Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 8334 przypisów.

zebrana kupa nieprzyjaciół — więc banda łotrzyków, a nie wojsko. [przypis tłumacza]

zebranie — συνέδριον (Niese), σύλλογον (Dindorf). [przypis tłumacza]

Zebrani Hellenowie mogą wejść (…) w porządku, jaki los im wyznaczył — pielgrzymi przybywający do Delf po wyrocznię wchodzili do świątyni w porządku, który wskazywało losowanie, gdyż Grecy sądzili, iż bóg kieruje losami i sam wskazuje w ten sposób porządek zapytań. [przypis redakcyjny]

zebrano kanony soborów i dekretalia papieskie — W zbiorze kanonów pomieszczono niezliczoną ilość dekretaliów papieskich: w dawnym zbiorze było ich bardzo mało. [przypis redakcyjny]

zebrany sam w się (starop.) — skupiony. [przypis redakcyjny]

zebrany wszystek w się — wziąwszy się w kupę, skurczony. [przypis redakcyjny]

Zebrzydowski, Mikołaj (1553–1620) — wojewoda krakowski i marszałek wielki koronny; jeden z przywódców tzw. rokoszu Zebrzydowskiego a. rokoszu sandomierskiego (1606–1607), buntu przeciwko faworyzowaniu jezuitów i cudzoziemców oraz królewskim zakusom wprowadzenia władzy absolutnej. [przypis edytorski]

Zebrzydowski, Mikołaj (1553–1620) — wojewoda krakowski i marszałek wielki koronny; jeden z przywódców tzw. rokoszu Zebrzydowskiego a. rokoszu sandomierskiego (1606–1607), buntu przeciwko faworyzowaniu jezuitów i cudzoziemców oraz królewskim zakusom wprowadzenia władzy absolutnej. [przypis edytorski]

zebu (dziś r.n.) — hodowana w Indiach forma bydła domowego o charakterystycznym garbie na grzbiecie i masywnych rogach. [przypis edytorski]

zeby (gw.) — żeby. Mazurzenie, czyli wymowa szeregu c, s, z, dz zamiast cz, sz, ż, . Głoska zapisywana jako rz nie podlega mazurzeniu. [przypis edytorski]

zecchini — cekiny, wenecka moneta. [przypis edytorski]

zecer — pracownik drukarni, składający teksty. [przypis edytorski]

zecer — pracownik drukarni zajmujący się składaniem tekstu do druku. [przypis edytorski]

zechcecie wyprawić się i prowadzić godną siebie politykę… — Demostenes w rozwadze widział filisterię, względnie tak ją przedstawiał. [przypis tłumacza]

zechceli — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli zechce. [przypis edytorski]

zechciałby się zabawić w Richelieugo i kazałby ją synowi wygnać — Maria Medycejska, której kardynał Richelieu zawdzięczał swoje wyniesienie, intrygowała później przeciwko wszechwładnemu ministrowi, lecz pokonana musiała opuścić Francję i zmarła na wygnaniu. [przypis tłumacza]

Zechcyg — prawdopodobnie nawiązanie do dawnej gry karcianej o nazwie zechcyk (z niem. sechzig: sześćdziesiąt). [przypis edytorski]

zecknić sobie (starop.) — doznać odrazy, obmierzić sobie co, obrzydzić sobie co. [przypis edytorski]

ze czcią — dziś popr.: z czcią. [przypis edytorski]

ze czterech deszczek w czołnie (daw.) — szyk przestawny: w czółnie z czterech deseczek, tj. w trumnie. [przypis edytorski]

ze dnia jutrowego — dziś: z dnia jutrzejszego. [przypis edytorski]

zedrzeć pypeć (daw.) — dać nauczkę. [przypis redakcyjny]

zedrzeć z książki już opublikowanej nazwisko autora, położyć swoje i sprzedawać ją na swój dochód — w ten sposób później przywłaszczył sobie Emila [przyp. z wyd. fr., którego nie ma w rękopisie; Johann Heinrich Samuel Formey (1711–1797) wydał pod własnym nazwiskiem zmienioną przez siebie wersję Emila, opatrując tytułem L'Emile chrétien consacré à l'utilité publique (Emil chrześcijański poświęcony użyteczności publicznej, 1764); red. WL]. [przypis redakcyjny]

ze dwanaście z rzędu furlan przetańczyłemJe dansai douze furlanes. [przypis tłumacza]

ze dzbanami — dziś popr.: z dzbanami. [przypis edytorski]

z Efezu opłynąć lewą stroną wyspę Samos i zdać mu flotę w Milecie… — na Samos była flota ateńska; płynąc na południe z Efezu do Miletu, przepływa się albo na lewo, między wyspą Samos a lądem Azji, albo pełnym morzem na prawo od Samos. Jeśli Lizander nie chce płynąć na lewo od Samos, bo ryzykuje spotkanie z Ateńczykami, to nie jest panem morza, choć tak blisko sprzymierzonej Azji. Oczywiście na pełnym morzu, im dalej od swoich podstaw działania, tym mniej byłby „władcą morza”. [przypis tłumacza]

zefir — łagodny wiatr południowy (lub w mit. gr. bóg tego wiatru). [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg i personifikacja wiatru zachodniego. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg i uosobienie wiatru zachodniego. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg i uosobienie wiatru zachodniego, tj. łagodnego, ciepłego, wilgotnego wiatru, przynoszącego orzeźwienie, a wiosną budzącego przyrodę do życia. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg i uosobienie wiatru zachodniego, tj. łagodnego, wilgotnego wiatru, wiosną budzącego przyrodę do życia, a latem przynoszącego orzeźwienie. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg łagodnego wiatru wschodniego. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg wiatru zachodniego i jego uosobienie. [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — bóg wiatru zach., tj. łagodnego, ciepłego, wilgotnego wiatru, przynoszącego orzeźwienie, a wiosną budzącego przyrodę do życia; uosobienie Zachodu jako strony świata; w mit. rzym. odpowiadał mu Fawoniusz (łac. Favonius). [przypis edytorski]

Zefir (mit. gr.) — wiatr zachodni i jego uosobienie. [przypis edytorski]

Zefir obok Nota i Eura (mit. gr.) — Zefir, Notus i Eurus byli bogami wiatrów, odpowiednio: zachodniego, południowego oraz południowo-wschodniego. [przypis edytorski]

zefirowy — lekki, zwiewny; od imienia boga ciepłego, łagodnego wiatru zachodniego w mit. gr. Zefira; por. zefir, zefirek: lekki wietrzyk. [przypis redakcyjny]

Zefis — być może tożsama z Zelis (w liście CXIV Usbek mówi, że ma 4 żony, pozostałe to Zachi, Fatme i Roksana). [przypis edytorski]

Zefyrion — Ζεφύρίον, miasto w Cylicji. [przypis tłumacza]

zegadło — narzędzie do tortury przyżegania. [przypis redakcyjny]

Zegadłowicz, Emil (1888–1941) — poeta, skandalizujący prozaik, znawca sztuki, przedstawiciel ekspresjonizmu, założyciel grupy poetyckiej „Czartak”, autor m. in. powieści Zmory (1935) i Motory (1938). [przypis edytorski]

zegarek repetierowy — zegarek za naciśnięciem przycisku wydzwaniający godziny, kwadranse, a nawet minuty; modeli takich używano przed upowszechnieniem się sztucznego oświetlenia, żeby umożliwić określenie czasu w ciemności. [przypis edytorski]

zegarek Waterbury — marka tanich zegarków z fabryki firmy Waterbury Clock, w amerykańskim stanie Connecticut, założonej w 1854, ob. Timex Corporation. [przypis edytorski]

zegaru (daw. forma) — dziś D.lp: zegara. [przypis edytorski]

zegaru — dziś popr. forma D.: zegara. [przypis edytorski]

zegar u Świętego Pawła — prawdopodobnie chodzi o zegar astrologiczny w Katedrze Świętego Pawła w Münster. [przypis edytorski]

zegar w mieszku, który… bije — pieniądze zastępują zegar, pozwalają bowiem pić tak długo, póki ich starczy. [przypis redakcyjny]

zegarzów — zegarów. [przypis edytorski]

Zegrisowie a. Zegríes (hiszp.) — szlachecki ród Grenady rywalizujący z Abenceragami. [przypis edytorski]

zehn rheinländische Schuhe — Längenmaß. [przypis edytorski]

Zeidler — Polak przebywający stale we Włoszech. [przypis redakcyjny]

Zeiss — niem. przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją sprzętu optycznego. [przypis edytorski]

Zeiss, właśc. Carl Zeiss AG — niemieckie przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją sprzętu optycznego, zał. w 1846 w Jenie przez rzemieślnika Carla Zeissa. [przypis edytorski]

zejmę — zdejmę. [przypis autorski]

zejmie (gw. forma) — zdejmie. [przypis edytorski]

zejmijcie — dziś popr.: zdejmijcie; por. jąć: wziąć, złapać. [przypis edytorski]

zejrzały — dziś: dojrzały. [przypis edytorski]

zejść (daw.) — wzejść; tu forma imiesłowowa: groch zeszły, czyli taki, który wzrósł. [przypis redakcyjny]

zejść (daw.) — wzejść, wyrosnąć; tu: forma 3 os. lp cz. przesz. rodz. m.: zeszedł. [przypis edytorski]

zejść (daw.) — wzejść, wzrosnąć; tu forma 3 os. lp. czasu dokonanego: zeszedł. [przypis redakcyjny]

zejść kogoś (daw.) — najść kogoś, odwiedzić nieoczekiwanie; nagle nadejść i zastać kogoś przy czymś, zaskoczyć, przyłapać. [przypis edytorski]

zejść kogoś (daw.) — najść kogoś, odwiedzić nieoczekiwanie; tu forma 3. os. lp cz. przeszł.: zeszedł nas. [przypis edytorski]

zejść kogoś — najść kogoś, odwiedzić nieoczekiwanie; tu forma 3.os.lm cz.przesz: zeszli go. [przypis edytorski]

zejść na coś a. kogoś — zostać czymś a. kimś.; popaść w stan właściwy komuś. [przypis edytorski]

zejść (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]

zejść — tu: spotkać. [przypis edytorski]

zejść — wzejść; tu forma 3 os. lp czasu przesz.: zszedł. [przypis edytorski]

zejście (się) — tu: spotkanie się. [przypis edytorski]

zejwech (gw. środ.; z jid.) — złodziej kieszonkowy. [przypis edytorski]

ze-ka — czytany po rosyjsku skrót з/к; skrótu tego używano w oficjalnych dokumentach radzieckich od końca lat 20. do końca lat 50. XX w.; pochodził od заключённый каналоармеец, tj. więzień budujący Kanał Białomorsko-Bałtycki, później był stosowany w odniesieniu do wszystkich więźniów; słowo częściej występujące w postaci „zek”. [przypis edytorski]

Ze krwie Awalów bracia dwaj — Franciszek z Peskary i Alfons z Wastu. [przypis redakcyjny]

ze krza (starop.) — zza krzaku. [przypis redakcyjny]

ze łbów się kurzy — żartobliwie o pijanych. [przypis redakcyjny]

ze łby — dziś popr.: ze łbów. [przypis edytorski]

zełgę — dziś forma 1.os.lp cz. przysz. dok.: zełgam; od: łgać: kłamać. [przypis edytorski]

zelabant pro parte coronati capitis (łac.) — stali mocno przy koronowanej głowie [przypis redakcyjny]

Zelandia — największa z wysp duńskich (z Kopenhaga), położona na wsch. od Jutlandii. [przypis redakcyjny]

zelando in rem (łac.) — udając gorliwość o dobro. [przypis redakcyjny]

Zelandya — prowincja w Niderlandach. [przypis redakcyjny]

zelant (daw.) — gorliwy, starający się; por. zelota, zelator. [przypis edytorski]

zelant (daw.) — gorliwy wyznawca; dziś: zelota. [przypis edytorski]

zelant (daw., z łac.: zelans, zelantis) — gorliwy, starający się wyznawca; por. zelota. [przypis edytorski]

zelant — gorliwy wyznawca, miłośnik. [przypis redakcyjny]

zelant — osoba silnej wiary. [przypis edytorski]