Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5324 przypisów.
czerech — drzewo będące połączeniem czereśni i wiśni. [przypis edytorski]
czerechy — czereśnie. [przypis edytorski]
czereda (daw.) — gromada, liczna grupa. [przypis edytorski]
czereda (daw.) — gromada. [przypis edytorski]
czereda — gromada, grupa. [przypis edytorski]
czereda — gromada. [przypis edytorski]
czereda — tłum. [przypis edytorski]
czereda (z ukr.) — gromada, grupa; zgraja. [przypis edytorski]
czeredź — dziś popr.: czereda. [przypis edytorski]
czeremcha — krzew lub drzewo z rodziny śliw, o silnie pachnących kwiatach. [przypis edytorski]
czeremcha — rodzaj drzewa, kwitnącego w kwietniu i w maju; drobne białe kwiatki, rosnące nie pojedynczo, ale całymi gronkami, wydzielają bardzo silny, słodki zapach. [przypis edytorski]
Czeremoszski — przym. utworzony od nazwy rzeki Czeremosz, która w latach 1919–1939 stanowiła granicę między Polską a Rumunią. [przypis edytorski]
czerep — czaszka, głowa. [przypis edytorski]
czerep — czaszka. [przypis edytorski]
czerepek (daw.) — naczynie gliniane kiepskiej jakości a. potłuczone. [przypis edytorski]
czerep — głowa, czaszka; „czerep rubaszny” stanowi metaforyczną aluzję do stylu bycia polskiej szlachty: rubasznego, a więc bezceremonialnego, prostego (czy wręcz prostackiego), swobodnego i poufale żartobliwego, niepoważnego. [przypis edytorski]
czerep — głowa, czaszka. [przypis edytorski]
czerep — skorupa stłuczonego naczynia. [przypis edytorski]
czerep — tu: gliniana skorupa. [przypis edytorski]
czerep — tu: gliniana skorupa; w staroż. Grecji jako materiału piśmienniczego do sporządzania krótkich notatek używano skorupek naczyń ceramicznych. [przypis edytorski]
czerep — tu: skorupa. [przypis edytorski]
czerep — tu: skorupy rozbitego garnka (w innym znaczeniu: pot. łeb, głowa). [przypis edytorski]
czerepy — tu: skorupy, kawałki potłuczonych naczyń. [przypis edytorski]
czeresien (poet.) — czereśni. [przypis edytorski]
czerezwyczajka (pot., z ros.) — potoczna nazwa policji politycznej w Rosji Radzieckiej w latach 1917–1922, utworzona od części oficjalnej nazwy: Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom (Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem). [przypis edytorski]
czerezwyczajka — rozwinięcie ros. akronimu CzeKa: Czriezwyczajnaja Komisja, tzn. komisja nadzwyczajna (pełna nazwa: Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom, czyli: Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem); był to organ władzy w Związku Radzieckim powołany, by chronić bezpieczeństwo państwa, w istocie odpowiedzialny za represje polityczne i zbrodnie rządu bolszewickiego. Czerezwyczajka brutalnie zwalczała przeciwników politycznych określanych mianem „wrogów ludu”, przedstawicieli ziemiaństwa i przemysłowców (osoby „obce klasowo”) oraz duchowieństwo. W latach 1917–1926 na czele CzeKa stał Feliks Dzierżyński (1877–1926), odpowiedzialny za szczególnie krwawy terror. [przypis edytorski]
czerezwyczajka (z ros.) — policja polityczna w Związku Radzieckim. [przypis edytorski]
czerezwyczajkowy — w stylu właściwym radzieckiej policji politycznej; przymiotnik od: czerezwyczajka, pot. rozwinięcie ros. akronimu CzeKa: Czriezwyczajnaja Komisja, tzn. komisja nadzwyczajna (pełna nazwa: Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom, czyli: Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem); był to organ władzy w Związku Radzieckim powołany, by chronić bezpieczeństwo państwa, w istocie odpowiedzialny za represje polityczne i zbrodnie rządu bolszewickiego. Czerezwyczajka brutalnie zwalczała przeciwników politycznych określanych mianem „wrogów ludu”, przedstawicieli ziemiaństwa i przemysłowców (osoby „obce klasowo”) oraz duchowieństwo. W latach 1917–1926 na czele CzeKa stał Feliks Dzierżyński (1877–1926), odpowiedzialny za szczególnie krwawy terror. [przypis edytorski]
Czerkasski, Władimir Aleksiejewicz (1824–1787) — rosyjski działacz państwowy, w 1858–60 członek komisji badającej sytuację chłopów w związku z przygotowywaniem do reformy uwłaszczeniowej w Rosji; w 1863–66 dyrektor naczelny Rządowej Komisji Spraw Wewnętrznych w Królestwie Polskim, uczestniczył w opracowaniu przepisów uwłaszczeniowych. [przypis edytorski]
Czerkasy — miasto nad Dnieprem, ok. 200 km na płd. wsch. od Kijowa. [przypis edytorski]
Czerkiesi — grupa etniczna z płn-zach. Kaukazu, od 1763 walczyli przeciwko Imperium Rosyjskiemu, usiłującemu podporządkować sobie Kaukaz; w 1864 pokonani, padli ofiarą czystek etnicznych i zostali przesiedleni ze swoich terenów, w większości deportowani do Imperium Osmańskiego, część na inne tereny Rosji. [przypis edytorski]
Czerkiesi — grupa etniczna z płn-zach. Kaukazu, od 1763 walczyli przeciwko Imperium Rosyjskiemu, usiłującemu podporządkować sobie Kaukaz; w 1864 pokonani, padli ofiarą czystek etnicznych i zostali przesiedleni ze swoich terenów, w większości deportowani do Turcji, część na inne tereny Rosji. [przypis edytorski]
Czerkiesi — grupa etniczna z płn.-zach. Kaukazu. [przypis edytorski]
Czerkieski — kobiety czerkieskie; Czerkiesi: w krajach Bliskiego Wschodu określenie potomków górali kaukaskich, którzy opuścili Kaukaz po podboju ros. w 2. poł. XIX w. [przypis edytorski]
czerń — chłopstwo. [przypis edytorski]
czerńcy — mnisi prawosławni. [przypis edytorski]
czerń (daw.) — lud. [przypis edytorski]
czerń (daw.) — lud, tłum. [przypis edytorski]
czerń (daw., pogardl.) — motłoch, pospólstwo. [przypis edytorski]
czerń (daw., pogardl.) — tłum. [przypis edytorski]
czerń (daw., pogardl.) — tłuszcza, gawiedź, hołota. [przypis edytorski]
czerń (daw., pogardl.) — tłuszcza, hołota. [przypis edytorski]
czerń (daw.) — pospólstwo, plebs. [przypis edytorski]
czerń (daw.) — tłum, pospólstwo. [przypis edytorski]
czerń (daw.) — tłuszcza, gawiedź, hołota. [przypis edytorski]
czerń (pogardl.) — tłum, motłoch. [przypis edytorski]
czerń — tłum, chłopstwo. [przypis edytorski]
czerń — tłum, gawiedź. [przypis edytorski]
czerń — tłum, motłoch. [przypis edytorski]
czerń — tu: biedota, lud, chłopstwo. [przypis edytorski]
czerń (tu daw.) — groźny tłum; pejoratywne określenie pospólstwa, biednej ludności Ukrainy w XVII–XVIII w., jako ludzi nieokrzesanych i skłonnych do buntów i okrucieństw. [przypis edytorski]
czerń (tu daw.) — tłumy ludzi niskiego stanu, biedota, chłopstwo. [przypis edytorski]
czerń — tu: dzicz. [przypis edytorski]
czerń — tu: pospólstwo. [przypis edytorski]
czerń — tu: tłum, hołota. [przypis edytorski]
czerń — tu: tłum. [przypis edytorski]
czerniący kogo — dziś: oczerniający kogo. [przypis edytorski]
Czerniaków, Adam (1880–1942) — inżynier, przed wojną m.in. radny warszawski, w jej trakcie prezes Rady Żydowskiej, popularnie zwanej Gminą, w okupowanej Warszawie. Organizator życia w warszawskim getcie, m. in. pomocy społecznej, nielubiany jednak przez mieszkańców, zarzucających mu uległość wobec Niemców. Popełnił samobójstwo 23 lipca 1942, wiedząc że rozpoczęta przez Niemców akcja wysiedleńcza prowadzi do likwidacji getta. W liście do żony pisał: „Żądają ode mnie, abym własnymi rękami mordował dzieci mego narodu, nie pozostaje mi nic innego jak umrzeć”. Pisał Dziennik getta warszawskiego, opublikowany w roku 1972 („Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1972, nr 3/4). Wiersz wykorzystuje fakt, że nazwisko Czerniaków” brzmi tak samo jak nazwa warszawskiej dzielnicy. [przypis edytorski]
czerniawa (daw.) — czerń, tłum. [przypis edytorski]
czernić — dziś popr.: oczerniać. [przypis edytorski]
czernić — oczerniać. [przypis edytorski]
czernić — oczerniać, zniesławiać. [przypis edytorski]
czernić — tu: oczerniać. [przypis edytorski]
czernica — jagoda. [przypis edytorski]
czernica — tu: jagoda. [przypis edytorski]
czernica (ukr. черниця) — mniszka, zakonnica. [przypis edytorski]
czernidło (daw.) — atrament. [przypis edytorski]
czernidło — tu: paszkwil; por.: oczerniać. [przypis edytorski]
czerni — dziś popr.: czerni się a. czernieje. [przypis edytorski]
czerniec — duchowny prawosławny; daw. pop. [przypis edytorski]
Czerniechow, właśc. Czernihów, ukr. Чернігів — miasto nad Desną, w płn. części dzisiejszej Ukrainy. Jedno z najdawniejszych miast na Rusi, już w końcu X w. było siedzibą biskupa prawosławnego. [przypis edytorski]
czerniec — mnich prawosławny. [przypis edytorski]
czerniec (z ukr. a. z ros.) — mnich. [przypis edytorski]
czerniec (z ukr.) — mnich prawosławny. [przypis edytorski]
Czernihowskie — obszar w północnej części Ukrainy, nad rzeką Desną. [przypis edytorski]
Czernik, Stanisław (1899–1969) — prozaik, poeta i folklorysta. [przypis edytorski]
Czerniowce — miasto w płd.-zach. części Ukrainy, w Bukowinie płn. [przypis edytorski]
Czernyszewski, Nikołaj Gawriłowicz (1828–1889) — rosyjski filozof, socjalista. [przypis edytorski]
Czernyszewski, Nikołaj Gawriłowicz (1828–1889) — rosyjski filozof, socjalista utopijny, publicysta i pisarz, ideowy przywódca rewolucyjnego demokratycznego ruchu lat 60. XIX w. W 1862 aresztowany, osadzony w Twierdzy Pietropawłowskiej, gdzie napisał powieść Co robić (1863), przedstawiającą wizję nowego człowieka i przyszłego społeczeństwa; w 1864 zesłany na ciężkie roboty na Syberii. [przypis edytorski]
czerpa — dziś popr. forma 3.os.lp.: czerpie. [przypis edytorski]
czerpa — dziś popr. forma: czerpie. [przypis edytorski]
czerpak — naczynie do nabierania cieczy lub ciał sypkich. [przypis edytorski]
czerpiem — forma skrócona od: czerpiemy. [przypis edytorski]
czerstwieć (daw.) — wzmacniać się (od czerstwy, tj. zdrowy). [przypis edytorski]
czerstwiejszy (starop.) — silniejszy, mocniejszy. [przypis edytorski]
czerstwość (daw.) — siła i zdrowie. [przypis edytorski]
czerstwość (daw.) — zdrowie, siła. [przypis edytorski]
czerstwość — siła. [przypis edytorski]
czerstwy — daw. świeży. [przypis edytorski]
czerstwy (daw.) — świeży. [przypis edytorski]
czerstwy (daw.) — silny, zdrowy. [przypis edytorski]
czerstwy (daw.) — zdrowy. [przypis edytorski]
czerstwy (daw.) — zdrowy, silny. [przypis edytorski]
czerstwy — tu: zdrowy, krzepki. [przypis edytorski]
czerstwy — tu: zdrowy. [przypis edytorski]
czerstwy — zdrowy i silny. [przypis edytorski]
czerstwy — zdrowy, krzepki; czerstwić: przydawać zdrowia, siły. [przypis edytorski]
czerstwy — zdrowy, mocny; tu przen. [przypis edytorski]
czerstwy — zdrowy, silny. [przypis edytorski]
Czertsej — w oryg. Chertsey. [przypis edytorski]
