Przypisy

bujno (gw.) — dokazując, hucznie. [przypis edytorski]

bujnokędziorny — długowłosy. [przypis edytorski]

bujny — tu: duży, rozrośnięty. [przypis edytorski]

bujowisko — sfalowane morze. [przypis edytorski]

buj (z hol.; żegl.) — boja, pława. [przypis edytorski]

bukanierzy — zajmujący się piractwem i myślistwem zbiegowie i przestępcy pochodzenia angielskiego, francuskiego i holenderskiego, zamieszkujący XVI–XVII w. wyspy Wielkich Antyli. [przypis edytorski]

bukaszka (daw.) — chrząszcz. [przypis edytorski]

bukat — młody byczek rzeźny; w ogóle sztuka młodego bydła rzeźnego o wadze do 200 kg (a. skóra z takiego zwierzęcia). [przypis edytorski]

Bukaty, Antoni (1808–1876) — filozof, historyk, matematyk; uczestnik powstania listopadowego, od 1832 roku przebywał na emigracji we Francji, gdzie ukończył szkołę budowy dróg i mostów, uzyskując tytuł inżyniera; pracował w budownictwie w Kanadzie; jako filozof rozwijał wątki mesjanistyczne zapoczątkowane przez Józefa Hoene-Wrońskiego; był autorem m.in. następujących prac: Sprawa Polski wywołana przed sąd miecza i polityki w roku 1830 (1833), Polska w apostazji, czyli w tak zwanym russo-sławianizmie, i apoteozie, czyli w tak zwanym gallo-kosmopolityzmie (…) (1842), Hoene-Wroński i jego udział w rozwinięciu ostatecznym wiedzy ludzkiej (1844) Trzy grzechy śmiertelne Polski (wyd. pośmiertne 1887). [przypis edytorski]

bukiew — owoce buka. [przypis edytorski]

bukłak — skórzany worek do przewożenia płynów. [przypis edytorski]

bukoliczny — sielankowy, idylliczny, pogodny. [przypis edytorski]

bukoliczny — sielski. [przypis edytorski]

bukolika — sielanka, idylla. Bukoliki to dzieło rzymskiego poety Wergiliusza (70–19 p.n.e.). [przypis edytorski]

bukolika (z gr.) — sielanka; tu: obraz pełen spokoju i harmonii. [przypis edytorski]

Bukowina — historyczna kraina w Europie Wschodniej pomiędzy Karpatami Wschodnimi a środkowym Dniestrem. [przypis edytorski]

Bukowina Łopuszańska — polana na południowy zachód od Turbacza. [przypis edytorski]

Bukowina — właśc. Bukowina Tatrzańska, wieś podhalańska w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. [przypis edytorski]

Bukowski, Henryk (1839–1900) — polski antykwariusz zamieszkały w Szwecji, bardzo zasłużony dla Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu, od 1891 r. członek wieczysty towarzystwa tegoż muzeum; pochodził z Kowieńszczyzny, był uczestnikiem powstania styczniowego, a następnie emigrantem politycznym. W Sztokholmie założył w 1870 r. polski antykwariat (dziś: Dom Aukcyjny Bukowskis), pełniący przez lata rolę polskiej stacji naukowej w Szwecji; był współzałożycielem muzeum historii kultury Nordiska Museet; członek Ligi Polskiej. [przypis edytorski]

buksa — inaczej: prycza. [przypis edytorski]

buksa — mocna, gruba lina okrętowa; szczególnie lina używana do holowania statku. [przypis edytorski]

buksa — prycza. [przypis edytorski]

buksa — prycza. [przypis edytorski]

buksa — w gwarze obozowej dwupiętrowa prycza więzienna. [przypis edytorski]

buksa — w gwarze obozowej: prycza. [przypis edytorski]

bukszpryt — inaczej: dziobak; drzewce wystające poziomo a. lekko wznosząco do przodu z dziobu żaglowca. [przypis edytorski]

bukszpryt — rodzaj pochyłego masztu wystającego przed dziób statku. [przypis edytorski]

Bukszwedyn, popr.: Buxhoeveden, Friedrich Wilhelm von (1750–1811) — rosyjski generał piechoty, pochodzenia niemiecko-bałtyckiego; uczestnik wojny rosyjsko-tureckiej i rosyjsko-szwedzkiej; w czasie insurekcji kościuszkowskiej brał udział w szturmie Pragi; w 1794 mianowany przez gen. Suworowa gubernatorem Warszawy, funkcję tę pełnił do czasu przekazania miasta Prusom w 1795. [przypis edytorski]

bułanek — koń bułany, tzn. płowy, żółtawobrązowy. [przypis edytorski]

bułane, myszate, kasztanowate — określenie barwy sierści koni: jasnobrązowe, szare, brązowe. [przypis edytorski]

bułany — określenie maści konia: płowy, jasnobrązowy z czarną grzywą i ogonem. [przypis edytorski]

bułany — określenie maści konia: płowy, jasnobrązowy z czarną grzywą. [przypis edytorski]

bułany — określenie żółtawobrązowej maści konia. [przypis edytorski]

bułany — płowy, żółtawobrązowy koń, z czarną grzywą i czarnym ogonem. [przypis edytorski]

bułat — była to w dawnej Polsce nazwa szabli tureckiej albo perskiej, wykonanej z bardzo twardej i sprężystej stali. [przypis edytorski]

bułat — rodzaj szabli pochodzenia orientalnego; niezwykle ostrej, o krótkiej, zakrzywionej, rozszerzającej się klindze, wykonanej z bardzo twardej i sprężystej stali, zw. stalą damasceńską. [przypis edytorski]

bułat — stalowe ostrze bądź stal, z której wyrabiano broń białą. [przypis edytorski]

bułat — stal, z której produkowano broń; tu: miecz. [przypis edytorski]

bułat — tu: miecz pochodzący z Persji lub Turcji, wykuty ze stali damasceńskiej. [przypis edytorski]

bułat (tur.) — rodzaj szabli o krótkiej, zakrzywionej, rozszerzającej się klindze; bułat był wykonany z twardej i sprężystej stali (tzw. damasceńskiej), co decydowało o jego wielkiej ostrości i wytrzymałości. [przypis edytorski]

bułat (tur.) — rodzaj szabli o krótkiej, zakrzywionej, rozszerzającej się klindze; bułat był wykonany z twardej i sprężystej stali (tzw. damasceńskiej), co decydowało o jego wielkiej ostrości i wytrzymałości; daw. także ogólnie: wysokogatunkowa stal, stalowe ostrze. [przypis edytorski]

buława — broń charakterystyczna dla wojsk Wschodu o kulistej głowicy; W Polsce broń ta była jedynie symbolem władzy, nie używano jej w celach militarnych. [przypis edytorski]

buława (daw.) — broń o kulistej głowicy. [przypis edytorski]

buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej; tu: tytuł hetmana. [przypis edytorski]

buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej, tu: urząd hetmana wielkiego litewskiego. [przypis edytorski]

buława (z tur.) — rodzaj broni, mała maczuga, często ozdobna; w XVII w. symbol władzy wojskowej; przen.: stanowisko dowódcy. [przypis edytorski]

buł, b[u]ułe (gw.) — był, były [przypis edytorski]

Bułgakow, Siergiej (1871–1944) — rosyjski filozof i teolog, duchowny prawosławny; głosił apokatastazę (powszechne zbawienie wszystkich ludzi) oraz sofiologię (pogląd, że Mądrość Bożą należy utożsamiać z istotą Boga). [przypis edytorski]

Bułhak, Jan (1876–1950) — wybitny fotograf. [przypis edytorski]

Bułhakow, Michaił (1891–1940) — pisarz i dramaturg rosyjski, autor powieści Mistrz i Małgorzata. [przypis edytorski]

bułka cienka — bułka z drobno mielonej mąki. [przypis edytorski]

bula — kopulaste lub okrągławe wzniesienie górskie. [przypis edytorski]

bula — właśc. bulla; oficjalny dokument papieski. [przypis edytorski]

bulbių — dabar: bulvių. [przypis edytorski]

bulby (białorus.) — ziemniaki. [przypis edytorski]

bulbynas — bulvių priaugusi vieta. [przypis edytorski]

buldeneż — fr. boule de neige, dosł.: kula śniegu; tu: najpierw użyte jako nazwa kwiatu (dziś: odmiana peonii), a następnie w znaczeniu dosłownym. [przypis edytorski]

buldeneż — krzew ozdobny, należący do odmiany kaliny, o dużych, kulistych, najczęściej białych kwiatostanach. [przypis edytorski]

buldeneż — krzew parkowy o kulistych kwiatostanach. [przypis edytorski]

buldeneż — śnieguliczka; rodzaj krzewu o białych a. różowych drobnych kwiatach zgrupowanych w kiście oraz białych, drobnych owocach. [przypis edytorski]

bulding (z ang.) — budynek. [przypis edytorski]

bulla Bonifacego VIII, zakazująca pod klątwą dysekcji ciał ludzkich po śmierci — wydana w 1299 papieska bulla Detestande feritatis była skierowana przeciwko ówczesnej praktyce traktowania zwłok wysoko postawionych, ważnych osób: zgodnie z ich wolą ciało rozczłonkowywano, pobierano poszczególne organy i gotowano dla oddzielenia kości, co umożliwiało pochówek różnych części ciała w różnych ważnych religijnie miejscach, a także ułatwiało transport do ziemi ojczystej w przypadku śmierci daleko od niej. [przypis edytorski]

bulla — dokument papieski. [przypis edytorski]

bulla (hist.) — oficjalny dokument kościelny wydany przez papieża w ważnych sprawach. [przypis edytorski]

bulla (łac.) — medalion z amuletem, noszony przez chłopców rzymskich. [przypis edytorski]

bulla — oficjalny dokument papieski. [przypis edytorski]

bulla — urzędowy dokument papieski dotyczący ważnych spraw. [przypis edytorski]

bulla — urzędowy dokument papieski. [przypis edytorski]

bullė — popiežiaus prisakymas. [przypis edytorski]

Bulletin — Krankenbericht. [przypis edytorski]

Bull, John — postać stereotypowego porywczego i grubiańskiego Anglika. stworzona przez szkockiego pisarza Johna Arbuthnota 1712 r. [przypis edytorski]

bullock cart (ang.) — wóz ciągniety przez woły. [przypis edytorski]

bulwar des Italiens w Paryżu — w XIX w. zdobył popularność dzięki słynnym kawiarniom; jego nazwa (bulwar Włochów) wywodzi się od XVII-wiecznego teatru, w którym wystawiano gł. komedie włoskie. [przypis edytorski]

bulwark — bulwar; podmurowana ulica nad wodą; wał nadwodny, falochron. [przypis edytorski]

bulwark (daw.) — bulwar, nabrzeże. [przypis edytorski]

bulwark (daw.) — nabrzeże, bulwar. [przypis edytorski]

bulwark (daw.) — nabrzeże. [przypis edytorski]

bulwarowy (z fr.) — służący prostej rozrywce. [przypis edytorski]

bulwar — szeroka, zadrzewiona ulica, służąca spacerom i konnym przejażdżkom. [przypis edytorski]

bulwar — tu: nadbrzeżna ulica. [przypis edytorski]

bumaga (z ros.) — papier. [przypis edytorski]

bumagi (z ros.) — papiery. [przypis edytorski]

bumblerka — pijatyka. [przypis edytorski]

bumkliwer — pierwszy dolny żagiel na bukszprycie a. trójkątny żagiel podnoszony na sztagu. [przypis edytorski]

bumy — raczej: bomy; bom: w omasztowaniu żaglowca ruchoma, pozioma belka oparta jednym końcem (piętą) o maszt, z drugim końcem (nokiem) wolnym, służąca do umocowania na całej jej długości dolnego brzegu (liku) żagla. [przypis edytorski]

buńczuczny — buntowniczy, waleczny. [przypis edytorski]

buńczuczny — pewny siebie, zawadiacki. [przypis edytorski]

buńczuczny — zawadiacki, zuchwały i pewny siebie. [przypis edytorski]

buńczuk — azjatycki znak wojskowy; ogon konia owinięty plecionką na drzewcu. [przypis edytorski]

buńczuk — długie drzewce ozdobione włosiem końskim, daw. symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]

buńczuk — długie drzewce ozdobione włosiem końskim, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]

buńczuk — drzewce ozdobione końskim włosiem; symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]

buńczuk — drzewce zakończone grotem (a. kulą), ozdobione końskim włosiem; symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]

buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]

buńczuk — drzewce zakończone kulą lub grotem, ozdobione końskim włosiem, symbol władzy w wojskach tatarskich, kozackich i tureckich. [przypis edytorski]

buńczuk — drzewce zakończone pękiem końskiego włosia, kozacki a. tatarski symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]

buńczuk — symbol władzy wojskowej, drzewce, ozdobione końskim włosiem. [przypis edytorski]

buńczuk — tu: pęk włosia z ogona końskiego, przyczepiany do szczytu hełmu. [przypis edytorski]

buńczuk — znak wojskowy i symbol władzy tureckiej w formie ogona końskiego, zatkniętego na długim kiju. [przypis edytorski]

Buna — podobóz-fabryka, przeniesiony przez niemiecki koncern chemiczny IG Farben z Buny w środkowych Niemczech, położony na wschód od Oświęcimia; wykorzystywano tu do pracy więźniów z pobliskiego Auschwitz. [przypis edytorski]