Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5335 przypisów.

niosęć — skrót od: niosę cię. [przypis edytorski]

nipa krzewinkowa a. palma krzaczasta — gatunek palmy pochodzący z wybrzeży Oceanu Indyjskiego i Spokojnego, uprawiany w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. [przypis edytorski]

ni piu ni meno (wł.) — ni mniej, ni więcej. [przypis edytorski]

Ni razum (…) nie wezwał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: ani razu nie wezwałem. [przypis edytorski]

Nireida — w oryginale fr. Nivée. [przypis edytorski]

Nirsztajn, właśc. Nierstein — miejscowość w zach. Niemczech; tu: gatunek wyrabianego tam wina reńskiego. [przypis edytorski]

nirwana — pojęcie buddyjskie, oznaczające wyzwolenie się z cyklu narodzin i śmierci, przez europejskich modernistów interpretowane jako niebyt; słowo to często pojawia się w poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie ostateczne wyzwolenie od kręgu reinkarnacji i bytu indywidualnego oraz związanych z nim bólu i pragnień; osiągnięcie najwyższej prawdy i szczęścia. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), dzięki któremu osiąga się wolność od cierpienia, pragnień i namiętności, osiągany poprzez całkowite usunięcie niewiedzy, będącej ich przyczyną; w kulturze europejskiej nirwana często była rozumiana jako pogrążenie się w nicości. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), wyzwalający duszę od cierpienia; przen. nicość, zatracenie. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), wyzwalający duszę od cierpienia. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), wyzwalający duszę od cierpienia. [przypis edytorski]

Nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), wyzwalający duszę od cierpienia; tu: niebyt. [przypis edytorski]

nirwana — w buddyzmie stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), wyzwalający duszę od cierpienia; tu: niebyt. [przypis edytorski]

nirwana — w religiach indyjskich: stan wyzwolenia się z cyklu narodzin i śmierci (reinkarnacji), dzięki któremu osiąga się wolność od cierpienia, pragnień i namiętności. [przypis edytorski]

Nirwana (z sanskrytu: zgaśnięcie, zdmuchnięcie) — stan całkowitego spokoju i poznania prawdy absolutnej uzyskiwany podczas medytacji. Termin występujący w religii i filozofii indyjskiej. [przypis edytorski]

niśli (starop.) — niźli; niż; tu: zanim. [przypis edytorski]

Ni śrebrem (…) mocą zastąpił — sens dwuwiersza: nie odkupił nas ani srebrem, ani złotem, lecz obronił nas swoją mocą. [przypis edytorski]

Nisan — pierwszy miesiąc żydowskiego kalendarza religijnego i siódmy (lub ósmy, jeśli rok jest przestępny) miesiąc żydowskiego kalendarza cywilnego. Wg kalendarza gregoriańskiego przypada na marzec–kwiecień. [przypis edytorski]

nisi fallor (łac.) — jeśli się nie mylę. [przypis edytorski]

nisi quod unius tamen Machiavelli ingenium non contemno… (łac.) — prócz tego jednego, nie lekceważę jednak talentu Machiavellego: bystrego, dokładnego, żarliwego. [przypis edytorski]

Niskąd się herezye i odszczepieństwa, i niezgody nie wszczynają, jedno stąd, iż kapłana nawyższego nie słuchają, a nie myślą, iż jeden nad wszytkimi na miejscu Chrystusa być ma. Któremu gdyby wszytko braterstwo powinne posłuszeństwo oddawało, niktby się nad kapłana, jako Boskiego namiestnika, nie podnosił — Thascius Caecilius Cyprianus, Epistola XII. Ad Cornelium Papam 5 (zob. Migne, PL 3, 802–803). [przypis edytorski]

niskąd (starop.) — znikąd. [przypis edytorski]

niskąd — znikąd. [przypis edytorski]

niski (daw.) — zły, podły, nie zasługujący na szacunek. [przypis edytorski]

niskim (daw.) — ni z kim; z nikim. [przypis edytorski]

Niski, to agat niegodziwie rżnięty — z rzeźbionych półszlachetnych agatów wykonywano drobne przedmioty: sygnety, wisiory, miniatury. [przypis edytorski]

ni spocząć nie znajdzie — wzrok nie znajdzie niczego, na czym mógłby spocząć. [przypis edytorski]

niszczono obrazy — skrajnie protestancka frakcja, dominująca w Anglii za panowania Edwarda VI, zorganizowała w 1549 r. konfiskatę dóbr kościelnych, niszczono wtedy katolickie święte obrazy i naczynia liturgiczne. [przypis edytorski]

Niszt-ałejn (jid.) — nie sam. [przypis edytorski]

Nitawa a. Mitawa — ob. Jełgawa, miasto w środkowej części Łotwy; dawna stolica księstwa Kurlandii i Semigalii, w 1795 zajęta przez Rosjan w wyniku III rozbioru Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]

nitka fastrygowa — nitka do szycia ściegiem fastrygowym, tj. rzadkim ściegiem prowizorycznie zszywającym materiał. [przypis edytorski]

nitka Magdaleny — babie lato; zjawisko polegające na występowaniu unoszących się w powietrzu nici przędnych niektórych gatunków pająków. [przypis edytorski]

ni to mgnienie — niby to mgnienie, niczym to mgnienie. [przypis edytorski]

Nitouche — dosł. fr.: niedotykalska; nawiązanie do komediowej operetki Louis-Auguste-Florimonda Ronger zw. Hervé (1825–1892) Mam'zelle Nitouche. [przypis edytorski]

Nitria — tereny wokół Jezior Sodowych, zwane też pustynią nitryjską, na zach. od Delty Nilu, kilkadziesiąt km na płd. od Aleksandrii (ob. dolina Wadi an-Natrun). Od IV w. centrum egip. życia pustelniczego i monastycznego, w V w. zamieszkiwane przez kilka tysięcy mnichów. [przypis edytorski]

Nitsch, Kazimierz (1874–1958) — językoznawca, historyk języka polskiego i dialektolog. [przypis edytorski]

ni — tu: niby, niczym, tak jak. [przypis edytorski]

niwa — pole uprawne; dziedzina działalności. [przypis edytorski]

niwa — pole, ziemia uprawna; tu przen.: dziedzina. [przypis edytorski]

niwa — ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niwczym (daw.) — w niczym. [przypis edytorski]

niweczyć — niszczyć. [przypis edytorski]

niweczyć — unicestwiać, likwidować. [przypis edytorski]

Ni w niej bojaźni jak w uległym ojcu — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „Ni w niej bojaźni winnej przecież ojcu”. [przypis edytorski]

niwy — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niźli a. niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli bogatemu wnijść (daw.) — niż bogatemu wejść. [przypis edytorski]

niźli — konstrukcja z partykułą „li”, pełniącą funkcję wzmacniającą; znaczenie: niż. [przypis edytorski]

niźlim ja (…) wyszła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zanim wyszłam. [przypis edytorski]

niźlim przypuszczał — niż przypuszczałem. [przypis edytorski]

niźlim (…) rozpuściła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: niźli rozpuściłam; zanim rozpuściłam. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — niż, niżeli. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niźli — zamiast tego. [przypis edytorski]

niźni (gw.) — niżej położony. [przypis edytorski]

niżal — dziś popr.: niż. [przypis edytorski]

niż a. niźli — zamiast. [przypis edytorski]

niżeli ci — autorzy wymienieni wcześniej (Homer, Wergiliusz, Seneka, Plutarch), którzy byli poganami. [przypis edytorski]

niżelim się mógł spodziewać — niżeli mogłem się spodziewać (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

niżeli się naleść mężczyzn może — w wydaniu drugim: niżeli się zamężyć może. [przypis edytorski]

niżeli — zanim. [przypis edytorski]

niżem (…) posiadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: niż posiadałem. [przypis edytorski]

niżli a. niźli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (daw.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli — dziś popr.: niż a. niźli. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim, zanimże (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

niżnik dzwonkowy (daw.) — przen.: lekceważąco o mężczyźnie; niżnik: najniższa figura w kartach do gry, walet; dzwonkowy (daw., pot.): karowy. [przypis edytorski]

niżnik — najniższa figura w talii kart; walet. [przypis edytorski]

Niżnogród — popr. Niżny Nowogród: miasto w Rosji, nad Wołgą, u ujścia Oki; ok. 450 km na wsch. od Moskwy; w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]

niż się z morza nad wodę wydźwignie, najpierwej z siebie powódź precz wyrzygnie — tzn. wypuszcza z siebie wodę, by stać się lżejszym i wypłynąć do góry. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: nim, zanim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: zanim, nim. [przypis edytorski]

niższejszy (gw.) — niższy. [przypis edytorski]

niż trzeba, więcej bojaźliwy (starop.) — bardziej bojaźliwy niż trzeba. [przypis edytorski]