Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5246 przypisów.

ludowładztwo — spolszczenie wyrazu demokracja. [przypis edytorski]

ludożercy — tu: ludzie ze społeczności stojących niżej cywilizacyjnie. Dawniej powszechne było wyobrażenie „dzikich” ludzi jako uprawiających kanibalizm, co wynikało z przekonania o wyższości kulturowej białych. Większość doniesień na ten temat została zakwestionowana (por. William Arens, The Man-Eating Myth, 1979). [przypis edytorski]

ludożerstwo — praktyka zjadania mięsa ludzkiego. [przypis edytorski]

lud… posiłkowy — sprzymierzeńcy. [przypis edytorski]

lud pragnął wbrew prawu jednym głosowaniem skazać na śmierć dziewięciu wodzów razem… — w 406 r. zwyciężyli Ateńczycy flotę Spartan u wysp Arginuz (między Azją eolską a wyspą Lesbos), ale zwycięskich wodzów oskarżono przed Zgromadzeniem Ludowym, że omieszkali ratować rozbitków, którzy wpadli do morza (zob. Dzieje Hellady ust. 3). Ksenofont wymienia dwa nazwiska tych, którym przypisywano główną winę. Chciano głosować nad winą i karą wszystkich wodzów razem wziętych, co było bezprawiem, gdyż nie wolno sumarycznie jednym głosowaniem wszystkiego załatwiać. Według prawa każdy może się bronić przez pewien ustawą wyznaczony czas i nad każdym musi się odbyć głosowanie; pomijamy tu inne szczegóły kolizji z ustawami w tej sprawie. Sokrates, jako przewodniczący, nie chciał poddać tego wniosku pod głosowanie. Jak ten wniosek przecież przeszedł, czy Sokrates ustąpił z przewodnictwa, czy sprawa odwlokła się do dnia następnego, nie jest jasne. Zginęło 6 wodzów; prócz wymienionych: Perykles, Diomedon, Lysias, Aristokrates, a Ateńczycy niebawem pożałowali swego czynu i nie było dwóch zdań co do bezprawności tego postępowania. Plato podaje, że głosowano nad 10 wodzami, co jest nieścisłe; głosować miano tylko nad 9, gdyż wódz Konon nie był objęty oskarżeniem; stawiło się jednak tylko 6, gdyż dwaj, Aristogenes i Protomachos, nie wrócili do Aten, a Archestratos umarł w Mitylenie na Lesbos. [przypis tłumacza]

Lud. Ro.Ludovicus Romanus, komentator Pandektów w XV wieku. [przypis tłumacza]

Lud rzymski (…) wśród nocnych ciszy, wykrzykiwał (…) i pisał na murach: Oddaj nam Germanika! — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 52]. [przypis autorski]

Lud się cieszył, że nie podlegał już jedynowładztwu i że zastąpiły je rządy arystokratyczne — odczytując Starożytności XIV, IV, 5 i XIV, V, 4, widzimy, że ze zmiany formy rządu lud nie był tak bardzo zadowolony i że sam Flawiusz jak gdyby zmienił pogląd na tę sprawę. — Czas: rok 57 p.n.e. [przypis tłumacza]

lud skazał go dawniej na wygnanie — po upadku Czterystu początkowo skazano Antyfona i takich, którzy dopuścili się zdrady, później jednak prześladowano członków Czterystu i ich stronników; były nawet wyroki śmierci, wydane przez Zgromadzenie Ludowe bez sądu. Ci, co nie mogli zapłacić ogromnych grzywien, wpisani na listę dłużników państwowych stracili prawa obywatelskie (atimia). Część praw utracili też rycerze i hoplici, stronnicy Czterystu. Za sprawą demagoga Kleofona skazano w 409 r. na wygnanie Kritiasa, najniesłuszniej w świecie, gdyż w porę porzucił Czterystu i w swych występach przeciw nim okazywał wielką gorliwość. [przypis tłumacza]

lud szemrał (…) acta — ob[acz:] Wigand u Voigta [tj. Wigand z Marburga, Chronica nova Prutenica, tłum. Edward Raczyński, red. Jan Voigt, Poznań 1842; quod in eo laudavit huiusmodi acta (łac.): że takie jego działania pochwala; red. WL]. [przypis autorski]

Lud ten przeklęty (…) Ale po sądzie, takie ma ufanie — Po sądzie świata duchy oczyszczą swoje ciała. Duchy w połączeniu się ze swoim ciałem staną się doskonalszymi, albowiem teraz są to tylko cienie: połączone z ciałem, będą mogły żywiej czuć boleść. Potępieni oczekują przybliżenia się do doskonałości, której nigdy nie dościgną, a zatem oczekują tylko większych mąk i cierpień. [przypis redakcyjny]

Lud ten z natury (…) był zawsze wobec wszystkich wiarołomny — z tego ustępu wiarołomność tesalska przeszła w uczone przysłowie. [przypis tłumacza]

ludus matutinus (łac.) — widowisko poranne. [przypis edytorski]

lud (…) uzyskał urzędnika, iżby go bronił — Trybunowie ludu. [przypis autorski]

Ludwig, Christian Gottlieb (1709–1778) — niem. botanik i lekarz. [przypis edytorski]

Ludwig, Emil (1881–1948) — pisarz niemiecki, autor biografii (m.in. Goethego i Bismarcka), które zyskały międzynarodową popularność; od 1932 roku na emigracji. [przypis edytorski]

Ludwig Klages i Theodor LessingLudwig Klages (1872–1956), niem. filozof, psycholog i grafolog oraz Theodor Lessing (1872–1933), niem. filozof pochodzenia żydowskiego, zamordowany przez sympatyków nazizmu, na podstawie wypowiedzi Nietzschego rozwinęli filozofię życia: antyintelektualną i antycywilizacyjną, największą wartość przypisującą „duchowi”, spontaniczności i biologicznej sprawności. [przypis edytorski]

ludwik a. luidor (fr. Louis d'or) — złota moneta francuska bita w latach 1640–1791; nazwa wywodzi się od Ludwika XIII, za którego panowania te monety wprowadzono w obieg; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]

ludwik a. luidor (fr. Louis d'or) — złota moneta francuska z podobizną króla. [przypis edytorski]

ludwik a. luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]

ludwik a. luidor — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]

ludwik a. luidor — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791, mająca wartość 8 talarów (écu). [przypis edytorski]

Ludwika, niem. Luiza (1776–1810) — królowa Prus, żona Fryderyka Wilhelma, matka dziewięciorga dzieci. Niezmiernie popularna w Niemczech ze względu na patriotyzm, jaki wykazała podczas wojen napoleońskich. [przypis edytorski]

Ludwik Ariosto (1474–1533) — największy poeta włoski późnego Odrodzenia, autor epopei Orland Szalony, osnutej wokół walk rycerzy Karola Wielkiego z Saracenami, obfitującej w epizody komiczne i fantastyczne. [przypis redakcyjny]

Ludwik Bonaparte — bratanek Napoleona I, od 1848 prezydent Francji, w 1851 dokonał przewrotu, w 1852 ogłosił się cesarzem jako Napoleon III Bonaparte; po klęsce w wojnie francusko-niemieckiej w 1870 został zdetronizowany; zmarł na wygnaniu w Anglii. [przypis edytorski]

Ludwik Czarnowski (1887–1933) — aktor i reżyser. [przypis edytorski]

ludwik — dawna moneta francuska. [przypis edytorski]

Ludwik Filip (1773–1850) — król Francuzów, ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów; proklamowany królem po obaleniu Karola X przez rewolucję lipcową 1830, sprawował rządy konstytucyjne, obalony przez rewolucję lutową 1848; czasy jego panowania to okres wielkich zmian we Francji: formowania się parlamentaryzmu i współczesnych partii politycznych oraz rozwoju nowoczesnego kapitalizmu. [przypis edytorski]

Ludwik Filip (1773–1850) — ostatni król Francji z dynastii Burbonów, panował w latach 1830–1848. [przypis edytorski]

Ludwik Filip II Orleański, zw. Philippe Égalité (1747–1793) — książę Orleanu, polityk z czasów rewolucji francuskiej, kuzyn Ludwika XVI, ojciec króla Ludwika Filipa I; zwolennik rewolucji francuskiej, deputowany do Stanów Generalnych, członek Konstytuanty i Konwentu Narodowego; po obaleniu monarchii zrezygnował z tytułów i przyjął nazwisko Égalité (Równość); w styczniu 1793 głosował za wyrokiem śmierci dla Ludwika XVI; dwa miesiące później aresztowany razem z innymi Burbonami, oskarżony o zdradę i stracony. [przypis edytorski]

Ludwik Filip i Maria Amelia — Ludwik Filip I (1773–1850), ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów, oraz jego żona, Maria Amelia Burbon (1782–1866), księżniczka Królestwa Obojga Sycylii. [przypis edytorski]

Ludwik Fritsche (1872–1940) — aktor. [przypis edytorski]

ludwik (fr.) — Louis d'or – francuska złota moneta; 1 ludwik to 8 talarów. [przypis edytorski]

Ludwik Fryde (1912–1942) — poeta i krytyk literacki, autor artykułów, recenzji i rozpraw analitycznych dotyczących dzieł współczesnych mu pisarzy. [przypis edytorski]

Ludwik Fryde (…) próbując określić chronologię ideową międzywojennego dwudziestolecia (…) posłużył się owym terminem (…) raz dostrzegał w owym okresie aż trzy pokolenia, w innym ujęciu dwa — [por.] L. Fryde, Trzy pokolenia literackie, „Pion” 1938, nr 45; Dwa pokolenia, „Pióro” 1938, nr 1. [przypis autorski]

Ludwik II Bawarski (1845–1886) — król Bawarii (od 1864) z dynastii Wittelsbachów, przyjaciel i mecenas kompozytora Ryszarda Wagnera, budowniczy wystawnych pałaców oraz fantazyjnego zamku Neuschwanstein; w 1886 uznany za niepoczytalnego i ubezwłasnowolniony. [przypis edytorski]

Ludwik II Niemiecki (806–876) — wnuk Karola Wielkiego, pierwszy król państwa wschodniofrankijskiego (od 843), poprzednika Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, z którego w ciągu wieków wykształciło się państwo niemieckie. [przypis edytorski]

Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację i system monetarny; stał na czele VI krucjaty (1248–1250), która zaatakowała Egipt, zdobyła portową Damiettę, lecz poniosła wielką klęskę w bitwie pod Fariskur, gdzie Ludwik i wielu rycerzy dostało się do niewoli; by odzyskać wolność, król musiał oddać Damiettę i zapłacić olbrzymi okup; podczas następnej wyprawy, do Tunezji, padł ofiarą epidemii. [przypis edytorski]

Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację, system monetarny, zorganizował dwukrotnie krucjatę w celu odzyskania Ziemi Świętej. [przypis edytorski]

Ludwik IX Święty (1214–1270) — syn Ludwika VIII, król Francji od 1226; koronowany w wieku 12 lat, jednak władzę jako regentka sprawowała jego matka; samodzielne rządy objął w 1234; usprawnił administrację, system monetarny, zorganizował dwie wyprawy krzyżowe. [przypis edytorski]

Ludwik Jenike (1818–1905) — wówczas redaktor „Tygodnika Ilustrowanego”. [przypis redakcyjny]

Ludwik — Lewiński, siostrzeniec Narcyzy. [przypis redakcyjny]

Ludwik — Ludwik Sforza, książę mediolański; namówił on Karola VIII do wyprawy na Neapol, ażeby nabawić kłopotu swego wroga Alfonsa, króla Neapolu; zaniepokojony powodzeniem Karola, połączył się z Wenecjanami i papieżem Aleksandrem VI, ażeby Karolowi odciąć odwrót do Francji, co mu się jednak nie udało. [przypis redakcyjny]

Ludwik Mierosławski (1814–1878) — generał, radykalny demokrata; w latach 1848–1849 w czasie Wiosny Ludów dowódca powstania w Wielkopolsce, następnie na Sycylii i w Badenii. [przypis edytorski]

Ludwik Molina (1535–1600) — hiszpański teolog, jezuita, który spowodował wiele walk i niesnasków swoją teorią łaski. [przypis tłumacza]

Ludwik Molina (1535–1606) — jezuita, Hiszpan z pochodzenia, był profesorem teologii w Portugalii. Najgłośniejsze z jego pism De concordia gratiae et liberi arbitri dało przyczynę do sporów między dominikanami a jezuitami, przy czym dominikanie oskarżali go, iż popadł w błędy pelagian i semipelagian i w sprzeczność ze św. Tomaszem i św. Augustynem. [przypis tłumacza]

Ludwik ów pradawny — może chodzić o Ludwika XVI (1754–1793), króla Francji od 1774 r., który został „zawieszony” w pełnieniu swej funkcji przez Zgromadzenie Narodowe, uwięziony, oskarżony o zdradę stanu, a następnie skazany na śmierć i zgilotynowany podczas Rewolucji Francuskiej, w 1793 r. Może również być to wzmianka o ostatnim królu Francji, Ludwiku Filipie I (1773–1850), który panował w okresie restauracji (od 1814 r.), a rządy swe zakończył podczas Wiosny Ludów w 1848 r., kiedy to zagrożony w swym pałacu przez wzburzony lud Paryża abdykował i salwował się ucieczką do Anglii. [przypis edytorski]

Ludwik Osiński (1775–1838) — pisarz i krytyk literacki, dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie, profesor literatury na Uniwersytecie Warszawskim; wybitny przedstawiciel klasycyzmu postanisławowskiego; przetłumaczył na język polski wiele utworów scenicznych. [przypis edytorski]

Ludwik Święty (1214–1270) — król Francji od 1226 r. z dynastii Kapetyngów, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

Ludwik Solski (1855–1954) — właśc. Ludwik Napoleon Sosnowski; aktor. [przypis edytorski]

ludwik — srebrna moneta fr. [przypis edytorski]

Ludwik — tu: Ludwik XII, następca Karola VIII. [przypis edytorski]

Ludwik VI Gruby (1081–1137) — król Franków (od 1108) z dynastii Kapetyngów. [przypis edytorski]

Ludwik Węgierski (1326–1382) — król Węgier (w latach 1342–1382), król Polski w latach (1370–1382). [przypis edytorski]

Ludwik Węgierski — węg. Lajos I Nagy, Ludwik I Wielki (1326–1382), król Węgier w latach 1342–1382, król Polski w latach 1370–1382, ojciec Jadwigi. [przypis edytorski]

Ludwik Wilhelm Badeński (1655–1707) — dowódca armii cesarskiej, margrabia badeński (Baden-Baden w płd. Niemczech). [przypis edytorski]

Ludwik XI (1423–1483) — król Francji od 1461 r. z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]

Ludwik XI (1423–1483) — król Francji. [przypis edytorski]

Ludwik XII (1462–1515) — król Francji w latach 1498–1515 z dynastii Walezjuszów. [przypis edytorski]

Ludwik XII (1462–1515) — książę Orleanu, od 1498 król Francji, następca Karola VIII; prowadząc zaborcze wojny na Płw. Apenińskim, próbował opanować ze zmiennym szczęściem m.in. Księstwo Mediolanu, Królestwo Neapolu, Genuę i posiadłości Republiki Weneckiej; w 1511 r. papież Juliusz II zorganizował przeciw Francji tzw. Ligę Świętą, jednoczącą u boku Państwa Kościelnego Hiszpanię, Wenecję, kantony szwajcarskie i Anglię; zwycięstwo Ligi zostało przypieczętowane w 1513 r. w czasie bitwy pod Novarą. [przypis edytorski]

Ludwik XIII (1601–1643) — król Francji (od 1610), syn Henryka IV z dynastii Burbonów; do czasu jego pełnoletności realne rządy sprawowała jego matka, Maria Medycejska, potem kardynał Richelieu, który stał się twórcą systemu rządów absolutnych. [przypis edytorski]

Ludwik XI — król Francji w latach 1461–1482, okrutny i mściwy, zręczny polityk, wzmocnił władzę królewską. [przypis edytorski]

Ludwik XI — pierwszy francuski monarcha absolutny (1461–1483), złamał potęgę wielkich feudałów. [przypis redakcyjny]

Ludwik XIV (1638–1715; fr. Louis XIV de France) — król Francji w latach 1643–1715; nazywany Królem Słońce. [przypis edytorski]

Ludwik XIV (1638–1715) — król Francji od 1643; rezydował w pałacu w Wersalu, zbudowanym na jego polecenie. [przypis edytorski]

Ludwik XIV (1638–1715) — król Francji od 1643 roku, z dynastii Burbonów; wprowadził w kraju absolutyzm. [przypis edytorski]

Ludwik XIV (1638–1715) — król Francji (od 1643), zwany „Królem Słońce”, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej. [przypis edytorski]

Ludwik XIV (1638–1715) – król Francji (od 1643), zwany „Królem Słońce”, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej. [przypis edytorski]

Ludwik XIV (1638–1715) — Ludwik XIV Wielki (fr. Louis XIV, Louis le Grand), Król Słońce (fr. le Roi-Soleil), król Francji i Nawarry w latach 1643–1715. [przypis edytorski]

Ludwik XIV a. Ludwik XIV Wielki, a. Król Słońce (1638–1715) — król Francji i Nawarry w latach 1643–1715 z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

Ludwik XIV, Henryk IV, Franciszek ILudwik XIV (1638–1715): król Francji (od 1643), zwany „Królem Słońce”, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej; Henryk IV (1553–1610): król Nawarry (od 1572), następnie król Francji (od 1589), pierwszy z dynastii Burbonów, obniżył podatki dla chłopów, zredukował dług publiczny, ogłosił edykt nantejski (1598) gwarantujący wolność wyznania i kończący wojny religijne w kraju; Franciszek I Walezjusz (1494–1547): król Francji (od 1515), wzmocnił władzę królewską, usprawnił finanse państwa, językiem urzędowym ustanowił francuski (zamiast łaciny), finansował biblioteki. [przypis edytorski]

Ludwik XIV Wielki (1638–1715) — król Francji z dynastii Burbonów, zwany Królem Słońce (fr. le Roi-Soleil). Za jego długiego panowania (72 lata) Francja, a zwłaszcza dwór królewski w Wersalu, stały się europejskim wzorcem elegancji. [przypis edytorski]

Ludwik XIV Wielki (1638–1715) — król Francji, zwany Królem Słońce. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774; fr. Louis XV de France) — król Francji w latach 1715–1774. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji i Nawarry od 1715 r. z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji od 1715, należący do dynastii Burbonów; nie przysłużył się znacząco ojczyźnie. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji (od 1715) z dynastii Burbonów, prawnuk i następca Ludwika XIV, ożeniony z Marią Leszczyńską; pod jego rządami podupadła gospodarka i finanse państwa. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji (od 1715) z dynastii Burbonów, prawnuk i następca Ludwika XIV; pod jego rządami podupadła gospodarka i finanse państwa. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji (od 1715) z dynastii Burbonów, prawnuk i następca Ludwika XIV. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji (od 1715) z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji z dynastii Burbonów, ożeniony z Marią Leszczyńską. [przypis edytorski]

Ludwik XV (1710–1774) — król Francji z dynastii Burbonów. [przypis edytorski]

Ludwik XVI (1754–1793) — król Francji i Nawarry w latach 1774–1791, potem król Francuzów (Roi des Français) do 1792 r. [przypis edytorski]

Ludwik XVI (1754–1793) — król Francji z dynastii Burbonów, obalony i ścięty w okresie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

Ludwik XVI (1754–1793) — król Francji z dynastii Burbonów, ścięty w okresie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]

Ludwik XVII (1785–1795) — syn Ludwika XVI i Marii Antoniny, od 1789 delfin Francji, zmarł w więzieniu w Temple; domniemanie o jego śmierci dało powód licznym awanturnikom do pretensji do tronu. [przypis edytorski]

Ludwik XVII (1785–1795) — syn Ludwika XVI i Marii Antoniny, od 1789 r. delfin Francji, zmarł w więzieniu w Temple; domniemanie o jego śmierci dało powód licznym awanturnikom do pretensji do tronu. [przypis edytorski]

Ludwik XVIII (1755–1824) — król Francji z dynastii Burbonów (od 1814), brat Ludwika XVI, skazanego i ściętego podczas rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]