i Jana Michalskiego oraz handlowca Ludwika Everta. [przypis edytorski]

trzaska — mały kawałek drewna, używany zazwyczaj na podpałkę; drzazga. [przypis edytorski]

trzaska — mały, odłupany kawałek drewna, używany zazwyczaj na podpałkę. [przypis edytorski]

trzaska — niewielki kawałek drewna odłupany od czegoś, używany zazwyczaj na podpałkę. [przypis edytorski]

trzaskawica (starop.) — grzmot. [przypis redakcyjny]

trzaskawice (starop.) — grzmoty, pioruny. [przypis redakcyjny]

trzaskawice (starop.) — grzmoty. [przypis redakcyjny]

trzask goleń… — goleń zamiast: goleni, a to zamiast: nagolenic. [przypis redakcyjny]

trzaski — tu: drzazgi. [przypis edytorski]

trzask kijanek — kijanka był to przyrząd drewniany, za pomocą którego kobiety prały bieliznę i ubrania w rzece, uderzając kijanką materiał zanurzony w wodzie. [przypis edytorski]

trzaskowisko (starop.) — trzaski, wióry. [przypis edytorski]

trzasł — dziś popr.: trzasnął. [przypis edytorski]

trzasło — dziś popr.: trzasnęło. [przypis edytorski]

trza zrobić, jako inksza Wola — trzeba postąpić tak, jak nakazuje inna (boska) wola. [przypis edytorski]

trzcie — trzcina (tu przenośnie: mnóstwo). [przypis redakcyjny]

Trzciński, Teofil (1878–1952) — dyrektor i reżyser teatralny, recenzent m.in. „Czasu”, kierownik Teatru im. Słowackiego w latach 1918–1926 i 1929–1932, także teatrów we Lwowie i Poznaniu; za jego dyrektury na scenie krakowskiej debiutował Witkacy, wystawiono wielokrotnie Fredrę; zasłynął plenerowym spektaklem Odprawy posłów greckich, niekanonicznym ujęciem Kordiana i Dziadów. [przypis edytorski]

trzcina myślącaroseau pensant: wyrażenie, które stało się sławnym. [przypis tłumacza]

trzcina (starop.) — tu: dzida. [przypis edytorski]

trzciny — dziś popr. forma N. lm: trzcinami. [przypis edytorski]

trzęsą się perfumy (starop.) — skrapiają się [perfumami]. [przypis redakcyjny]

trzęsawica a. trzęsawisko — bagno. [przypis edytorski]

trzęsawica — trzęsawisko; teren bagnisty. [przypis edytorski]

trzęsawisko — bagno. [przypis edytorski]

trzęsidupka — pliszka. [przypis autorski]

trzęsienie a. trzęsidło — zawieszka, wisior. [przypis edytorski]

trzeba, aby pan był ręczycielem daniny — Tak jest w Niemczech. [przypis autorski]

Trzeba, aby prawa popierały wszelki handel — Dozwalały go jedynie ludowi. Zob. Prawo III, w kodeksie de comm. et mercatoribus, pełne zdrowych poglądów. [przypis autorski]

Trzeba, aby się rozpalał (…) same umazały — [por.] Montaigne, Próby II, 14. [przypis tłumacza]

Trzeba, ażeby promienie miłości równie szły z wolna do swej wysokości — Kiedy chciwość sławy doczesnej i pośmiertnej na ziemi jest wyłącznym bodźcem aktywności człowieka, wtedy i prawdziwa miłość, która tylko Bogu jako wiecznemu dobru jest poświęcona, jest mniej żywym blaskiem oświecona i wolniej podnosi się do nieba. [przypis redakcyjny]

trzebaby (…) kryć (daw.) — dziś popr.: trzeba by kryć. [przypis edytorski]

trzeba było roku 1822, aby wytłumaczyć rok 1804 i płaskie łodzie w Boulogne — w wyd. francuskim z 1855 zamiast roku 1822 widnieje rok 1816; w 1801 w porcie Boulogne sur Mer Napoleon gromadził oddziały i statki desantowe do inwazji na Wielką Brytanię; zakończona porażką próba wyprzedzającego ataku dokonana przez Nelsona wzmocniła pozycję przetargową Francji, która w traktacie pokojowym z Amiens (1802) odzyskała kilka kolonii, zaś sam Napoleon po plebiscycie został dożywotnim pierwszym konsulem Republiki; w 1804 koronował się na cesarza Francuzów; po bitwie pod Waterloo (15 VI 1815), Francję zajęły wojska okupacyjne, Napoleon został zesłany na wyspę Świętej Heleny, gdzie zmarł w 1821. [przypis edytorski]

trzeba było tak naglącej potrzeby, aby to uzyskać — Tą naglącą potrzebą była walka Wenecji przeciw Turkom. [przypis tłumacza]

trzeba było tedy zostawić karę, która kazała mu nosić znak hańby przez całe życie — Rozcinano nos, obcinano uszy. [przypis autorski]

trzeba było wynalazku busoli, który sprawił, iż opuszczono brzeg Afryki i żeglowano pełnym oceanem — Na Oceanie Atlantyckim w miesiącu październiku, listopadzie, grudniu i styczniu spotyka się wiatr północno-wschodni. Przebywa cię równik; i aby ominąć ogólny wiatr wschodni, płynie się ku południowi lub też wchodzi się w strefę zwrotnikową, w miejsca, gdzie wiatr wieje od zachodu na wschód. [przypis autorski]

trzeba było Zamojskiego, by precz Cesarza zgnał Maksymiliana — w 1588 armia Rzeczypospolitej pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, stronnika Zygmunta III Wazy, pokonała wojska pretendującego do tronu polskiego arcyksięcia austriackiego Maksymiliana III Habsburga w bitwie pod Byczyną. [przypis edytorski]

Trzeba by najpierw zbadać (…) bardzo trudno stać się podstawą pesymizmu — J. Volkelt Arthur Schopenhauer, Stuttgart 1907, 8. 247–248. Jeszcze dosadniej ta argumentacja eudajmonistyczna występuje u typowego filozofa-pesymisty tego okresu, Edwarda Hartmanna, modernistom jednakże nieznanego zupełnie. Por. K. O. Petraschek, Die Logik des Unbewussten, II, München 1926, s. 164–180. Znał go tylko może Przybyszewski, albowiem stałe przekonanie Przybyszewskiego, że w miarę ewolucji wzrasta ilość cierpień i wrażliwość człowieka na ból, jest jednym z podstawowych dowodów, jakimi Hartmann umacnia swój pesymizm (Petraschek, Die Logik des Unbewussten, s. 173–175). [przypis autorski]

trzeba ci udać za powrotem — tu: będziesz musiała udawać po powrocie. [przypis edytorski]

Trzeba czasem być wężem wśród złych ludzi — por. Mt 10,16: „Oto Ja was posyłam jako owce między wilki; bądźcież tedy roztropnymi jako węże…” (Biblia Gdańska). [przypis edytorski]

Trzeba czym prędzej poprawić podatek od skór. Sposób teraźniejszy jest kosztowny, uciążliwy, a niepożyteczny — uchwała Sejmu z 30 października 1789 nakładała na skóry ubitych zwierząt podatek, który mógł być uiszczony w naturze; niezadowoleni rzeźnicy zwieźli w jednym dniu mokre skóry do składów, nieprzygotowanych na przyjęcie wielkiej ich ilości, tak że Skarb nie zyskał, a stracił. [przypis redakcyjny]

trzeba im usłużyć krytyką czystego rozumu — nawiązanie do tytułu dzieła Immanuela Kanta Krytyka czystego rozumu (1781), jednej z najważniejszych prac w historii filozofii, w której autor bada granice ludzkiego poznania. [przypis edytorski]

trzeba mi będzie w ogóle zaniechać pisania komedii — Istotnie Molier wycofuje się na jakiś czas w tym roku z teatru. [przypis tłumacza]

trzeba mocno zawarować, aby królowie do wyboru żadnych, jakichkolwiek urzędników żadnym kanałem wpływać nie mogli — Oddawać królom władzę stanowienia jakichkolwiek urzędników w rzeczypospolitej nie można, bo to jest narzędzie jedno z tych, które królom wiele służyło do despotyzmu. W rządnych jednowładztwach mnóstwo urzędników cywilnych jest po wojsku drugą twierdzą despotyzmu. Na przykład w kraju od Polski przez Dom Austriacki zabranym znajduje się teraz dwadzieścia tysięcy samych urzędników cywilnych. Jakiż to niezmierny ciężar ludzi! ale jak potężna straż samodzierstwa! W Francji nie byłoby tej rewolucji, gdyby urzędy, które tam były sprzedane, były znajdowały się w ręku królów. [Do końca XVIII w. urząd uważany jest powszechnie za beneficjum, źródło dochodów, mogące być przedmiotem sprzedaży, wymiany i darowizny, z tym zastrzeżeniem, iż władca mógł nabywcy urzędu nie zatwierdzić; zwalczył te stosunki w Prusach Fryderyk II, w Austrii Józef II, ale we Francji urzędy (poza najwyższymi) były sprzedawane do czasu Rewolucji; S.Cz.] [przypis autorski]

trzeba mu owej listy, jaką bezczelny Leporello podsuwa przed oczy smętnej Elwirze — w Don Juanie Mozarta Leporello śpiewa arię, w której wylicza Elwirze, opuszczonej małżonce, wszystkie miłostki swego pana. [przypis redakcyjny]

trzeba myślić, jako mu dosyć uczynić (daw.) — trzeba myśleć, jak mu uczynić zadość (jak mu sprostać). [przypis edytorski]

Trzeba najusilniej zawarować, aby nigdy królowie wojska objąć nie mogli (…) a sam Naród z publiczną uroczystością rozda im cnoty znamiona. — te trzy akapity usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

Trzeba najusilniej zawarować, aby nigdy królowie wojska objąć nie mogli — są to postulaty stronnictwa patriotycznego, które kierowały nim w walce o władzę nad wojskiem w r. 1788 i początku 1789. [przypis redakcyjny]

Trzeba nam bezzwłocznie Pompeja szukać… — właściwą przyczyną wyprawy przeciw Pompejuszowi był głód w Rzymie. Ciekawe, że Szekspir motyw ten pomija. [przypis tłumacza]

trzeba (…) niebezpieczeństwa, które by ściągnęło gwałtownie uwagę człowieka na troskę o własne ocalenie — Niebezpieczeństwo Henryka Mortona w Glyde, Old Mortality, t. IV. s. 224. [przypis autorski]

trzeba oddziaływać umiejętnością, obyczajem — „moralnością” przekreślone. [przypis redakcyjny]

Trzeba przyznać (…) mało narodów mogłoby się pochwalić przewyższeniem ich w tym względzie — Puffendorf, Wstęp do Historii. [przypis tłumaczki: Samuel Pufendorf (1632–1694), historyk niemiecki. Chodzi o Wstęp do historii głównych państw Europy (1682), przetłumaczony na francuski w 1724. Cytatu nie udało się zlokalizować.] [przypis autorski]

Trzeba się było tedy zadowolić handlowaniem z Arabami, jak czyniły inne ludy; to znaczy nieść im złoto i srebro za ich towary. Handluje się wciąż jeszcze z nimi w ten sam sposób: karawana alepska oraz królewski statek Suezu niosą tam olbrzymie sumy — Karawany z Alep i Suezu wiozą tam dwa miliony naszej monety, a tyleż dostaje się tam w drodze przemytnictwa; królewski statek sueski niesie tam również dwa miliony. [przypis autorski]

Trzeba spuścić zasłonę — Corneille, Rodoguna, akt II, sc. 3. [przypis redakcyjny]

Trzeba tę rzecz skończyć! Bóg nas czy diabeł złączył, trzeba się rozłączyć! — cytat z poematu Adama Mickiewicza (1798–1855) pt. Pan Tadeusz. [przypis edytorski]

Trzeba tylko, aby kochały (…) róża, którą mają zerwać w jego obecności — Słowa Marii Stuart o Leicesterze, po rozmowie z Elżbietą, w której to rozmowie się zgubiła (Schiller). [przypis autorski]

Trzeba we wszelkiej dyspucie (…) — Odnosi się zapewne do Prowincjałek [przypis tłumacza]

trzeba widzieć zło takim, jakim jest, a ono jest straszneOeuvres, t. I, s. 50. [przypis autorski]

trzeba wypracować filozofię moralności i również naukę o wychowaniu dzieci (…) i mechaniki w żaden sposób nie powinno się zaniedbać — Zaznaczam, że chodzi mi tutaj tylko o wyliczenie nauk niezbędnych dla naszego celu, a bynajmniej nie o ich kolejność. [przypis autorski]

trzebaż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej: „trzeba że”. [przypis edytorski]

trzebaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy trzeba. [przypis edytorski]

trzebaż — wyraz trzeba z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

Trzeba zrobić trzy strony z tych sześciu. [przypis autorski]

Trzeba z żywymi naprzód iść — słowa wiersza Daremne żale Adama Asnyka (1838–1897), uczestnika powstania styczniowego, a następnie pozytywisty. [przypis edytorski]

trzebień — kastrat (tu: Kizlaraga). [przypis edytorski]

trzebieniec — kastrat. [przypis edytorski]

trzebież — grunt oczyszczony z zarastających go drzew. [przypis edytorski]

Trzebiński, Andrzej (1922–1943) — Poeta, dramaturg wzorujący się na formie dzieł Witkacego, krytyk literacki i publicysta. Związany z Konfederacją Narodu — ponadpartyjną chrześcijańsko-narodową organizacją konspiracyjną. Redaktor pisma „Sztuka i Naród”. [przypis edytorski]

Trzech Budrysów — ballada Mickiewicza, w której stary Litwin Budrys wyprawił trzech synów na wyprawy wojenne w różne strony świata, a każdy z nich zamiast łupów przywiózł do domu narzeczoną Laszkę (Polkę). [przypis edytorski]

Trzech Fryzów rosłych (…) Ledwo by wzrostem doszli mu do czuba — Fryzowie, mieszkający w północnych Niemczech, w średnich wiekach uchodzili za wielkoludów. [przypis redakcyjny]

trzechkrotny — dziś popr.: trzykrotny. [przypis edytorski]

trzech, legii — V, X i XV. [przypis tłumacza]

Trzechletni — dziś raczej: trzyletni. [przypis edytorski]