Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 477 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7390 przypisów.

Drucki, właśc. Dymitr Starszy Olgierdowic (1320–1399) — książę drucki i wielki książę trubecki, jeden z synów Olgierda Giedyminowica. [przypis edytorski]

Druck — miasteczko i zamek na kępie jeziora, przez które przepływa rzeka Druć, w połowie drogi między Czereją a Szkłowem. [przypis redakcyjny]

Drucko, właśc. Druck — dziś wieś Drucak (Друцак) na Białorusi (pomiędzy Mohylewem a Orszą), w średniowieczu warowny gród, siedziba książąt Druckich. [przypis edytorski]

Drudzy brzeg zostawują […] I nowy świat i nowe królestwa najdują — Hiszpanie pod wodzą Kolumba i innych. [przypis redakcyjny]

drudzy, co macie pogodę — inni, którzy macie okazję, sposobność. [przypis redakcyjny]

drudzy — dziś powiedziano by: inni. [przypis edytorski]

Drudzy już na dnie w Poklusa otchłani — tj. umarli. [przypis edytorski]

Drudzy krążą Afrykę — Portugalczycy pod dowództwem Wasko [Vasco] de Gamy. [przypis redakcyjny]

drudzy, którzy powiadali — „Wypędza złe duchy mocą Belzebuba” (Mt 12, 24). [przypis tłumacza]

drudzy — peltaści. [przypis tłumacza]

drudzy przeciwnie — Tj. gdyby człowiek nie był wielkim z natury, nie czułby się tak nędznym w obecnym stanie. [przypis tłumacza]

drudzy stanowie (starop.) — tu: inni panowie (dostojnicy). [przypis edytorski]

drudzy, że nic nigdy nie powstało, ani nie zginęło — eleaci. [przypis tłumacza]

drudzy, że nigdy nic się nie ruszało — eleaci. [przypis tłumacza]

Druenca — rzeka Durance, lewy dopływ Rodanu; wpada do Rodanu pod Awinionem. [przypis redakcyjny]

drugą bramą chciała (starop.) — w domyśle: dostać się do miasta. [przypis edytorski]

drugą razą (daw.) — następnym razem. [przypis edytorski]

drugą — tu: drugą kolej. [przypis redakcyjny]

Druga bitwa — bitwa pod Arcis-sur-Aube, 20–21 marca 1814 r. [przypis edytorski]

Druga carowa pamiętnik stawiała — na pomniku Piotra jest napis: Petro primo Catharina secunda. [przypis autorski]

druga część — autorem pierwszej, wcześniejszej o jakie pół wieku, jest Wilhelm de Lorris. [przypis tłumacza]

druga gwiazda napoleońska… — Rzecki w naiwnym kulcie dla dynastii napoleońskiej i w przekonaniu, że o biegu historii decydują wielcy ludzie, uważa Wiosnę Ludów za rezultat działalności Ludwika Napoleona. [przypis redakcyjny]

druga krystalizacja (…) ile że towarzyszy jej obawa (…) o wiele silniejsza. — Tej drugiej krystalizacji brak jest u kobiet łatwych, obcych tym wszystkim romansowym pojęciom. [przypis autorski]

Druga Międzynarodówka (1914–1916) — międzynarodowe stowarzyszenie partii i organizacji socjalistycznych, powst. 14 lipca 1889 r. w Paryżu organizacja założona przez partie socjaldemokratyczne z Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Belgii, kontynuująca pracę rozwiązanej Pierwszej Międzynarodówki (1864–1876), z której wykluczono zwolenników anarchosyndykalizmu; po zakończeniu I wojny światowej międzynarodowy ruch socjalistyczny podzielił się na nurt związany z partią bolszewicką, z inicjatywy której utworzono tzw. III Międzynarodówkę (Międzynarodówkę Komunistyczną, tzw. Komintern 1919–1943, rozwiązany przez Stalina z niej następnie wyłoniła się w 1938 r. trockistowska IV Międzynarodówka) oraz niezależny międzynarodowy ruch socjalistyczny, w ramach którego działa Międzynarodówka Socjalistyczna. [przypis edytorski]

druga podobna brama — Porte Saint–Denis, również brama triumfalna na cześć Ludwika XIV z r. 1672. [przypis redakcyjny]

druga połowa rodziny po wsiach: Radowężu, Sośniczanach, Łukowcu i Krzcinie — Walenty Słomka urodził się w Dzikowie 14 lutego 1785 r., nr domu 27. Rodzicami jego byli Michał Słomka i Magdalena z Mortków z Dzikowa. Pochodzi więc z tej wsi. W r. 1807 ożenił się za Wisłą w Radowężu z Marią Janoszanką (wówczas od r. 1795–18 oba brzegi Wisły były pod panowaniem Austrii, więc przesiedlania się za Wisłę nie utrudniała granica polityczna). Umarł 19 marca 1863 r. Młodszy z synów Michała Słomki, Maciej, ożenił się w sąsiednim Mokrzyszowie, gdzie również jest po nim rodzina. Daty powyższe wynotowane z metryk parafialnych w Miechocinie i Koprzywnicy. [przypis autorski]

Druga przedmowa — z maja 1834. (przypis R. Colomba) [przypis redakcyjny]

Druga tak potępiona, iż nigdy właściciela mieć nie może — starostwa, dobra stołowe, dobra duchowne, dobra maltańskie etc., etc. [oddawane były tylko w użytkowanie dożywotnie; S.Cz. i Red. WL]. [przypis autorski]

druga wojna brytyjsko-afgańska (1878–1880) — konflikt zbrojny między Wielką Brytanią a Afganistanem, zakończony wycofaniem wojsk brytyjskich i zaakceptowaniem przez stronę afgańską brytyjskich interesów geopolitycznych w regionie. [przypis edytorski]

druga żona — księżniczka Julianna Holszańska (1375–1448). [przypis edytorski]

druga za Eazaela — Κύπρος (Kypros, (Starożytności XVIII, V, 4). [przypis tłumacza]

drugdy (daw.) — niekiedy, czasami. [przypis tłumacza]

drugę — dziś popr.: drugą. [przypis edytorski]

drugi chrzest (…) który spadł na Apostołów pewnego dnia w czasie burzy… — por. Dz 2:1–4. [przypis edytorski]

drugi (daw.) — tu: niektóry. [przypis edytorski]

drugi — dziś raczej: inny. [przypis edytorski]

Drugie Cesarstwo Francuskie — okres w historii Francji od koronacji Napoleona III na Cesarza Francuzów (grudzień 1852) do jego detronizacji i proklamowania III Republiki Francuskiej (wrzesień 1870). [przypis edytorski]

drugie (daw., gw.) — inne. [przypis edytorski]

drugie — Foliksenę, narzeczoną Achillesa, zabito na jego grobie. [przypis redakcyjny]

drugiego Erosa — Pauzaniasz w Sympozjon Platona wnioskuje, że istnieją dwa Erosy, jeżeli istnieją dwie Afrodyty: Eros gminny, przyziemny, zmysłowy, i Eros niebiański. [przypis tłumacza]

drugiego Karła, co na poduszczenie / Pasterskie gwałtowne wniósł za góry płomienie (…) Na głos mroków wieczornych lud jego przebrany / Duszę ze krwią wydycha przez okrutne rany — Karol Andegaweński, brat króla francuskiego, Ludwika IX, przybył „na poduszczenie” papieża Klemensa IV do Włoch, pokonał króla Neapolu, Manfreda, syna naturalnego cesarza Fryderyka II, a następnie wnuka tegoż cesarza, Konradyna (w tł. Konrada) i kazał go ściąć w Neapolu; w ten sposób został Karol królem Neapolu i Sycylii; ale nieznośny ucisk francuski wywołał na Sycylii sprzysiężenie, znane pod mianem nieszporów sycylijskich: wszyscy Francuzi zostali w jednym dniu wymordowani. [przypis redakcyjny]

drugiego (…) koła — Św. Franciszek z Asyżu. [przypis redakcyjny]

drugiego Mojżesza — Majmonidesa. [przypis autorski]

drugiego nieprzyjaciela — mowa o wojnie z Rosją, czego autor nie mógł w 1886 r. napisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis redakcyjny]

drugie imię — była to zatem uczta weselna, drugi toast na cześć pana młodego. [przypis redakcyjny]

Drugiej nogę przystępujesz — umizgasz się do innej. [przypis redakcyjny]

drugiej takiej nie było za naszej pamięci — była to największa z bitew, w jakich Ksenofont brał udział [wg współczesnych szacunków wzięło w niej udział łącznie ok. 35 000 walczących]. Odbyła się z końcem sierpnia 394, jak to można obliczyć z zaćmienia słońca, podczas którego (14 sierpnia 394) Agesilaos otrzymał wiadomość o zwycięstwie Konona odniesionym nad flotą spartańską pod Knidos. [przypis tłumacza]

drugiem — daw. forma N. i Msc. lp liczebników r.n.; dziś tożsama z r.m.: drugim. [przypis edytorski]

drugie piętro wystawało ponad pierwsze, trzecie szersze było od drugiego — pierwsze piętro oznacza w Anglii to, co u nas nazywa się parterem, drugie piętro to nasze pierwsze, trzecie — nasze drugie itd. [przypis tłumacza]

drugie (z mniemań Kościoła) — Że religia jest jasna dla tych, którzy szukają szczerze. [przypis tłumacza]

drugi Karol — Karol Walezy, brat Filipa pięknego, króla Francji. [przypis redakcyjny]

drugi Karzeł — tu: Karol z domu andegaweńskiego, brat św. Ludwika, otrzymał w r. 1265 od papieża Klemensa II Neapol, pobiwszy Manfreda i Konradyna, kazał ich ściąć; w r. 1282 utracił Sycylię („nieszpory sycylijskie”), zm. 1284. [przypis redakcyjny]

Drugi Korpus a. 2 Korpus Polski (wojsk.) — jednostka organizacyjna Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943–1947, przeznaczona do prowadzenia wspólnych działań bojowych. [przypis edytorski]

drugi król — to jest Ferdynand, który potem był cesarzem (przypis źródła). [przypis edytorski]

drugi oddział Sztabu — potocznie „dwójka”, przedwojenny polski kontrwywiad. [przypis edytorski]

drugi odpowiada trybunowi ludu, iż „pora sprawiedliwości a wojny są różne” — Plutarch, Cezar, 35 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

Drugi okręt, co uciekł w stronę Hellespontu, wymknął się — prowadził go Erasinides, który później jest wymieniony między wodzami biorącymi udział w bitwie u wysp Arginuz. W Mitylenie był więc zamknięty sam Konon. [przypis tłumacza]

drugi, okrutniejszy, w twarzy trafiać im kazał i wygrał, nieszczęśliwe ze krwie braterskiej wygranie — podczas rzymskiej wojny domowej w decydującej bitwie pod Farsalos (48 p.n.e.) Juliusz Cezar nakazał żołnierzom, żeby zamiast typowo ciskać oszczepami na szarżującą konnicę, wybiegali naprzeciw, uderzali nimi w górę i ranili twarze jeźdźców, ponieważ wiedział, że przystojni młodzi patrycjusze z kawalerii Pompejusza z obawy przed okaleczeniem i oszpeceniem uciekną z pola walki (Plutarch, Żywot Pompejusza 69 i 71). [przypis edytorski]

drugi pamiętnik, opisujący panowanie Stanisława Augusta (…) zapewne drukiem ogłoszony zostanie — tzw. Drugi pamiętnik Kilińskiego, znacznie obszerniejszy od pierwszego, został opublikowany w roku 1899. [przypis edytorski]

drugi port — mowa o budowie przez Polskę portu w Gdyni. [przypis edytorski]

Drugi przykład, tyczący Najświętszego Sakramentu. Wierzymy, iż skoro substancja chleba zmieniła się sposobem transsubstancji w ciało Zbawiciela (…) — Łk 21, 19. [przypis tłumacza]

Drugi środek polega na zobowiązaniu przedstawicieli, by ściśle trzymali się instrukcji i składali mocodawcom dokładne rachunki z zachowania się swego na sejmie — Mably występuje stanowczo przeciw instrukcjom poselskim. Radzi nawet zaniechać rozsyłania uniwersałów królewskich przed sejmami, by województwa nie były powiadamiane o sprawach, które mają być na sejmie wniesione, i nie mogły powziąć co do nich żadnych uchwał. Sejmiki mogą tylko poruczyć posłowi wniesienie na sejm spraw dotyczących specjalnie danego województwa. Utrzymuje Mably natomiast sejmiki relacyjne i przyznaje im nawet daleko idące uprawnienia (por. Wstęp I). [przypis redakcyjny]

Drugi sposób rozumowania p. Pluche'a — w powyższej cytacie. [przypis tłumacza]

drugi to cel realny: szukanie prawdy — por. Riehl, op. cit., Achter Vortrag: Gegenwart und Zukunft der Philosophie. [przypis redakcyjny]

drugi… Trojańczyk — Ganimedes. Por. przyp. do Brody(Fragmenta [XXXII]), wers 41, t. II, s. 263. Fraszka podrwiwa sobie z uczonych objaśnień, którymi humaniści zaopatrywali dzieła pisarzy starożytnych. [przypis redakcyjny]

drugi (według innych relacji ten sam) — wpadł na słup transformatora i został przez Powstańców zdobyty, a później uruchomiony — Według niektórych źródeł mógł to być czołg typu PzKpfw IV lub PzKpfw V „Pantera”. [przypis edytorski]

drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik, daw. druga chronologicznie era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]

drugorzędowy okres (daw. geol.) — dziś: era mezozoiczna, mezozoik (z gr: mesos: środkowy, zoe: życie), daw. druga chronologicznie (po najstarszym wówczas paleozoiku) era w dziejach Ziemi, ok. 252–66 mln lat temu. [przypis edytorski]

drugstore (ang.) — apteka; dosł.: skład, sklep z lekami. [przypis edytorski]

druhóm — dziś popr. forma C. lm: druhom. [przypis edytorski]

druh — przyjaciel; tu: miecz. [przypis edytorski]

druhy — dziś popr. forma M.lm: druhowie. [przypis edytorski]

druhy poświęcone — poświęceni (lub: ofiarni) przyjaciele. [przypis edytorski]

druid — a. druida; staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom rel., sprawowali sądy oraz przepowiadali przyszłość. [przypis edytorski]

druid — kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

druid — staroż. kapłan celtycki; druidzi przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

Druidyczna to z głazów wielkich grota — druidzi byli kapłanami-wieszczami Celtów. Za czasów Słowackiego wierzono, że odkryte we Francji skalne pomniki monolityczne (z jednego głazu) są grobowcami celtyckimi. W okresie pisania Grobu Agamemnona i Lilii Wenedy pozostaje Słowacki pod silnym wpływem bohaterskiej poezji Osjana, w której wieszczowie-kapłani i ich harfy odgrywają wielką rolę. Stąd częste w tych utworach wspominanie harfy i jej dominująca rola w akcji. [przypis redakcyjny]

druidyczny — właściwy druidom, staroż. kapłanom celtyckim, którzy przewodniczyli obrzędom religijnych, pełnili rolę wróżbitów, lekarzy i sędziów. [przypis edytorski]

Drujdyczna (…) grota — grota druidów, kapłanów celtyckich, sprawujących w swej społeczności rolę sędziów, lekarzy i magów. [przypis edytorski]

drukiem podać (daw.) — wydrukować. [przypis edytorski]

Drukowała się ona (daw.) — dziś popr. tylko z imiesłowem przymiotnikowym biernym: była drukowana, albo z formą bezosobową czasownika: drukowano ją. [przypis edytorski]

drukowałem poemat-dramat Wyspiańskiego „Warszawianka” — w „Życiu” z listopada 1898 r. nr 45 i 46. [przypis edytorski]