Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | łacina, łacińskie | mitologia germańska | niemiecki | poetyckie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 1616 przypisów.

więcierz — inaczej żak; specjalny rodzaj sieci do łowienia ryb rozpiętej na drewnianych obręczach i zakładanej w wodach stojących lub wolno płynących. [przypis redakcyjny]

więcierz — pułapka na ryby, sieć lub kosz wiklinowy w kształcie długiego walca. [przypis redakcyjny]

więcierz — pułapka z sieci lub prętów na ryby. [przypis redakcyjny]

Więc jeszcze jeden listek — czy mnie kocha? — wspomnienie być może młodzieńczej zabawy poety, polegającej na zrywaniu liści lub płatków kwiatów z równoczesnym powtarzaniem: kocha, nie kocha? [przypis redakcyjny]

Więc ji Boga dla chował — Niewykluczone, że wiersz ten powinien następować po w. 178 [tj. po „Mało eże z mostu nie spadł”]. [przypis redakcyjny]

więc radzi nas przyjmijcie, bohaterzy zmarli — Grecy czcili zmarłych bohaterów; sądzili, że pomagają oni w wal­ce swym ziomkom. Powracając z obczyzny do kraju, należało się więc zmarłym przodkom uroczyste powitanie na równi z bogami. [przypis redakcyjny]

więc (starop.) — a dalej, następnie. [przypis redakcyjny]

Więc Ty tak chodzisz po świecie, trzymając w ręku trzech umarłych (…) — na lasce, pamiątce po Rajeckim, są dwie tarcze; na jednej wyryte: „Rajecki, Danielewicz”, na drugiej kilka słów Zygmunta. [przypis redakcyjny]

Więc zmyślał ów Horacy — zapewne uwaga Krasickiego odnosi się do ww. 45–48 p. 6 z III ks. Pieśni Horacego: „Z upłynnym czasem wszystko na dół leci: / Gorsi po dziadach nastali rodzice, / Rodziców jeszcze przepisują dzieci, / A nasi, nie wiem, czym będą dziedzice.” (Przekład A. Naruszewicza, [w książce:] A. Naruszewicz, Dzieła, Warszawa 1778, t. IV, s. 87). [przypis redakcyjny]

więdłe wyzy — wędzoną wyzinę (rybę). [przypis redakcyjny]

więdły — wędzony, suszony. [przypis redakcyjny]

więniec (…) / Niechaj wisi — zwyczaj wieszania wieńca na drzwiach ukochanej po bezskutecznym nocnym czuwaniu nie był raczej znany polskiej obyczajowości i został tu przejęty ze staroż. paraklausithyronów. [przypis redakcyjny]

więtszej części naśladować — iść za większością. [przypis redakcyjny]

Więtszym — starop. większym (por. więcej, więc). [przypis redakcyjny]

Więzienia przepełnione są… — informacje „Mirosława” o torturach stosowanych wobec więźniów politycznych zacytował Żeromski niemal dosłownie z „Listu otwartego w sprawie białego terroru w Polsce”, wydanego przez KPP w czerwcu 1924 r. [przypis redakcyjny]

wiece (starop.) — [tu:] sądy. [przypis redakcyjny]

wiechy (daw.) — włosy. [przypis redakcyjny]

Wiecie o tem z drugiemi już historyami (…) — poeta odwołuje się tu na Bojarda Orlando innamorato, Księga III, Pieśń II, gdzie cała ta rzecz szeroko jest opisana. [przypis redakcyjny]

Wieczna Myśli — filozoficzne określenie Boga, obojętnego na sprawy doczesne. [przypis redakcyjny]

Wieczne pragnienie współ z duszą stworzone — Tym wiecznym, wrodzonym pragnieniem jest wewnętrzny pociąg wzniesienia się do Boga, o czym była mowa w poprzedniej pieśni. [przypis redakcyjny]

Wiedeń, Wienna — tu: miasto Vienne we Francji. [przypis redakcyjny]

Wiederherstellung eines selbständigen Königreich Polen (niem.) — odbudowaniem samodzielnego królestwa polskiego. [przypis redakcyjny]

Wiedząc już, że jakieś łódki cudzoziemskie są w pobliżu… — list z dnia 27 listopada 1837 r. [przypis redakcyjny]

Wiedzie hufce do chwały — czegóż tak ponury»! — Podobnie pyta Byron w Korsarzu (I, 17): „Why doth he start — and inly seem to mourn?”. [przypis redakcyjny]

Wiedz, że gdy zdrady dopuści się człowiek — Z dziwną ścisłością logiczną oznaczony tu stosunek między karą a występkiem. Kto zdradza tego, kto nam ufa, tego dusza w tej chwili staje się łupem kar piekielnych, do których jeszcze za życia wyrzuty sumienia, żal bezowocny i pogarda samego siebie wcześnie przygotowują. A ponieważ wynikająca stąd rozpacz zdrajcy często pędzi go na rozdroże jeszcze dzikszych i nikczemniejszych namiętności, przeto się zdaje, że w jego ciele już nie ludzka dusza, ale szatan zajął gospodę. [przypis redakcyjny]

Wiedz, że iść będziesz wciąż obwodem drugim — Jest to drugi oddział kręgu siódmego, gdzie są karani gwałtownicy, co się dopuścili gwałtu na swoich osobach i dobrach. [przypis redakcyjny]

Wiedz, że ja byłem Bertrandem z Bornijo — Bertrand z Bornio (Bertram de Born) był obwiniany za to, że między Henrykiem II, angielskim królem, a jego synem jątrzył niezgodę i syna do buntu przeciw własnemu ojcu pobudził. Ponieważ Bertrand przeciw głowie rodziny jej członków buntował, tu za karę nosi własną głowę odciętą od tułowia. Ta głowa służy mu w piekle za latarkę, jak i na ziemi podobną jemu powinna była posługę, ażeby go ochroniła od smutnych następstw jego występku. [przypis redakcyjny]

wieków załomiska — odwiecznie nagromadzone złomy drzew. [przypis redakcyjny]

wiekom wiecznie (starop.) — po wiek wieków, na wiek wieków. [przypis redakcyjny]

wiek złoty — złoty wiek rozkwitu nauk i sztuk. [przypis redakcyjny]

wielcy panowie wyjechali za granicę — niektórzy dla zamanifestowania niezadowolenia z Sejmu (hetman Rzewuski do Wiednia, gdzie rozpoczął działalność publicystyczną w duchu wrogim reformom); inni, jak Szczęsny Potocki, pozostali w kraju, ale wyjechali z Warszawy; wielu mianowanych posłami przy dworach obcych. [przypis redakcyjny]

wiele cierpkich, krytycznych uwag [dotyczących Fichtego i Schleiermachera]Schopenhauers Nachlass, IV, s. 81 i n. [przypis redakcyjny]

wielem — 3. przypadek [tj. C.] lm [dziś komu? czemu?: wielu]. [przypis redakcyjny]

Wiele obiecuj a dotrzymaj mało — Idąc za taką radą Gwida, Bonifacy VIII ofiarował Colonnom i ich stronnikom zupełną amnestię i zwrot odebranych im dóbr i godności, jeśliby Palestrina się poddała. Colonnowie zgodzili się na to, a papież kazał miasto zburzyć do szczętu. [przypis redakcyjny]

Wiele przed Orytyą (…) żyło — w oryg. „Non fu chi Turno, non chi Ettor soccorse”. Otóż tą wojowniczką, która „Hektorowi przybyła na pomoc”, nie była Orytia, jak wyłożył tłumacz, lecz Pentezylea, królowa Amazonek. [przypis redakcyjny]

Wiele tam możem siłami naszymi (…) gniazdo człowieka — Poeta oczyszczony ze zmaz grzechowych powrócił do stanu niewinności, w jakim byli w raju pierwsi rodzice nasi. Tu wzrok więcej ma siły spoglądać na niebieskie światła, jak [więcej (…) jak — dziś popr. więcej niż] w stanie grzechu i pokuty. Ale tylko odblaskiem tego światła, jakie się odbija z oblicza Beatrycze, a który o ile wyżej wznosi się z gwiazdy na gwiazdę, coraz żywiej z niej świeci, wzrok poety będzie tak wzmocniony, aby sam mógł spoglądać i znosić blask świateł niebieskich. [przypis redakcyjny]

wiele winienem kochance… — nazwisko tej Włoszki nie jest znane. [przypis redakcyjny]

wielgie ognie — Mendel ma na myśli wypadki warszawskie w latach 1861–1864. [przypis redakcyjny]

wielgomożnych grofów Katanów — zakładnikami byli magnaci: Stefan Apaffi (mający za żonę rodzoną siostrę matki Rakoczego) i Jerzy Gyjeröffi; katan (z węg.): żołnierz (Pasek przekształcił rzecz. pospolity w nazwisko). [przypis redakcyjny]

Wielka rewolucja francuska wprowadziła nazwę klubów dla ugrupowań politycznych (np. klub jakobinów). W czasie powstania listopadowego działał klub patriotyczny. Tu Krasiński wprowadził nazwę klubów dla zawodowych ugrupowań rewolucjonistów. [przypis redakcyjny]

Wielka rzymska kolumna, przez cię poimana — dowódca wojska papieskiego, Fabrycjusz Kolonna, ojciec poetki Wiktorii, dostał się w bitwie pod Rawenną 1512. r. do niewoli. Alfons mimo natarczywego żądania Francuzów, nie wydał im Fabrycego, lecz wyleczywszy z ran, odesłał do Rzymu. [przypis redakcyjny]

wielki Chiron, mistrz Achilla — Centaur Chiron był nauczycielem wielu bohaterów, a z kolei Achillesa, którego od dzieciństwa wychował. Pochylona na pierś głowa oznacza zamyślenia mędrca. [przypis redakcyjny]

Wielkich pieniędzy (…) naszladuje — idzie za wielkimi pieniędzmi. [przypis redakcyjny]

wielkie białych gwiazd zebranie — Obraz wzięty z Apokalipsy św. Jana, rozdz. 4 i rozdz. 6. [przypis redakcyjny]

wielkiej teorii εν καὶ πᾶν głoszonej przez Indów, Eleatów, Spinozę i metafizyków pokantowskich — Volkelt, op. cit., s. 166; [gr. εν καὶ πᾶν (hen kai pan): wszechjednia, jedność wszechrzeczy; red. WL]. [przypis redakcyjny]

wielkie koła — pęki chrustu, kolisto powiązane, które wyrzucano z okrętu na linach, ażeby zwolnić bieg okrętu. [przypis redakcyjny]

wielkie łono matki — „Wielka matka”, zam[iast:] ziemia; zwyczajne u starożytnych wyrażenie. [przypis redakcyjny]

wielkie morze — Morze Kaspijskie. [przypis redakcyjny]

Wielkie wesele wznieć, Ty, domu straszny demonie! — mowa o Alastorze, duchu zgubnym, prowadzącym winny ród do zagłady. [przypis redakcyjny]

wielki Ludwik — Ludwik XIV (1638–1715), król Francji, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej. [przypis redakcyjny]

wielki lwie — lew, jak wiadomo, herb Wenecji, oznacza też Wenecję samą. [przypis redakcyjny]

wielki poeto — wykrzyknik odnosi się tu do Klopstocka. [przypis redakcyjny]

Wielki post 1879 rozpoczął się 26 lutego. [przypis redakcyjny]

Wielki Wóz — najjaśniejsze gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy (jednej z największych konstelacji gwiezdnych) tworzą łatwy do odnalezienia na niebie kształt Wielkiego Wozu. [przypis redakcyjny]

wielkorządca natury — Słońce. [przypis redakcyjny]

wielkości ekstensywne — ażeby czytelnik nie mozolił się na próżno, winien pamiętać, że kategoria „ilości” zawiera w sobie zarówno pojęcia liczbowe jak i przestrzenne, a więc i „wielkości”. Kant na jedno i drugie używa najczęściej wyrazu Grösse, jako ogólniejszego. Trzeba też uważać, że raz się mówi o szczegółach określonych (quanta), drugi raz o pojęciu ogólnym (quantitas). W liczbowym rozumieniu nazwałem quantum, idąc za Trentowskim, „ilostką” (na podobieństwo wyrazów: jednostka, całostka); ale w znaczeniu przestrzennym nie mogłem się zdecydować na „wielkostkę”, ani na „lik” użyty przez Józefa Kremera, bo wyraz ten już prawie tylko w zwrocie: „bez liku” jest zrozumiały; i musiałem uciec się do wyrażeń złożonych, gdzie przeciwstawienie quantum i quantitas było nieodzowne. Wyrazów intensywny i ekstensywny nie spolszczyłem na wzór Trentowskiego: rozpięty i napięty. [przypis redakcyjny]

wielmożnić — tytułować „jaśnie wielmożnym”. [przypis redakcyjny]

Wielmożny Panie, powinszowanie Nowego Roku —- utwór ten miał napisać Słowacki w dniu Nowego Roku 1837 podczas kwarantanny w El-Arish w żartobliwej formie życzeń dla towarzysza podróży Zenona Brzozowskiego. W rękopisach poety brak jednak tego wiersza. Po raz pierwszy wydrukował go Leopold Meyet w 1893 r. na łamach warszawskiego „Tygodnika Ilustrowanego” w formie takiej, w jakiej mu podyktował go z pamięci Karol Brzozowski, syn Zenona. Stąd też tekst nie jest może zupełnie wierny. [przypis redakcyjny]

Wieloimienny — Wieloimiennym nazywa się tu Bakchusa, bo w rozmaitych miejscach czcią się cieszył pod rozmaitymi przydomkami. [przypis redakcyjny]

wieloważny — wiele ważący, wartościowy. [przypis redakcyjny]

Wielu was było — aluzja do upadku powstania listopadowego, w którym więcej Polaków brało udział niż Spartan w bitwie pod Termopilami. [przypis redakcyjny]

Wiem dzielność… zwierciadła — Znam siłę jego magiczną. [przypis redakcyjny]

wiem o wielu innych rzeczach — a więc także o tym, że umiałby lepiej ocenić to szczęście, że ją posiada. [przypis redakcyjny]

wieńczył (…) głowę wawrzynem — wieniec z wawrzynu wkładano na głowę przy ofiarach lub kiedy przynoszono dobre wieści. [przypis redakcyjny]

wieniec trawiany — wg staroż. tradycji rzym.: najwyższe wyróżnienie za osiągnięcia na polu bitwy, np. za ocalenie całej armii lub miasta. [przypis redakcyjny]

Wienna — miasto Vienne we Francji. [przypis redakcyjny]

wieprz świętego Antoniego — Świętego Antoniego zwykle malują z wieprzem u nóg jego. Wieprz ten jest symbolem pokusy cielesnej zwyciężonej przez życie czyste, pokorne i bogobojne. [przypis redakcyjny]

wierci się (starop.) — [tu:] unosi [się]. [przypis redakcyjny]

wierę byś (starop.) — zapewne byś. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — istotnie, rzeczywiście. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — naprawdę. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — [tu:] już. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — zaiste. [przypis redakcyjny]

wierę (starop.) — zaprawdę. [przypis redakcyjny]

Wierna kronika historyczna króla Leara i jego trzech córekThe true Chronicle history of King Lear and his three daughters. [przypis redakcyjny]

wiersza (daw.) — więcierz na ryby (jako żaba w wiersze — przysłowie). [przypis redakcyjny]

wiersz do Aleksandra Chodkiewicza — ogłoszony został po raz pierwszy w „Pamiętniku Literackim” w 1918 r. przez Kazimierza Czernego. [przypis redakcyjny]

Wierszyk wakacyjny — wiersz ten jest właściwie listem i był ogłoszony przez adresata w „Nowej Reformie” w r. 1903. [przypis redakcyjny]