Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6380 przypisów.

mógł był pomyśleć — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mógł (wtedy, wcześniej, uprzednio) pomyśleć. [przypis edytorski]

mógł ci (…) patrzeć — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]

mógł dostrzec istotnej różnicy tej (…) i owego bogactwa — dziś: mógł dostrzec istotną różnicę tą (…) i owo bogactwo. [przypis edytorski]

Mógł ją był spotkać — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: mógł ją wcześniej spotkać. [przypis edytorski]

mógł Mars wydrzeć życie Lapitom (…) — Mars, gdy nie został zaproszony na wesele Lapity Piritoosa, miał zesłać na tesalskich Lapitów szał, podjudzając ich do zgubnej walki z Centaurami. [przypis edytorski]

mógł mu dostać — miał szanse w walce z nim. [przypis edytorski]

mógł — tu: zmagał. [przypis edytorski]

mógłżeby — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyżby mógł; czy mógłby. [przypis edytorski]

mógłże — czy mógł, czyż mógł. [przypis edytorski]

mógłże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mógł, czyż mógł. [przypis edytorski]

mógłże — konstrukcja z partykułą pytającą -że (nadającą charakter pytania retorycznego); inaczej: czy mógł. [przypis edytorski]

mógłże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy mógł. [przypis edytorski]

mógłżem cię spotkać — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy mogłem, czyż mogłem. [przypis edytorski]

mógłżeś — konstrukcja z partykułą -że, pełniącą funkcję wzmacniającą i pytajną; inaczej: czy mogłeś. [przypis edytorski]

Mój Boże, ten Kraków… ileż wspomnień na każdym kroku! — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Jacek Malczewski (rys. S. Wyspiańskiego). [przypis edytorski]

mój braciszku — Bogdan Krahelski, brat Krystyny, był lotnikiem i walczył w Bitwie o Anglię. [przypis edytorski]

mój cały zamek za błysk świecy! — nawiązanie do sławnego cytatu z tragedii Shakespeare'a: „Konia! Królestwo za konia!” [przypis edytorski]

mój ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]

Mój Deliuszu! Prze'ć umrzesz kiedyś — w oryginale wyrażone jest to jednym dodanym do imienia przymiotnikiem. [przypis edytorski]

Mój duch łańcuchem skuty do ziemi — utwór ten jest też traktowany jako druga część kwadryptyku poetyckiego Tadeusza Micińskiego, w którym pierwsza i tytułowa część to wiersz Lucifer, część trzecia to wiersz Melancolia, a czwarta to fragment zaczynający się od słów Oto mej duszy świątynia — z czarnych jak miłość marmurów (…). [przypis edytorski]

mójeś ty (gw.) — mój kochany, mój drogi. [przypis edytorski]

mój „Latarnik”, który był osobą rzeczywiście istniejącą — bohater noweli Latarnik, którą autor poprzedził uwagą: „Opowiadanie to osnute jest na wypadku rzeczywistym, o którym w swoim czasie pisał J. Horain w jednej ze swych korespondencji z Ameryki”; o prawdziwej historii tego latarnika, nazwiskiem Sielawa, Sienkiewicz pisze szerzej w swoich Listach z podróży do Ameryki. [przypis edytorski]

mój mości (daw.) — mój panie. [przypis edytorski]

mój nierozum za nierozum staje — moja głupota odpowiada głupocie (w domyśle: wprowadzonego zakazu). [przypis edytorski]

mój poemat polski — tj. powieść historyczna Agaj-Han. [przypis edytorski]

mój (starop.) — Piotr Kochanowski stosuje zamiennie formę z o ścieśnionym, jak tu (mój) oraz dawniejszą z nieścieśnionym: moy (moj). [przypis edytorski]

mój tom o Newmanie — nad tomem o Newmanie pracował Brzozowski od roku, przeznaczając go dla wydawnictwa „Symposion”. Część rękopisu, obejmującą kilkadziesiąt stronic wstępu i sto kilkadziesiąt tłumaczenia, przysłał był nakładcy z końcem września 1910 r. Z pracy tej widocznie niezupełnie był zadowolony, skoro zamierzał ją zmienić wedle innego planu. [red. WL]. [przypis edytorski]

Mój uśmiech… — wiersz powstał w Korabnikach pod Krakowem na przełomie 1888–1889 r. [przypis edytorski]

mól (daw.) — problem, zmartwienie. [przypis edytorski]

mól (daw.) — troska, zmartwienie. [przypis edytorski]

mólem — dziś popr. forma N. lp: molem. [przypis edytorski]

mór (daw.) — choroba zakaźna, zaraza. [przypis edytorski]

mór (daw.) — zaraza, dżuma. [przypis edytorski]

mórg a. morga — daw. jednostka miary gruntu. [przypis edytorski]

mórg a. morga — dawna jednostka miary gruntu; różna w zależności od obszaru: na ziemiach polskich w XIX w. było to ok. 0,5 ha. [przypis edytorski]

mórg a. morga — dawna miara powierzchni gruntu, nieco ponad 0,5 ha. [przypis edytorski]

mórg a. morga — dawna miara powierzchni gruntu; w oryginale arpent, dawna miara, równa zależnie od regionu Francji od 3200 do 7800 m². [przypis edytorski]

mórg a. morga (daw., z niem. morgen) — jednostka powierzchni ziemi, używana w Europie w XIX w., ok. 0,5 ha. [przypis edytorski]

mórg — morga (z niem.: morgen: ranek), używane spolszczenie: jutrzyna; daw. jednostka powierzchni rolnej, początkowo oznaczała obszar, jaki jeden człowiek może zaorać (zasiać, skosić itd.) jednym zaprzęgiem w ciągu jednego dnia roboczego, czyli od rana do południa); na terenach daw. Rzeczpospolitej wynosiła 0,5–0,6 hektara (ok. 500 m²). [przypis edytorski]

mór — nazwa śmiertelnych chorób epidemicznych, przede wszystkim dżumy. [przypis edytorski]

mówce (daw. forma) — dziś: mówcy. [przypis edytorski]

mówcież — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

mówiąć — skrócone: mówią ci. [przypis edytorski]

mówiąc ich trybem — mówiąc na ich sposób, według ich zwyczaju. [przypis edytorski]

mówiąc rozliczne języki (daw.) — dziś: mówiąc rozlicznymi językami. [przypis edytorski]

mówiąc tak przez Dawida — Ps. 150, 45. [przypis edytorski]

mówiący (gw.) — mówiąc. [przypis edytorski]

Mówią, że tam na Podolu — w innej wersji strofę tę poprzedza następująca: „Poza Niemnem puszcza sroga,/ A na Rusi błotna droga,/ Góral zbytnie podkasały,/ A Odraki lód zniemczały;/ A więc nasza, nasza góra,/ Nie masz w świecie nad Mazura!”. [przypis edytorski]

mówi Afer u Tacyta — Tacyt, Dialog o mówcach, X; mówiącym jest Aper, nie Afer. [przypis edytorski]

Mówi Bóg do ludu starodawnego — Mojż 15, 4. [przypis edytorski]

Mówić będę przeciw narodowi i królestwu, abych je wykorzenił, skaził i rozproszył… — por. Jr 18, 7–8. [przypis edytorski]

mówić ze snu — dziś: mówić przez sen. [przypis edytorski]

Mówicie mrocznie (…) i dziewkę publiczną? — dwie kwestie: Pippy i Nanny uzupełnione w tłumaczeniu Edwarda Boye na podst. oryginału włoskiego. [przypis edytorski]

mówięć — mówię ci. [przypis edytorski]

mówięcy (starop. forma) — mówiąc. [przypis edytorski]

Mówię prawdę w Chrystusie, a nie kłamię… — Rz 8,39. [przypis edytorski]

Mówię z sobą, z drugimi plączę się w rozmowie — sonet ten powstał najprawdopodobniej nie w Odessie, ale w okresie wileńsko-kowieńskim, kiedy Mickiewicz odnowił znajomość z Marylą, wówczas już nie Wereszczakówną a Putkamerową. [przypis edytorski]

mówił Chrystus do uczniów swoich, aby się nie troszczyli o jutro i o rzeczy z tego świata, patrząc na lilie, które Bóg odziewa — Mt 6, 28 i nast. [przypis edytorski]

„Mówił mi — dodaje — że pisał z powodu Legendy do „Sfinksa”, ale to, co mówił, było nudne i bez znaczenia. Naturalnie, że jeżeli nikt nie zajął się filozoficzną stroną Legendy, to tym bardziej Idee muszą być dla piszącego intelektu polskiego zjawiskiem zupełnie komicznie izolowanym”. [red. WL].

[przypis edytorski]

Mówił po szwedzku. Musi być Finlandczykiem, pomyślałem — tj. pochodzi z Wielkiego Księstwa Finlandii, utworzonego w 1809 po wojnie rosyjsko-szwedzkiej jako autonomiczna prowincja Imperium Rosyjskiego, z zachowaniem języka szwedzkiego jako urzędowego (do 1863); Finlandia została w średniowieczu podbita i skolonizowana przez Szwedów, którzy panowali tam przez 560 lat; w XIX w. szwedzki pozostawał językiem warstw wykształconych, po szwedzku mówiło ok. 15% ludności kraju; pełną niepodległość Finlandia uzyskała w roku 1917. [przypis edytorski]

mówił (…) słowy (daw.) — dziś popr. forma N.lm: słowami. [przypis edytorski]

mówił Sołowjew — przeoczenie autora: postać historycznego Sołowjowa występuje w powieści pod nazwiskiem Worobjewa; takie samo przeoczenie w komentarzu narracyjnym do następnej wypowiedzi tej postaci. [przypis edytorski]

Mówilim (gwar.) — mówiliśmy. [przypis edytorski]

Mówili nam (…) myśmy wierzyli, bo wierzyć było trzeba — pierwsze wzmianki o tym, że prawdziwym celem deportacji mieszkańców gett jest Zagłada, dotarły do getta warszawskiego na początku roku 1942. Niezwykle ważne świadectwo złożył Szlama Ber Winer, któremu udało się uciec z Chełmna nad Nerem, gdzie naziści zastosowali po raz pierwszy do masowej zagłady Żydów trujący gaz. W lutym Bluma Winawer spisała jego opowieść i dostarczyła grupie Ojneg Szabes, kierowanej przez Emanuela Ringelbluma. Do Warszawy docierały też doniesienia o eksterminacji mieszkańców gett we Lwowie i Wilnie. Wielu osobom trudno jednak było uwierzyć, że coś podobnego może spotkać warszawskie getto, największą dzielnicę żydowską na terytoriach okupowanych, której mieszkańcy pracowali dla niemieckiego przemysłu. Niemcy podtrzymywali te złudzenia, twierdząc, że ewentualne wywózki będą służyły transportowi Żydów do obozów pracy na nowo podbitych terenach Związku Radzieckiego. Grupa Ojneg Szabes po zbadaniu sprawy przekazała syjonistyczno-socjalistycznej partii Bund raport „Wypadki chełmińskie”. List kierownictwa Bundu, w którym zawarte były m.in. informacje od Szlamy Bera Winera, trafił do rządu polskiego w Londynie na początku czerwca 1942 (dostarczył go Sven Norrman, przedstawiciel szwedzkiej firmy w Warszawie). Prawdziwy charakter wywózek stał się jasny 22 lipca 1942, kiedy od Adama Czerniakowa, prezesa Rady Żydowskiej warszawskiego getta, Niemcy zażądali organizacji deportacji, w tym wydawania obwieszczeń nakazujących codziennie stawienie się 10 tys. Żydówek i Żydów do deportacji. Następnego dnia Czerniaków popełnił samobójstwo, prawdopodobnie bezpośrednią przyczyną tej decyzji było to, że nie udało mu się wynegocjować oszczędzenia dzieci żydowskich. Nie powstrzymało to jednak deportacji. [przypis edytorski]

mówi Mojżesz — 5. Mojż 1, 12. [przypis edytorski]

mówimy śpiewający (daw. forma) — mówimy śpiewając. [przypis edytorski]

mówi ś. Cypryan: „Pszczoły (…) I Hieronim ś. „Żórawie… — oba cytaty z powyżej wskazanych źródeł, za Bellarminem. [przypis edytorski]

mówi się o bitwie pod Koryntem — w czasach Platona Ateńczycy brali udział w bitwach pod Koryntem tylko w roku 393 p.n.e. (podczas wojny korynckiej) oraz w 368 p.n.e. (podczas drugiej inwazji Epaminondasa na Peloponez); obecnie przeważa opinia, że Platon miał na myśli późniejszą z nich. [przypis edytorski]

mówi, że trzeba oszczędzać. No i leży. — aluzja do zjawiska galopującej inflacji z początku lat 20. XX w. [przypis edytorski]

mówiż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy mówi. [przypis edytorski]

mówność (daw.) — mowność, skłonność do mówienia, gadulstwo. [przypis edytorski]

mówny (daw.) — wygadany. [przypis edytorski]

mówże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

móżdżek (anat.) — część mózgu odpowiedzialna za koordynację ruchów. [przypis edytorski]

Moabici — lud semicki zamieszkujący położoną na wschód od Morza Martwego krainę Moab. [przypis edytorski]

Moabici — lud zamieszkujący starożytną krainę na wschodnim brzegu Morza Martwego; podbity przez Izraelitów pod wodzą króla Dawida. Wg tradycji biblijnej lud Moabitów wywodzi się od potomków Lota i jego starszej córki (Rdz 19,37). [przypis edytorski]

Moabici — starożytny lud zamieszkujący Moab, krainę nad Morzem Martwym. [przypis edytorski]

Moabit — tak nazywano więzienie, które mieściło się w berlińskiej dzielnicy Moabit. [przypis edytorski]

Moabit — więzienie w Berlinie. [przypis edytorski]

Moab — starożytna kraina położona na wschodnim brzegu Morza Martwego zamieszkiwana przez lud Moabitów, podbita przez Izraelitów pod wodzą króla Dawida. Wg tradycji biblijnej lud Moabitów wywodzi się od potomków Lota i jego starszej córki (Rdz 19,37). [przypis edytorski]

mob (ang.) — tłum, tłuszcza. [przypis edytorski]

Mobilis in mobili (łac) — ruchome w ruchomym. [przypis edytorski]

Mobil — rzeka uchodząca do Zat. Meksykańskiej ok. 100 km na zach. od zatoki Pensacola i 400 km od Florydy. [przypis edytorski]

mocą — siłą; tu: przemocą, na siłę. [przypis edytorski]

mocanie — daw. skrót od zwrotu grzecznościowego: mości panie, waszmość panie. [przypis edytorski]