Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5214 przypisów.
ryfa — tu: dureń. [przypis redakcyjny]
Ryfejskie góry — tak nazywali starożytni góry gdzieś na dalekiej północy leżące (Ural?). [przypis redakcyjny]
Ryfeusz — Ryfeusz Trojańczyk, o którym Wirgiliusz mówi: Justissimus unus qui fuit in Teucris, et servantissimus aequi (Eneida, ks. 1). [przypis redakcyjny]
ryfuś — prostak, cham. [przypis redakcyjny]
Ryf wan Anout — rafa k. wyspy Anholt. [przypis redakcyjny]
Ryga — dziś stolica Łotwy, wówczas siedziba niemieckiego zakonu kawalerów mieczowych, założonego w oparciu o regułę templariuszy. [przypis edytorski]
Ryga wraz z okolicami z największem okrucieństwem była zniszczona — w r. 1710. [przypis redakcyjny]
rygielek (z niem.) — szew ze ściegów poprzecznych. [przypis redakcyjny]
rygiel — zasuwa zabezpieczająca drzwi. [przypis edytorski]
rygorozum (z łac.) — egzamin dopuszczający do wykonywania zawodu. [przypis edytorski]
ryhacie — tryb rozkazujący; sens całości: stosujcie się bojarowie do cara. [przypis redakcyjny]
Rykarda — małżonka Mikołaja I d'Este, matka Herkulesa I, doczekała się powrotu z wygnania syna i wstąpienia na tron przodków. Zob. Borso i Leonel. [przypis redakcyjny]
Ryknęły miedzią atamańskie płuca — ataman krzyknął tak głośno jak wojskowy kocioł, instrument z miedzi, używany jako wezwanie o bitwy. [przypis edytorski]
Ryksa-Rycheza (ok. 993–1063) — córka palatyna reńskiego, żona Mieszka II, królowa Polski. [przypis edytorski]
ryksza — dziś raczej: rikszarz; osoba ciągnąca rikszę. [przypis edytorski]
Rylejew, Kondratij Fiodorowicz (1795–1826) — poeta rosyjski, przyjaciel Mickiewicza, jeden z organizatorów i przywódców powstania dekabrystów, stracony w Twierdzy Pietropawłowskiej. [przypis edytorski]
Rylski — Rylski Benjamin. [przypis redakcyjny]
Rylski, Tadej Rozesławowicz, pol.: Tadeusz Zbigniew Rylski (1841–1902) — ukraiński działacz społeczno-kulturalny wywodzący się z polskiej rodziny szlacheckiej, etnograf; należał do grupy tzw. chłopomanów, grupy inteligentów poszukujących zbliżenia z miejscowym ludem, inicjatorów ukraińskiego odrodzenia narodowego; po ślubie z chłopką ukraińską przyjął prawosławie. [przypis edytorski]
Rymanów — polskie miasto w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim. [przypis edytorski]
rymarz — rzemieślnik wyrabiający uprząż, siodła i inne akcesoria jeździeckie (przede wszystkim ze skóry). [przypis edytorski]
rymarz — rzemieślnik wytwarzający uprząż i akcesoria jeździeckie. [przypis edytorski]
rym (daw.) — [tu:] zaklęcie. [przypis redakcyjny]
Rymkiewicz, Aleksander (1913–1983) — poeta, przed wojną związany z wileńską grupą „Żagary”, także autor książek dla dzieci. [przypis edytorski]
Rymkiewicz, Jarosław Marek (ur. 1935) — poeta, eseista, badacz poezji romantycznej, we własnej twórczości łączący tradycję romantyzmu z neoklasycyzmem. [przypis edytorski]
rymnąć — przewrócić się. [przypis edytorski]
rym (starop.) — [tu:] zażegnywanie, zaklęcie czarodziejskie. [przypis redakcyjny]
Rym — w żartobliwym tym wierszu poeta rozmyślnie spiętrzył rzadkie i dziwne wyrazy. [przypis redakcyjny]
rymy — dziś popr. forma N.lm: rymami. [przypis edytorski]
rymy* (starop.) — wiersze. [przypis redakcyjny]
rymy — wiersze. Safonie przypisywano wprowadzenie do poezji lirycznej zwrotek, z których jedna często pojawia się u Kochanowskiego. Nadto przełożył Kochanowski jeden z wierszy poetki greckiej. [przypis redakcyjny]
ryńskiego — reńskiego, znad Renu. [przypis redakcyjny]
Rynaldów (starop. forma) — Rynaldowy, (należący do) Rynalda. [przypis edytorski]
Rynaldowę, bohaterowę (starop. forma) — forma dzierżawcza, dziś zastąpiona konstrukcją z D.: Rynalda, bohatera. [przypis edytorski]
Rynald — syn Bertolda i Zofii, wnuk Gwelfa, jeden z najwaleczniejszych bohaterów chrześcijańskich. [przypis redakcyjny]
Rynek Geyera — łódzki plac przy ul. Piotrkowskiej, nazwany od pobliskiej fabryki włókienniczej Ludwika Geyera; ob. Plac im. Władysława Reymonta. [przypis edytorski]
rynek — gr. agora, plac zebrań. [przypis edytorski]
Rynek w Tarnowie — zabytkowy rynek miejski w centrum Starego Miasta w Tarnowie. [przypis edytorski]
Ryngałła — (ok. 1367 – ok. 1430), córka księcia trockiego Kiejstuta oraz Biruty, siostra Witolda. [przypis edytorski]
Rynga — w wersji z Kroniki Wielkopolskiej siostra Wisława nazywała się Marzanna. [przypis edytorski]
Ryngold — mityczny książę litewski, domniemany ojciec Mendoga. [przypis edytorski]
Ryngold — mityczny pierwszy wielki książę Litwinów z początku XIII w. Dziś uważa się raczej, że dopiero jego synowie, Dowsprunk (Dausprungas) i Mendog (Mindows, Mindaugas), zjednoczyli ludy litewskiej Auksztoty w jeden organizm państwowy. [przypis edytorski]
Ryngoldów (daw.) — Ryngoldowy, należący do Ryngolda. [przypis edytorski]
ryngraf — duży blaszany medalion z godłem państwowym bądź wizerunkiem Maryi, zwykle w kształcie tarczy lub półksiężyca; pierwotnie część zbroi rycerskiej noszona pod szyją. [przypis edytorski]
ryngraf — medalion z godłem państwowym bądź wizerunkiem Maryi, zwykle w kształcie tarczy lub półksiężyca. [przypis edytorski]
ryngraf — medalion z Matką Bożą. [przypis edytorski]
ryngraf — medalion z postacią Maryi, stylizowany na tarczę. [przypis edytorski]
ryngraf — szkaplerz, duży blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem. [przypis edytorski]
ryngraf — szkaplerz, duży blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem. [przypis redakcyjny]
ryngraf — wypukła, srebrna lub złota blaszka, zwykle z wyrytym lub malowanym wizerunkiem Matki Boskiej. Niegdyś, zawieszona na szyi, z wyobrażeniem orła polskiego, oznaczała oficera będącego na służbie. [przypis redakcyjny]
ryngraf (z niem. Ringkragen) — blacha wypukła, noszona na piersiach. [przypis redakcyjny]
rynka (reg.) — mały rondelek. [przypis edytorski]
rynkiem (daw.) — w koło. [przypis redakcyjny]
rynna (z niem. Rinne, od rinnen: płynąć, ciec) — rura odprowadzająca wodę z dachu budynku ku ziemi. [przypis edytorski]
Rynocera — miasto w Egipcie nad Morzem Śródziemnym (dziś Al-Arish). [przypis redakcyjny]
rynstunek (starop. forma) — rynsztunek, tzn. całość uzbrojenia i wyposażenia rycerza, żołnierza itp. [przypis edytorski]
rynsztok (daw.) — kanalik wzdłuż ulicy, którym spływały nieczystości w czasach, kiedy nie było w miastach podziemnej kanalizacji. [przypis edytorski]
rynsztok — daw. usytuowany po bokach ulicy, między jezdnią a chodnikiem wąski rów, do którego ściekały nieczystości; tu: o człowieku a. ludziach zdemoralizowanych, z marginesu społecznego. [przypis edytorski]
rynsztok — otwarty kanał ciągnący się wzdłuż jezdni. [przypis edytorski]
rynsztok — otwarty kanał ciągnący się wzdłuż ulicy. [przypis edytorski]
rynsztok — otwarty kanał odprowadzający wodę deszczową i nieczystości, znajdujący się obok ulicy. [przypis edytorski]
rynsztok — otwarty kanał ściekowy biegnący wzdłuż ulicy. [przypis edytorski]
rynsztok — płytki kanał wzdłuż ulicy, którym spływały nieczystości, zanim zbudowano podziemny system kanalizacji. [przypis edytorski]
rynsztunek — całość uzbrojenia i wyposażenia rycerza, żołnierza itp. [przypis edytorski]
rynsztunek (daw.) — pełne wyposażenie rycerza i jego konia; dziś: komplet przedmiotów mających określone zastosowanie. [przypis redakcyjny]
rynsztunek — ogół uzbrojenia i oporządzenia rycerza a. żołnierza; ekwipunek wojownika. [przypis edytorski]
ryparograf — Pliniusz nazywa Pyrejkusa „ryparografem”, czyli malarzem rzeczy pospolitych. [przypis tłumacza]
Rypen — Ribe, miasto w płd. Jutlandii, w pobliżu Morza Północnego. [przypis redakcyjny]
rypsowy — wykonany z rypsu, rodzaju prążkowanej tkaniny. [przypis edytorski]
ryps — rodzaj prążkowanej tkaniny. [przypis edytorski]
ryps — tkanina o podłużnych lub poprzecznych wypukłych prążkach. [przypis edytorski]
ryścią a rysią — kłusem. [przypis redakcyjny]
ryścią — kłusem. [przypis redakcyjny]
rysaki — a. kłusaki, konie o bardzo szybkim kłusie, używane gł. do wyścigów w zaprzęgu; gł. rasy: orłowskie, amerykańskie i francuskie. [przypis edytorski]
rysak — koń zdolny do szybkiego biegu kłusem, kłusak. [przypis edytorski]
Rysakow, Nikołaj Iwanowicz (1861–1881) — rosyjski rewolucjonista, członek Narodnej Woli; podczas zamachu na Aleksandra II rzucił bombę, która unieruchomiła carski powóz; aresztowany, załamał się podczas śledztwa, przekazując informacje o współuczestnikach, mimo to został stracony. [przypis edytorski]
Rysa — miasto Reggio w Kalabrii (w płd. Włoszech). [przypis redakcyjny]
rysią — daw. kłusem, truchtem (uproszczone od: rześcią). [przypis edytorski]
rysią (daw.) — szybkim krokiem, chyżo. [przypis redakcyjny]
rysią — kłusem. [przypis edytorski]
rysik — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]
rysik i tabliczka — dawniej zestaw złożony z rysika i łupkowej, ścieralnej tabliczki służył do nauki pisania i rachowania uczniom początkowych klas w szkołach elementarnych (podstawowych); zeszytów oraz maczanych w atramencie piór używano dopiero w następnych latach nauki. [przypis edytorski]
ryskal — łopata, oskard. [przypis edytorski]
rys. — tu: rysować. [przypis edytorski]
rysunek „zaczęty” przez księżniczkę wyglądał mniej więcej tak, a „dokończony” przez Rózię tak — Na pierwszym rysunku głowa rycerza z profilu i ramię z mieczem zostały uchwycone dość prymitywnie, z karykaturalnym zachwianiem proporcji, bez światłocienia. Drugi portret ukazuje profil pięknego młodzieńca o romantycznym spojrzeniu i imponujących bokobrodach. Hełm z piórami wycieniowany drobnymi kreskami. Oba rysunki mają u dołu skośny podpis Angelica fecit (łac.: wykonała Angelika). [przypis edytorski]
rysunki Sebastiana Leclerca — rysunki Sebastiana Leclerc, zdobiące wspomniane wydanie Euklidesa, uważam, przeciwnie, za godne podziwu dla ich pełnej wdzięku precyzji i dokładności, ale należy uszanować cudzą opinię. [przypis autorski]
rysy — dziś popr.: rysami. [przypis edytorski]
Rysy — najwyższy szczyt polskich Tatr i najwyższy szczyt w Polsce (2499 m n.p.m.). [przypis edytorski]
rysy okrucieństwa — Plutarch mówi obszernie o jego okrucieństwie, a za najhaniebniejszy czyn uważa (19), że Antoniusz podczas proskrypcji [tu: okres wyjęcia spod prawa i skazania na śmierć przeciwników politycznych na mocy list proskrypcyjnych ogłoszonych przez II triumwirat; red. WL] poświęcił Cezarowi własnego wuja w zamian za głowę swego wroga, Cycerona. Ale wuj ów uszedł śmierci. — Mnie okropniejszym wydaje się śmiech na widok głowy i ręki Cycerona, a nade wszystko dziesiątkowanie pewnych oddziałów podczas odwrotu z Partii, gdzie przecież sam Antoniusz przede wszystkim zawinił nierozwagą. Nawiasem mówiąc, ten sam postępek Mommsen — widocznie pod wpływem Herrenmoral [niem.: moralność panów] — chwali jako szczęśliwie zastosowaną srogość. — Okrucieństwo Antoniusza w związku z proskrypcjami (zresztą z niedokładnością w szczegółach historycznych) przedstawia sam Szekspir w akcie IV, scena 1 Juliusza Cezara; sprawia to nawet wrażenie pewnej sprzeczności z naszym dramatem. [przypis tłumacza]
Rysy (słow. Rysy, niem. Meeraugspitze) — należący do Korony Europy masyw górski położony obecnie na granicy polsko-słowackiej, w Tatrach Wysokich, złożony z trzech wierzchołków, z których najwyższy, środkowy liczy sobie 2501 m n.p.m.; średni płn.-zach. wierzchołek, przez który biegnie granica, stanowi najwyżej położony punkt Polski i ma wys. 2499 m n.p.m. [przypis edytorski]
Ryszard Białous ps. „Jerzy” (1914–1992) — harcerz, uczestnik obrony Warszawy w 1939 r., w konspiracji od listopada tegoż roku, uczestnik akcji pod Arsenałem, w powstaniu w stopniu porucznika/kapitana dowódca batalionu „Zośka”, później również dowódca brygady dywersji „Broda 53”, po wojnie na emigracji w Argentynie. [przypis edytorski]
Ryszard — bohaterowie w tym dialogu mają imiona znaczące, pożyczone od tych filozofów, których myśl jest dla nich najbardziej reprezentatywna. Postać Ryszarda odwołuje się do Avenariusa, najważniejszego dla Brzozowskiego przedstawiciela empiriokrytycyzmu. [przypis edytorski]
Ryszardet bez Ferragusa — Forti-Guerra (1674–1735) napisał poemat pt. Ricciardetto, którego pierwszą pieśń ułożył w jednym dniu, mając tym pretensję dowieść, jak łatwo jest sięgnąć po laury Ariosta. Poemat ten doczekał się przekładu lub raczej naśladownictwa w języku francuskim ogłoszonego w r. 1766. [przypis tłumacza]
Ryszard III (1452–1485) — król Anglii od 1483; tytułowy bohater tragedii autorstwa Williama Shakespeare'a (1564–1616), napisanej około 1592 r. [przypis edytorski]
Ryszard III — część pierwszej tetralogii autorstwa Williama Szekspira, napisana ok. 1592, druga po Hamlecie najdłuższa sztuka autora; opisuje losy ostatniego króla Anglii z dynastii Yorków, Ryszarda III. [przypis edytorski]
Ryszard III York (1452–1485) — ostatni król Anglii (od 1483) z dynastii Yorków, zginął pod Bosworth, w przegranej bitwie z wojskami Henryka Tudora. [przypis edytorski]
Ryszard — imię Dick jest zdrobnieniem od imienia Richard. [przypis edytorski]
Ryszard Krynicki sądzi wprawdzie, że jest zupełnie inaczej… — „Poglądy” 1972, nr 1. [przypis autorski]
Ryszard, książę Gloster — w oryg. Richard, Duke of Gloucester. [przypis edytorski]
Ryszard Lwie Serce (1157–1199) — król Anglii (od 1189), jeden z wodzów III krucjaty, zyskał reputację wielkiego dowódcy i wojownika walczącego w imię chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
Ryszard Lwie Serce (1157–1199) — król Anglii (od 1189), jeden z wodzów III krucjaty, zyskał reputację wielkiego dowódcy i wojownika walczącego w imię chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
