Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | grecki | hebrajski | mitologia grecka | potocznie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 549 przypisów.

królowie Persji, którzy, zobowiązując się nie pić nigdy innej wody jak tylko z rzeki Choaspez (…) — por. Plutarch, O wygnaniu, 5. [przypis tłumacza]

królowie żywiciele — Iz 49, 23. [przypis tłumacza]

królowi wydało się ich wymaganie słuszne — żołnierz głodny nie respektuje układów, zdobywa żywność, jak i gdzie może. [przypis tłumacza]

Królowo, której wszystko jest do twarzy… — z tym miejscem zestawiają często sonet 150, zwłaszcza jego słowa: „Whence hast thou this becoming of things ill« „Skąd to pochodzi, że ci do twarzy z rzeczami złymi”. Podobnie brzmią i słowa Enobarbusa w II, 2: „W niej najnędzniejsza rzecz nabiera czaru” itd. [przypis tłumacza]

król Partów — Orodes I. [przypis tłumacza]

król perski — Artakserkses II Mnemon (404–358), brat Cyrusa [Młodszego], znany z Anabazy. [przypis tłumacza]

król perski, przekonany, że Tissafernes jest winny jego niepowodzenia w wojnie (…) rozkazał ściąć mu głowę — Tissafernes nie był bez winy; za mało czynny, biernością chciał kruszyć energię grecką. Farnabazosa na lądzie nie wspierał, organizację floty, która już rozpoczęła akcję pod wodzą Konona, udaremniał, nie dając pieniędzy i zaniedbując całą sprawę. Miesiącami nie wypłacano żołdu marynarzom. Wysiłki Farnabazosa i Konona nie miały żadnego skutku. Konon zdał komendę nad flotą dwóm Ateńczykom, a sam udał się na dwór Artakserksesa. Na posłuchaniu nie był, by uniknąć padania na twarz, ale działali za niego kanclerz Titraustes, satrapa Farnabazos, i Paryzatyda, królowa-matka, która z utęsknieniem czekała sposobności, by zemścić się na Tissafernesie, sprawcy klęski najukochańszego syna Cyrusa (por. Anabaza). Titraustes otrzymał kierownictwo wojny i środki pieniężne na wzniecenie w Grecji wojny przeciwko Sparcie, Konon pełnomocnictwo i środki na flotę (lato 395 r.). Paryzatyda nasyciła swą żądzę zemsty: król skazał Tissafernesa na śmierć, niepomny, że jemu zawdzięcza swój tron, którego omal nie zdobył brat, Cyrus. Tissafernesa ujęto i zgładzono przy pomocy Ariajosa, znanego z Anabazy byłego towarzysza Cyrusa. [przypis tłumacza]

król polski — chodzi tu o Augusta III. [przypis tłumacza]

król Spragnionych — w oryginale: dipsodów, po grecku: spragnionych. [przypis tłumacza]

król sprawiedliwy — Melchizedech (Wujek), Malki-Cedek (Cylkow) = מַלְכִּי־צָדֶק [Rdz 14, 18-20]. [przypis tłumacza]

król — tj. Hyrkan. [przypis tłumacza]

król wrócił, na tron — Karol II w r. 1660. [przypis tłumacza]

król znowu nadciąga, i to, jak się wydawało, z tyłu — Grecy są jeszcze zwróceni frontem w stronę uciekających Persów, więc król, nadciągający z obozu, ukazuje się z tyłu za nimi. [przypis tłumacza]

Krótko (…) żywię. — Odwieczny, jak widzimy, „światowy” sposób mówienia komuś w oczy nieprzyjemnych rzeczy, niby jako zasłyszanych i którym się bynajmniej nie wierzy! [przypis tłumacza]

Kronida (mit. gr.) — syn Kronosa, zawsze oznacza Zeusa. [przypis tłumacza]

kronika pantagrueliańska — Satyra na współczesnych fabrykantów kronik, którzy genealogię królów francuskich doprowadzali dokładnie do Adama i Ewy. Autor odsyła czytelnika do genealogii olbrzymów, zamieszczonej w I księdze Pantagruela, jako do rzeczy już znanej. [przypis tłumacza]

kroniki Gargantuińakiej (…) niźli sprzedaje się Biblii w dziewięciu leciech — Jeden ze współczesnych wkłada księgarzowi w usta ten wierszyk: Tenant ma boutique au Palais,/ En moins de neuf ou dix journées/ J'ai plus vendu de Rabelais,/ Que de Bibles en vingt années. [przypis tłumacza]

Kronschwertträger — Hohe Beamte, welche den Fürsten das Reichsschwert vortrugen. [przypis tłumacza]

kropiłeś — wodą święconą. [przypis tłumacza]

kruk — Maksymilian Sforza, syn Ludwika Moro, zwyciężony przez Franciszka I. [przypis tłumacza]

kruk morski — κορακῖνος, coracinus, prawdopodobnie: Chromis nilotica (Kiehm) [dziś: Tilapia nilowa, Oreochromis niloticus; red. WL]. [przypis tłumacza]

kruskantyzm — kruskantyzm jest synonimem puryzmu językowego, uprawianego przez Akademię della Crusca [założoną we Florencji w 1582 w celu dbałości o poprawność języka włoskiego; red. WL]. [przypis tłumacza]

krwawicę — αἷμα; sanguinem, Blut (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]

Krytolaus — uczeń Arystotelesa. [przypis tłumacza]

Krytyka — Molier ma na myśli Krytykę szkoły żon, wystawioną w kilka miesięcy później. [przypis tłumacza]

krzesło na trzech nogach — lud żydowski opiera swoje trwanie na zasługach trzech praojców. [przypis tłumacza]

krzesło proroka Eliasza — zasiadający na nim trzyma chłopca w czasie uroczystości obrzezania. [przypis tłumacza]

krzyczeli — następuje w tekście greckim oratio obliqua, którą Henkel zamienia na oratio recta. [przypis tłumacza]

Krzysztof Wilhelm Hufeland (1762–1836) — lekarz niemiecki, był od r. 1809 profesorem uniwersytetu w Berlinie. Jako lekarz cieszył się wielkim wzięciem, zarówno dzięki swemu charakterowi, jak i uczoności. Życie prowadził bardzo czynne, był założycielem różnych instytucji lekarskich i autorem wielu dzieł z zakresu medycyny teoretycznej i praktycznej. Najsławniejszym stała się jego Makrobiotyka, czyli sztuka, jak życie ludzkie przedłużyć, tłumaczona prawie na wszystkie języki europejskie. [przypis tłumacza]

krzywdy wyrządzone przez Temisona i Teodora w sprawie Oropu — wspomniany proces Kalistrata i Chabriasa; Teodor i Temison, tyrani Eretrii i zausznicy Teb, ułatwili im zajęcie Oropos. [przypis tłumacza]

Krzywdzisz, pielgrzymie… — [Romeo i Julia, akt I, scena 5; red. WL]; ustępy z Romea i Julii Szekspira w przekładzie Jana Kasprowicza. [przypis tłumacza]

krzywo dąb nie przysiągł — dąb był właśnie Zeusowi poświęcony. [przypis tłumacza]

Ksantikos — kwiecień, r. 73 n.e. [przypis tłumacza]

Ksantypa — żona Sokratesa, niesłusznie jednak zniesławiona. Anegdoty o niej wymyślono na podstawie tego ustępu u Ksenofonta, dla zilustrowania Sokratesowej cnoty panowania nad sobą. Uprzejma dla filozofa, niedbającego o zarobek na utrzymanie rodziny, pewnie nie była, i dziwić się temu nie można. [przypis tłumacza]

ks. de Saint-Cyran, któremu przypisujecie książkę Piotra Aurelego — chodzi o Petri Aurelii Theologi Opera, jussu et impensis Cleri gallicani in lucem edita (Paryż, 1642). Wydawca i komentator Prowincjałek Faugère (1895) czyni tu następującą uwagę: „Jeżeli Saint-Cyran nie napisał tego dzieła, to przynajmniej je dyktował; i trzeba przyznać, iż tutaj, jak i poprzednio, kiedy Pascal się broni, iż nie należy do Port-Royal, bardziej niżby się pragnęło naśladuje zwykłe wykręty jezuitów”. [przypis tłumacza]

Ksenofon [powiada] o [młodzieży] perskiej — por. Ksenofont, Wychowanie Cyrusa (Cyropedia), I, 2, 16. [przypis tłumacza]

Ksenofon, przystrojony w wieniec, składał właśnie ofiarę (…) — Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium, V, 10. [przypis tłumacza]

Ksenofont (…) nawet stał w szeregach wroga w krwawej bitwie (…) przeciw własnym rodakom — zupełnie słusznie nazwał go Niebuhr (Kleine Schriften, I. B. str. 467) „najnędzniejszym wyrodkiem, jakiego kiedykolwiek jakie państwo wydało”, gdyż zdradę popełnił bez powodu. Alkibiadesa tłumaczy po części krzywda, jaka go spotkała ze strony rządu; tego nic! [przypis tłumacza]

Ksenofontowe opowiadanie (…) streszcza (…) książę Jerzy Zbaraski — Scriptores rerum Polonicarum, V, str. 95. [przypis tłumacza]

Ksenofont (…) rozkazał setnikom, aby każdy ustawił swoją kompanię plutonami, każąc zachodzić na lewo celem uformowania falangi (…) żołnierze zaś tylnej straży zająć stanowisko przy rzece — Ksenofont dał widocznie rozkaz rozwinięcia się w linię bojową prędzej niż rozkaz „w tył zwrot”, gdyż straż tylna przy przechodzeniu w skos na lewo znalazła się bliżej rzeki. Po zmianie frontu na komendę w „prawo zwrot” stanęła frontem do rzeki, jak to wynika z późniejszych wywodów. [przypis tłumacza]

Ksenokrates [z Chalcedonu] (ok. 395–314 p.n.e.) — uczeń Platona, później następca jego w Akademii w Atenach, w której uczył lat 25. Szczęśliwość pokładał w posiadaniu cnoty. Choć dla prawości swej doznawał wysokiej czci, Krates zarzucał mu pychę i udawanie. [przypis tłumacza]

Kserkses był błaznem, iż, otoczony wszelakimi rozkoszami ludzkimi (…) — por. Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], V, 7. [przypis tłumacza]

ksiądz de Saint-Pierre, [właśc. Charles-Irénée Castel] (1658–1743) — pisarz polityczny i filantrop, członek Akademii, z której go wygnano w r. 1718 za to, iż Ludwika XIV chciał odsądzić od tytułu „Wielkiego”. Pomysły jego, wyprzedzające pojęcia epoki, zdawały się współczesnym utopiami, wiele z nich jednak doczekało się z czasem urzeczywistnienia. Najgłośniejszym dziełem był Projekt wiecznego pokoju, o którym wspomina Rousseau. [przypis tłumacza]

ksiądz de Saint-Pierre, [właśc. Charles-Irénée Castel] (1658–1743) — pisarz z zakresu ekonomii politycznej i filozofii. [przypis tłumacza]

książę de Beaufort — wnuk Henryka IV, jeden z przywódców Frondy, był bożyszczem ludu paryskiego, nazywany królem hal. [François de Vendôme, książę de Beaufort (1616–1669), członek spisku markiza Cinq-Marsa przeciwko kardynałowi Richelieu, w 1642 zbiegł do Anglii; po śmierci kardynała powrócił do Francji, stanął na czele grupy dworskiej, w 1643 oskarżony o spisek przeciwko kard. Mazariniemu, został uwięziony; w 1649 zbiegł z więzienia i przyłączył się do Frondy, ruchu politycznego przeciw rządom absolutnym regentki Anny Austriaczki i Mazariniego; red. WL]. [przypis tłumacza]

książę de Conti — Ludwik Franciszek de Bourbon, książę de Conti (1717–1776), jeden z najświetniejszych wodzów swego czasu, zdawał się przeznaczony do wielkiej przyszłości, ale usunięty w cień przez Maurycego Saskiego nie chciał zajmować przy nim drugorzędnego stanowiska i wycofał się ze służby wojskowej w r. 1747. [przypis tłumacza]

Książę de la Rochefoucauld, [François de (1613–1680)] — słynny pisarz z XVII w., który ujął swoje „refleksje moralne” w mały tomik aforystycznych uwag. [przypis tłumacza]

Książę de Liancourt — żarliwy poplecznik Port-Royal'u: „historia”, którą wspomina Pascal, nie jest bliżej znana. [przypis tłumacza]

książę de Luxembourg (…) raczył (…) odprowadzić imć pana Coindet, przyjaciela Russa — Rousseau, Wyznania. [przypis tłumacza]

książę de Richelieu, marszałek Francji, [właśc. Louis François Armand du Plessis] (1696–1788) — jedna z najświetniejszych postaci dawnego dworu, głośny zarówno z tryumfów wojennych, jak z intryg dworskich i miłosnych podbojów. [przypis tłumacza]

Książę de Valentinois (…) losu — w r. 1503 (Historia de Francesco Guicciardini). [przypis tłumacza]

książę Pignatelli — brat zmarłego margrabiego de Mora, drugi syn hrabiego de Fuentes. [przypis tłumacza]

książę tego świata — Diabeł. [przypis tłumacza]

książę teologów (…) w I ks. swoich Retract. rozdz. 15 — Augustyn, Retractationum libri duo, I, 15. [przypis tłumacza]

książę Walii — Walia jest księstwem w Anglii Zachodniej [Walia, położona w zachodniej części wyspy Wielka Brytania, została w średniowieczu podbita przez Królestwo Anglii; obecnie jest jednym krajów wchodzących w skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej; red. WL]. Tytuł księcia Walii od 1284 roku przysługuje angielskim następcom tronu. Dlatego to Edward Tudor, choć syn królewski, nie nazywa się tu królewiczem, lecz księciem. [przypis tłumacza]

książę — w terminologii stosowanej przez Russa „książę” oznacza władzę wykonującą prawa. [przypis tłumacza]

Książka jego nie była pisana, aby skłonić ku pobożności — I. 18: III. 9; III, 12. [przypis tłumacza]

książka napisana przez księdza — Mowa o proboszczu św. Bartłomieja. [przypis tłumacza]

książkę „O Świętym Dziewictwie”, napisaną przez pewnego oratorianina — chodzi o książkę Klaudiusza Seguenot, pt. De la Sainte Virginité, discours traduit de S. Augustin, avec quelques remarques pour la clarté de la doctrine (Paryż, 1638). [przypis tłumacza]

książki (…) „o sztuce, jak życie ludzkie przedłużyć — tytuł tej książki brzmi: Makrobiotyka, czyli sztuka, jak życie ludzkie przedłużyć. Wyszła w r. 1796. Polski jej przekład przez Tomasza Krauze wyszedł w Warszawie w r. 1828. [przypis tłumacza]

Księdzjan — Na wpół legendarny cesarz abisyński Prestre Jehan. [przypis tłumacza]

Księga pełna pantagruelizmu — Obecność słowa „pantagruelizm” w tytule Gargantui jest jednym z poważnych dowodów na poparcie zapatrywania, przyjętego niemal ogólnie, że księga Gargantui chronologicznie późniejsza jest od księgi I Pantagruela. Samo pojęcie „pantagruelizmu” zrazu oznacza w ustach autora szeroką wesołość i grube używanie, później stopniowo oczyszcza się, szlachetnieje i staje się synonimem pewnego pogodnego stoicyzmu. Sterne, który w swoim Tristramie Shandy nieustannie czerpie z Rabelais'go, tworzy pojęcie shandeizmu, będące jedynie wtórnym odbiciem pantagruelizmu. [przypis tłumacza]

księgarnia św. Wiktora — W owej bibliotece opactwa św. Wiktora, której księgozbiór składa się tu z dziwolągów częścią wymyślonych, częścią przekręconych przez Rabelais'go, częścią wreszcie może i autentycznych, autor godzi tutaj po raz pierwszy w łamigłówki wiedzy scholastycznej i jej jałową erudycję. Przytaczanie tutaj wykładu poszczególnych tytułów (o ile do dziś dnia komentatorowie zdołali je wyłożyć) wydaje się tłumaczowi zbytecznym. [przypis tłumacza]

Księgarz (…) polecił Rabelais'mu przejrzenie i przygotowanie (…) wydania — Co do tego punktu istnieją trzy hipotezy. Pierwsza, dziś już powszechnie zarzucona, jest ta, że Rabelais był nie tylko przygodnym wydawcą i korektorem, ale wprost autorem owych Kronik Gargantui, i że późniejszy jego Gargantua jest ponownym opracowaniem tego samego tematu. Nie mogąc wchodzić tu w bliższą argumentację, zaznaczymy tylko, iż hipoteza ta nie wytrzymuje krytyki. Drugą, do obecnych czasów niemal obowiązującą, była hipoteza, iż Rabelais na zlecenie księgarza zatrudniony był przy ponownym wydaniu owych starych kronik. W ostatnim czasie znakomity znawca Rabelais'go, Abel Lefranc, w przedmowie swej do pomnikowego wydawnictwa dzieł tego pisarza (1912) podaje i to przypuszczenie w wątpliwość. Wedle niego tyle jedynie możemy twierdzić, iż Rabelais, bawiąc podówczas w Lyonie, był świadkiem niezwykłego powodzenia owych Kronik i że to pobudziło go do kontynuowania ich jako I. części Pantagruela. Różnica tych dwóch ostatnich hipotez nie zmienia zasadniczego momentu kwestii, tj. wpływu, jaki miały Kroniki Gargantui na powstanie dzieła Rabelais'go. [przypis tłumacza]

Księżna de Bouillon (…) wykupiła wszystkie loże w jednym i drugim teatrze — wyznaję, iż, mimo wszystko, zachwycają mnie te zacięte walki, jakie toczą się we Francji około każdej indywidualności kruszącej dawne tradycje. Podobna walka toczyła się o Cyda, o Szkołę żon Moliera; później Hernani Wiktora Hugo przez trzydzieści przedstawień z rzędu będzie wzniecał tumult dlatego głównie, iż poeta ośmielił się w nim naruszyć średniówkę aleksandrynu. Nieraz myślałem, iż gdyby we Francji pojawił się utwór tak rewolucyjny artystycznie i ideowo jak Wesele albo Wyzwolenie, trzeba by mu przebyć lata całe walki; podczas gdy u nas Wyspiański zdobył w tydzień szańce, przez nikogo zresztą niebronione. Obawiam się, iż ta łatwość, podobnie jak niegdyś owa sławiona nasza „tolerancja religijna”, płynie ze wspólnego źródła głębokiej obojętności… [przypis tłumacza]

Księżna de Cleves — głośna powieść pani de la Fayette z końca XVII w. [przypis tłumacza]

księżna de Luxembourg — patrz Wyznania Russa [tzn. rousseau; Red. WL], cz. II. [przypis tłumacza]

księżna de Maufrigneuse — [por.] Sekrety księżnej de Cadignan, Gabinet starożytności etc. [przypis tłumacza]

księżnej (…) diuszessy — polski język nie ma terminów na odróżnienie tytułów duc i prince, które trzeba nam tłumaczyć jednakowo przez książę. Toteż w dalszym ciągu nieraz przyjdzie nam się spotkać z dwoma książętami de Guermantes: Błażejem (duc de Guermantes) i Gilbertem (prince de Guermantes), oraz z dwiema księżnymi: Błażejową (Oriona) i Gilbertową (Maria). Na ogół duc stoi wyżej w hierarchii tytułów, poza paroma rodami, w których tytuł prince posiadał szczególne dostojeństwo, oraz poza „książętami krwi”, członkami panujących domów, którym również daje się ogólnie tytuł prince, ale barwiący się wówczas innym odcieniem. Książę Orleański, duc de Chartres, hrabia Paryża, potomkowie francuskiej rodziny panującej, wciąż przez rojalistów uznawanej za królewską, mają inny porządek tytułów, wsparty na tradycji. Nazwiska i tytuły arystokratyczne wędrują wedle specjalnych praw: i tak prince des Laumes zaczął się tytułować od śmierci swego ojca duc de Guermantes, podczas gdy jego rodzony brat zowie się baron de Charlus itd. [przypis tłumacza]

Ks. opata de Saint-Cyran — [własc. Jean Duvergier de Hauranne, opat z Saint-Cyran (1581–1643), fr. teolog i polityk, przedstawiciel jansenizmu], mistyk i kwietysta, autor apologii samobójstwa. [przypis tłumacza]

Ksystos — plac otoczony kolumnadami, służący do zebrań ludowych. Henkel w tekście umieszcza nawias z objaśnieniem, co w czytelniku może wywołać wrażenie, że objaśnienie to dał sam Flawiusz. Sądzą, że hebr. gazîth (liszkat ha-gazîth, izba przy Ksystosie) jest przetłumaczeniem greckiego słowa ksystos [ξῠστός]. Tu w epoce Chrystusa zbierała się Wielka Rada (Synhedrion). [przypis tłumacza]

Kształtuje się umysł i uczucie przez rozmowy (…) — por. Montaigne, Próby III. 8. [przypis tłumacza]

Ktesias mógł studiować swą sztukę — Ktesias (także: Ktesilaus) malarz grecki z czasów Fidiasza. Według Pliniusza miał on wymalować rannego mężczyznę umierającego tak łudząco, że można było widzieć, ile jeszcze zasobów sił żywotnych posiada ów ranny. Słynął także jako lekarz i do tego odnosi się prawdopodobnie powyższa uwaga Lessinga. [przypis tłumacza]

Ktezjas — Grek, lekarz nadworny króla, autor Dziejów perskich, które nam się nie zachowały. [przypis tłumacza]

która nie podaje tego przyczyny, nie jest pouczająca — Tą przyczyna jest, iż ludzie stali się niegodnymi Boga. [przypis tłumacza]

która nosiła tytuł „Marka Aurelego” — dzieło cytowanego już poprzednio hiszpańskiego autora Guewary, który cieszył się owego czasu niezmiernym wzięciem. [przypis tłumacza]

którego dnia w tym roku ma wypaść Jom Kipur — w tamtych czasach ustalano początek miesiąca i każde święto na podstawie zeznań świadków, którzy osobiście obserwowali nów księżyca. Zeznanie składali w Izbie Sądowej Jerozolimy. [przypis tłumacza]

którego pierwszych trzydzieści lat było wpółsenną […] wegetacją […] I to zostanie mu na całe życie — za negatywny, ale wymowny dowód, jak bezwzględnie szczerym jest Rousseau w swoich wrażeniach, może posłużyć fakt, iż opisując kilkunastumiesięczny pobyt w Wenecji, ani jednego słowa nie poświęca pięknościom tej „królowej mórz”. Któryż z nowoczesnych literatów pozwoliłby sobie na to zaniedbanie! [przypis tłumacza]

Któregoś dnia odwiedziłem gmach, gdzie wymierza się sprawiedliwość. Nim się tam dotrzeć, trzeba się przecinąć przez niezliczoną mnogość młodych kupczyń, wabiących cię zwodniczym głosem — krużganki pałaca sprawiedliwości były przez długi czas miejscem przechadzek i bazarów. [przypis tłumacza]

której (…) używa w Polsce (choć w innej sztuce) Piotr Ciekliński („Potrójny z Plauta”) — por. Plautus, s. 499 i n. [przypis tłumacza]

które myśleniu towarzyszy — Kant odgranicza ściśle wyobrażanie od myślenia. Wyobrażać jest zadaniem zmysłów, myśleć zadaniem rozumu. Myślenie polega na łączeniu w świadomości przedstawień (tj. wyobrażeń, pojęć lub idei). [przypis tłumacza]

które to przymierze pomieści jego prawo nie na zewnątrz, ale w sercach — Iz 51, 7; Jr 31, 33. [przypis tłumacza]

które widziałem po raz pierwszy (…) Składając drobne dłonie — fragment skreślony. [przypis tłumacza]

który by jej gorzej był wstrętny niż ten żołnierz (neque peius quemquam odisse, quam istum militem) — niedbały styl codziennej mowy potocznej. [przypis tłumacza]

którym odcięto głowę — Wyrazy te opuszczone są w wyd, 1774 r. (Amsterdam). [przypis tłumacza]

Który tylko żołnierz zakosztował miodu, tracił przytomność… — dziś jeszcze, według opowiadania podróżnych, sprzedają w tej okolicy miód gorzkawy, ciemny, wodnisty, który po spożyciu wywołuje podobne skutki; krajowcy przed użyciem zagotowują go. [przypis tłumacza]

którzy kładą taki nacisk na związek między osobowością Schopenhauera a jego filozofią — np. K. Fischer, F. Paulsen, J. Volkelt. Zob. Literatura. [przypis tłumacza]

którzy mu w poprzek drogi stawali; zresztą — καὶ τοὺς ἐμπεδίζοντας: ἢ πολεμοῦντες πλείστην ἂν τριβὴν (Niese); καὶ τοὺς ἐμποδίζοντας: ἢ πολεμοῦντες πλείστην ἂν τριβὴν (Dindorf). Stąd u tłumaczów ustęp ten wypadł inaczej. [przypis tłumacza]

którzy najmniejszego nie doznając strachu, wszystko wypili i wymaścili — κἀκεῖνοι δίχα φρίκης ἠλείφοντο καὶ ἔπινον i w nawiasie jako niepewne: ἐξ αὐτῶν (Niese), κἀκεῖνοι δίχα φρίκης πλέον τοῦ ἵν ἠλείφοντο καὶ ἔπινον ἐξ αὐτῶν, atque illi sine horrore ungendo et potando plus quam hin ex illis consumebant, welche jeder mehr als ein Hin davon versalbten und vertranken (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]; hin = הַהִ֖ין = miara żydowska (Lb 15, 4), według obliczania rabinów odpowiada zawartości 72 kurzych jaj (Riehm). [przypis tłumacza]

którzy nie mają o niej żadnej wiedzy — W ciągu życia. [przypis tłumacza]

którzy tylko do boju zdolni byli — πάντας ἡβηδὸν, Pape w słowniku swym podaje: „die ganze waffenfähige Mannschaft”; łaciński tłumacz: puberes omnes; [pominięto tłum. na rosyjski]; Clementz całkiem fałszywie przetłumaczył: „liess er (Vespasianus) alles ohne Unterschied des Alters niedermetzeln”, kiedy to uczyniło wojsko własnowolnie. [przypis tłumacza]

Któż by nie zmiarkował, że dusza zwierzęca musi być, podobnie jak nasza, śmiertelna albo nieśmiertelna, a zatem ulec temuż losowi (…) — Por. Epitre à M-lle A. C. P. itd. [przypis tłumacza]

Któż nie cudowałby się nad kompleksją Demofona (…) dygotał na słońcu — Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, I, 14. [przypis tłumacza]

Któż to tak jęczy? Może który z (…) nieboraków Karkina… — Karkinos, stary poeta tragiczny sprzed Ajschylosa, chwalony przez helleńskich dramaturgów; nie pozostało jednak nic z jego dzieł. Miał trzech synów, również tragików, ale bardzo lichych, których współczesna komedia często wyszydza: są to Ksenokles, Ksenotinos i Ksenarchos. Poetyczny lichwiarz Amynias szpikuje swe zdania frazesami z dramatu Ksenoklesa Alkmena. [przypis tłumacza]

Któż z nas serca tajniki odgadnie? — Głęboki smutek drga w tych słowach Alcesta. Ileż razy zapewne samego Moliera uświadamiali „życzliwi” w ten sposób! [przypis tłumacza]

Kto bądź troszczy się o to, aby się im podobać (…) — Seneka, Listy moralne do Lucyliusza, XCI. [przypis tłumacza]

Kto byłby ukrytym nieprzyjacielem, Bóg nie pozwoliłby mu, aby czynił jawnie cudy — Wciąż Pascal ma na myśli Port-Royal. [przypis tłumacza]

Kto chce zachować duszę, straci ją — Łk 24. [przypis tłumacza]

Kto daje świadectwo Mahometowi? (…) — Joann. V, 31. [przypis tłumacza]