Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 6380 przypisów.

mizantropka — kobieta odczuwająca niechęć do ludzi. [przypis edytorski]

Mizantrop — komedia Moliera z 1666 roku. [przypis edytorski]

Mizantrop — komedia Moliera z 1666 r. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba czująca niechęć do ludzi, unikająca towarzystwa innych. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba niechętna ludziom i unikająca ich. [przypis edytorski]

mizantrop — osoba stroniąca od ludzi, odczuwająca do nich niechęć. [przypis edytorski]

mizdrzyć się (daw.) — wdzięczyć się, zwł. w drażniący sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się (pot.) — przymilać się do kogoś, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — przymilać się, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — wdzięczyć się w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizdrzyć się — zalecać się, zwł. w nieprzyjemny sposób. [przypis edytorski]

mizerery — tu: pieśni kościelne, od łac.miserere (zmiłuj się), pierwszego słowa Psalmu 51, często używanego w utworach wokalno-instrumentalnych wykonywanych w czasie liturgii. [przypis edytorski]

mizeria (daw.) — nieszczęście. [przypis edytorski]

mizeria — niski poziom lub zły stan czegoś. [przypis edytorski]

mizeria — tu: bieda, nędza; nieszczęsne położenie. [przypis edytorski]

mizeria (z łac.) — bieda, nędza. [przypis edytorski]

mizerny zysk Zaolzia — Zaolzie, część Śląska Cieszyńskiego na zach. od rzeki Olzy, zostało przyznane na konferencji w Spa w 1920 po I wojnie światowej Czechosłowacji; obszar ok. 800 km² zamieszkany w większości przez Polaków (ok. 70%) oraz przez mniejszości: czeską (ok. 18%) i niemiecką (ok. 12%), po konferencji monachijskiej z udziałem mocarstw zachodnich w 1938, w wyniku której Czechosłowacja została zmuszona do zaakceptowania przyłączenia do III Rzeszy zamieszkałego w większości przez Niemców Kraju Sudetów (oznaczało to zarazem pozbawienie jej 40% potencjału ekonomicznego oraz naturalnej linii obrony w razie niemieckiej agresji), tego samego dnia, 30 września 1938 Polska zażądała od rządu Czechosłowacji korekty granicy polsko-czechosłowackiej na terenie Zaolzia na zasadzie rozgraniczenia etnicznego, a uzyskawszy zgodę, 2 października przejęła Zaolzie. [przypis edytorski]

mizerować (z łac. miser: nieszczęśliwy, biedny) — czynić mizernym, wycieńczać. [przypis edytorski]

mizeryja — dziś: mizeria; bieda, nieszczęście. [przypis edytorski]

mizerykordia (daw., z łac.) — miłosierdzie, litość. [przypis edytorski]

mizerykordia (z łac. misericordia: miłosierdzie) — niewielki miecz, sztylet, służący m.in. do dobijania rannych (stąd jego nazwa). [przypis edytorski]

mizerykordia (z łac.) — tu: litość. [przypis edytorski]

mizoandria — nienawiść a. silne uprzedzenie w stosunku do płci męskiej. [przypis edytorski]

mizoginizm — niechęć i pogarda wobec kobiet. [przypis edytorski]

mizogynizm — dziś popr.: mizoginia; chorobliwa wrogość wobec kobiet. [przypis edytorski]

mizologia (z gr.) — nienawiść do rozumu, do racjonalnych rozumowań. [przypis edytorski]

mjr dypl. Bolesław Jackiewicz „Ryś” (1914-1982) — oficer służby stałej WP, cichociemny (zrzucony w kraju w kwietniu 1944 r.), oficer operacyjny sztabu Okręgu AK Radom-Kielce, w latach 1957–1961 poseł na sejm PRL. [przypis edytorski]

mjr. dypl. int. Włodzimierz Talko „Obuch” (1908–1983) — oficer służby stałej WP, w 1944 r. w stopniu majora kwatermistrz Korpusu Kieleckiego AK, po wojnie w kraju. [przypis edytorski]

mjr Jan Górski „Faraon” — oficer służby stałej WP, uczestnik obrony Warszawy w 1939 r., od 1941 r. pełnił funkcję II zastępcy Szefa Oddziału II Wywiadu Komendy Okręgu AK Radom-Kielce, po wojnie pozostał w kraju. [przypis edytorski]

mjr Kazimierz Szternal ps. „Zryw” (1907–1981) — cichociemny, oficer służby stałej WP, uczestnik kampanii 1939 r., przedostał się do PSZ, zrzucony do kraju 1 maja 1944 r., w powstaniu szef sztabu pułku „Baszta”, po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]

mjr Stanisław Klepacz ps. „Jesion” (1888–1958) — w latach 1918–1938 oficer służby stałej WP, w powstaniu kolejno komendant Kwatery Głównej Dowódcy AK, kwatermistrz Grupy „Północ”, zastępca dowódcy Grupy „Północ” i wreszcie zastępca komendanta Obwodu Śródmieście. Po wojnie na emigracji w Stanach Zjednoczonych. [przypis edytorski]

młaczny — bagnisty; od daw. młaka a. młoka: moczary, bagno. [przypis edytorski]

młaka — bagnisty obszar wokół źródła. [przypis edytorski]

młaka — podmokły, zabagniony, zwykle też zatorfiony obszar, na którym występuje utrudniony odpływu wód a. wypływu wód wokół źródła. [przypis edytorski]

młaka — powierzchniowy, nieskupiony wypływ wód podziemnych, także wokół źródła, zwykle zatorfiony lub zabagniony wskutek utrudnionego odpływu wody. [przypis edytorski]

młaka — teren podmokły, zabagniony, moczary. [przypis edytorski]

Mława — miasto powiatowe w województwie mazowieckim. [przypis edytorski]

Młócarze a. bunt Młócarzy — powstanie ludowe 1382 roku w Paryżu, za panowania Karola VI. [przypis edytorski]

młócka — a. młocka: czynność polegająca na wyłuskiwaniu ziaren z kłosów, strąków itp. za pomocą uderzeń odpowiednimi narzędziami ręcznie (cepem) lub maszynowo; tu: w znaczeniu przenośnym. [przypis edytorski]

młódź — młodzież. [przypis edytorski]

młóto (starop.) — słód (tj. skiełkowane i wysuszone ziarna zbóż służące jako jeden z surowców w piekarnictwie, do produkcji piwa itp.). [przypis edytorski]

młocarnia — maszyna rolnicza, która służy do oddzielenia ziaren od kłosów. [przypis edytorski]

„Młoda Polska” — polskie czasopismo emigracyjne o podtytule „Wiadomości historyczne i literackie”, wydawane w Paryżu w latach 1838–1840. [przypis edytorski]

Młoda Polska — tu w znaczeniu: krakowska bohema artystyczna, cyganeria krakowska. [przypis edytorski]

Młode Niemcy — okres w literaturze niemieckiej po r. 1830, zawdzięczający nazwę przedmowie Ludolfa Wienbarga do Aesthetische Feldzüge („Potyczki estetyczne”, 1834): „Wam, Młode Niemcy, poświęcam te słowa”. Przybyszewski używa tego określenia w odniesieniu do „Najmłodszych Niemiec”, grupy modernistów niemieckich. [przypis edytorski]

młode — w innej wersji tekstu w tym miejscu: obce. [przypis edytorski]

młodnie — dziś popr. forma: młodnieje. [przypis edytorski]

młodocianymi igły — dziś popr. forma N.lm: igłami. [przypis edytorski]

Młodociany opiekun kupców, bydła i złodziei zabawia niemowlęcego Dionizosa winnym gronem — rzeźba Hermes z małym Dionizosem, odkryta w 1877 w Olimpii, tradycyjnie przypisywana Praksytelesowi z Aten (IV w. p.n.e.). [przypis edytorski]

młodoturcy — nacjonalistyczny i modernistyczny ruch polityczny w Turcji na przełomie XIX i XX w., dążący do obalenia monarchii osmańskiej i reorganizacji państwa na wzór państw europejskich. [przypis edytorski]

Młodożeniec, Stanisław (1895–1959) — poeta, jeden ze współtwórców polskiego futuryzmu. [przypis edytorski]

młodszę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: młodszą; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]

młodszy Atryd — Menelaos. [przypis edytorski]

młodszy bracia — tu: posłowie z izby sejmowej (w przeciwieństwie do senatorów, czyli starszych braci). [przypis edytorski]

młodszy pan Hurko — może chodzić o jednego z synów lub krewnych Iosifa Władimirowicza Hurko (Gurko, ros. Иосиф Владимирович Гурко, 1828–1901), wywodzącego się z białoruskiego rodu szlacheckiego herbu własnego, wnuka pol. szlachcica Józefa Hurki-Romejki, wychowanka Korpusu Paziów, uczestnika wojny krymskiej (1853–1856), feldmarszałka wojsk rosyjskich, który w l. 1862–1866 z ramienia władz carskich wykonywał administracyjne zadania związane z reformami włościańskimi, a w l. 1883–1894 pełnił urząd generał-gubernatora warszawskiego. [przypis edytorski]

młodszyś (…) był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: byłeś młodszy. [przypis edytorski]

młody Cezar — Gajusz Juliusz Cezar Oktawian, przyszły cesarz August. [przypis edytorski]

Młody Kato — właśc. Marcus Porcius Cato Uticensis (95–46 p.n.e.) zwany Katonem Młodszym, zwolennik stoicyzmu, rzymski mówca i polityk znany z uporu i wysokich standardów etycznych, skonfliktowany z Juliuszem Cezarem, ojciec Porcji. [przypis edytorski]

młodym jest — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: młody jestem. [przypis edytorski]

młodym wtedy był — byłem wtedy młody. [przypis edytorski]

młody Tobiasz w drodze do córki Reguela, z swym nieznajomym przewodnikiem — nawiązanie do historii z biblijnej Księgi Tobiasza; córka Reguela to Sara, przyszła żona Tobiasza młodszego, przewodnikiem jego był archanioł Rafael, występujący pod imieniem Azariasza; przed Tobiaszem Sara miała siedmiu mężów, których jednak w noc poślubną zabijał demon Asmodeusz; anioł pomógł Tobiaszowi uwolnić Sarę od demona. [przypis edytorski]

Młody Walencjo, bawi przy cesarzu — jednak w dalszej części sztuki Walencjo przebywa na dworze księcia, a nie cesarza. [przypis edytorski]

młodzian — młodzieniec. [przypis edytorski]

młodzieńce — dziś popr. forma M. i W. lm: młodzieńcy. [przypis edytorski]

młodzieniaszkowie — Eteokles i Polinik. [przypis edytorski]

Młodzieniec na rozstajnych drogach — zapewne wariant popularnej starożytnej przypowieści etycznej o Heraklesie na rozstajnych drogach: młodemu Heraklesowi na rozstaju dróg ukazały się dwie kobiety, Nieprawość i Cnota, nakłaniające do wyboru jednej z dwóch dróg życia i przedstawiające swoje argumenty: za życiem łatwym i przyjemnym oraz za pełnym trudów, ale chwalebnym; przypowieść tę znamy ze Wspomnień o Sokratesie (II 1, 21–34) Ksenofonta, który stwierdza, że pochodzi ona z rozprawy Prodikosa. [przypis edytorski]

młodzieniec (…) stojący u steru państwa (…) w pierwszym zapędzie gniewu do zbrodni się posunął — kronikarz nie wspomina nigdzie szczegółów owej zbrodni, zapewne zresztą dla jego współczesnych dobrze znanych. Z kronik Kosmasa i Wincentego Kadłubka wiadomo, że Zbigniew wkrótce po powrocie do Polski został pojmany i oślepiony. Zapewne wkrótce potem zmarł, ponieważ opisana czterdziestodniowa (przez cały Wielki Post trwająca) pokuta Bolesława Krzywoustego jest typową pokutą za zabójstwo bliskiego krewnego. [przypis edytorski]

Młodzieniec właśnie był obecny — raczej: (…) właśnie (akurat) był w domu. [przypis edytorski]

młodzież — daw. określenie to odnosiło się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

młodzież — tu daw.: młodzi mężczyźni. [przypis edytorski]

młodzież — tu: wyłącznie młodzi mężczyźni. [przypis edytorski]

Młodzież Wszechpolska — istniejąca od 1922 roku nacjonalistyczna organizacja  powiązana ze Stronnictwem Narodowym, mająca w latach międzywojennych silne bastiony na polskich uniwersytetach. [przypis edytorski]

młodzi ludzie, młodzież — daw. te określenia odnosiły się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

młodziutki generalik — Przybyszewska mylnie przypisała Vincentowi dowództwo złożonej z sankiulotów Armii Rewolucyjnej, w rzeczywistości rolę tę pełnił bliski współpracownik Vincenta, Charles-Philippe Ronsin (1751–1794). Vincent był faktycznie jednym z najmłodszych hebertystów. [przypis edytorski]

Młot czarownicMalleus maleficarum, w Polsce znany raczej pod nazwą Młot na czarownice. Tekst na temat czarów i czarownic autorstwa dwóch niemieckich inkwizytorów: Henryka Krämera (Henricus Institoris) i Jakuba Sprengera, opublikowany po raz pierwszy w 1487 r., później wielokrotnie wznawiany. Znany podręcznik łowców czarownic. Pełen tytuł polskiej edycji brzmi: Postępek zwierzchowny w czarach, a także sposób uchronienia się ich, i lekarstwo na nie w dwóch częściach zamykający. Księga wiadomości ludzkiej nie tylko godna i potrzebna ale i z nauką Kościoła powszechnego zgadzająca się. Z pism Jakuba Sprengera i Henryka Instytora zakonu Dominikanów i Teologów w Niemieckiej Ziemi Inquizytorów po większej części wybrana i na polski przełożona przez Stanisława Ząbkowica Sekretarza Xięcia Jego Mości Ostroskiego, Kasztelana Krakowskiego. W Krakowie, w Drukarni Szymona Kempiniego, Roku Pańskiego 1614. [przypis edytorski]

młotek domowy — chodzi tu o młotek wiszący na drzwiach i używany jako kołatka. [przypis edytorski]

młotek heretycki z Wittenbergi — Marcin Luter (1483–1546), inicjator reformacji, który w 1517 przybił do drzwi kościoła w Wittenberdze swoich 95 tez przeciwko nadużyciom w Kościele. [przypis edytorski]

młotek Neefa — rodzaj przerywacza, urządzenia elektrycznego służącego do samoczynnego szybkiego włączania i wyłączania prądu; składa się z elektromagnesu oraz żelaznej zwory; zwora, przyciągana przez elektromagnes, odgina się i przerywa obwód prądu, w wyniku czego elektromagnes przestaje działać, a zwora powraca we wcześniejsze położenie, zamykając obwód. [przypis edytorski]

młotki krokietowe — krokiet to gra, w której uderza się specjalnymi młotkami w drewnianą kulę, aby przeprowadzić ją przez bramki na drugi koniec boiska. [przypis edytorski]

młot pospolity — obecnie głowomłot pospolity, inaczej rekin młot; ryba z charakterystyczną budową głowy, przypominającą młot. [przypis edytorski]

Młot skandynawski — atrybut boga Thora gromowładnego. [przypis edytorski]

młoty (daw.) — dawna forma narzędnika lm rzeczownika młot, dziś: młotami. [przypis edytorski]

młoty — dziś popr. forma N.lm: młotami. [przypis edytorski]

Młoty w dłoń (…) — refren pieśni rewolucyjnej Na barykady. [przypis edytorski]