Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6385 przypisów.
młoty (daw.) — dawna forma narzędnika lm rzeczownika młot, dziś: młotami. [przypis edytorski]
młoty — dziś popr. forma N.lm: młotami. [przypis edytorski]
Młoty w dłoń (…) — refren pieśni rewolucyjnej Na barykady. [przypis edytorski]
Młynarskie sumienie określa się jako ciężkie. Wsród młynarzy panowały pewne określone obyczaje. Nie mogli oni dopuścić do młyna spleśniałego ziarna, ponieważ to mogło zepsuć całą ich pracę. [przypis edytorski]
Młynarz i kominiarz — jednoaktowa komedioopera Jana Nepomucena Kamińskiego (1777–1855), adaptacja fr. sztuki, której autorem był Alexis Guignard de Saint-Priest (1805–1851), znana też pt. Kominiarz i młynarz, czyli zawalenie się wieży. [przypis edytorski]
młynica — budynek, w którym znajduje się urządzenie młyńskie. [przypis edytorski]
młynówka — potok, przeważnie sztuczny, napędzający młyn wodny. [przypis edytorski]
młynówka — rzeczka lub kanał, którego wody napędzają młyn. [przypis edytorski]
mleczak — tu: młodzik. [przypis edytorski]
mleczarnia — tu: bar mleczny. [przypis edytorski]
mlecz (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]
mleczna siostra — córka mamki, która wykarmiła niemowlę. [przypis edytorski]
mleczna siostra — mlecznym rodzeństwem nazywano dzieci karmione piersią przez tę samą kobietę; jeszcze w XIX i na początku XX w. rozpowszechniony był obyczaj, według którego bogatsze kobiety nie karmiły swoich dzieci własną piersią, lecz wynajmowały biedne młode matki jako mamki. [przypis edytorski]
mlecz pacierzowy (daw.) — rdzeń kręgowy. [przypis edytorski]
mleczywo (daw.) — mleko i przetwory z mleka, nabiał. [przypis edytorski]
mleko siadłe — dziś popr.: mleko zsiadłe; kwaśne mleko. [przypis edytorski]
mleł — dziś popr. forma: mełł od czas.: mleć). [przypis edytorski]
mleło — dziś popr. forma: mełło (od czas.: mleć). [przypis edytorski]
mlewo (daw.) — zmielone ziarno. [przypis edytorski]
mlewo — zboże przeznaczone do przemiału, w trakcie mielenia albo po mieleniu. [przypis edytorski]
mlewo — zboże w trakcie mielenia. [przypis edytorski]
M-lle (fr.) — skrót słowa mademoiselle: panna. [przypis edytorski]
Mme (fr.) — skrót od: madame: pani. [przypis edytorski]
mnemoniczny — pamięciowy. [przypis edytorski]
mnemotechnia (fr. mnémotechnie) — dziś popr.: mnemotechnika, sztuka zapamiętywania, ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. [przypis edytorski]
Mnemozyna (mit. gr.) — bogini pamięci, kochanka Zeusa i matka dziewięciu Muz. [przypis edytorski]
mnich — drewniana rura z zastawkami służąca do regulowania poziomu wody w stawie. [przypis edytorski]
MNICH I. — pierwszy z mnichów, mówiący w ich wspólnym imieniu. [przypis edytorski]
mnichowie — dziś popr. forma M.lm: mnisi. [przypis edytorski]
Mnich — skalny szczyt w polskich Tatrach Wysokich, na południowy zachód od Morskiego Oka. [przypis edytorski]
mnichy — dziś popr. forma M. lm: mnisi. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
mnich z Wittenbergi — Martin Luter (1483–1546), niem. reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]
mnie — 3.os.lp od: miąć, tj. gnieść. [przypis edytorski]
Mnie bo zdaje się — przykład szyku przestawnego; znaczenie: Bo mnie zdaje się. [przypis edytorski]
mnie bratanicą przychodziła — była moją bratanicą. [przypis edytorski]
mnieby też (…) beli zabili (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: zabiliby mnie też wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
mnieć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć) dodaną do zaimka mnie. [przypis edytorski]
mnieć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: to mnie, to mnie właśnie. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); łzy mi w oczach stanęły. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); pilno mi było. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi (forma zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu); zaraz mi na to poradzili. [przypis edytorski]
mnie — dziś popr.: mi. [przypis edytorski]
mnie inna (daw.) — ze mną inna sprawa. [przypis edytorski]
mnie i owszem — tu w znaczeniu: mnie to odpowiada. [przypis edytorski]
mniej istotą źródeł — tu: oprócz istoty źródeł. [przypis edytorski]
mniej (…) jak — dziś popr.: mniej niż. [przypis edytorski]
mniej jednym będzie — dziś: mniej o jednego będzie. [przypis edytorski]
mniej (…) jednym — dziś: mniej o jednego. [przypis edytorski]
mniej łącznością — tu: oprócz łączności. [przypis edytorski]
mniejszem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: mniejszym. [przypis edytorski]
mniejszy (starop.) — dziś M.lm: mniejsi, pomniejsi. [przypis edytorski]
mniejszy (starop. forma) — dziś M.lm: mniejsi. [przypis edytorski]
mniejszy (starop. forma) — dziś M.lp: mniejsi. [przypis edytorski]
mniej więcej równocześnie z zaćmieniem słońca — w dniu 4 września 404 p.n.e. [przypis edytorski]
mniemać (daw.) — uważać. [przypis edytorski]
mniemać — myśleć, sądzić. [przypis edytorski]
mniemać — sądzić, uważać. [przypis edytorski]
mniemać (starop.) — sądzić, uważać. [przypis edytorski]
mniemać — uważać coś, mieć jakąś opinię bez wystarczających argumentów czy dowodów. [przypis edytorski]
mniemać — uważać, przypuszczać, sądzić. [przypis edytorski]
mniemacieli (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli mniemacie; jeśli sądzicie, jeśli uważacie. [przypis edytorski]
Mniemał (…) być olbrzymem (daw. składnia) — sądził, że jest olbrzymem. [przypis edytorski]
mniemał (…) królów — sądził, że widzi królów. [przypis edytorski]
mniemał mieć korzyść (daw. składnia) — sądził, że będzie miał korzyść. [przypis edytorski]
mniemanie — opinia. [przypis edytorski]
mniemanie — tu: opinia. [przypis edytorski]
mniemany (daw.) — fałszywy. [przypis edytorski]
mniemany — uważany za kogoś bądź za coś, zwykle błędnie. [przypis edytorski]
mniemaszli go (…) niedołężnym — konstrukcja z partykułą -li o znaczeniu wzmacniającym i pytajnym; inaczej: czy mniemasz, że jest niedołężny; czyż mniemasz (sądzisz, przypuszczasz, uważasz go za). [przypis edytorski]
mniemaszli — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czy mniemasz. [przypis edytorski]
mniemaszli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy mniemasz. [przypis edytorski]
mnie osadzono już w więzieniu w Moabicie — Przybyszewski przebywał w więzieniu śledczym w Moabicie przez dwa tygodnie w r. 1896, aresztowany w związku z samobójstwem Marty Förder, córki kupca bławatnego z Wągrowca, która żyła z nim w wolnym związku w Berlinie od 1891 r. i była matką trojga jego dzieci. [przypis edytorski]
mnieście (…) pokonali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: mnie pokonaliście. [przypis edytorski]
mnie ściga Mojra (mit. gr.) — Mojry to boginie losu, znają przeznaczenie ludzi i bogów. Nie podlegają władzy Zeusa. Achilles wspomina tutaj przepowiednię, wedle której ma zginąć na wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]
mnieś przedał (daw.) — mnie sprzedałeś. [przypis edytorski]
mnieś (…) udzielił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: mnie udzieliłeś. [przypis edytorski]
Mnie samemu wystąpiły łzy (…), słysząc moją mowę rodzinną i (…) będąc powitany — dziś błąd składniowy ze wzgl. na niezgodność podmiotów; popr. np.: „Mnie samemu wystąpiły łzy z radości, gdy usłyszałem moją mowę rodzinną i z tak szczerą serdecznością zostałem powitany”. [przypis edytorski]
Mnie tu nuda zabije — cytat z poematu Kirgiz (1842) Gustawa Zielińskiego. [przypis edytorski]
mnie wam dziwno, panie (daw.) — dziwię się wam, panie. [przypis edytorski]
mnież — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
mnież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy mnie. [przypis edytorski]
mnież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mnie. [przypis edytorski]
mnież odmówicie — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; czy mnie odmówicie, czyż mnie odmówicie. [przypis edytorski]
mnież to przystoi (daw.) — konstrukcja z partykułą -że skróconą do -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy to mnie przystoi. [przypis edytorski]
mnież to trzeba (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że skróconą do -ż; znaczenie: mnie właśnie trzeba. [przypis edytorski]
mnie zwierzył — tu: mnie powierzył; złożył w moje ręce. [przypis edytorski]
mnima (starop. forma) — mniema; sądzi. [przypis edytorski]
mnisi nitryjscy — od IV w. zamieszkujący tereny wokół Jezior Sodowych, zwane też pustynią nitryjską, na zach. od Delty Nilu, kilkadziesiąt km na płd. od Aleksandrii (ob. dolina Wadi an-Natrun). [przypis edytorski]
mniski (daw.) — zakonny, mniszy. [przypis edytorski]
Mniszchówna Maryna, właśc. Marianna Mniczech (ok. 1588–1615) — caryca Rosji, koregentka (osobno koronowana) Dymitra Samozwańca I (ok. 1581–1606). Córka wojewody sandomierskiego, Jerzego Mniszcha i Jadwigi z Tarłów; jej dziad Mikołaj przybył do Polski z Królestwa Czech. Na mocy kontraktu zawartego w 1604 r. między jej ojcem a Dymitrem, miała zostać żoną tegoż w razie zdobycia przezeń tronu rosyjskiego. Kiedy 30 czerwca 1605 r. Dymitr Samozwaniec I objął władzę, Maryna wyruszyła do Moskwy, po drodze, w Krakowie, 27 listopada 1605 r. zawarłszy z Dymitrem ślub per procura. 18 maja 1606 r. w Moskwie została koronowana na carycę w Soborze Uspieńskim na Kremlu oraz zawarła ślub z Dymitrem w obrządku bizantyjskim. Kiedy 27 maja 1606 r. w wyniku zamachu stanu jej mąż został zamordowany, a carem został Wasyl IV Szujski (1552–1612), Maryna początkowo uciekła do obozu polskiego, a następnie wraz z ojcem została uwięziona w Jarosławiu jako zakładniczka. W 1608 r. uwolniona na mocy rozejmu między carem Rosji a królem Rzeczpospolitej, z namowy ojca nie powróciła jednak do kraju, lecz 20 września w obozie wojskowym w Tuszynie „rozpoznała swego męża” w Dymitrze Samozwańcu II i przyłączyła się do II Dymitriady. Działania polityczno-wojskowe podjęte przez stronę polską pozostawiły wkrótce Marynę samej sobie: po klęsce pod Kłuszynem bojarzy zawarli umowę z hetmanem Żółkiewskim umowę, uznając kandydaturę królewicza Władysława Wazę na cara Rosji w zamian za pomoc wojsk polskich w odparciu oblężenia Moskwy przez zaciężne siły Samozwańca II. Na wieść o tym porozumieniu Dymitr Samozwaniec II zbiegł do Kaługi nad Oką, gdzie 21 grudnia 1610 r. został zastrzelony w saniach przez kierującego się zemstą za wcześniejsze uwięzienie i biczowanie Tatara, Piotra Urusowa. Maryna, która w 1611 r. urodziła syna Dymitra Samozwańca II, Iwana, zdecydowała się nie wracać do Rzeczypospolitej i bronić swych praw do tronu Rosji (teraz już przeciw królowi polskiemu). Związała się z atamanem Kozaków dońskich, Iwanem Zaruckim, utworzyła z nim państwo kozackie w rejonie płd. dorzecza Wołgi ze stolicą w Astrachaniu i stamtąd prowadziła wojnę z Rosją, dążąc do osadzenie swego syna na tronie carów. W 1613 r. przez sobór ziemski wybrał na cara Michała I Romanowa oraz na mocy uchwały odmówił wszelkich praw do tronu Marynie i jej synowi. Wobec buntu wojska, jaki wybuchł w Astrachaniu w maju 1614 r., Zarucki wraz z Maryną i Iwanem Dymitrowiczem musieli uciekać, jednak zostali pojmani. Z rozkazu cara Michała I w publicznej egzekucji w Moskwie Zarucki został wbity na pal, a trzyletni Iwan Dymitrowicz powieszony; Marynę więziono do wiosny 1615 r. w baszcie kremla w Kołomnie, gdzie zmarła (prawdopodobnie skrytobójczo zamordowana). [przypis edytorski]
Mniszech, Maryna (1588–1615) — żona i współregentka Dymitra Samozwańca I, współpracowała też z jego następcą. [przypis edytorski]
mniszek, w oryg.: dandelion (biol.) — rodzaj roślin z rodziny astrowatych, z których najbardziej znany jest mniszek pospolity (Taraxacum officinale), powszechnie nazywany dmuchawcem. [przypis edytorski]
mniszy (daw.) — dawna forma, obecnie: mnisi. [przypis edytorski]
mniszy (starop. forma) — mnisi. [przypis edytorski]
mnóstwo do mówienia — dziś: mnóstwo do omówienia. [przypis edytorski]
mnóztwo — popr.: mnóstwo. [przypis edytorski]
mnodzy — liczni. [przypis edytorski]
mnogich chrześcian z niewoli w rękach Żydów wykupując — w oryg. łac. multos christianos de servitute Judaeorum suis facultatibus redimebat. [przypis edytorski]
mnogie (…) świadki (daw.) — dziś popr. forma M. lm: mnodzy (tj. liczni) świadkowie. [przypis edytorski]
mnogo — dużo, wiele. [przypis edytorski]
