Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5300 przypisów.

człeku — dziś popr. forma C. lp: człekowi. [przypis edytorski]

człeku — dziś popr. forma: człekowi; człowiekowi. [przypis edytorski]

człeku — dziś popr. forma D.lp: człowiekowi. [przypis edytorski]

człek zachoży (z ros.) — przybysz. [przypis edytorski]

człońkami — dziś popr. pisownia: członkami. [przypis edytorski]

członek (daw.) — kończyna, część ciała. [przypis edytorski]

członek — kończyna. [przypis edytorski]

Członek w ciele o drugi członek staranie ma i co jeden cierpi, wszytki z nim cierpią — 1 Kor 12, 26. [przypis edytorski]

członki — kończyny; ręce i nogi. [przypis edytorski]

członki — kończyny, tu: części ciała. [przypis edytorski]

członki — ręce i nogi. [przypis edytorski]

członków — tu: części ciała. [przypis edytorski]

członkonogi (daw.) — stawonogi (owady i pajęczaki). [przypis edytorski]

członowce a. skorupiaki niższe, Entomostraca (biol.) — tradycyjnie wyróżniana grupa drobnych skorupiaków. [przypis edytorski]

człowiecze — dziś częstsza forma W. lp: człowieku. [przypis edytorski]

człowieka, który był niewątpliwie hersztem i duszą tamtych czerwonych bojówek, potem zaś szaleńczych oddziałów smarkaterii — chodzi o Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]

człowieka, który wynalazł gramofonEmil Berliner (1851–1929), amerykański elektrotechnik i wynalazca pochodzenia niemieckiego, wynalazca gramofonu (1887). [przypis edytorski]

Człowiek bez silnej woli: trzcinka — nawiązanie do sformułowania, które wypowiedział filozof Blaise Pascal (1623–1662). [przypis edytorski]

Człowiek bez woli (…) pajac (skacze, jeżeli za sznurek) — zdanie skrócone w sposób charakterystyczny dla stylu Janusza Korczaka. Kiedy człowiek nie umie nad sobą zapanować i daje się prowokować do bójki, staje się podobny do marionetki, jest jak drewniany pajacyk, który skacze, kiedy ktoś pociągnie za sznurki przywiązane do jego rąk i nóg. [przypis edytorski]

Człowiek Dziesiątego Sierpnia — chodzi o Georges'a Dantona, który odegrał znaczącą rolę w obaleniu francuskiej monarchii 10 sierpnia 1792 r. [przypis edytorski]

człowiekiem, jak sam twierdzi, majętnym — dziś raczej: jako człowiek majętny. [przypis edytorski]

Człowiek imieniem Symeon, który miał nie umrzeć, póki nie ujrzy Chrystusa — parafraza Łk 2:25–26. [przypis edytorski]

człowiek, istota nieznana — nawiązanie do polskiego tytułu rozprawy L'Homme, cet inconnu, którą napisał Alexis Carrel (1873–1944), fr. chirurg i filozof. [przypis edytorski]

człowiek jest (…) zwierzęciem rozumnym — Takie określenie urobili stoicy, zob. Sext. Emp. II, 23, Stob. Ecl. II, 132 i przyjął je Tomasz z Akwinu, Contra gent. III, 39 i De pot. 8, 4 zob. 5. [przypis edytorski]

człowiek krzepi się mówiący — dawna forma imiesłowowa; dziś: człowiek krzepi się mówiąc. [przypis edytorski]

Człowiek o czterdziestu talarach — tytułowy bohater jednej z powiastek filozoficznych Woltera. [przypis edytorski]

człowiek pracowity — tu: rolnik, chłop, pracownik rolny (kalka z używanego w tym znaczeniu łac. laboriosus, dosł. pracujący, pracowity). [przypis edytorski]

Człowiek… przemija jako cieńBiblia, Hi 14, 1–2. [przypis edytorski]

człowiek ten zginął wśród burzy wstrząsającej krajem, a raczej musiał umrzeć… Został skazany na śmierć, a ona nie mogła go nawet pożegnać. — mowa o powstaniu styczniowym, którego uczestników władze carskie skazywały na powieszenie lub zesłanie. [przypis edytorski]

człowieku — dziś popr. forma C.lp: człowiekowi. [przypis edytorski]

człowiek wyższy — tu: osoba o nieprzeciętnej inteligencji, wyjątkowo zdolna. [przypis edytorski]

Człowiek w Żelaznej Masce (zm. 1703) — tajemniczy więzień z czasów króla Ludwika XIV, przetrzymywany aż do śmierci w różnych więzieniach Francji, łącznie z Bastylią, zawsze pod nadzorem tego samego strażnika; nikt nie widział jego twarzy, gdyż więzień miał założoną na twarz maskę; wg Woltera (Questions sur l'Encyclopédie, 1771) maska była z żelaza, zaś więźniem był nieślubny starszy brat Ludwika XIV. [przypis edytorski]

człowiek zachoży (z ros.) — przybysz. [przypis edytorski]

czmucąż — czas. czmucić: zawracać w głowie, mącić; z dodaną cząstką wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]

czmucić (daw.) — zawracać w głowie, mącić. [przypis edytorski]

czmucić — zawracać w głowie, mącić. [przypis edytorski]

czmychać — uciekać, wyjść szybko. [przypis edytorski]

czmychnąć — tu: gwałtownie wypuścić powietrze przez nos. [przypis edytorski]

czółenko — element krosna tkackiego o kształcie łódeczki, zawierający nawiniętą na szpulkę nitkę wątku, przerzucany pomiędzy nitkami osnowy. [przypis edytorski]

czółenko — przyrząd do tkania. [przypis edytorski]

czółenko, zdr. od czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]

czółko (daw.) — opaska używana jako ozdoba głowy kobiecej. [przypis edytorski]

czółn (daw.) — czółno. [przypis edytorski]

czółno (daw.) — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]

czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]

czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]

czółno — tu: gondola karuzeli. [przypis edytorski]

czochać się (przestarz.) — trzeć się, ocierać się o coś. [przypis edytorski]

czokoladowe — dziś: czekoladowe. [przypis edytorski]

czołg saperski Borgward IV — Sd.Kfz. 301 „Borgward IV” — niemiecki ciężki transporter materiałów wybuchowych, zdalnie detonowany przy pomocy radia, służył do wysadzania w powietrze nieprzyjacielskich umocnień. Wyprodukowano około 1200 pojazdów tego typu. W Warszawie walczył 302. Batalion Pancerny wyposażony w transportery tego typu. [przypis edytorski]

czołg — tu: czołganie (odczasownikowa nazwa czynności). [przypis edytorski]

czołnko (daw.) — czółenko. [przypis edytorski]

czołówka — tu: oddział frontowy. [przypis edytorski]

czoł (starop. forma) — czół. [przypis edytorski]

czoły — dziś popr. forma N.lm: czołami. [przypis edytorski]

czop a. czopowe (daw.) — podatek od trunków. [przypis edytorski]

czop (daw.) — niezdara, niedołęga. [przypis edytorski]

czopowe (daw.) — podatek od alkoholu. [przypis edytorski]

czopowe (daw.) — podatek od wyrobu, importu oraz sprzedaży piwa, wódki, miodu i wina; akcyza. [przypis edytorski]

Czorsztyn — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, na pograniczu Pienin i Gorców. [przypis edytorski]

czorta napytaje (białorus.) — diabła sprowadzi. [przypis edytorski]

czortbiery — do diabła, dosł.: niech diabeł weźmie. [przypis edytorski]

Czortek, Antoni (1915–2004) — polski bokser; w Auschwitz stoczył słynną zwycięską walkę z Walterem Dunningiem. [przypis edytorski]

czortowe wy dieti, taj dywyś, ce lewa, a ce prawa, links, links — diabelski pomiocie, no i patrzcie, lewa, prawa, lewa, lewa. [przypis edytorski]

czort was pabieri (ros.) — niech was diabeł weźmie. [przypis edytorski]

Cztan — skrócona forma imienia Przecław. [przypis edytorski]

cztę (starop.) — czytam; forma 1 os.lp od czas. cześć: czytać. [przypis edytorski]

czterdzieści cztery — aluzja do proroctwa z Dziadów Mickiewicza. [przypis edytorski]

Czterdzieści dni i nocy kryją się we mroku — w oryginale mrok nie występuje; mowa o 40 dniach (w czasach Hezjoda od początku kwietnia do ok. 10 maja) pomiędzy ostatnim ukazaniem się zachodzących Plejad na wieczornym niebie a pierwszym ich ukazaniem się wchodzących na porannym niebie; w ciągu tych dni Plejady wschodzą na niebo już po wschodzie słońca i zachodzą przed jego zachodem, z powodu słonecznego blasku są wtedy niewidoczne. [przypis edytorski]

Czterdziestu Mężów — organ doradczy przy zarządzie miasta w daw. Lwowie, składający się z przedstawicieli kupców i rzemieślników. [przypis edytorski]

czterdziestu młodzianków w piecu ognistym — w biblijnej Księdze Daniela do ognistego pieca z rozkazu króla Nabuchodonozora zostaje wrzuconych trzech pobożnych młodzieńców, którzy nie chcieli złożyć hołdu posągowi władcy. W Kościołach chrześcijańskich czczonych jest czterdziestu męczenników z Sebasty, żołnierzy rzymskiego legionu, których za odmowę złożenia ofiary pogańskim bogom wystawiono nago na mróz, a później spalono ich zamarznięte ciała. [przypis edytorski]

czterdziestu Nieśmiertelnych — fr. les quarante immortels; członkowie Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]

czterech najwyższych kapłanów ubrali faraona — dziś popr.: czterech najwyższych kapłanów ubrało faraona. [przypis edytorski]

Czterech (…) nie chciało jadać z kuchni królewskiej z powodu nieczystości mięs (…) jednak coraz bardziej chudł — fragment mylnie zrozumiany przez tłumacza; za nowym tłumaczeniem (Anny Wasilewskiej, 2016): „nie chcieli jadać w kuchnikrólewskiej, ponieważ podawano tam gotowane mięso, od którego tyli. Sabdiel zjadł również ich porcję i też nie schudł”. [przypis edytorski]

czterechset — dziś popr.: czterystu. [przypis edytorski]

Czterej Pancerni i pies — polski serial wojenny zrealizowany w latach 1966–1970 na podstawie książki Janusza Przymanowskiego. Prezentował wyidealizowany obraz działań żołnierzy Armii Polskiej w ZSRR na froncie wschodnim, omijając lub maskując tematy niewygodne politycznie w okresie PRL (m.in. deportacje Polaków w latach 1939–1941, powstanie warszawskie). [przypis edytorski]

czterma — dziś: czterema; tu forma skrócona zapewne dla zachowania rytmu wiersza. [przypis edytorski]

cztermi — dziś popr.: czterema. [przypis edytorski]

czternastego dnia kalend październikowych — powinno być: „14 dnia przed Kalendami października”; Kalendami nazywali Rzymianie pierwszy dzień każdego miesiąca; w drugiej połowie miesiąca odliczano dni do Kalend następnego miesiąca. [przypis edytorski]

czterołokciowy — mierzący cztery łokcie długości, tj. ok. 1,20 m. [przypis edytorski]

Cztery kobiety — tytuł zbioru w pierwszym wydaniu z 1928 r. brzmiał: Cztery kobiety: Beatrice, Garcinda, Filomena, Lotka. Utwór jest zestawieniem czterech nowel o zbliżonej tematyce, wydanych w latach 1867–1871. [przypis edytorski]

cztery lat — dziś popr.: cztery lata. [przypis edytorski]

cztery od sta (daw.) — cztery procent. [przypis edytorski]

Czterysta lat temu faraon Amenhotep IV obalił władzę kapłanów, ustanowiwszy wiarę w jednego tylko bożka — Amenhotep IV Echnaton (1352–1336 p.n.e.), faraon XVIII dynastii, wprowadził kult jedynego boga: Atona, bóstwa słońca. Zmienił swoje dotychczasowe powiązane z Amonem imię na imię odwołujące się do Atona, tak samo swoje tytuły królewskie. Przeniósł stolicę państwa z Teb, siedziby Amona, do nowo wybudowanego miasta Achetaton („Horyzont Atona”). Zarzucił finansowanie świątyń tradycyjnych bogów. Zaprzestał wspominania w tekstach państwowych i religijnych imion innych bogów i nakazał ich wymazywanie z istniejących inskrypcji, szczególnie imienia Amona. Niedługo po śmierci Echnatona reforma upadła. Przywrócono tradycyjne kulty, świątynie Atona zniszczono, a wszelkie ślady po Echnatonie starano się wymazać. Akcja powieści rozgrywa się ok. 1085 p.n.e., więc oszacowanie czasu podane przez autora jest błędne. [przypis edytorski]

cztery stopy — ok. 120 cm. [przypis edytorski]

Cztery tysiące pałek przeszedłem — buntownikom w carskim wojsku wymierzano karę chłosty grubymi, długimi kijami; skazaniec był prowadzony pomiędzy dwoma szeregami żołnierzy i bity z obu stron. [przypis edytorski]

cztery tysiące (wychowanic) i święta Urszula z nimi — św. Urszula z Kolonii (IV a. V w.), legendarna rzymsko-brytyjska księżniczka, która wyruszywszy w podróż ze swoim orszakiem jedenastu tysięcy służek-dziewic, razem z nimi została zamordowana przez oblegających Kolonię Hunów. [przypis edytorski]

cztery warcaby — dziś popr.: cztery komplety warcabów. [przypis edytorski]

Cztery wielkie rzeki, czerpiące źródła w jednym paśmie gór — opis autora bazuje na XVIII-wiecznych źródłach, zawierających niepełne i błędne dane geograficzne. [przypis edytorski]